De redactie ontving van de heer Hans Salverda op 19 september 2021 het volgende persbericht over de uitgave van het boek ‘Groot Wateren: een oase van weldaad’.
Groot Wateren: een oase van weldaad
Deze week komt een nieuw boek uit met als titel ‘Groot Wateren : een oase van weldaad’. Samen met Ebbing Kiestra heb ik een bodemkundig onderzoek gedaan bij Wateren bij de Huenderweg. Het doel was om de keiliemkoele te zoeken, die gebruikt is voor het opgraven van de keileem, waarmee zo’n 200 jaar geleden stenen zijn gebakken, ten tijde dat de Maatschappij van Weldadigheid eigenaar was van de kolonie Wateren.
Het is ons gelukt om deze liemkoele bij toeval te localiseren. En na het uitbreiden van het onderzoeksgebied hebben we hoogst waarschijnlijk ook de plek gevonden waar de steenoven heeft gestaan.
Uitgebreid met veel extra plaatselijk historisch onderzoek is volgens mij een leuk boek tot stand gekomen. In het boek wordt aandacht besteed aan de grote vloeiweide, de tillegruppe, de natuurontwikkeling omstreeks de laatste eeuwwisseling en de ruilverkaveling in de vijftiger jaren van de vorige eeuw. Veel oude en recente foto’s sieren het boek. In het boek staan in de diverse hoofdstukken veel unieke wetenswaardigheden. In het boek wordt ook aandacht besteed aan de families Ekkels en Benthem, die zich na 1850 vestigden in ‘nieuw Wateren’ op gronden die tot dan toe tot de marke van Diever behoorden. Veel aandacht wordt besteed aan de opbouw van de bodem. Als laatste noem ik nog het ‘mysterieuze plateau’ op Kolonie Landarbeid, waaraan in het boek ook aandacht wordt besteed.
Het boek verschijnt aan het einde van deze week en kost € 7,50. De prijs van het boek is laag, omdat de plaatselijke recreatiebedrijven als sponsor zijn opgetreden.
Tekst op de achterkant van het boek ‘Groot Wateren : een oase van weldaad’ (zie afbeelding)
In het westen van de provincie Drenthe ligt een bijzonder gebied. Dit gebied, dat grenst aan de gemeenten Oost- en Weststellingwerf in Friesland, kent een fascinerende geschiedenis. Een geschiedenis die je niet meteen verwacht wanneer je hier als toerist je vakantie viert op een van de fraaie campings of vakantieparken. Van oudsher is dit nog altijd wat onbekende deel van Drenthe dunbevolkt. Het bestond vooral uit heide, veen en zandverstuivingen. In het verre verleden settelden de eerste bewoners zich bij de samenkomst van de beken Tillegröppe en Vledder Ao. Bekend is dat er in 1832, vlakbij deze plek, een aantal boerderijen stonden rond het zeer oude kruispunt Huenderweg – Appelschaseweg. Vanuit Groot Wateren, zo werd deze
buurtschap genoemd, en het nabij gelegen Klein Wateren zijn later Wateren en Zorgvlied ontstaan. Voor de ontwikkeling van deze dorpen is met name de Maatschappij van Weldadigheid van groot belang geweest, maar ook de inzet van de bekende Lodewijk Guillaume Verwer was groot. Zo stichtte Verwer een zuivelfabriek in het aangrenzende Elsloo-Zuid en begon een hypotheekbank en sigarenfabriek in Zorgvlied. Daarnaast steunde de bekende filantroop P.W. Janssen de Maatschappij van Weldadigheid en bouwde een aantal boerderijen. Zijn ontginningsmaatschappij zou in 1924 overgenomen worden door ’De Drie Provinciën’.
Aanleiding voor het schrijven van dit boek is in de eerste plaats het onderzoek dat in 2020 en 2021 plaatsvond naar een steenbakkerij. Daarbij werd door de bodemkundigen Ebbing Kiestra en Hans Salverda eerst gezocht naar keileemlagen waar mogelijk leem voorkwam dat gebruikt werd voor het bakken van stenen. Aan de hand van het onderzochte gebied werd uiteindelijk begin 2021 de plek gevonden waar de steenbakkerij, die in gebruik is geweest door de Maatschappij van Weldadigheid, heeft gestaan. Onderzocht is ook welke gebouwen in de omgeving ervan gebouwd zouden kunnen zijn met de hier gebakken stenen. Van het bodemonderzoek werd door Kiestra en Salverda een rapport samengesteld, dat in het tweede deel van het boek opgenomen is.
In de tweede plaats wordt in het boek ingegaan op het gebruik van een paar vloeiweiden die eertijds naast de beide beken lagen. Bij vloeiweiden gaat het om een oud bevloeiingssysteem waarbij water uit een naastgelegen beek op grasland wordt gelaten en dat door middel van een uitlaat weer terug kan stromen in diezelfde beek.
In het boek is er ook aandacht voor andere interessante kenmerken en onderwerpen van het gebied rond Wateren. Door een en ander aanschouwelijk te maken is er bovendien een wandelkaart met uitleg in opgenomen, en er kan gebruik gemaakt worden van een exclusieve excursie door het beschreven gebied met als gids auteur Hans Salverda.
Foto: de kruising Huenderweg – Appelschaseweg in 2021 Prijs boek: € 7,50.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie is de heer Hans Salverda bijzonder erkentelijk voor dit bericht. Zo te lezen is het boek zonder tussenkomst van de historische vereniging uut Deever (an de aandere kaante van de bos) tot stand gekomen. De heer Hans Salverda gaf aan dat hij het boek in eigen beheer zal uitgeven. Het boek is te bestellen via zijn e-mail adres: hanssalverda@hetnet.nl.
Hij was zo vriendelijk een afbeelding van de voor- en de achterkant van het boek en een afbeelding van de voor- en de achterkant van de aan het boek toegevoegde bladwijzer ter beschikking te stellen voor opname bij dit bericht. De redactie is hem daarvoor bijzonder erkentelijk.
Bij de proefdruk van het boek was de kleur van de achtergrond van de achterkant van het boek groen, zie de bijgevoegde afbeelding. Groot Wateren was een groene oase van weldaad. Bij de uitgegeven versie van het boek is de kleur van de achtergrond van de achterkant van het boek echter diepblauw. Geen groene oase van weldaad zonder diepblauwe wateren. De achterkant met de groene achtergrond van de proefdruk is nu al een verzamelaarsobject.
De redactie zal te gelegener tijd, dus zeker niet in turbodraf en ook niet met turbospoed, aandacht besteden aan onderdelen van de inhoud van het boek.
