Over greinspoalties en de laandwièr op Zorgvlied

In de ‘Natuurkrant 2009’ van het nationale park Drents-Friese Wold en het nationale park Dwingelerveld staat een artikeltje over de paaltjes op de grens van de provincie Friesland en de provincie Drente en over de nog goed zichtbare landweer tussen de weg van Zorgvlied naar Elsloo en het Ekingerzand. Dit artikeltje is ook als bladvulling opgenomen in nummer 09/4 van Opraekelen, het papieren blad van de lokale heemkundige vereniging uit Diever.

Grenspaaltjes
In 1886 werden de gemeenten op de grens van Friesland en Drente gevraagd het tracé en de markering van de grens te controleren. In 1894 zijn 147 gietijzeren palen geplaatst. Deze grenspalen kostten toen 910 gulden. De aannemer kreeg 1286 gulden voor het plaatsen.
De zwart-witte paaltjes staan ongeveer 60 cm boven het maaiveld en een even groot deel van de paal zit onder de grond. De palen stonden gemiddeld 500 meter uit elkaar en staan op oude kaarten als GP met een getal aangegeven, bijvoorbeeld GP 51 (dit is de paal met het Romeinse getal LI). Een aantal is verdwenen, maar GP 51 is in september 2007 teruggeplaatst.
Bij Steggerda (Westvierdeparten 8) staat een groter exemplaar op het drie provinciënpunt Friesland-Drente-Overijssel (paal nummer I). Deze paal is 150 cm hoog en 40 cm dik.
In de zomer liggen de relikwieën vaak verscholen in het struikgewas. In de winter en herfst springen de paaltjes meer in het oog.

Landweer
In het Nationaal Park Drents-Friese Wold ligt een landweer. De landweer stamt waarschijnlijk uit de late middeleeuwen en heeft globaal op de provinciegrens gelegen. Tussen de weg van Zorgvlied naar Elsloo en het Aekingerzand is een deel nog in zeer goede staat. De oranje wandelroute vanuit Zorgvlied (start restaurant Villa Nova) brengt u langs een deel van de landweer. Let op dat u bij de oranje wandeling de oostelijke lus kiest ! Dit deel van de landweer wordt jaarlijks door een groep vrijwilligers onderhouden.
Een landweer is een opgeworpen aarden verdedigingswal. Deze wal diende om mens en dier tegen te houden. Deze aarden wal is zeer waarschijnlijk een (klein) onderdeel geweest van de Friese waterlinie geweest. Deze waterlinie bestond voornamelijk uit schansen. Bij onraad werd het lage deel tussen de Linde en de Tjonger onder water gezet. Deze linie heeft in de 80-jarige oorlog en het rampjaar 1672 dienst gedaan.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
In de webstee frdrenthe.blogspot.nl zijn enige bruikbare aanvullingen op het artikeltje over de grenspaaltjes te vinden:
De grenspalen zijn in de maanden oktober, november en december 1894 geplaatst onder toezicht van de beide provinciale hoofdingenieurs van de Waterstaat, S.J. Vermaes en J.P. Hofstede. Het ging in totaal om 147 stuks gegoten ijzeren grenspalen die waren voorzien van de wapens van de provincies Friesland en Drente en van 1 gegoten ijzeren paal met de wapens van Friesland, Drente en Overijssel, die bij Frederiksoord werd geplaatst. De palen werden voor een bedrag van f 909,45 geleverd door de Maatschappij “IJzergieterij de Prins van Oranje” te ’s-Gravenhage.
De paaltjes werden beschilderd met afwisselend zwarte en witte ringen en zodanig geplaatst dat in de grenslijn staande steeds minstens twee paaltjes zichtbaar zijn. De paaltjes werden genummerd van I tot CXLIX. De Friese gemeentebesturen kregen volgens resolutie van 1 december 1895 opdracht om vóór 1 mei jaarlijks rapport uit te brengen over de toestand van de paaltjes en bij urgentie zelfs onmiddellijk. Zij moesten tevens bevorderen dat het vrije zichtveld tussen de paaltjes niet door struikgewas, bomen of anderszins zou worden belemmerd. Zij moesten ook toezien op het ‘ontblooten’ van de plint. De paaltjes zouden om de vier jaar opnieuw worden beschilderd, te beginnen in 1899 voor de eerste maal op kosten van de provincie Drente. Ook Drenthe droeg de onderhoudstaken op aan de gemeenten.

This entry was posted in de Olde Willem, Greinspoal, Woater’n, Zorgvliet. Bookmark the permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *