Category Archives: Diever, ie bint ’t wel …

Bee Garke Bakker in de Heufdstroate van Deever

Posted on 12 april 2020

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is bij foto 4, de oudst bekende zwart-wit foto van het gedeelte van de Heufdstroate van Deever, tussen het begin van de Kruusstroate en de brink, de volgende tekst vermeld.

4 – Diever – Hoofdstraat -1891
Dit is de oudste en de mooiste foto die ik tot nu toe ken van de Hoofdstraat. Het heeft zo te zien geregend en door het weerkaatsen van het zonlicht op de natte veldkeitjes in het plaveisel ligt de straat er op deze voorjaarsdag prachtig bij.
De maker van deze opname bij tegenlicht is mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom. In 1890 was hij eigenaar geworden van het landgoed Berkenheuvel. Vanaf dat jaar was hij regelmatig in Diever.
Griet Oost herinnerde zich dat in dit deel van de Hoofdstraat twee boerderijen met de voorgevel tegen elkaar hebben gestaan. Dit is inderdaad links op de foto te zien. Helaas zijn deze panden in 1914 als gevolg van blikseminslag verbrand. Griet Oost, die toen elf jaar was, wist van die dag nog het volgende:
Ja, ik weet het nog wel. Het moet op 30 mei zijn geweest. Toen was er een dikke onweersbui. We bleven thuis. We gingen niet naar school, omdat het zo’n heel zwaar onweer was. Later kwam de inspecteur op school. Die zag op de lijst dat ik en ook anderen die middag hadden verzuimd. Daar was hij kwaad om, want je mocht toch niet zonder geldige reden verzuimen…….
De linker boerderij was van Roelof Egberts Bennen. In de boerderij daaraan grenzend woonden bakker en boer Gerke Harms Mulder (Garke Bakker), Lammigje Klaster en hun zonen Harm, Hendrik en Jakob (Garke Bakker’s jongen).
In het rechter huis woonde de familie Harm Moes.
In het pand achter de leilinden bevonden zich het boerencafé van Willem Huiskes en de bakkerij van Jan Grit. Het gemeentebestuur had Willem Huiskes met ingang van 1 mei 1882 een tapvergunning verleend voor de woon- en de opkamer. Tussen de schoorstenen is nog net de punt van de toren te zien.
Op de achtergrond bevindt zich het gemeentehuis aan de brink.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Gerke Harms Mulder is geboren op 27 februari 1826 in Deever en is overleden op 30 maart 1897 in Deever. Hij was een zoon van Harm Times Mulder en Arentje Veldkamp.
Lammige Klaster is geboren op 2 oktober 1847 in Wittelte en is overleden op 24 juni 1931 in Deever in de ouderdom van 83 jaren. Zij was een dochter van boer Jacob Jans Klaster en Eltje Gerken Dolsma.
Boer en broodbakker Gerke Harms Mulder en Lammigje Klaster trouwden op 21 juli 1882 in Deever, toen was Gerke Harms Mulder 56 jaar en Lammigje Klaster 34 jaar.
Ze kregen drie kinderen: Harm is geboren op 19 november 1882 in Deever, Hendrik is geboren op 19 april 1884 in Deever en Jakob is geboren op 11 maart 1886 in Deever.
Roelof Egberts Bennen is geboren op 29 augustus 1821 in Deever en is overleden op 18 februari 1895 in Deever. Roelof Egberts Bennen was een zoon van Egbert Bennen en Hendrikje Wolters.
Roelof Egberts Bennen trouwde op 18 september 1861 op 40-jarige leeftijd met de 27-jarige Aaltje Mulder. Zij is geboren op 6 november 1833 in Deever en is overleden op 9 februari 1867 op 33-jarige leeftijd in Deever. Zij was een dochter van Klaas Tijmes Mulder en Jantje Hendriks Warries.
Roelof Egberts Bennen trouwde voor de tweede keer op 18 juni 1870 op 48-jarige leeftijd met de 39-jarige Grietje Timmer. Zij is op 31 december 1830 geboren in Beilen en is overleden op 12 mei 1891 in Deever. Zij was een dochter van Willem Timmer en Willemtje Bakker.
De zwart-wit foto is afkomstig uit een fotoalbum van de N.V. Berkenheuvel, dat wordt bewaard in het landhuis Berkenheuvel, het buitenhuis van de ondertussen zeer zeer vele nazaten van mr. Albertus Christiaan van Daalen, bij de Noorderesch van Deever. De redactie heeft in de jaren 2000-2008 enige keren een bezoek gebracht aan Albertus (Bert) Doorman, een kleinzoon van mr. Albertus Christiaan van Daalen. Albertus (Bert) Doorman woonde in de bungalow Kontiki bij de Noorderesch aan de Bosweg in Deever. De redactie mocht van hem een aantal foto’s uit dat album kopiëren, waaronder bijgaand afgebeelde foto. De redactie kreeg toestemming van Albertus (Bert) Doorman de gekopieerde foto’s met bronvermelding te gebruiken in berichten over het landgoed Berkenheuvel.
Op 9 april 2020 kreeg de redactie toestemming van de kunstenaar Ernest Mols bijgaande afbeelding van een door hem gemaakt en op 30 januari 2012 voltooid waterverfschilderij in ut Deevers Archief op te nemen. Zie de bijgaande afbeelding. De redactie is hem bijzonder erkentelijk voor deze toestemming. Ernest Mols liet zich bij het maken van dit waterverfschilderij inspireren door bijgaande zwart-wit foto. Hij was zo vriendelijk een goede digitale afbeelding van zijn schilderij ter beschikking te stellen.
Bezoekers van ut Deevers Archief kunnen met Ernest Mols in contact treden via zijn telefoonnummer 0521-592005 of via de webstee van Kunstrondje Diever of via de Schilderskring Diever. Hij is bezig met de ontwikkeling van een eigen webstee.
De redactie heeft de kleurenfoto van het betreffende deel van de Heufdstroate van Deever gemaakt op 6 november 2019.

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Diever, ie bint 't wel ..., Hoofdstraat, Kunst, Topstuk, Verdwenen object | Leave a comment

Bee de pompe op ut plein van de Wittelter skoele

Posted on 5 april 2020

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ zijn bij foto 70 uit 1936 twee jongens bij de waterpomp op het schoolplein van de Wittelter skoele te zien. Bij de redactie van ut Deevers Archief is deze foto de enigst bekende zwart-wit foto van deze waterpomp. Bij de foto is de navolgende tekst opgenomen. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief heeft aanvullingen op deze tekst ?

70 – Wittelte – Bij de waterpomp op het schoolplein -1936

Deze foto werd op een zonnige najaarsmiddag genomen door juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst. Zij maakte daarmee één van de weinige foto’s, misschien wel de enige foto van de waterpomp op het schoolplein. Juffrouw ter Horst was van 1 maart 1930 tot 1 maart 1937 werkzaam op de Wittelter school.
De kinderen waren bijzonder op haar gesteld. Dat blijkt uit bewaard gebleven brieven die ze naar hun juffrouw in Harderwijk schreven, toen zij in de winter van 1936-1937 lange tijd ziek was. In die tijd kregen de kinderen op school warme melk. ’s Morgens in het speelkwartier haalden twee jongens de pulle met melk op. De melkrijder zette deze elke schooldag bij het huis van meester Hendrik Wesseling neer.
In een dankzij juffrouw ter Horst bewaard gebleven brief schrijft Geert Kok: Hendrik Jan Zegeren en ik halen ’s morgens de melk nog.
Uit een brief van Trijntje Gelmers blijkt dat Rika Odie, haar buurmeisje in de schoolbank, de beker met melk seins omgooide.
Na het eten in de pauze wasten de meisjes de bekers, de pannen en de melkpul af en daarvoor was water nodig. Deze middag moesten Albert Noorman (rechts) en Albertus Berends een emmer water halen bij de pomp op het schoolplein.
Tegen de pomp staat het deksel van de mantel van de pomp. De linker boerderij werd bewoond door Jan Boerhof en Geertje Jonkers. De rechter boerderij en het huisje daarnaast waren van Hildegonda (Gonne) Seinen, de weduwe van Wolter Bennen. In het huisje woonden Jochem van Leeuwen en Gezina Oosterkamp met hun kinderen Anna, Wietske, Aaltje, Egbert en Klaas. Jochem van Leeuwen was voorwerker bij de weduwe Gonne Bennen.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Schooljuffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst werd op 24 december 1909 in Zwolle geboren. Ze werd op 7 april 1930 in het bevolkingsregister ingeschreven op het adres Diever 4. Haar vorige woonplaats was Amersfoort. Wie weet de datum en plaats van overlijden van Christina Augusta Johanna ter Horst ?
Meester Hendrik Wesseling is geboren op 31 oktober 1869 in Oldendeever en is overleden op 6 april 1942 in Deever.
Trijn (Trijntje) Gelmers is geboren op 25 december 1927 op ’t Moer.
Frederika (Rika) Jantina Odie is geboren op 17 februari 1930 op ’t Moer.
Gegevens van Albert Noorman zijn bij de redactie nog niet bekend.
Gegevens van Albertus Berends zijn bij de redactie nog niet bekend.
Jan Boerhof is geboren op 18 januari 1893 in Wittelte en is overleden op 30 september 1949 in Assen. Hij was een zoon van Hendrik Boerhof en Janna bij de Berg. Jan Boerhof trouwde op 7 mei 1921 met Geertje Jonkers. Geertje Jonkers is geboren op 10 februari 1898 in Oldendiever en is overleden op 12 december 1972. Zij was een dochter van Hendrik Jonkers en Hilligje Koops.
Hildegonda (Gonne) Seinen is geboren op 20 mei 1882 en is overleden op 6 augustus 1975. Ze was getrouwd met Wolter Bennen. Wolter Bennen is geboren op 19 november 1867 en is overleden op 2 november 1920. Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Gegevens van de familie Jochem van Leeuwen zijn bij de redactie nog niet bekend.

Posted in Alle Deeversen, Diever, ie bint 't wel ..., Topstuk, Witteler skoele, Wittelte | Leave a comment

De keun könn’n so moar deur de gliev’m hen binn’n

Posted on 31 maart 2020

De redactie van het Deevers Archief publiceerde bijgaande foto uit 1918 en bijgaande tekst in het fotoboekje ‘Deever, Ie bint ’t wel …’ Wie de in het Deevers weergegeven titel van dit bericht kan vertalen in het Nederlands, wordt uitgenodigd deze vertaling aan de redactie door te geven.

Het oude gebouw werd in 1918 in zijn geheel bewoond door het echtpaar Jan Krol en Romkje van der Burg en hun kinderen Saakje, Geesje, Koendert, Jan en Tjibbe. Voor het huis zitten de breiende Saakje en haar zuster Geesje. Achter hen is nog net naast het linker gordijn een glimp van hun moeder Romkje te zien.
Door verbouwingen in de achtiende eeuw kreeg de voorgevel het aanzien, zoals dat gedeeltelijk op deze foto is te zien. In 1933 achtte het Rijksbureau voor de Monumentenzorg het gebouw absoluut onbewoonbaar, vanwege de gevaarlijke toestand van het dak en de zeer vervallen staat van een groot gedeelte van het metselwerk. Het achterhuis was zelfs zo zwaar vervallen dat Koendert Krol zich nog herinnerde dat de keun so moar deur de gliev’m hen binn’n könn’n.
De Stichting Oud Drenthe heeft de bouwval van de ondergang gered. In 1934 kocht zij het unieke gebouw voor 2000 gulden van Marria Hillagonda Mulder. Met een eerste rijkssubsidie en een bijdrage van de gemeente Diever werd op 12 juli 1935 onder leiding van het Rijksbureau voor de Monumentenzorg begonnen aan de restauratie, die om diverse redenen tot in 1941 zou duren.
Het belendende huis aan de zuidzijde werd tegen het einde van 1935 afgebroken. Het Rijksbureau voor de Monumentenzorg meende toen uit een dichtgemetseld kruiskozijn in de vrijgekomen gevel de oorspronkelijke grootte en vorm van de kozijnen in de voorgevel af te kunnen leiden. In het najaar van 1936 werd met de restauratie van de voorgevel begonnen. Daarbij werden de ramen, waarvan er drie op de foto zijn te zien, en de ingang vervangen, bleef de wapensteen boven de ingang behouden, maar moest het fraaie bovenlicht met de Davidster om onduidelijke redenen verdwijnen.

Posted in Brink, Diever, ie bint 't wel ..., Rijksmonument, Schultehuis, Topstuk | Leave a comment

Paviljoen of theehuus Baark en Heuvel an de Bosweg

Posted on 27 maart 2020

Bijgaande tekst met bijbehorende afbeelding is eveneens gepubliceerd in het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’. De oorspronkelijke tekst is enigszins bewerkt.

In die jaren was grond aan beide zijden van de weg van Diever naar Wateren tussen de Schaapsdrift en de Haarweg bestemd als bouwterrein. De N.V. Maatschappij tot Exploitatie van het Landgoed Berkenheuvel wilde geld verdienen door de verkoop van villa-terreinen van diverse grootte.
Timmerman-architect Pieter Punter en zijn vrouw kochten in 1932 voor vijfhonderd gulden het eerste bouwterrein van 0.23.00 ha van mr. Albertus Christiaan van Daalen, bewindvoerder van N.V. Berkenheuvel.
Pieter Punter was een zoon van Jan Punter, bakker te Smilde en Maria Seinen, een dochter van koopman Pieter Seinen uit Dwingelo en Grietje Schipper. Pieter Punter werd geboren op 8 januari 1912 te Bovensmilde.
In 1932 werd het door Pieter Punter ontworpen paviljoen of theehuis door hem gebouwd. Daartoe werd eerst het terrein opgehoogd met zand uit de Paaschberg, die aan de overkant van de Bosweg lag. Het zand werd met boerenkarren naar het bouwterrein vervoerd. Dit zo genoemde zaand menn’n was aangenomen werk en werd uitgevoerd door Tieme Bakker, Hendrik Bakker, Marinus Bakker, Jan Bakker en Roelof Bennen.
Op de achterkant van de afgebeelde ansichtkaart staat het volgende: Bezoekt paviljoen Berk en Heuvel te midden van 1300 ha bosch, heide en zandverstuivingen, moderne speeltuin, te Diever.
De toegang tot de speeltuin samen met een glas ranja kostte wel tien cent. Van deze speeltuin met glijbaan en schommels is niets overgebleven. Enkelen herinneren zich nog dat het hout van de glijbaan niet al te hard was, want soms bleef een splinter in de billen achter.
Het paviljoen was voor wandelaars en fietsers een heel mooi vertrek- en aankomstpunt. Een jaarkaart voor de bossen, de heide en de zandverstuivingen van Berkenheuvel kostte tien cent. Leden van diverse verenigingen hadden echter op vertoon van hun bewijs van lidmaatschap vrij toegang, evenals kunstschilders en tekenaars.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie twijfelt of de jonge Pieter Punter het eerste bouwterrein zelf kocht, wellicht was het zijn vader Jan Punter. De redactie zal enig aanvullend onderzoek doen.

