In het fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ is de navolgende tekst over het verleden van de eerste lagere scholen an de brink van Deever en het eerste oude gemeentehuis aan de brink van Deever met bijbehorende afbeelding 24 van een ansichtkaart uit 1913 en afbeelding 25 van een ansichtkaart uit 1913 gepubliceerd.
24 – Diever – Gemeentehuis – 1913
25 – Diever – Gemeentehuis en Pastorie – 1913
Omstreeks 1837 gingen in de zomer ongeveer 160 kinderen naar school in Diever. In de winter ging een deel van deze kinderen naar een bijschool in Wittelte en in Wapse. In Diever werd toen school gehouden in een veel te kleine, vochtige en bedompte ruimte in de kerk; eerst in de noordbeuk, later in de zuidbeuk.
Gedeputeerde Staten keurden op 4 oktober 1837 de aankoop van eene behuizinge met eene gedeelte van eenen daarbij behoorenden tuin goed. Die behuizing was een boerderij aan de Brink, op de plaats waar hier het gemeentehuis is te zien.
In maart 1839 gaf het Rijk een subsidie van 1000 gulden voor de aankoop van het perceel en de verbouwing van de boerderij tot klaslokaal en woning voor de schoolmeester. De gemeente sloot voor de rest van de kosten een lening van 1650 gulden af.
Het betreffende perceel werd voor 1150 gulden gekocht van landbouwer Hendrik van Zomeren. Dit perceel, kadastraal bekend in sectie C onder nummer 147, was volgens het kadastrale register van Diever op 1 oktober 1832 nog in het bezit van de eigenerfde boer Albert Vos.
De verbouwing werd op 15 januari 1840 voor 1450 gulden gegund aan Hendrik Warries, koopman te Dieverbrug. In het najaar van dat jaar was de verbouwing gereed. Schoolopziener Dorenbos was tevreden met de nieuwe school, maar de toenmalige schoolmeester Arend Jans van Dam moest wel les geven aan meer dan 100 kinderen in één klaslokaal van iets meer dan 100 m².
In 1875 werd een nieuwe school aan de Hoofdstraat in gebruik genomen, omdat de school aan de Brink te klein was geworden!
De school werd daarna verbouwd tot gemeentehuis, dat op 2 mei 1876 in gebruik werd genomen.
Het gemeentehuis met hek is op beide foto’s te zien. Op de linker foto is rechts het boerencafé van Jan Barelds te zien. Op de rechter foto zijn te zien naast het gemeentehuis de pastorie van de Hervormde Kerk en op de achtergrond de boerderij van de familie Jan Mulder, waarin Roelf ten Buur zijn bedrijf uitoefende.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Arend Jans van Dam is geboren in 1783 in Dwingel. Hij trouwde op 28 mei 1814 in Dwingel met de boerendochter Albertien Pieters Mulder uut Leggel. Arend Jans van Dam was, zoals in Deever in die tijd gebruikelijk, naast schoolmeester ook koster en wellicht ook voorzanger in de hervormde kerk an de brink van Deever. En het was voor een slecht betaalde schoolmeester mooi meegenomen dat hij een dochter uit de bepaald niet onbemiddelde boerenfamilie Mulder uut Leggel trouwde.
Andere aantekeningen moeten nog worden toegevoegd.
De redactie zal te gelegener tijd enige kleurenfoto’s van de huidige situatie ter plekke van het eerste oude gemeentehuis en de pastorie van de hervormde kerkgemeente toevoegen aan dit bericht.
Afbeelding 1
Afbeelding 2
Bijgaand afgebeelde ansichtkaart is gemaakt door fotograaf S. v.d. Zijl en was te koop bij winkelier Harm Pook an de Kruusstroate in Deever.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven papieren Magnum Opus van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is bijgaande afbeelding in bijgesneden vorm en zonder bronvermelding opgenomen op bladzijde 58.