Posted in Ansichtkaart, Bosweg, Diever, ie bint 't wel ..., Landgoed Berkenheuvel, Paviljoen Berkenheuvel, Verdwenen object | Leave a comment

De dreejbrogge an de Gowe in 1938 en in 1945

Posted on 11 februari 2020

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de volgende tekst over de olde dreejbrogge an de Gowe bij afbeelding 78 van een in ± 1938 gelopen zwart-wit ansichtkaart opgenomen.

78 – Geeuwenbrug – Draaibrug – ± 1938
De oude brug is omstreeks 1885 vervangen door de hier zichtbare ijzeren draaibrug. In die tijd konden schepen van Assen tot de Geeuwenbrug aan weerskanten van de vaart worden gejaagd of getrokken. Zo konden de schippers de tollen 4, 5, 6, 7 en 10 in de rijksweg ontduiken.
Het jagen en het trekken langs de stuwdijk was niet alleen ongewenst wegens het vertrappen van de aarden wal, maar ook vanwege het overbrengen van de lijnen bij de bruggen. Die hadden bijna allen hun draaipunt en hun spanwerken aan de stille kant van de vaart, zoals ook bij de Geeuwenbrug is te zien.
Een strakgetrokken lijn kon de spanstangen beschadigen. Voor het tegengaan van het gebruik van de stuwdijk waren op de spanstangen van de Smildiger bruggen tevergeefs mesvormige ijzers voor het beschadigen en doorsnijden van de lijnen aangebracht.
Bij gejaagde of getrokken schepen klom de jager of de trekker op de openstaande brug om de lijn over of langs de hoofdstijlen te kunnen gooien. Door het gesjor aan de lijn en het geloop op de brug begon deze te duiken en te schommelen. Daar had de draaispil nogal van te lijden. Bovendien kon de bewegende brug in aanraking komen met het passerende schip. Een en ander werd vermeden door een verbod op het jagen en trekken van schepen op de stille kant van de hoofdvaart. Op de stuwdijk tussen de Oude Dieverbrug en de Eerste Uffelterbrug werd omstreeks 1885 ook wel eens gejaagd en getrokken om zo tolgeld te ontduiken. Dit was afgelopen toen de vroegere sluiswachter van de Witteltersluis het jagen en trekken over zijn land niet langer toestond.
De draaibrug werd aan het eind van de oorlog opgeblazen door de Duitsers en na de oorlog vervangen door een ophaalbrug.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie van ut Deevers Archief neemt het de maker van het fotoboekje ‘Diever, ie bin ’t wel …’ toch wel een beetje kwalijk dat hij het bouwjaar van de nieuwe draaibrug an de Gowe niet helemaal goed heeft onderzocht. Omstreeks 1885 blijkt 1872 te zijn. Zie de bijgevoegde advertentie van het resultaat van de aanbesteding van de nieuwe draaibrug, die verscheen in de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 28 december 1871.
Op de afbeelding van de wit omrande zwart-wit ansichtkaart is aan de linkerkant van de voat (de Drentse Hoofdvaart) de riekseweg in de gemiente Deever te zien. De huizen aan de rechterkant staan in de gemiente Dwingel. Aan de rechterkant van de afbeelding van de wit omrande zwart-wit ansichtkaart is nog net een deel van het brugwachtershuisje bij de draaibrug te zien.
Op de afbeelding van de zwart-wit foto is de in 1945 aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door de terugtrekkende Duitse bezetter flink vernielde dreejbrogge an de Gowe te zien. De boerdereeje mit pothokke aan de linkerkant van de zwart-wit foto staat in de gemiente Dwingel en heeft als adres Het Lot 1. Ook op deze foto is het brugwachtershuisje bij de draaibrug te zien. Deze zwart-wit foto is aanwezig in het Drentsch Archief in de Collectie Dwingels Eigen en is geregistreerd onder fotonummer DH0441113001.
De redactie zal te gelegener tijd, en zeker niet in geschwinde spoed en zeker ook niet in gestrekte draf, enige kleurenfoto’s van de huidige situatie ter plekke bij dit bericht opnemen.

Posted in Diever, ie bint 't wel ..., Geeuwenbrug, Greinse, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Diever – Kleine Brink – 1904

Posted on 2 september 2019

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de volgende tekst over het verleden van de boerderij van Roelof Hendrik Wesseling en Annigje Smidt an de Kleine Brink in Deever gepubliceerd bij afbeelding 9 van een ansichtkaart uit 1904.

Op het mooie Kleine Brinkie zijn heel veel kinderen uit de buurt te zien. De linker boerderij mit de koe boo’m de deure werd bewoond door Jan Hessels Wesseling, Jantje Mulder en hun kinderen Geert en Jantje.
In de rechter boerderij woonden Roelof Hendrik Wesseling en Annigje Smidt. Roelof was de broer van Jan Hessels Wesseling.
Op 10 juni 1905 overleed Sieme Smidt. Zijn vrouw Geertje Dunning stierf op 30 juli 1907. Hun twee zonen Klaas Hummelen en Harm zijn grootgebracht door Roelof Hendrik Wesseling en Annigje Smidt.
Klaas en Hendrikje Vos zetten later de boerderij van zijn oom Geert Smidt bij de eendenvijver voort. Harm nam in 1928 de boerderij van Roelof Wesseling over. In 1939 verkocht hij deze boerderij aan Johan Wiersma uit Wateren, omdat hij op Kalteren een nieuwe boerderij in gebruik had genomen.
Roelof Smidt, de zoon van Harm Smidt en Janna Vos, kan zich zijn geboortehuis nog goed herinneren. Links bevond zich de voorkamer. Achter de voordeur lag een lange gang. De kamer rechts naast de voordeur was een grote slaapkamer. Achter de voorkamer lag de wasruimte. De woonkeuken lag achter de slaapkamer. Achter de wasruimte lag de pompestraote. Achter de woonkeuken bevond zich de kleine deele mit de kleine baander. De koestal lag aan de linkerkant. De varkenshokken bevonden zich aan de rechterkant. De deele en de hooivakken lagen midden in het achterhuis. De grote baander bevond zich aan de achterkant.
In het voorhuis van de boerderij van Roelof Wesseling woonde toen tijdelijk burgemeester Hendrik Gerard van Os. Roelof Smidt wist te vertellen dat de burgemeester destijds tegen de bouw van het witte hek was, omdat hij vond dat deze te dicht op de weg zou komen te staan. Roelof Wesseling heeft toen zijn hek maar geplaatst tijdens een korte vacantie van burgemeester Van Os.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
In de tekst staat een fout. Jan Hessels Wesseling is Jan Hessel Wesseling. Jan Hessel Wesseling is geboren op 18 december 1874 in Deever en is overleden op 23 oktober 1949 in Deever.
Jantje Mulder is geboren op 5 december 1870 in Dwingel en is overleden op 13 oktober 1954 in Deever.
Geert Wesseling is geboren op 13 mei 1909 in Deever en is overleden op 25 april 1994 in Deever.
Jantje Wesseling is geboren op 2 augustus 1911 in Deever en is overleden op 26 december 2004 in Deever. Zij trouwde op 11 of 12 augustus 1943 met Hendrik Mulder.
In de tekst staat nog een fout. Roelof Hendrik Wesseling is Roelof Hessel Wesseling. Roelof Hessel Wesseling is geboren op 13 juli 1868 in Oldendeever en is overleden op 27 januari 1928 in Deever. Annigje Smidt is geboren op 4 januari 1867 in Deever en is overleden op 13 mei 1924 in Deever.
In de tekst staat nog een fout. Sieme Smidt is Sime Smidt. Sime Smidt is geboren op 29 maart 1864 in Deever en is overleden op 10 juni 1905 in Deever.
In de tekst staat nog een fout. Geertje Dunning is Geertien Dunning. Geertien Dunning is geboren op 18 januari 1869 in Ruinen en is overleden op 30 juli 1907 in Deever.
Harm Smidt is geboren op 3 december 1899 in Nuil (Ruinen) en is overleden op 10 december 1981 in Assen.
Hendrikje Vos is geboren op 13 januari 1903 in Lhee en is overleden op 18 februari 1980 in Deever.
Klaas Hummelen Smidt is geboren op 30 september 1897 in Deever en is overleden op 24 december 1977 in Deever.
Roelof Smidt is geboren op 12 juli 1924 in Deever en is overleden op 25 maart 2001 in Assen.
Geert Smidt is geboren op 8 september 1865 in Deever en is overleden op 12 april 1904 in Deever.
In de tekst is sprake van een boerderij op Kalteren. Op de plaats van deze boerderij met als adres Ten Darperweg 3 is nu Glas Geneeskunde b.v. gevestigd.
De redactie van het Deevers Archief heeft de kleurenfoto van de situatie ter plekke gemaakt op vrijdag 30 november 2018.

Posted in Ansichtkaart, Boerderij, Diever, Diever, ie bint 't wel ..., Hoofdstraat, Topstuk | Leave a comment

An de Deeverbrogge – An de Sluus – ±1929

Posted on 11 juni 2019

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de volgende tekst over het verleden van de Deeverse sluus gepubliceerd bij afbeelding 53 van een zwart-wit ansichtkaart uit ± 1929.

53 – Dieverbrug – Bij de Dieversluis – ± 1929
Door de drukke scheepvaart was het waterpeil in de Drentsche Hoofdvaart lange tijd moeilijk te handhaven. Daar kwam op maandag 10 november 1925 met het in bedrijf stellen van de nieuwe electrische gemalen bij de Paradijs-, Havelter-, Uffelter, Diever-, Haar- en Veenesluis drastisch verandering in.
Een krantebericht meldt daarover het volgende:
Het heeft zeer veel moeite gekost het zoo ver te krijgen. Ongeveer een jaar is nodig geweest om deze veelomvattende bouwwerken met toeleidingskanalen, stortebedden, grondwerken, enzovoort te voltooien……….
De gemalen zijn er en de opening ervan, mag een voor Drenthe zeer gewichtige gebeurtenis genoemd worden. Al is er op den openingsdag geen feest gevierd, ons inziens was daartoe voor de betrokken streek, ja voor een groot deel van Drenthe alle reden geweest……….
Zijn wij juist ingelicht, dan hebben de nieuwe gemalen een capaciteit van 100 m3 per minuut, dus van 6000 m3 per uur, voorwaar een niet geringe hoeveelheid. Vooral als men weet dat de oude gemalen dateerdend van 1863 het slechts tot 30 m3 per minuut konden brengen. De pompen, zogenaamde verticale schroefpompen, zijn geleverd door de Machinefabriek van Gebr. Stork te Hengelo. De electrische apparaten werden geleverd door Heemaf te Hengelo. Beide fabrieken zijn specialist op dit gebied……….
De ellende, gepaard gaande met den lagen waterstand, is nu geleden. Een beperking tot een diepte van 90 cm zal niet meer voorkomen. Overlading van groote schepen in lichters, wat tot nu toe te Meppel geschiedde, zal niet meer voorkomen……….
Wij zullen eindigen met den wensch, dat deze werken een vooruitgang zullen zijn voor de scheepvaart en tevens voor de landbouwende bevolking van Drenthe……….

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De redactie heeft de bijgevoegde kleurenfoto op 21 november 2014 gemaakt.

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkaart, Boek An de Brogge, Diever, ie bint 't wel ..., Dieversluis | Leave a comment

Het schilderij ‘Vrouw aan de was’ van Hans Kuiper

Posted on 16 mei 2019

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ is bij de afbeeldingen 30 en 31 de volgende tekst over de in Deever geboren schilder en fotograaf Hans Kuiper opgenomen. Zie de bijgaande afbeelding van de betreffende bladzijde uit het genoemde fotoboekje.

30 – Diever – Smederij Albert Kloeze – ± 1914
31 – Diever – Vrouw aan de was – ± 1914
Hans Kuiper maakte vanwege banden met zijn geboortedorp Diever ook enkele schilderijen van onderwerpen uit dit dorp en zijn omgeving. Daarbij gebruikte hij vaak een foto als voorbeeld. Ook de links afgebeelde familiefoto bleek daar geschikt voor te zijn. Voor het maken van deze foto stond zijn toestel opgesteld in de Peperstraat. Daar maakte hij deze unieke foto van de achterkant van de smederij en het huis van Albert Kloeze aan de Hoofdstraat, adres Diever 152.
Links op de foto staat Margje Johanna Eits, de vrouw van Hans Kuiper. Naast haar staat hun dochter Cornelia Johanna. De man is haar verloofde Jan Willem Deuling. De vrouw die in de deur van het achterhuis nieuwsgierig toekijkt is Lammige Santing, de vrouw van Albert Kloeze.
Met deze foto als voorbeeld liet Hans Kuiper zich omstreeks 1914 inspireren tot het afgebeelde schilderij met de naam Vrouw aan de was.
De voorovergebogen vrouw met het witte mutsje is Griet Kuiper. Zij was de oudste zuster van Hans Kuiper en was de tweede vrouw van Willem Huiskes, boer en caféhouder aan de Hoofdstraat, adres Diever 150 (oud Diever 123). Albert Kloeze en Willem Huiskes waren buren. Het café is niet zichtbaar, maar stond links achter de smederij.
Hans Kuiper nam gelukkig de vrijheid om de foto niet precies na te schilderen. Zo plaatste hij rechts op het schilderij de toren van de Hervormde Kerk, als duidelijke aanwijzing dat het hier ging om een Dieverder schilderij.
Het op board geschilderde werkje heeft een breedte van 41 cm en een hoogte van 31 cm. In de catalogus van Hermannus Deuling is Vrouw aan de was onder nummer 204 opgenomen. In die catalogus is onder nummer 518 het doek Gezicht op Diever te vinden. Dit olieverfschilderij is omstreeks 1912 gemaakt. Het schilderij Laantje in Diever is in de genoemde catalogus onder nummer 520 geregistreerd. Ook dit werk is omstreeks 1912 geschilderd.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Hans Kuiper is geboren op 8 juli 1855 in Deever en is overleden op 3 november 1935 in Blesdijke.
De in de Heufdstroate (adres Diever 129) in Deever geboren fotograaf en schilder Hans Kuiper maakte van een aantal onderwerpen uut de gemiente Deever ook een schilderij.
In de catalogus van zijn kleinzoon Hermannus Deuling is het hier afgebeelde schilderij ‘Vrouw aan de was’ onder nummer 204 te vinden.
De volgende twee afbeeldingen zijn met bijbehorende tekst opgenomen in het ín 1999 uitgegeven fotoboekje ‘Diever, ie bin ’t wel …’.
De door Hans Kuiper gemaakte zwart-wit foto van de achterkant van het woonhuis bij de smederij van Albert Kloeze is afkomstig uit de verzameling van de heer Hermannus Deuling, kleinzoon van Hans Kuiper.
De redactie heeft de kleurenfoto van de achterkant van het woonhuis bij de voormalige smederij van Albert Kloeze staande in de Peperstroate op maandag 3 september 2018 gemaakt.

Abracadabra-287

Abracadabra-288

Posted in Diever, ie bint 't wel ..., Hans Kuiper, Hoofdstraat, Kunst, Peperstraat, Schilderij | Leave a comment

Dieversluis en Woning van den Opzichter – 1915

Posted on 13 mei 2019

Links is gedeeltelijk de Dieversluis te zien. Deze stenen schutsluis werd gebouwd in 1879 in een ten zuidoosten van de Drentsche Hoofdvaart gelegen afsnijding van die vaart. Daardoor kwamen de Dieversluis en Woning van den Opzichter van de Rijkswaterstaat van de toenmalige Dienstkring Dieverbrug geheel binnen de grenzen van de gemeente Dwingeloo te liggen.
De voor die tijd bijzonder mooie dienstwoning werd in 1903 gebouwd. De hier zichtbare pereboom direct links naast het huis
leeft nog steeds. In deze woning hebben de opzichters Dalebout, De Ruiter, Koers, Zoer en Van Tellingen gewoond. In de Tweede Wereldoorlog is het huis bij de sluis ook nog een tijdje bewoond door dominee de Vries.
Opzichter Jantinus van Tellingen en zijn vrouw Heiltje Klinkhamer mochten hier na zijn pensionering in november 1978 bljven wonen.
Omstreeks 1915 konden de opzichters en de wegwerkers van de Rijkswaterstaat de beschikking krijgen over een motorrijwiel. Opzichter Jan Pieter de Ruiter voelde daar wel voor, want het drukke gebruik van een gewone fiets viel hem zwaar. Temeer, omdat hij nu mooi zijn eigen motorrijwiel als dienstvoertuig kon gebruiken. Het gebruik maken van de paar keer per dag passerende nieuwe stoomtram langs de vaart werd door hem niet als een goede transportmogelijkheid gezien.
Volgens artikel 7 van het Motorregistreerbesluit, behorende bij de Motor- en Rijwielwet uit 1905, moest ook de provincie Drenthe de houders van nummerbewijzen registreren. Uit het bewaard gebleven register in het Rijksarchief te Assen blijkt dat Jan Pieter de Ruiter reeds op 20 april 1912 houder werd van nummerbewijs D-256. Dit bewijs behoorde bij zijn motorrijwiel. Hij was daarmee de tweehonderd en zesenvijftigste geregistreerde bezitter van een motorvoertuig in Drenthe en tevens de eerste in de omgeving van de Deeverbrogge.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Het Rijksarchief te Assen is opgegaan in het Drents Archief.
In het Drents Archief zijn de gegevens behorende bij nummerbewijs D-256 te vinden. In het register werd niet vastgelegd of het nummerbewijs voor een auto, een motor, een bus of een vrachtwagen was, immers het nummerbewijs stond op naam.
Let op dat ook deze kaart werd uitgegeven door café- en logementhouder Sjoert Benthem an de Deeverbrogge.

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkaart, Boek An de Brogge, Diever, ie bint 't wel ..., Dieversluis, Olde auto | Leave a comment

An de Deeverbrogge – IJzeren draaibrug – 1909

Posted on 22 april 2019

Op 6 april 1880 om 12 uur ’s middags werd het bouwen van een ijzeren draaibrug over de Drentsche Hoofdvaart ter vervanging der Oude Dieverbrug, gemeente Diever in het gebouw van het Provinciaal Bestuur te Assen aanbesteed. Het werk werd voor 5077 gulden gegund aan aannemer Roelof Hunse Jr. uit Assen.
Het werk bestond uit het maken, onderhouden en afbreken van een hulpbrug, het slopen van de oude draaibrug, het bouwen van twee landhoofden, het maken van een draaipijler, het bouwen van een draaibrug, het plaatsen van een remmingwerk, het maken van een loopbrugje, grond-, straat-, teer- en voegwerk en het bouwen van een dagverblijf.
De draaibrug was 13,60 m lang en 3,60 m breed. De doorvaartwijdte tussen het landhoofd en het remmingwerk was 6,00 m. De gesmede afgedraaide ijzeren draaispil woog 110 kg, vier geslagen en getrokken ijzeren liggers wogen 3130 kg en de gegoten ijzeren broekbalk woog 1600 kg. De ballastbak onder de brug was gevuld met 1100 kg ruwijzer. Het onderdek van de brug was gemaakt van eikehout. Het bovendek bestond uit Dantzichs grenehout.
Op de brug zijn de gegoten ijzeren spanstijlen, de koppelstangen en de smeedijzeren leuningen te zien. De brug werd met de hand bewogen met behulp van een Engelse schroefsleutel met verstaalde bek.
De aannemer moest zorgen voor een veilig verkeer over en een onbelemmerde doorgang door de hulpbrug. Aan beide zijden van de hulpbrug moest van zonsondergang tot zonsopgang een helder lichtgevende lantaarn branden.
Hij kreeg een boete van drie gulden voor elk uur tussen zonsondergang en zonsopgang dat een lantaarn niet helder lichtgevend was!
Achter de brug is het café-logement van Sjoert Benthem en Grietje Merk te zien. Links naast de witte schuur is de woning van de brugwachter te zien. Aan de rechterkant is het dagverblijf van de brugwachter te zien.

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkaart, Boek An de Brogge, Café-Logement Sjoert Benthem, Diever, ie bint 't wel ..., Drentsche Hoofdvaart | Leave a comment

De school met den Bijbel aan de Hoofdstraat – 1938

Posted on 1 april 2019

In het fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ is de navolgende mini-essay (nummer 77) over het verleden van de School met den Bijbel aan de Hoofdstraat in Diever gepubliceerd.

Onder leiding van dominee Harmen Ages Dijkstra, predikant van de Gereformeerde kerk, werd op 26 december 1902 door een groep van 27 personen besloten tot de oprichting van een Vereniging tot stichting en instandhouding ener school met den Bijbel.
Op 1 mei 1904 kon het eerste lokaal van de school in gebruik worden genomen, zodat bovenmeester Geert de Boer kon beginnen met het geven van christelijk onderwijs aan 53 kinderen. Op 9 september 1904 werd de school officieel in gebruik genomen. De kerkeraad was toen van oordeel dat de zondagschool kon worden opgeheven.
Per 1 januari 1908 werd Geert de Boer als hoofd van de school opgevolgd door Broer Roosjen. Hij bleef hier tot zijn overlijden op 2 januari 1939. Het schoolbestuur benoemde toen per 1 april 1939 Sierd Okke Roosjen, een zoon van Broer Roosjen, als hoofdonderwijzer.
In zijn toespraak ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de school memoreerde dominee Jan Anthony van Arkel dat met het overlijden van Broer Roosjen de school een punctueel mens in de kracht van zijn leven was ontvallen en dat het schoolbestuur met de benoeming van Sierd Okke Roosjen de nagedachtenis van het overleden schoolhoofd niet beter had kunnen eren.
Sierd Okke Roosjen overleed op 5 februari 1973. Het schoolbestuur besloot toen de school te noemen naar vader en zoon Roosjen. Op 25 juni 1973 werd de naam Roosjenschool officieel onthuld.
Het rechter huis hoorde bij de school en werd toen bewoond door Jan Houwer en Jantje Boelens. Hij staat rechts bij het hek.
Links naast de school is te zien een deel van de zijgevel van het huis waar de hoofdonderwijzer met zijn gezin woonde. Achter de meesterswoning en achter de bomen staat de boerderij van de familie Jaopie Krol en Aoltie Odie. In de verte is nog net de dokterswoning te zien.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Deze school werd in de volksmond altijd de Griffemeerde Skoele (Gereformeerde School) genoemd. In Deever hadden de fervente voorstanders van openbaar lager onderwijs het ook wel over de Grifverkeerde Skoele. Tegenwoordig staat op het betreffende terrein an de Heufdstroate de christelijke basisschool met de naam Roosjenschool (christelijke school voor primair onderwijs). Ook kinderen uit gezinnen van onder meer hervormde en katholieke gezindte kunnen vanwege de krimpende aantallen kinderen blijkbaar nu wel terecht op deze school.
De verwachting van de redactie van het Deevers Archief is dat -nadat het streven is gelukt de openbare basisschool in Wapse over enige jaren op te heffen – de openbare en de christelijke basisschool in Deever om voor de hand liggende redenen (krimpgebied, geldgebrek, de steeds meer seculariserende samenleving, enzovoort) zullen worden samengeknepen tot één zo genoemde ‘brede basisschool’. Want hoe christelijk moet het vak rekenen, het vaak taal of het vak aardrijkskunde zijn? Na de sanering zal met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid de naam ‘Roosjenschool’ verdwijnen. Dat zal voor de christenen in de gemeente Deever wellicht aanleiding kunnen zijn tot de wederoprichting van een christelijke zondagschool, want actie roept altijd reactie op.
Broer Roosjen is geboren op 20 januari 1884 in IJlst. Hij is op 2 januari 1939 overleden in Deever. Hij ligt begraven op de kaarkhof van Deever an de Grönnigerweg. Hij was getrouwd met Jacoba Tiemersma. Zij is geboren op 30 mei 1888 in Hennaarderadeel en is op 1 mei 1955 overleden in Deever. Zij ligt begraven op de kaarkhof van Deever an de Grönnigerweg.
Domeneer Harmen Ages Dijkstra is geboren op 8 april 1854 in Oosterend. Hij is op 27 februari 1941 overleden in de stichting Dennenoord te Zuidlaren. Hij ligt begraven op de kaarkhof van Deever an de Grönnigerweg. Hij was getrouwd met Aaltje Kok. Zij is op 8 april 1856 geboren in Dwingelo. Zij is overleden op 23 mei 1960 in Deever. Zij ligt begraven op de kaarkhof van Deever an de Grönnigerweg
Sierd Okke Roosjen is geboren op 7 oktober 1908 te Deever. Hij is overleden op 5 februari 1973 te Amsterdam. Hij ligt begraven op op de kaarkhof van Deever an de Grönnigerweg. Hij was getrouwd met Grietje Fokkinga. Zij is geboren op 22 september 1907 en is overleden op 19 augustus 1998 in Deever. Zij ligt begraven op de kaarkhof van Deever an de Grönnigerweg.
Broodventer Jan Houwer is geboren op 23 november 1911 op Kalteren en is op 10 april 1945 door de Duitse bezetter vermoord op het Marktterrein in Deever. Hij is een zoon van Nicolaas Houwer en Lammigje Westerhof. Hij ligt begraven op de kaarkhof van Deever an de Grönnigerweg. Jantje Boelens is geboren op 9 augustus 1909 in Deever an de Brink. Zij was een dochter van schoenmaker Mans Boelens en Geesje de Leeuw. Zij ligt begraven op de kaarkhof van Deever an de Grönnigerweg,
Het schoolgebouw op de afgebeelde ansichtkaart bestaat niet meer.

Posted in Ansichtkaart, Diever, Diever, ie bint 't wel ..., Hoofdstraat, Skoele Gereformeerd, Tweede Wereldoorlog, Verdwenen object | Leave a comment

Kalteren – Huis op Berkenheuvel -1891

Posted on 26 maart 2019

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de volgende mini-essay (nummer 5) over het verleden van het landgoed Berkenheuvel met bijbehorende afbeelding van een foto uit 1891 uit de collectie van N.V. Berkenheuvel gepubliceerd. Zie de bijgaande afbeelding van de betreffende bladzijde uit het genoemde fotoboekje.

De ontginning van de woeste gronden ten noorden van Diever en Wapse is rond 1850 begonnen toen J. B. Stoop de eerste gronden kocht van de boermarken van Wapse en Diever. In 1854 verkocht hij het terrein van 365 ha aan mr. Petrus van der Veen, Cornelis Hoekwater en mr. Samuel Hartogh Heys. Deze verkochten in 1885 het inmiddels 772 ha grote gebied aan mr. J. Hoekwater. In juli 1890 kochten mr. Albertus Christiaan van Daalen en zijn neven H. T. van Rees en J. Praeger Berkenheuvel voor 46000 gulden. Daarmee waren zij eigenaar geworden van ruim 950 ha grond, bestaande uit 320 ha bosgrond, 130 ha heideveld, 500 ha zandgrond, 4 ha bouw en weiland en het hier zichtbare huis, met het adres Kalteren 35.
Het voorste deel stond ter beschikking van de eigenaren. Het achterhuis werd bewoond door Marten Wouwenaar en zijn vrouw Arendina Frederika Huiberts. Zij trouwden op 9 mei 1858 op de Smilde. Hun drie kinderen werden hier geboren, Geertje op 9 maart 1859, Jacob op 19 november 1860 en Hendrik op 10 juni 1864. In dit huis overleed Arendina Frederika Huiberts op 28 januari 1881 en Marten Wouwenaar op 6 december 1899. Marten Wouwenaar was van 1856 tot in 1894 de bosbaas van Berkenheuvel. Voor de eigenaren van Berkenheuvel kocht hij ook grond. Zo kocht hij op 12 februari 1866 op de verkoop van vastgoed van de erven Jan en Geesje Tijmes Mulder het heideveld genaamd ‘het Kaltersche veld aan het Zand’, groot 1 bunder, 6 roeden en 68 ellen en een perceel zandduinen in het Dieverder Zand, groot 8 bunder, 37 roeden en 70 ellen.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Mr. Albertus Christiaan van Daalen maakte de hier afgebeelde zwart-foto in 1891. Let bij deze zwart-wit foto vooral ook op het rikke met de melkbus tegen de zijmuur van het achterhuis. Blijkbaar was boschbaas Marten Wouwenaar ook een beetje boer en hield hij een paar koeien. Wellicht verkocht hij zijn melk aan het particuliere melkfabriekje van Jan Frederik Hilkemeijer an de Deeverbrogge ?
In 1940 werd het hier op de zwart-wit foto uit 1891 zichtbare voorhuis vervangen door een nieuw door ir. Mello van Daalen in een soort van Alpenstijl ontworpen voorhuis. De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto op 9 april 2013 gemaakt.

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Diever, ie bint 't wel ..., Landgoed Berkenheuvel, Landhuis Berkenheuvel, Marten Wouwenaar | Leave a comment

Bee’j Kloas Benn’n in de Aachterstroate

Posted on 24 januari 2019

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is bij foto 19 de navolgende tekst over het verleden van de boerderij van Klaas Bennen an de Aachterstroate in Deever gepubliceerd. Deze boerderij had in 1910 als adres Diever 52 en heeft nu als adres Achterstraat 10. De foto is afkomstig uit de verzameling van Jans Roelof Tabak.

Diever – Bij Klaas Bennen in de Achterstraat – ± 1910
Roelof Egberts Bennen kocht op 27 januari 1888 op een openbare verkoping in het café van Roelof Seinen aan de Hoofdstraat de hier afgebeelde boerderij, adres Diever 52, voor 1192 gulden van Jan Willems Smidt.
Deze boerderij werd omstreeks 1910 bewoond door het echtpaar Klaas Bennen en Hendrikje Bolding en hun kinderen Roelof, Grietje, Aaltje en Geert. Rechts staat Hendrikje Bolding met naast haar de dienstmeid Grietje Brugging.
In de boerderij was tot 17 april 1907 een groot café gevestigd. De tapvergunning gold voor de twee kamers aan de straatkant. De tapkast bevond zich in de grote woonkeuken, waarvan de twee ramen zichtbaar zijn achter de twee vrouwen. De rechter deur was de toegang tot het café.
Marktgangers konden hun paarden op de met heideplaggen bedekte deele stallen.
Mit de Deevermaarkt speelde in het café een accordeonist, zodat ook kon worden gedanst.
Klaas Bennen verkocht in 1907 het verlof aan Zwaantje Offerein, de weduwe van Jan van Zomeren, adres Wapse 6.
Tot in de Tweede Wereldoorlog hield de Boerenleenbank kantoor in deze boerderij. De mensen moesten in de opkaemer aan de achterkant van de boerderij wachten tot ze door de kassier konden worden geholpen in de mooie kaemer. Deze kamer bevond zich achter de twee ramen in de voorgevel en het linker raam en de linker deur in de zijgevel. Daar stonden ook twee brandkasten. Als roggetoeslag werd uitbetaald, dan stonden buiten ook mensen te wachten. In de dertiger jaren keerde de overheid deze toeslag uit voor het laten kleuren van rogge, die dan alleen als veevoer kon worden gebruikt. Het bestuur van de bank vergaderde een keer per maand in de mooie kaemer. De bank betaalde de laatste jaren vijfenzeventig gulden huur per jaar. In 1943 verhuisde de Boerenleenbank naar een nieuw eigen gebouw aan de Hoofdstraat.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Roelof Egberts Bennen is geboren in Deever op 29 augustus 1821 en is overleden in Deever op 18 februari 1895; hij is een zoon van landbouwer Egbert Bennen en Hendrikje Wolters; hij was getrouwd met Aaltje Klasen Mulder
Roelof Seinen is geboren in Deever op 28 januari 1838 en is overleden in Deever op 21 september 1925; hij is een zoon van Jan Seinen en Hillegonda Kornelis Offerein.
Jan Willems Smidt is geboren in Deever op 31 januari 1841 en is overleden in Deever op 8 december 1895; hij is een zoon van Sime Smidt en Aaltje Piers Hessels.
Klaas Bennen is geboren in Deever op 10 december 1864 en is overleden an de Deeverbrogge op 18 oktober 1947 en is een zoon van Roelof Egberts Bennen en Aaltje Klasen Mulder; hij was getrouwd met Hendrikje Bolding.
Hendrikje Bolding is geboren in Deever op 24 mei 1876 en is overleden an de Deeverbrogge op 3 januari 1951.
Roelof Bennen is geboren in Deever op 13 november 1901; hij is een zoon van landbouwer Klaas Bennen, en Hendrikje Bolding,
Grietje Bennen is geboren in Deever op 19 augustus 1903; zij is een dochter van landbouwer Klaas Bennen en Hendrikje Bolding.
Aaltje Bennen is geboren in Deever op 21 januari 1906; zij is een dochter van landbouwer Klaas Bennen en Hendrikje Bolding.
Geert Bennen is geboren in Deever op 7 juli 1911; hij is een zoon van Klaas Bennen en Hendrikje Bolding.
De redactie van het Deevers Archief is niet bekend met de gegevens van Grietje Brugging. Kwam zij uit Wapse ?
Zwaantje Offerein is geboren in Deever op 23 juni 1856 en is overleden in Deever op 17 mei 1924; zij is een dochter van smid Fredrik (Frièrik) Jacobs Offerein en Geertje Abels Wanningen; zij is gehuwd geweest met Hendrik van der Veen en Jan van Zomeren.
De redactie heeft de vier kleurenfoto’s van de boerderij an de Aachterstroate in Deever op vrijdag 3 mei 2018 gemaakt.
Het bovenlicht van de twee toegangsdeuren tot het woongedeelte van de boerderij is opgepimpt met een witgeschilderde levensboom. Zijn deze versieringen gemaakt van gietijzer of van plastic ? Wanneer zijn deze twee levensbomen gemonteerd ? In 1910 hing gewoon een gordijntje achter het glas van de twee bovenlichten. In 1910 zaten in het houten deel van de voorgevel nog geen ramen. In 1910 was de voordeur van de mooie kaemer nog niet opgepimt met een deurklopper. In 1910 zat in de toegangsdeur naar het voormalige café nog geen brievenbus.

Posted in Achterstraat, Alle Deeversen, Boerderij, Boerenleenbank, Diever, ie bint 't wel ... | Leave a comment

Café van Jan Barelds aan de Brink – Zomer 1906

Posted on 6 december 2018

In het in 1999 uitgegeven fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de navolgende mini-essay (nummer 12) (zie de tweede afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje) over een deel van het het verleden van café Brinkzicht aan de brink van Deever met bijbehorende afbeelding van een ansichtkaart uit 1906 gepubliceerd.

Uit het ‘Register der Localiteiten waar vergunning voor den verkoop van Sterken drank in het klein in de Gemeente Diever is verleend’ blijkt dat Burgemeester en Wethouders op 18 maart 1893 aan Harm Pieter Hummelen een vergunning ‘voor den verkoop bij hoeveelheden van minder dan tien liter voor gebruik ter plaatse of elders’ verleenden.
Het boerencafé aan de brink had als adres Diever 6. Het verlof gold voor de beide voorkamers. Op 19 april 1906 werd de vergunning ingetrokken, omdat Harm Pieter Hummelen verhuisde naar de Peperstraat.
Het café werd voortgezet door Jan Barelds. Burgemeester en Wethouders verleenden hem daartoe met ingang van 6 mei 1906 een vergunning voor de grote voorkamer aan de westkant, dat wil zeggen voor de kamer aan de kant van de Hoofdstraat.
Op 6 juni 1922 werd in de vergunning een wijziging aangebracht, zodat deze ook gold voor de ten noorden aan de voorkamer grenzende kamer.
De vergunning verviel op 5 januari 1927 door het overlijden van Jan Barelds en de daaraanvolgende afbraak van de localiteit.
Links is de schaapskooi van Hendrik Roelofs Hessels te zien. Dit deel van de Hoofdstraat was vroeger een drift, waarlangs de schapen door het Dieverder Zand naar de heidevelden Aachter ’t zaand werden gedreven.
De beeldbepalende kastanjeboom bij het café is helaas in 1997 gekapt.
Diever was in die tijd nog een belangrijke marktplaats. Bij veehandel horen drank en café’s. Andere localiteiten met een sterkedrank-vergunning waren in 1906 de boerencafé’s van Klaas Bennen (Diever 52), Albert Egberts Mulder (Diever 75), Jan Blok (Diever 76), Cornelis Offerein (Diever 112), Reinder Hummelen (Diever 114), Roelof Seinen (Diever 121), Teunis Wesseling (Diever 144), Albert Trompetter (Diever 148) en Willem Huiskes (Diever 150). Uiteraard waren er ook niet geregistreerde stille kroegjes.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Het feit dat in het dorp Deever zoveel localiteiten met een sterkedrank-vergunning waren, had alles te maken met de drukbezochte vee- en jaarmarkten.
Het boerencafé van Klaas Bennen was gevestigd in de nog steeds bestaande boerderij, nu met adres Achterstraat 10 in Deever.
Het boerencafé van Albert Egberts Mulder was gevestigd in een niet meer bestaande boerderij, op die plek staat nu ’t Nieuwscafé, Kruisstraat 5 in Deever.
De redactie moet nog uitzoeken waar het café van Jan Blok was gevestigd (wie het weet mag het zeggen).
De redactie moet nog uitzoeken waar het café van Cornelis Offerein was gevestigd (op ’t Kastiel in Deever ?) (wie het weet mag het zeggen).
De redactie moet nog uitzoeken waar het café van Reinder Hummelen was gevestigd (wie het weet mag het zeggen)..
Het boerencafé van Roelof Seinen was gevestigd in een boerderij, waar nu de boerderij met adres Hoofdstraat 57 in Deever staat. In dit pand was in de tijd van Roelof Seinen ook het gemeentehuis ondergebracht.
Het boerencafé van Teunis Wesseling was gevestigd in de boerderij op de plek waar nu supermarkt Co-op Diever met adres Hoofdstraat 82 is gevestigd.
Het boerencafé van Albert Trompetter was gevestigd in de nog steeds bestaande boerderij, nu met adres Hoofdstraat 53 in Deever
Het café van Willem Huiskes was gevestigd in een niet meer bestaand pand tussen de huidige pand met adres Hoofdstraat 49 en het huidige pand met adres Hoofdstraat 51.
De zwart-wit ansichtkaart, in 1906 uitgegeven, is op 21 juni 1908 verstuurd.
De redactie heeft de kleurenfoto op vrijdag 30 november 2018 gemaakt.

Posted in Alle Deeversen, Ansichtkaart, Brink, Café Barelds, Diever, ie bint 't wel ... | Leave a comment

Rogge döss’n bee’j Garriet Jan Wesseling

Posted on 23 november 2018

De afbeelding in zwart-wit is met begeleidende tekst eveneens gepubliceerd in het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, Ie bin ‘t wel …’.

De man met de pet links op de döskaaste is instopper Frederik (Frièrik) Houwer (geboren op 26-3-1900, overleden op 27-5-1989). De baandensnieder die naast Frederik (Frièrik) Houwer bezig is kon helaas niet worden herkend (Is het Gerrit Jan Wesseling ? Wie herkent deze man ?). De schoter, de man die de gaarven rogge naar de baandensnieder gooide, bevindt zich op de rogge in de boerderij. Links boven op het stro staat Willem Punt (geboren op 26-12-1896, overleden op 2-8-1985). De man die onder hem staat is Jan Oostra. In het midden staat smid Hendrik Kloeze (geboren op 13-7-1909, overleden op 30-7-1967) uut de Heufdstroate. Hij en zijn broer Albert (geboren op 24-4-1901, overleden op 22-4-1961) waren de eigenaren van deze döskaaste. De helaas niet herkende jongen (redactie: Is het Wijnand Hunneman ? Wie herkent deze man ?) bij de motor is waarschijnlijk de machinist. Deze motor liep op pieterölie en werd gekoeld met water in een bak om de motor. De motor staat op een oud autochassis. De döskaaste en zijn aandrijving werden verplaatst met behulp van een paar sterke paarden. Bij de motor hoorde registratiebewijs D-2138, dat op 30 augustus 1921 in Assen werd afgegeven aan Albert Kloeze.
De döskaaste staat in de baander en op de deele van de boerderij van Gerrit (Garriet) Jan Wesseling (geboren op 8-6-1900, overleden op 22-10-1983) in de Achterstraat. Hendrik Wesseling (geboren op 31-10-1869, overleden op 6-4-1942), die weduwe was van Kea (Kee) Janssen (geboren op 24-09-1865, overleden op 22-10-1934), liet deze boerderij voor zijn zoon Gerrit Jan en zijn vrouw Hendrikje Oostra (geboren op 6-5-1897, overleden op 13-9-1974) bouwen. Hendrik Wesseling was tot zijn pensionering hoofdmeester van de Wittelter school. Om de boerderij hier te kunnen bouwen moest de oude boerderij, die door Hendrik Wesseling was verhuurd aan Hendrikus Oostra en Aaltje Oostenbrink, worden afgebroken.
Het dorsen van rogge aan huis was één grote ellende, want het hele huis kwam onder het stof te zitten. Het kostte een paar dagen om alles weer schoon te krijgen. Alle deuren van het achterhuis werden opengezet, zodat de wind zoveel mogelijk stof weg kon blazen. Als de rogge kraekdröge was, dan ging het dorsen gemakkelijk en was er minder stof.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De redactie heeft de kleurenfoto van de situatie ter plekke van het pand met huidig adres Achterstraat 4 in Deever op maandag 3 september 2018 gemaakt. Het boerderijgedeelte van de boerderij van Gerrit (Garriet) Jan Wesseling is nu in gebruik bij Installatiebedrijf Dick Sjabbens.

Posted in Achterstraat, Boer'nwaark, Boerderij, Brink, Diever, ie bint 't wel ..., Topstuk | Leave a comment

Soldatenkeuken in de Kaamp op de Oeren – 1907

Posted on 22 september 2018

Deze afbeelding is met begeleidende tekst eveneens gepubliceerd in het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, Ie bin ‘t wel …’.

Wapse – Soldatenkeuken in de Kaamp op de Oeren – 1907
Een deel van het grote tentenkamp van de landmacht is op de foto rechts op de achtergrond te zien. Het kamp op de Oeren stond op kroem heideveld, dat wil zeggen onvlak en drassig heideveld, vol met veldkeien. De schietoefeningen werden gehouden bij de kogelvangers in het Wapser Zand. Als de soldaten naar de schietbaan marcheerden, dan werden ze begeleid door een eigen muziekcorps. In de buurt van de schietbaan stond ook de schijvenloods.
De in 1904 geboren Jannes Santing herinnerde zich uit zijn jonge jaren dat Wapsers vertelden dat in de kaamp een helder köppeltie soldoat’n zaat. Op prentbriefkaarten is te lezen dat bijvoorbeeld gelegerd waren het 9-de regiment, 1-ste bataljon, 3-de compagnie en het 9-de regiment, 2-de bataljon, 3-de compagnie. In het tentenkamp waren ongeveer 2400 soldaten gelegerd. Op de voorgrond is één van de veldkeukens met zijn watervoorziening te zien. Het water werd met behulp van pompen uit de grond gehaald. Daarvoor had de genie buizen tot in de welle geslagen.
Bij het zien van deze foto herinnerde Jannes Santing zich dat op het land van Johannes Hilberts nog jaren daarna zogenaamde Norton-pompen hebben gestaan. Ook wist hij te vertellen dat zijn vader en hij de achtergebleven buizen later uit het heideveld van Harm Eleveld (Harm Prakken) mochten halen.
Ik vertelde Jannes Santing dat het zo jammer was dat van de kaamp heel weinig op papier is terug te vinden. Zijn reactie was aandoenlijk. Hij zei: ’t Is moar net hoe aij ’t bekiekt. Vervolgens rommelde hij wat in de krantenbak naast zijn stoel in zijn gezellige kamer in het rusthuis en haalde het boekje van Arend Mulder te voorschijn. Feilloos zocht de krasse negentiger bladzijde honderdentwintig op en zei: Zuuk moar neet langer. Hier steet alles over de kaamp. ‘K mag ’t so now en dan nog graeg ies lees’n.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Jannes Santing was in zijn werkzame leven de smid van Wapse.
Johannes Hilberts is geboren op 29 november 1908 en is overleden op 30 januari 1983. Hij was getrouwd met Margje Eggink. Zij is geboren op 25 januari 1910 en is overleden op 17 januari 1959.
Harm Eleveld (Harm Prakken) is geboren op 26 november 1879 en is overleden op 3 september 1955. Hij was getrouwd met Aaltje Stevens. Zij is geboren op 5 februari 1883 en is overlden op 7 juni 1919.

Op 10 augustus 1905 verscheen in de Provinciale Drentsche en Asser Courant het navolgende korte bericht.

De zorg voor de officieren-menage bij de in September aanstaande te houden manoeuvres in den omtrek van Diever is opgedragen aan onzen stadgenoot den restaurateur Th. Bakker.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De schrijver gebruikte in dit éénregelige berichtje drie Franse woorden. In het Nederlands luidt deze zin:
De zorg voor het eten van de officieren bij de in September aanstaande te houden troepenbewegingen in den omtrek van Diever is opgedragen aan onzen stadgenoot den gaarkok Th. Bakker.
Blijkbaar kregen de heren officieren niet te eten uit een gewone soldatenkeuken in de kaamp op de Oeren, maar werd hun eten apart bereid door een daarvoor ingehuurde gaarkok uit Assen.

Posted in Ansichtkaart, de Kaamp op de Oeren, Diever, ie bint 't wel ..., Smederij Santing, Wapse | Leave a comment

Wapse – Winkel van Marinus Dijkstra – 1908

Posted on 10 mei 2018

In het fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ is de navolgende mini-essay (nummer 16) over het verleden van de bakkerij en kruidenierswinkel van Marinus Dijkstra en Geertje Wouwenaar met bijbehorende afbeelding van een ansichtkaart uit 1908 gepubliceerd.

Voor de bakkerij en kruidenierszaak van Marinus Dijkstra poseren veel buurtbewoners. Alle meisjes zijn links opgesteld en alle jongens aan de rechterkant.
Marinus Dijkstra werd op 24 augustus 1854 in Doldersum geboren en overleed op 30 september 1920 in dit huis. Hij was getrouwd met Geertje Wouwenaar (Bakkers Geertie), de dochter van bosbaas Marten Wouwenaar. Zij werd op 9 maart 1859 geboren te Berkenheuvel en overleed op 3 mei 1945 in dit huis. Hier werden hun kinderen Marten, Lambert, Arnold en Trijntje geboren. Geertje is de middelste van de vijf dames midden op de foto.
De broodoven werd met bakkersturf aangemaakt en vervolgens met takkebossen warm gestookt. Het brandhout werd gesnoeid uit holtwall’n of uit boerenbos in de buurt. Marinus Dijkstra betaalde een gulden tot een daalder voor honderd takkebossen.
Bakker Dijkstra had ook een lösse karre met kleppen, waarmee hij bee’j de weg ventte. Geertje deed de winkel, ze had wel aardig verstand van zaken.
Het winkeltje was niet zo groot, maar er was van alles te krijgen, onder meer groene zeep, lösse süker, zeemleer en kachelpoets. Jannes Santing (Jans van d’Olde Smit) wist zich nog goed te herinneren dat sien mow hum seins mit de pot hen Geertie stuurde um lösse stroop te koop’m. Remmelt Kamer herinnerde zich het sütholt voor één cent en de klompen die door elkaar op de zolder lagen. Hendrikje Buiter-Roelofs wist nog dat in de winter een ton met pekelharing op de grote deele stond. Voor een stuiver kocht je een zoute haring tegen de griep. Ze herinnerde zich ook dat ze ronde boll’n en zwarte roggestoete bakten. Ook kon eigen meel naar de bakkerij worden gebracht, waar dan brood van werd gebakken.
Tegenover de school en tussen het pand van Marinus Dijkstra en het daarachter liggende huis van Abel Kamer en Aaltje Pit lag het schoelpattie hen ’t Noave.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Marinus Dijkstra is geboren op 24 augustus 1854 in Doldersum en is overleden op 30 september 1920 in Wapse.
Geertje Wouwenaar is geboren op 9 maart 1959 op Berkenheuvel en is overleden op 3 mei 1945 in Wapse.
Marinus Dijkstra trouwde op 25 december 1883 met Geertje Wouwenaar.
Marten Dijkstra is geboren op 28 maart 1893 in Wapse en is overleden op 18 augustus 1893 in Wapse.
Lambert Dijkstra is geboren op 28 augustus 1898 in Wapse en is overleden op 10 december 1975 in Wapse. Lambert Dijkstra was getrouwd met Jantina van Zomeren,
Arnold Frederik Dijkstra is geboren op 14 oktober 1900 in Wapse en is overleden op 2 april 1986 in Varsseveld. Arnold Frederik Dijkstra was getrouwd met Elisabeth Keizer.
Trijntje Dijkstra is geboren op 1 juni 1891 in Wapse en is overleden op 27 oktober 1957 in Wapse.
Trijntje Dijkstra was getrouwd met Hendrik Trompetter.
De trouwe bezoeker van het Deevers Archief wordt vriendelijk verzocht meer gegevens van de familie Dijkstra aan de redactie te melden. Zie voor meer gegevens over de familie Dijkstra ook het artikel Foto van groep I van de Wapser skoele uut 1905.

Posted in Ambacht, Ansichtkaart, Diever, ie bint 't wel ..., Neringdoende, Wapse | Leave a comment

Woater’n – Openbare Lagere School – Zomer 1925

Posted on 9 mei 2018

In het fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ is bijgaande tekst en bijgaande foto van leerlingen van de Openbare Lagere School op Woater’n opgenomen. De redactie van ut Deevers Archief zal op zoek gaan naar aanvullende gegevens van het onderwijzende personeel en de leerlingen en deze in dit bericht publiceren. Wie helpt de redactie bij al dat zoekwerk ??

Het leek mij aardig om een foto te tonen die niet is opgenomen in de mooie gelegenheidsuitgave ‘1884-1984 – 100 jaar Openbare Lagere School Wateren’. Temeer, omdat het meisje aan de rechterkant, met de mooie strik in haar haren, mijn moeder is.
Op de foto staat alleen groep I, dat wil zeggen ongeveer de helft van de leerlingen en de drie leerkrachten uit het schooljaar 1924-1925 op het plein bij de school.
Ik hoefde bij deze foto weinig moeite te doen om achter de namen van de leerlingen en de leerkrachten te komen, want zelfs na meer dan zeventig jaar wist mijn moeder deze namen zonder te aarzelen achter elkaar op te noemen.
Op deze foto zijn te zien:
Jantje Dolsma (1), Margje de Boer (2), Geesje Benedictus (3), Gerritje Bruursema (4), Roelofje Schipper (5), Bernadetta Ackermann (6), Johanna Dekker (7), Jan Bos (8), meester Gerrit Bakker (9), Ferdinand Jacob Damhuis (10), Gerritje Ekkels (11), Hitsje van Aarsen (12), Geesje Blaauw (13), Hessel Donker (14), Martin Ackermann (15), Alie Bos (16), juffrouw Naleke Bos-Evers (17), hoofdmeester Hendrik van Delden (18), Johanna Alida Brinkmann (19), Margaretha Bernardina Halman (20), Johannes Joseph Halman (21), Antonius Hendrikus Damhuis (22), Bernardus Valentinus Halman (23), Hendrikus Hugo Damhuis (24), Roelof Blaauw (25), Rensje Donker Wdr. (26), Hielke Ekkels (27), Rensje Haanstra (28), Trijntje Haanstra (29), Rensje Donker Rdr. (30), Maria Bos (31), Hennie Bos (32), Jacob Donker (33), Harm Donker (34), Johan Ekkels (35), Jene Haanstra (36), Ignatius Willebrordus Brinkmann (37), Johannes Frederik Brinkmann (38), Piet Bos (39), Jan Bruursema (40) en Gerrit Haanstra (41).

Gegevens van de kinderen op de foto:

1. Jantje Dolsma
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

2. Margje de Boer
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

3. Geesje Benedictus
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

4. Gerritje Bruursema
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

5. Roelofje Schipper
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

6. Bernadetta Ackermann
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

7. Johanna Dekker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

8. Jan Bos
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

9. Meester Gerrit Bakker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

10. Ferdinand Jacob Damhuis
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

11. Gerritje Ekkels
Zij is geboren op 15 februari 1917 op Zorgvlied. Zij is overleden op 22 december 1993. Zij ligt begraven op de kaarkhof an de Verwersweg op Zorgvlied. Zij was getrouwd met Jan Zwiers. Jan Zwiers is geboren op 7 april 1915. Hij is overleden op 20 maart 2004. Hij ligt begraven op de kaarkhof an de Verwersweg op Zorgvlied.

12. Hitsje van Aarsen
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

13, Geesje Blaauw
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

14. Hessel Donker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

15. Martin Ackermann
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

16. Alie Bos
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

17. Juffrouw Naleke Bos-Evers
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

18. Hoofdmeester Hendrik van Delden
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

19. Johanna Alida Brinkmann
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

20. Margaretha Bernardina Halman
Zij is geboren op 9 juni 1918 op Zorgvlied. Zij is overleden op 24 december 2008 in Eindhoven. Zij is een dochter van Johannes Halman (geboren op 23 oktober 1881 in Weststellingwerf, overleden op 2 februari 1966 in Eindhoven) en Maria Margaretha Brinkmann (geboren op 7 juni 1886 op Woater’n, overleden op 31 mei 1959 in Eindhoven).

21. Johannes Joseph Halman
Hij is geboren op 24 januari 1915 op Zorgvlied. Hij is overleden op 4 april 1984 in Eindhoven. Hij is een zoon van Johannes Halman (geboren op 23 oktober 1881 in Weststellingwerf, overleden op 2 februari 1966 in Eindhoven) en Maria Margaretha Brinkmann (geboren op 7 juni 1886 op Woater’n, overleden op 31 mei 1959 in Eindhoven).

22. Antonius Hendrikus Damhuis
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

23. Bernardus Valentinus Halman
Hij is geboren op 26 september 1916 op Zorgvlied. Hij is overleden op 16 mei 1999 in Eindhoven. Hij is een zoon van Johannes Halman (geboren op 23 oktober 1881 in Weststellingwerf, overleden op 2 februari 1966 in Eindhoven) en Maria Margaretha Brinkmann (geboren op 7 juni 1886 op Woater’n, overleden op 31 mei 1959 in Eindhoven).

24. Hendrikus Hugo Damhuis
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

25. Roelof Blaauw
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

26. Rensje Donker Wdr.
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

27. Hielke Ekkels
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

28. Rensje Haanstra
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

29. Trijntje Haanstra
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

30. Rensje Donker Rdr.
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

31. Maria Bos
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

32. Hennie Bos|
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

33. Jacob Donker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

34. Harm Donker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

35. Johan Ekkels
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

36. Jeene Haanstra
Hij is geboren op 24 juli 1913 in Doldersum. Hij is een zoon van Hendrik Haanstra (geboren op 2 april 1886 in de gemeente Ooststellingwef, overleden op 25 november 1958) en Annigje Oosterga (geboren op 1 december 1885 in de gemeente Diever, overleden op 9 oktober 1975). Hij is overleden op 18 september 1990. Hij trouwde met Jacoba Kerssies (geboren op 25 december 1914, overleden op 8 mei 1995). Jeene Haanstra en Jacoba Kerssies zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

37. Ignatius Willebrordus Brinkmann
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

38. Johannes Frederik Brinkmann
Hij is geboren op woensdag 10 mei 1916 op Zorgvlied. Hij is een zoon van Valentinus Brinkmann (geboren op 17 april 1882 op Zorgvlied, overleden op 14 juni 1961 in Aalst) en Riemkje (Regina) Yntes Kingma (geboren op 18 november 1888 in Wirdum, overleden op 22 september 1964 in Aalst). Hij is overleden op woensdag 16 januari 1985 op 68-jarige leeftijd.
Johannes trouwde met Hendrika Wilhelmina Gerrits.
Zij is geboren op zondag 10 juli 1921 in Nijmegen en is overleden op donderdag 23 maart 2006 in Velden op 84-jarige leeftijd. is.

40. Jan Bruursema
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

41. Gerrit Haanstra
Hij is op 15 januari 1915 geboren in Doldersum. Hij is een zoon van Hendrik Haanstra (geboren op 2 april 1886 in de gemeente Ooststellingwef, overleden op 25 november 1958) en Annigje Oosterga (geboren op 1 december 1885 in de gemeente Diever, overleden op 9 oktober 1975). Hij is overleden op 7 september 1990. Gerrit Haanstra is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

Posted in De aandere kaante van de bos, Diever, ie bint 't wel ..., Skoele Woater'n, Wateren, Zorgvlied | Leave a comment

Sigarenfabriekje van Lodewijk Guillaume Verwer – 1908

Posted on 2 mei 2018

In het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de navolgende mini-essay (nummer 17) over enige activiteiten van mr. Lodewijk Guillaume Verwer op Zorgvlied en Groot Wateren en Klein Wateren gepubliceerd.

In 1859 verkocht de Maatschappij van Weldadigheid de kolonie Groot- en Klein-Wateren in twee delen. Jacobus Fransiscus de Ruijter de Wildt kocht het deel dat de naam Zorgvlied kreeg. Het tweede deel kreeg een andere eigenaar en behield de naam Groot- en Klein-Wateren. Zo’n tien jaar later kwamen Zorgvlied en Groot- en Klein-Wateren in het bezit van de heer Enger uit Arnhem. In 1879 kochten de gebroeders mr. Lodewijk Guillaume en dr. Julius Verwer uit het Friese Makkum beide landgoederen.
Een eerste citaat uit het boek Erf en Wereld luidt:
Met name mr. Lodewijk Guillaume Verwer was een man van initiatief, wiens geest zich vermeide in zakelijke bespiegelingen, en wiens hand niets liever deed dan zijn zakelijk denken in daden om te zetten.
Een tweede citaat uit hetzelfde boek luidt:
Hij ontgon het land, waarbij hij aanvankelijk van terpaarde en later van kunstmest gebruik maakte; hij bouwde boerderijen en arbeidershuizen; hij stichtte een sigarenfabriek, die een bezetting kreeg van dertig jongens en twee directeuren, voorts een cichoreifabriek, terwijl hij tegelijkertijd zijn pachters tot het verbouwen van cichorei verplichtte. Te Zorgvlied vestigde hij de Noord-Nederlandse Hypotheekbank en een levensverzekeringsmaatschappij. Hij liet uit Brabant tabaksplanters met kinderrijke gezinnen overkomen en bouwde grote schuren voor de berging van de tabaksoogst. Uit Friesland trok hij verspreid wonende katholieke boeren aan, liet hun schuren en huizen afbreken en van de materialen nieuwe boerderijen in Zorgvlied en Wateren opbouwen, kortom mr. Lodewijk Guillaume Verwer bouwde een nieuwe parochie, en hij deed dat met de allure van een groot zakenman en met een vermetelheid die inderdaad verbluffend was.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Het in 1959 bij uitgeverij Laverman in Drachten verschenen boek ‘Erf en wereld’ van J.P. Wiersma gaat over de agrarische toestand in Friesland na 1870, de doorbraak van de coöperatieve gedachte en de opkomst van de Friese landbouwcoöperatie en haar ontwikkeling tot in onze tijd.
De samenstellers van een populair-wetenschappelijk geschiedenisboek over Zorgvlied, Olde Willem, Klein Wateren en Groot Wateren kunnen in het boek ‘Erf en wereld’ nuttig bronmateriaal voor hun geschiedenisboek vinden.
De afgebeelde foto laat mensen bij de coöperatieve sigarenfabriek op Zorgvlied zien. De redactie denkt niet dat alle mannen, grotere jongens en kleine jongens werkzaam waren bij deze sigarenfabriek. Op de voorgrond is een houten sigarenpers te zien.
Het pand waarin de coöperatieve sigarenfabriek was gevestigd bestaat nog steeds en staat aan de weg naar Elsloo vlak bij de Drents-Friese grens.

Posted in De aandere kaante van de bos, Diever, ie bint 't wel ..., Lodewijk Guillaume Verwer, Tabak, Zorgvlied | Leave a comment

Deever – Hunnebed op de Stienakkers – 1933

Posted on 1 mei 2018

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ is de navolgende mini-essay (nummer 64) over het verleden van het hunnebed op de Stienakkers an de Grönnigerweg in Deever met bijbehorende ansichtkaart uit 1933 gepubliceerd. …

Op 6 januari 1855 werd ter voldoening aan het Koninklijk Besluit van 28 december 1854 aan het Rijk gemeld dat op de Heezeresch in een akker van Hendrik ter Mast een hunebed lag. Op deze akker stond bij een huisje een schuur, waaronder stenen van het hunnebed lagen.
Het Rijk besloot pas op 20 oktober 1871 de akker en het hunnebed aan te kopen. Het Rijk verzocht wethouder Klaas Kok om met de eigenaar te onderhandelen over de aankoop en het verplaatsen van de schuur, opdat het hunnebed in zijn geheel vrij zou komen.
Hendrik ter Mast was wel bereid de akker met het hunnebed te verkopen. Voor de grond vroeg hij 12 gulden. Voor het verplaatsen van zijn schuur vroeg hij 200 gulden. Ook bedong hij dat een op zijn akker aanwezig voetpad over de publieke weg moest gaan lopen. Uiteindelijk ging hij accoord met een vergoeding van 88 gulden voor de schuur. Daarbij stelde het Rijk wel als voorwaarde dat deze niet hoger zou zijn, als de schuur in zo’n slechte staat zou blijken te zijn, dat deze na het afbreken niet meer zou kunnen worden herbouwd. De totale verkoopprijs kwam zo op 100 gulden te liggen. Op 2 november 1871 werd de koop gesloten. Na het afbreken van de schuur konden de daar onder liggende stenen worden blootgelegd.
De archeoloog professor doctor Albert Egges van Giffen beschreef het hunnebed later als volgt:
Het hunnebed is onregelmatig spits-eivormig. Het heeft een ongeveer noord-oostelijk-zuidwestelijk gerichte lengte-as. De ingang bevindt zich vermoedelijk aan de zuidkant, doch de plaats waar is niet zonder meer vast te stellen. Het steengraf bestaat uit minstens 10 draagstenen en totaal uit 22 stenen. Ze bestaan allen uit graniet. Toen het hunnebed nog geheel ongeschonden was, werd als bijzonderheid aangegeven dat in één der dekstenen een grote mensenhand was gegraveerd of uitgehouwen.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De afbeelding van het hunnebed dateert uit 1933. In de achtergrond van de afbeelding is de bebouwing van de Dwarsdrift en ’t Kastiel te zien.
Had meneer de weledelgestrenge professor doctor in de oudheidkunde Albert Eggen van Giffen het hunnebed maar nooit naar eigen inzichten ‘gerestaureerd’. Het hunnebed op bijgaande afbeelding oogt veel echter, zo zijn het mooie dikke stien’n op de Stienakkers an de Grönnegerweg bee’j Deever.
Hedendaagse professoren in de archeologie ‘restaureren’ niet zo maar meer een oudheidkundig object, maar proberen dit zo mogelijk te ‘conserveren’, in de staat te houden waarin het zich bevindt, dus plat en kort door de bocht gezegd: met de fikken er van af te blijven.

Posted in Albert Egges van Giffen, Ansichtkaart, Diever, ie bint 't wel ..., Grönnegerweg, Hunnebed D52, Oudheidkunde, Steenakker | Leave a comment

Wapse – In ’t Bakkersveentie – Zomer 1926

Posted on 25 april 2018

In het fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ is de volgende mini-essay (nummer 48) over het verleden van Wapse met bijbehorende afbeelding van een foto uit de zomer van 1926 uit de collectie van echte Wapsenaar Hennie Nijzingh gepubliceerd. Zie de bijgaande afbeelding van de betreffende bladzijde uit het genoemde fotoboekje.

Voor de Tweede Wereldoorlog werden voor gebruik als brandstof in diverse veentjes in de gemeente Diever törf en zödden gestoken. Dat was ook zo het geval in het Bakkersveentie. Dit veentje lag in de Aarlanden op de plaats waar zich nu het gelijknamige dierenparkje in de Haarsmastraat bevindt. Het veentje werd Bakkersveentie genoemd, omdat dit het eigendom was van bakker Marinus Dijkstra.
Het is blijkbaar schoft in het veen. De turfstekers rusten even uit, want de drie vrouwen hebben zo te zien net een pul met verse koffie gebracht. Dit was voor de fotograaf een prachtig moment voor het maken van deze sfeervolle opname.
Aan de linkerkant zit Lambert Dijkstra, een zoon van de op 30 september 1920 overleden bakker Marinus Dijkstra en Geertje Wouwenaar. Lambert Dijkstra heeft na de dood van zijn vader nog een tijdje de bakkerij voortgezet.
Zijn zwager Hendrik Trompetter zit naast hem. Naast Hendrik Trompetter zit zijn vrouw Trijntje Dijkstra, de zuster van Lambert Dijkstra. Toen Lambert op Kalteren woonde, heeft Trijntje het winkeltje van haar ouders voortgezet. Achter haar staat Janna Trompetter, de zuster van Hendrik Trompetter. Zij was getrouwd met boer en timmerman Hendrik Houwer uit Diever. Naast Trijntje Dijkstra zit Margje Houwer, dochter van timmerman Hendrik Houwer en Janna Trompetter. Margje Houwer was getrouwd met Johannes Nijzingh. Ze heeft haar pasgeboren en zo te zien goed ingepakte, naar haar grootmoeder vernoemde, dochter Janna op schoot. Rechts staat Jan van der Weij (Jan Kanon). Hij was geen familie van de genoemde mensen.
Ook op andere plaatsen in de gemeente werd turf gewonnen. Jan en Harm Hessels staken turf uit een veentje aan de Geeuwenbrug. Wittelter boeren wonnen turf uit het Holleveen en de Zandlotten. Ook langs de Vledder Aa werd turf gestoken. Rensje Donker herinnerde zich dat ze vaak turven moest keren in een veentje bij Wateren. Ook bij het Adderveen en in de Hertenkamp werd lange tijd turf gestoken.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De redactie heeft bijgaande kleurenfoto van het dierenparkje met de naam Bakkersveentie aan de Haarsmastraat in Wapse op 26 april 2018 gemaakt.
Op het internet is het dierenparkje aan de Haarsmastraat in Wapse ook te vinden. Let op de afbeelding van het dierenparkje vooral op het erg zeldzame zitbankje.
Marinus Dijkstra is geboren op 24 augustus 1854 in Doldersum en is overleden op 30 september 1920 in Wapse.
Geertje Wouwenaar is geboren op 9 maart 1859 op Berkenheuvel en is overleden op 3 mei 1945 in Wapse.
Marinus Dijkstra trouwde op 25 december 1883 met Geertje Wouwenaar.
Lambert Dijkstra is geboren op 28 augustus 1898 in Wapse en is overleden op 10 december 1975 in Wapse. Lambert Dijkstra was getrouwd met Jantina van Zomeren.
Hendrik Trompetter is geboren op 24 maart 1892 in Wapse en is overleden op 16 december 1985 in Wapse. Hendrik Trompetter was getrouwd met Trijntje Dijkstra.
Trijntje Dijkstra is geboren op 1 juni 1891 in Wapse en is overleden op 27 oktober 1957 in Wapse.
Janna Trompetter is geboren op 3 september 1881 in Wapse en is overleden op 8 november 1973 in Deever.
Hendrik Houwer is geboren op 19 mei 1880 in Deever en is overleden op 20 februari 1970 in Deever.
Margje Houwer is geboren op 21 augustus 1905 in Deever. Ze trouwde op 15 mei 1926 op twintigjarige leeftijd met Johannes Nijzingh. Zij is in 1987 op 77-jarige leeftijd overleden.
Johannes Nijzingh is geboren op 19 mei 1904 in Deever en is overleden op …… in …..
De gegevens van het poppie Janna Nijzingh ontbreken nog. Ze moet al kort na het huwelijk van Johannes Nijzingh en Margje Houwer zijn geboren. Het zou kunnen zijn dat Janna Nijzingh nog leeft.
De gegevens van Jan van der Weij ontbreken nog.
De bezoekers van het Deevers Archief worden vriendelijk verzocht ontbrekende, aanvullende of verbeterende gegevens van de personen op de foto bij de redactie te melden, in het bijzonder van Janna Nijzingh.

Posted in Alle Deeversen, Diever, ie bint 't wel ..., Topstuk, Wapse | Leave a comment

Nieuw boek over de geschiedenis van Diever – 1999

Posted on 6 april 2018

In het najaar van 1999 (de precieze datum heeft de redactie van het Deevers Archief niet geregistreerd) is in de Meppeler Courant het volgende merkwaardige artikeltje gepubliceerd over het verschijnen van het fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’, de eerste publicatie van de heemkundige vereniging uut Deever sinds haar oprichting in 1994.

Diever.
De historische vereniging Diever presenteerde gisteren haar vierde pennenvrucht.
Onder de titel ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ laat het boekje foto’s zien die zijn genomen tussen 1880 en 1940.
Eerder verschenen al ‘De historie en pre-historie van Diever in woord en beeld’, ‘Diever in oude ansichten’ en ‘Kent u ze nog ,,,, die van Diever’.
Omdat er voor de drie voorgaande boekjes grote belangstelling bestaat heeft de historische vereniging de stap gewaagd naar een vierde boek.
De foto’s zijn door verschillende inwoners en oud-inwoners van Diever beschikbaar gesteld. Omdat niet iedereen wist wie op welke foto staat heeft de historische vereniging zich ingespannen op bij elke foto de juiste namen te zetten. Hierbij is vaak de hulp van oude mensen ingeroepen.
Het boek dat gisteren is gepresenteerd laat foto’s zien uit alle delen van de voormalige gemeente Diever. Sommige laten de bedrijvigheid zien zoals die omstreeks de eeuwwisseling op het platteland plaats had. Ook andere beelden zoals kerken, bijzondere huizen, scholen en waterwegen zijn in ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ te zien.
Het boek ligt vanaf vandaag bij de VVV-Diever in de verkoop.
Er zijn vijfhonderd exemplaren gedrukt, waarvan er tweehonderd zijn overgenomen door de Europese Bibliotheek in Zaltbommel.
Een werkgroep van zes mensen komt in november dit jaar met het eerste lustrumboek van de historische vereniging. In dit boek zijn alle monumenten opgenomen uit de voormalige gemeente Diever.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De eerste zin van het berichtje in de Meppeler Courant is niet juist. Dit is onjuiste berichtgeving. Het betreft niet haar vierde pennenvrucht, maar haar eerste.
In het verlengde van de eerste zin wekt de derde zin van het artikel ‘Eerder verschenen al …..’ de suggestie dat de drie genoemde publicaties via de heemkundige vereniging uut Deever tot stand zijn gekomen. Dit is onjuiste berichtgeving.
Het boekje ‘De historie en pre-historie van Diever in woord en beeld’ van Arend Mulder is al in januari 1975 voor eigen rekening en risico uitgegeven door Boekhandel Roelof van Goor aan de Kruisstraat in Deever. De heemkundige vereniging uut Deever bestond toen nog niet. Het boekje van Arend Mulder is niet meer in de boekhandel te koop, echter is via het internet wel bij handelaren in tweedehands boeken te koop.
Het boekje ‘Diever in oude ansichten’ van Albertus Andree (in de volksmond veelal Bart Eulie genoemd) is vóór 1981 voor eigen rekening en risico uitgegeven door de Europese Uitgeverij in Zaltbommel. De heemkundige vereniging uut Deever bestond toen nog niet. Een print-on-demand exemplaar van het boekje is nog steeds voor veel geld verkrijgbaar bij de uitgever.
Het boekje ‘Kent u ze nog… die van Diever’ van de hiervoor genoemde Albertus Andree is in 1987 voor eigen rekening en risico uitgegeven door de Europese Uitgeverij in Zaltbommel. De heemkundige vereniging uut Deever bestond toen nog niet. Een print-on-demand exemplaar van het boekje is nog steeds voor veel geld verkrijgbaar bij de uitgever.
De vierde zin ‘Omdat er voor ….’ is daarom ook niet juist. Het betreft het eerste boekje.
De zin vóór de laatste zin ‘Er zijn vijfhonderd …..’ is niet juist. Deze moet luiden ‘De uitgever heeft vijfhonderd exemplaren gedrukt, waarvan de heemkundige vereniging uut Deever voor eigen rekening en risico slechts driehonderd exemplaren heeft afgenomen.’
Een print-on-demand exemplaar van het boekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …‘ is nog steeds voor veel geld verkrijgbaar bij de uitgever. Gelukkig wordt in de webstee van de heemkundige vereniging uut Deever haar eerste uitgave volledig genegeerd.
De laatste zin van het berichtje hoort niet thuis in het berichtje, deze zin heeft betrekking op een ander onderwerp. Overigens is dit zo genoemde eerste lustrumboek nooit verschenen.

Abracadabra-1511

Posted in Cultuur, Diever, ie bint 't wel ..., Publicatie | Leave a comment

Bee de winkel van Flip Zaligman in de Heufdstroate

Posted on 20 maart 2018

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ is de navolgende mini-essay (nummer 76) over het verleden van de manufacturenwinkel van Flip Zaligman en Heintje Wilda an de Heufdstraote (adres Deever 189) in Deever met bijbehorende ansichtkaart uit 1936 gepubliceerd.

76 – Diever – Bij de manufacturenwinkel van Flip Zaligman – 1936

In het rechter pand was de grootste en mooiste manufacturenwinkel van het dorp gevestigd.
Het werd bewoond door de in Dwingeloo geboren Philippus (Flip) Zaligman, zijn vrouw Heintje Wilda en hun in Diever geboren kinderen Martha Hendrika (8-12-1920), Levie (Loekie) Salomon (21-12-1921) en Hendrika (Rikie) Henriëtta (26-10-1925).
Flip Zaligman was mit ’t pak bee’j ’t pad. In het begin bezocht hij zijn klanten op een transportfiets. Het pak was toen een grote koffer die onder meer was gevuld met rollen stof. Als hem werd gevraagd hoe de zaken gingen, dan kon het zijn dat hij antwoordde: Het gaat goed, maar het goed gaat niet…..
Het ging echter zo goed met het goed dat hij de transportfiets kon vervangen door een automobiel. Bij de winkel staat zijn voertuig met kenteken D-3386. Het nummerbewijs werd afgegeven op 11 maart 1924.
De winkel brandde op 20 februari 1940 af. De familie Zaligman vestigde zich op 26 april 1940 in Meppel op het Noordeinde 7.
De Duitse bezetter arresteerde in de nacht van vrijdag 2 op zaterdag 3 oktober 1942 ongeveer 14.000 joodse landgenoten. Zo kwam het dat in de grauwe morgen van zaterdag 3 oktober, op sabbat en bovendien op Grote Verzoendag, de joodse gemeenschap van Meppel op het station stond te wachten op een trein naar het kamp Westerbork. Daarbij bevonden zich Flip, Heintje, Loekie en Rikie Zaligman. Martha was ondergedoken en werd later verraden. Haar dochter Thea werd in Westerbork geboren. Vanuit Westerbork zijn ze gedeporteerd naar de Duitse vernietigingskampen.
Heintje en Rikie werden kort daarna in 1942 vergast in Auschwitz. Loekie kwam in 1943 om in Schöppenitz. Flip vond in 1944 de dood in Auschwitz. Martha, haar man en hun dochter Thea overleefden het concentratiekamp Theresienstadt. Martha overleed in 1970 in Zandvoort. Thea emigreerde naar Israël, waar ze met Marcel Gaby trouwde. Zij heeft nog regelmatig contact met Jans Tabak.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Philippus (Flip) Zaligman is op 21 september 1893 geboren in Dwingel. Hij was manufacturier.
Hij huwde op 10 mei 1894 in Coevorden met Heintje Wilda.
Zij verhuisden op 20 mei 1920 van Dwingel naar het adres Deever 189.
Martha Hendrika Zaligman is op 8 december 1920 in Deever geboren.
Levie (Loekie) Salomon Zaligman is op 21 december 1921 in Deever geboren.
Hendrika (Rika) Henriëtte is op 26 oktober in Deever geboren.
De familie Zaligman verhuisde op 7 juni 1936 naar het adres Eerste Hoofdstraat 34 in Meppel.
De familie Zaligman verhuisde op 28 april 1939 naar het adres Deever 189.
De familie Zaligman verhuisde op 26 april 1940 naar het adres Noordeinde 7 in Meppel.
De winkel van Philippus (Flip) Zaligman brandde op 20 februari 1940 af.
Het zou zeker van respect getuigen als in het trottoir voor de drogisterij op het adres Hoofdstraat 51 in Deever (zeg mor veur de olde boer’nlienbaank) vijf zo genoemde stolpersteine (straampelstien’n), waarbij op elke steen de naam van een lid van de familie Philippus (Flip) Zaligman is gegraveerd.
Een mooie klus voor bestuursvoorzitter Homme Geertsma met de vele zijnen van de ingedutte heemkundige vereniging uut Deever.
De redactie heeft de kleurenfoto van de prachtige erbij liggende bestrating van de Heufdstroate gelukkig nog op 26 april 2018 kunnen maken, vóór de uitbarsting van het herbestratingsgeweld met de titel ‘Deever op Drift’ in 2019 in het oude midden van het dorp Deever.

abracadabra-491

Posted in Ansichtkaart, Diever, Diever, ie bint 't wel ..., Hoofdstraat, Joodse inwoner, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Diever – Hoofdstraat – Gezicht op Diever – ± 1912

Posted on 28 december 2017

In het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de volgende mini-essay (nummer 22) over de Deeverse schilderijen van de in Noordwolde geleefd hebbende, maar in Deever geboren kunstschilder Hans Kuiper met een zwart-wit afbeelding van het schilderij ‘Gezicht op Diever’ uit ± 1912 gepubliceerd. Zie de bijgaande afbeelding van de betreffende bladzijde uit het genoemde fotoboekje.

De in de Hoofdstraat (adres Diever 129) van Diever geboren fotograaf en schilder Hans Kuiper maakte van onderwerpen uit Diever ook een aantal schilderijen. In de catalogus van zijn kleinzoon Hermannus Deuling is het hier afgebeelde doek Gezicht op Diever onder nummer 518 te vinden. Links is de Hoofdstraat in de buurt van de dokterswoning te zien. Rechts achter de bomen is de toren van de Nederlands Hervormde Kerk zichtbaar. Het olieverfschilderij is omstreeks 1912 gemaakt.
Het eveneens omstreeks 1912 gemaakte schilderij Laantje in Diever is in de genoemde catalogus onder nummer 520 geregistreerd.
Hans Kuiper was op Zorgvlied bevriend met mr. Lodewijk Guillaume Verwer en dr. Julius Johannes Verwer. Hij heeft tussen 1900 en 1910 in opdracht van de gebroeders Verwer een aantal doeken geschilderd.
De genoemde catalogus vermeldt Brug in ’t Bosch te Zorgvlied (nummer 104), Lodewijk Guillaume Verwer (nummer 109), Landweg in Zorgvlied (nummer 110) en Familie Leemkoel (nummer 120).
Het schilderij Landweg in Zorgvlied heeft lange tijd in Vancouver in Canada gehangen, maar is in ruil voor twee flessen jenever terug in Nederland. Het mooie schilderij Familie Leemkoel hangt in de directiekamer van het Sint Joseph Ziekenhuis in Harlingen.
De nazaten van Hans Kuiper hebben een aantal van de genoemde schilderijen gekocht van de familie Verwer.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Het schilderij ‘Gezicht op Diever’ was in 1998, toen de tekst voor het fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ is geschreven, in het bezit van Hermannus Deuling, een kleinzoon van Hans Kuiper.
De in het fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ opgenomen afbeelding is bijgaande zwart-wit afbeelding, die de redactie in 1998 heeft gemaakt.
De redactie is bezig uit te zoeken wie de actuele eigenaar van dit schilderij is en waar het schilderij zich bevindt, teneinde mogelijk zelf een kleurenfoto van het schilderij te kunnen maken en deze eigengemaakte afbeelding te tonen in het Deevers Archief, want de trouwe bezoekers van het Deevers Archief hebben daar wel recht op.
Tot zolang is van het schilderij bijgaande kleurenfoto uit de fotoverzameling van mevrouw Margje Dekker-van der Meulen uit Alkmaar te zien. De waarde heer Fred Jansen – secretaris van de Historische Vereniging Gemeente Diever – stuurde deze kleurenfoto op 23 december 2017 naar de redactie. De redactie is hem daarvoor bijzonder erkentelijk.
Op de kleurenfoto is duidelijk te zien dat het schilderij met name vanwege de ernstig gecraqueleerde verf erg hard toe is aan een grondige restauratie.
In de tekst staat dat het standpunt van de schilder in de buurt van de dokterswoning lag, maar het zal bij nadere beschouwing meer in de buurt van de voormalige burgemeesterswoning hebben gelegen.
De vraag is eigenlijk niet of Hans Kuiper het schilderij ter plekke heeft geschilderd, nee de vraag is meer of zijn eigen foto van de situatie op het schilderij en of het betreffende glasplaatnegatief door hem is bewaard en bewaard is gebleven. De redactie heeft het vermoeden dat dit niet het geval is.

Posted in Diever, Diever, ie bint 't wel ..., Hans Kuiper, Hoofdstraat, Kunst, Schilderij, Topstuk, Toren aan de brink | Leave a comment

Diever – Op het kerkhof – ± 1914

Posted on 23 november 2017

In het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is gepubliceerd de volgende mini-essay (nummer 29) over de in Noordwolde geleefd hebbende, maar in het dorp Deever geboren huisschilder, decoratieschilder, kunstschilder en fotograaf Hans Kuiper met een zwart-wit afbeelding van Hans Kuiper, zijn vrouw Margje Johanna Eits, hun dochter Cornelia Johanna en haar verloofde Jan Willem Deuling op de kaarkhof an de Grönnegerweg in Deever.

De twee graven bevinden zich op het kerkhof van Diever.
Op de linker grafsteen staat vermeld: Rustplaats van Roelof Kuiper, geboren 20 juli 1808, overleden 24 december 1888, echtgenoot van M. Oosterveld. Het bijzondere is echter dat op de overlijdensacte van Roelof Kuiper is vermeld dat hij op 7 augustus 1808 is geboren.
Roelof Kuiper was huisschilder (verver) en winkelier. In 1888 was zijn adres Diever 129 en dat was in de Hoofdstraat in de buurt van het café van Willem Huiskes met adres Diever 123.
Op de rechter grafsteen is te lezen: Rustplaats van Margje Oosterveld, geboren 13 september 1813 en overleden op 1 maart 1888, echtgenote van R. Kuiper.
Het echtpaar Roelof Kuiper en Margje Oosterveld kreeg vijf kinderen: Grietje, Deeltje, Aaltje, Geertje en Hans.
Hans Roelofs Kuiper was hun jongste kind en werd op 8 juli 1855 in Diever geboren. Hij was aanvankelijk huis- en decoratieschilder. Op 23 oktober 1890 trad hij in het huwelijk met Margje Johanna Eits uit Noordwolde.
In die plaats begon hij zelf een schildersbedrijf. Op Zorgvlied schilderde hij het houtwerk van onder meer de villa Castra Vetera van mr. Lodewijk Guillaume Verwer. Ook maakte hij diverse decoraties in deze villa.
Mr. L.G. Verwer had gemerkt dat Hans Kuiper aanleg had voor tekenen en gaf hem zijn eerste betaalde opdracht voor het maken van een portret, waarna hij van de familie Verwer meer opdrachten voor portretten van familieleden en schilderijen van Zorgvlied kreeg. Daarnaast ontwikkelde hij zich als een goed fotograaf. Aan hem zijn de oudste en mooiste opnamen van Zorgvlied te danken.
Hans Kuiper overleed op 3 november 1937 te Blesdijke aan de gevolgen van een ongeval, dat gebeurde toen hij op zijn fiets in de mist werd aangereden door een automobiel.
Op deze niet alledaagse foto op het kerkhof staat Hans Kuiper aan de linkerkant. Naast hem staat zijn vrouw Margje Johanna Eits. De jonge vrouw op de foto is hun dochter Cornelia Johanna. De man aan de rechterkant is haar verloofde, de marechaussee Jan Willem Deuling. Het gezelschap maakte een uitstapje naar Diever ter gelegenheid van de verloving van Cornelia Johanna en Jan Willem.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De afgebeelde foto was in 1998 aanwezig in de collectie van Hermannus Deuling, zoon van Jan Willem Deuling en Cornelia Johanna Kuiper.
De redactie heeft het vermoeden dat Hans Kuiper is geboren in een voorloper van het huis dat nu als adres Hoofdstraat 68 in Deever heeft, maar zal nader onderzoek doen naar het geboortehuis van hem.
Jan Willem Deuling is geboren op 9 augustus 1898 in Ter Apelkanaal. Zijn ouders waren Harmannus Joannes Josephus Deuling en Engelina Maria Zudinga.
Cornelia Johanna Kuiper is geboren op 1 augustus 1896 in Noordwolde.
Jan Willem Deuling en Cornelia Johanna Kuiper trouwden op 6 juni 1925 in Noordwolde.
Daarmee is wel duidelijk dat de foto niet omstreeks 1914, maar omstreeks 1923-1925 moet zijn gemaakt.
Het is natuurlijk belangwekkend te weten wie het fototoestel (op een driepoot) van Hans Kuiper heeft bediend. Was de fotograaf een vijfde lid van het gezelschap uit Noordwolde ? Was de fotograaf een toevallige behulpzame bezoeker van de kaarhof ? Was de fotograaf misschien Geert Dekker, de orgelpomper en de menner van de liekwaeg’n ? Of was het fototoestel van Hans Kuiper zo modern, dat het al een zelfontspanner had ?
In de webstee van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie zijn enige gegevens over de kunstschilder Hans Kuiper te vinden; als kunstwerken worden vermeld: portret van Hans Kuiper (zelfportret), portret van Anton Dreesman, portret van Clemens Becker, portret van De Jong, portret van Lodewijk Guillaume Verwer.

Posted in Alle Deeversen, Diever, Diever, ie bint 't wel ..., Hans Kuiper, Kerkhof | Leave a comment

54 – Wittelte – Bij de berg – Voorjaar 1930

Posted on 14 november 2017

In het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de volgende mini-essay (nummer 54) over het verleden van de Wittelter Skoele met bijbehorende afbeelding van een foto van de leerlingen van deze school uit 1930 gepubliceerd.

Deze foto van de leerlingen van de Wittelter school is genomen door Christina Augusta Johanna ter Horst. Zij was van 1 maart 1930 tot 1 maart 1937 onderwijzeres aan deze school.
Onderste rij van links naar rechts:
Lambert Jonker, Hendrik Berends, Jan Tabak Jzn., Hendrik Boerhof, Steven Jan van de Berg, Jan Winters, Albert Jongbloed, Etje Slot, Aaltje van Leeuwen, Annigje Jonker, Geertje Vrielink, Marinus Odie, Martinus Lensen en Jacoba Tabak.
Tweede rij van links naar rechts:
Jans Ofrein, Gelmer Siemens, Geert Kok, Sieme Jongbloed, Jan Kok Lzn., Jan Thijs Thijen, Harm Hessels, Klaas (Koos) Smak, Klaas van de Berg, Jantje Tabak en Albertje Berends.
Derde rij van links naar rechts:
Karel van Kooten, Hendrik Berends Jzn., Wim van Kooten, Wietske van Leeuwen, Griet Ofrein, Aaltje Hendrikje Tabak, Jantina Kok, Anna Koning, Albertje Lensen, Roelofje Vrielink.
Bovenste rij van links naar rechts:
Aaltje Thijen, Jentje Berends, Roelie Soer, Anna van Leeuwen, Willempje Siemens.
Harm Hessels zat niet op de Wittelter school, maar woonde in de boerderij tegenover de Baarg en kwam natuurlijk aangelopen toen deze foto werd genomen.
De kinderen hebben bekende Wittelter achternamen, behalve de broertjes Van Kooten. Zij zijn de zonen van de beheerder van het werkverschaffingskamp dat toen bij de Dwingeler Stroom stond.
De kinderen poseren bij de sterk in verval geraakte berg in het land van Klaas van de Berg. Op de berg staat een paar hulsebossen. Wittelters kunnen zich nog herinneren dat de platte bovenkant van de berg veel groter was.
Bij de berg bevond zich in die tijd nog een drinkenskoele. De berg werd steeds lager door afbrokkeling, boeren haalden grond weg voor het vullen van gaten in wegen, ook kinderen en koeien hebben zo het een en ander verropt.
Klaas van de Berg heeft de berg later bijna helemaal afgegraven, want op die bult wilde geen gras groeien en die hulsebossen stonden ook maar in de weg.

Posted in de Baarg van Wittelte, Diever, ie bint 't wel ..., Witteler skoele, Wittelte | Leave a comment

Diever – Gereformeerde Kerk – 1936

Posted on 24 september 2017

In het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de volgende mini-essay (nummer 73) over het verleden van de Griffemeerde Kaarke an de Kruusstroate in Deever met bijbehorende afbeelding van een ansichtkaart uit 1936 gepubliceerd.

Op 31 oktober 1836 werd in Diever een van de Hervormde Kerk afgescheiden gemeente gesticht. Deze had in de eerste jaren van haar bestaan nog geen gebouw voor het houden van kerkdiensten.
Op 1 februari 1841 werd echter aan koning Willem II verzocht in te stemmen met het timmeren van een kerkgebouw en de daarvoor nodige vrijheid van godsdienst te verlenen. Bij Koninklijk Besluit van 28 juli 1841 werd het bestaan van een Christelijk Afgescheiden Gemeente in Diever vergund. Vervolgens werd op 15 augustus 1841 besloten tot het bouwen van een kerk. De gemeente ging meteen en voortvarend aan de slag, want al op 25 december 1841 werd de eerste kerkdienst in het nieuwe gebouw aan de Kruisstraat gehouden.
De gemeente groeide, zodat op 27 mei 1874 werd besloten de kerk te vergroten. In de zomer van dat jaar werd weer druk gebouwd. Bij deze verbouwing werd ook het karakteristieke torentje op de kerk geplaatst.
De gemeente bleef groeien, zodat in 1929 de kerk opnieuw werd verbouwd en uitgebreid met twee zijvleugels.
Op 3 mei 1938 werd vanwege gebrek aan ruimte besloten de zuidelijke zijvleugel te verlengen.
In 1951 werd het kerkgebouw nog een keer opgeknapt en verruimd. Op 19 december 1951 werden de nieuwe lokalen achter de kerk in gebruik genomen.
In de zestiger jaren ontstond het besef dat de oude kerk zijn langste tijd wel had gehad. Toch werd in de laatste week van februari 1976 het oude torentje nog vervangen door een identieke nieuwe.
Na een lange periode van voorbereiding werd op 28 maart 1980 op dezelfde plek de nieuwe Kruiskerk in gebruik genomen. Deze was niet helemáál nieuw, want op de kerk werd het hier zichtbare en nog heel goed bruikbare karakteristieke torentje van de oude kerk geplaatst.
Links achter de paal is nog net een stuk van de kruidenierswinkel van Albert Fledderus en Reintje Timmerman te zien.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De echtelieden Albert Fledderus en Reintje Timmerman emigreerden in de vijftiger jaren van de vorige eeuw naar Saint Ann’s in Ontario in Canada..
Op 31 januari 1925 trouwde Albert Fledderus, geboren te Beilen; leeftijd: 22 jaar; beroep: landbouwer (zoon van Willem Fledderus, beroep: landbouwer en Tietje de Weerd, beroep: zonder) met Reintje Timmerman, geboren te Diever; leeftijd: 25 jaar; beroep: zonder (dochter van Koert Timmerman, beroep: landbouwer en Anna Oost, overleden).
Albert Fledderus overleed op 4 augustus 1981 op 79-jarige leeftijd in Saint Ann’s in Ontario in Canada.
Reintje Timmerman overleed op 3 mei 1970 op 70-jarige leeftijd in Saint Ann’s in Ontario.
Het plaatsje Saint Ann’s ligt vlak bij de Niagara watervallen.
Wellicht kunnen bezoekers van de webstee wat meer over het geëmigreerde echtpaar Albert Fledderus en Reintje Timmerman vertellen. De redactie verneemt het graag. Wellicht wonen binnen de grenzen van de gemiente Diever nog familieleden van het echtpaar en hebben zij nog contact met de familie in Canada.

Posted in Ansichtkaart, Diever, Diever, ie bint 't wel ..., Gereformeerde kerk, Kruisstraat, Landverhuizer, Verdwenen object | Leave a comment

Dieverbrug – Café Logement Sjoert Benthem – 1911

Posted on 9 september 2017

In het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de navolgende mini-essay (nummer 21) over het verleden van het café-logement van Sjoert Benthem en Griet Merk met bijbehorende afbeelding van een in 1911 verzonden ansichtkaart gepubliceerd.

In het archief van de gemeente Diever is het Register der localiteiten waar vergunning voor den verkoop van Sterken Drank in het klein in de Gemeente Diever is verleend bewaard gebleven. Uit dit document blijkt dat Burgemeester en Wethouders met ingang van 1 mei 1886 vergunning verleenden aan Hendrik Benthem Szn. voor de voorkamer, de achterkamer en de keuken van zijn café-logement, adres Dieverbrug. De vergunning verviel op 19 april 1906.
Zijn zoon Sjoert Benthem zette het café-logement voort. Burgemeester en Wethouders verleenden hem daartoe met ingang van 1 mei 1906 een vergunning voor de verkoop van sterke drank.
Sjoert Benthem had niet alleen als café- en logementhouder voordeel van de gunstige ligging van de Deeverbrogge. Ook op het gebied van vervoer kon geld worden verdiend, want op 14 november 1906 verscheen in de Drentsche en Asser Courant het volgende bericht:
Ondergetekenden Johannes Warries en Sjoert Benthem, schippers te Dieverbrug, zijn voornemens vanaf 18 november en voorts elke woensdag bij open water in werking te brengen een trekschuitdienst langs de Drentsche Hoofdvaart van Dieverbrug naar Assen vice versa, ingericht voor 30 personen. Vertrek van Dieverbrug ’s morgens 4½ uur; van Assen circa 1½ uur. Voor iedere persoon, enkele reis, zal verschuldigd zijn 20 cent. De kantoren zijn gevestigd te Dieverbrug bij J. Hogenkamp en H. Benthem en te Assen bij F. Westrup.
Caféhouder Sjoert Benthem overleed op 20 maart 1915. Zijn vergunning werd op 30 april 1915 door Burgemeester en Wethouders, krachtens toestemming verleend bij Koninklijk Besluit van 22 april 1915 en op grond van artikel 26 van de Drankwet overgeschreven op naam van Griet Merk, de weduwe van Sjoert Benthem. Op 1 mei 1921 werd de vergunning ingetrokken wegens niet betaling van het vergunningrecht.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
In de hiervoor weergegeven tekst uit het fotoboekje Diever, ie bint ’t wel… is abusievelijk als datum van publicatie van de advertentie in de Provinciale Drentsche en Asser Courant 14 november 1906 vermeld. Dit moet zijn 16 november 1903.
Voor de volledigheid is hier ook de betreffende advertentie uit de Provinciale Drentsche en Asser Courant weergegeven.
Op de hier afgebeelde en door Sjoert Benthem in 1906 uitgegeven ansichtkaart staat nota bene hôtel S. Benthem, dat klinkt voornamer dan logement S. Benthem. Sjoert Benthem staat voor de deur van zijn café-logement. Zo’n beetje iedereen die an de Deeverbrogge woonde moet wel op de foto staan. Rechts tussen de bomen door is nog de voorgevel van het huis van veearts Nanne Brandenburg te zien. Veearts Nanne Brandenburg staat op de ansichtkaart in het midden tegen een boom geleund.
Het huis van veearts Nanne Brandenburg is evenals het café-logement van Sjoert Benthem afgebroken.
Of in het boek met de titel An de Brogge, dat de heemkundige vereniging uut Deever in 2014 ter gelegenheid van haar 20-jarig bestaan heeft uitgegeven, aandacht besteed aan de trekschuitdienst van Johannes Warries en Sjoert Benthem, dat heeft de redactie nog niet na kunnen gaan.
De redactie heeft de tweede foto op 15 mei 2002 gemaakt. Deze is ongeveer op dezelfde plaats genomen als waar de fotograaf in 1906 heeft gestaan. Het lijkt alsof de boom aan de rechterkant daar ook in 1906 stond.

Posted in An de Deeverbrogge, Boek An de Brogge, Café-Logement Sjoert Benthem, Diever, ie bint 't wel ..., Historische kalender, Scheepvaart, Topstuk, Trekschuit, Vervoer | Leave a comment

An de Deeverbrogge – Café Barteld Smit – ± 1924

Posted on 31 augustus 2017

In het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de navolgende mini-essay (nummer 42) over het verleden van het oude café-logement an de Deeverbrogge met bijbehorende afbeelding van een in 1924 verzonden ansichtkaart gepubliceerd.

In het pand achter de keurig geknipte leilinden was van 1 mei 1886 tot 19 april 1906 het café van Hendrik Benthem Szn. gevestigd. De schuur werd gebruikt als opslagplaats, wagenschuur en paardenstal.
Zijn zoon Sjoert zette daarna het bedrijf voort. Na het overlijden van Sjoert Benthem op 20 maart 1915 heeft zijn vrouw Griet Merk het café-logement tot 1 mei 1921 voortgezet.
Toen werd het café overgenomen door Barteld Smit. Met ingang van 15 mei 1921 mocht hij sterke drank verkopen in de gelagkamer, in de wachtkamer van de stoomtram en in de keuken.
Het pand werd in januari 1929 gekocht door Johan Blok uit Wapserveen. De drankvergunning van Barteld Smit werd met ingang van 1 februari 1929 op naam van Johan Blok gesteld.
In 1932 liet hij het oude pand na een grote brand afbreken, waarna in 1933 het nieuw gebouwde voor die tijd moderne hotel Blok in gebruik werd genomen.
Links naast de witte schuur is nog net het kruidenierswinkeltje van Olde Aolida te zien.
Bij het café ligt een vrachtschip voor de wal. Schepen werden in die tijd veelal nog door windkracht voortbewogen.
In het jaar 1918 waren de turfschippers Lieuwe de Harder en zijn zoon Lieuwe nog inwoners van de gemeente Diever (adres: aan boord). Dit was ook het geval met de turfschippers Johannes Hoogeveen, Thomas Hoogeveen en Jan Hoogeveen (adres: aan boord).
Achter het zeilschip bevindt zich het houten dagverblijf van de brugwachter. Rechts naast dit gebouwtje is de bergplaats op het rangeerterrein van de stoomtram van de Noord-Nederlandse Tram Maatschappij te zien. Aan de rechterkant is de in 1880 gebouwde ijzeren draaibrug te zien.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
In de hiervoor weergegeven mini-essay uit het fotoboekje Diever, ie bint ’t wel … staat abusievelijk als trammaatschappij de Noord-Nederlandse Tram Maatschappij genoemd. Dit moet zijn de Nederlandse Tram Maatschappij. De tramlijn Meppel – Hoogersmilde is in 1933 opgeheven.

Posted in An de Deeverbrogge, Boek An de Brogge, Café Barteld Smit, Diever, ie bint 't wel ..., Loswal, Turfschipper, Verdwenen object | Leave a comment

Uitkijktorens en een uitkijkpaal op Berkenheuvel

Posted on 28 juni 2017

Bijgaande zwart-wit foto’s en bijgaande tekst is overgenomen uit het in 1999 gepubliceerde fotoboekje ‘Deever, Ie bint ’t wel …’ De tekst is hier enigszins aangepast en uitgebreid.

In het grote aaneengesloten bosgebied van Berkenheuvel kon het begin van brand alleen tijdig vanuit de hoogte worden ontdekt. In de twintiger jaren van de vorige eeuw werden de hier afgebeelde houten uitkijktorens in gebruik genomen.
Op de eerste zwart-wit foto (ansichtkaart) is de toren aan de Torenweg bij de Van Daalensweg te zien. Deze uitkijktoren stond op de hoogste heuvel van de omgeving. Mr. Albertus Christiaan van Daalen, de eigenaar van Berkenheuvel, gaf deze heuvel een aardige naam: Kijkduin. Deze toren is aan het begin van de veertiger jaren afgebroken.
Op de tweede zwart-wit foto (ansichtkaart) staat de toren die zich bevond op een heuvel in de buurt van de Pastoorszandweg bij de Geeuwenbrug. Bij de uitkijktoren stond een houten huis dat bewoond werd door een werknemer van het landgoed Berkenheuvel. Nadat de N.V. Berkenheuvel grond had verkocht aan het ministerie van Sociale Zaken lag de toren op het terrein van een werkkamp van de arbeidsdienst, later het kamp voor sociale jeugdzorg ‘De Eikenhorst’. Deze toren is in de vijftiger jaren afgebroken.
De twee houten uitkijktorens werden ontworpen door architect ir. Mello van Daalen, de jongste zoon van mr. Albertus Christiaan van Daalen en één van de latere bewindvoerders van de N.V. Berkenheuvel. Naar hem is de Mellolaan vernoemd.
Op het landgoed Berkenheuvel werd voor het uitkijken over het uitgestrekte bos ook gebruik gemaakt van een brandpaal. Dit was een lange houten paal die was voorzien van klimijzers en was geplaatst in een zware sokkel van veldkeien en tras. Deze werd op 14 april 1934 centraal en strategisch opgesteld op een hoge heuvel aan de Middenlaan, tegenover de Juniperusweg. Het is niet bekend tot wanneer deze brandpaal dienst heeft gedaan. Op de twee door Bart Buiter gemaakte kleurenfoto’s zijn ter plekke de nog steeds bestaande resten van de fundering van de brandpaal te zien.

Abracadabra-421

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Ansichtkaart, Brandtoren, Diever, ie bint 't wel ..., Landgoed Berkenheuvel | Leave a comment

Twee doorvoerkampen voor Joden in de Olde Willem

Posted on 23 mei 2017

De redactie van het Deevers Archief publiceerde het navolgende artikeltje met twee afbeeldingen in zijn fotoboekje ‘Diever, Ie bint ’t wel …’. Dit boekje werd in 1999 uitgegeven.

Het Ministerie van Sociale Zaken huisvestte in de rijkswerkkampen Diever en Diever B in de dertiger jaren van de vorige eeuw werklozen die onder meer heidevelden moesten omspitten. De kampen stonden bij Hoeve aan den Weg in de Olde Willem. Beiden boden plaats aan zesennegentig personen.
In december 1941 besloot de Duitse bezetter Joodse Amsterdammers naar de Drentsche werkkampen in Diever, Geesbrug, Gijsselte, Kremboong, Mantinge, Orvelte, Stuifzand en Vledder te sturen. Het eerste resultaat was dat 905 mannen op zaterdag 10 januari 1942 naar Drenthe vertrokken, waarna ook mannen uit andere delen van het land gedwongen werden te gaan.
Hier volgen een paar aangrijpende citaten uit brieven die manufacturier Jozef Leefsma uit Gorredijk vanuit rijkswerkkamp Diever A aan een vriend schreef: De lui die hier zijn, lijken wel wolven. Die zijn uitgehongerd. Het lijken wel rovers. Ze zeggen dat wij, als we er veertien dagen zijn, ook zo worden, maar dat weet ik nog niet. Daar ben ik zelf bij. In het kamp mag niets, ofschoon de kampchef een beste kerel is. Maar dat is nu eenmaal voorschrift………. Ik kon jullie niet bedanken deze week. Ik was wat vol. Daar heb ik tegenwoordig meer last van. Zo gauw ik aan thuis denk of iemand mij er over spreekt, huil ik als een kind en ik kan er niets aan doen……….
In de nacht van zwarte vrijdag 2 oktober 1942 werden de rijkswerkkampen Diever A en Diever B door de Duitse bezetter ontruimd. De Joodse bewoners kwamen in het kamp Westerbork terecht. Vandaar werden ze gedeporteerd naar Duitse concentratiekampen.
Jozef Leefsma heeft het niet overleefd. Welke andere Joodse Nederlanders zaten in de rijkswerkkampen Diever A en Diever B ? …….. Wie van hen overleefden de hel van de vernietigingskampen ? ……….
Niets in de wijde omgeving herinnert aan het feit dat deze kampen als isolatie- en verzamelkamp van joodse landgenoten zijn gebruikt….. Van de rijkswerkkampen Diever A en Diever B, lopend naar Westerbork, en dan per trein naar Auschwitz, Birkenau, Bergen-Belsen, Dachau, Majdanek, Mauthausen, Neuengamme, Schöppenitz, Sobibor, Sosnowiec, Theresienstadt, Treblinka ………………

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Inmiddels staat – mede dank zij voorgaande mini-essay – in de Olde Willem wel een gedenkteken bij de plaats van de voormalige rijkswerkkampen Diever A en Diever B.

Posted in Ansichtkaart, de Olde Willem, Diever, ie bint 't wel ..., Joodse inwoner, Tweede Wereldoorlog, Werkkampen Diever A en B | Leave a comment