Category Archives: Café-Logement Sjoert Benthem

Deze foto moet in het begin van de twintigste eeuw, in 1903, 1904 of 1905 zijn gemaakt. De man met de baard is een bekend figuur. Hij is ook op oude door hem uitgegeven ansichtkaarten van zijn café-logement an de Deeverbrogge te zien. Hij en zijn vrouw liggen begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg in Deever.
De mensen om hem heen moeten zijn vrouw en kinderen zijn. Het sjofel geklede jongetje op klompen, dat op enige afstand van de -wellicht speciaal voor de foto geschoeide en netjes geklede- familie, het wiel van de kiddewagen vasthoudt, hoorde uiteraard niet bij de familie. En waarom staat de vrouw van de kroegbaas achter de kidde ? Vond ze haar jurk niet mooi genoeg voor de foto ?
Was de fotograaf bezig met het maken van foto’s voor een nieuwe serie ansichtkaarten voor de caféhouder en daarom zo aardig was een gratis fotootje voor zijn klant en familie te maken ? Wellicht prepareerde de fotograaf de glasplaten met lichtgevoelige emulsie in het donker in één van de schuren en ontwikkelde hij de glasplaat daar ook direct na de opname. Hij deed het wel vakkundig, want aan de randen van de foto zijn geen rafelingen te zien. Zou het jongetje op klompen ook een afdruk van het glasplaatnegatief hebben gekregen ?
Op de kiddewagen staat aan de zijkant Hengelossche bieren. Dit moet een verschrijving zijn geweest, het ging om Hengelosche bieren, want op 1 juni 1879 werd de Hengelosche Stoom Beiersch Bierbrouwerij opgericht, in 1918 werd de naam gewijzigd in Hengelosche bierbrouwerij. Uit deze schrijffout kan wel de conclusie worden getrokken dat de caféhouder deze kiddewagen niet van de bierbrouwer had gekregen.
Was de caféhouder ook de distributeur van Hengelossche bieren in de dorpen in de buurt van de Deeverbrogge ? Het Hengelossche bier kon gemakkelijk via de Drentssche Hoofdvaart worden aangevoerd. Zit de oudste zoon van de kroegbaas met zijn zweepje in de aanslag klaar op de bok van deze solide ogende niet overdekte kiddewagen zonder veren om de kidde aan te sporen, om vervolgens bier naar kroegbazen in de omgeving te brengen ? Of is alles voor de foto in scène gezet ?
Het is wel een bijzondere kiddewagen, want deze is voorzien van een houten deksel, waarop enige kisten staan. Vanwege de bok voor de voerman moet de wagen veel gebruikt zijn voor het afleggen van grotere afstanden.
Stonden de schuren aan de loswal van de Deeverbrogge ? Tussen de benen van het trekpaardje bij de achtermuur naast de baander van de stenen schuur is een merkwaardig aanbouwsel te zien.
Wat opvalt is dat de ondergrond niet verhard is, dan zou de foto dus toch niet bee’j de löswal zijn genomen ? Maar waar dan wel ?

Aantekeningen van de redactie van Dievers Archief, versie van 2015-11-16
Sjoert Benthem werd op 18 november 1864 geboren an de Deeverbrogge (Deever) als zoon van schipper Hendrik Benthem en Meika Roelfsema.
Sjoert Benthem, toen van beroep marktschipper, trouwde op 5 mei 1886 op 21-jarige leeftijd met Grietje Merk, geboren te Zuidlaren; oud: 21 jaren; beroep: dienstmeid (dochter van Willem Richard Merk, beroep: rijksveldwachter, en Jantje Noorda, beroep: zonder). Sjoert Benthem overleed op 50-jarige leeftijd op 20 maart 1915 an de Deeverbrogge.
De jongen op de bok van de bierkar is Hendrik Benthem, hij werd op 27 mei 1887 geboren te Dieverbrug.
Het meisje is Jantje Benthem, de jongste dochter van Sjoert Benthem en Grietje Merk. Jantje Benthem werd geboren op 3 juni 1897 an de Deeverbrogge.
Naast het meisje staat Richard Benthem de tweede zoon van Sjoert Benthem en Grietje Merk. Hij werd op 9 maart 1892 an de Deeverbrogge geboren.
Achter het paard staat Grietje Merk, geboren op 31 oktober 1864 te Zuidlaren, overleden op 30 november 1932 an de Deeverbrogge. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg in Deever.
De jongen aan de rechterkant is Jan Benthem, hij is de jongste zoon van Sjoert Benthem en Grietje Merk, hij is geboren op 12 mei 1894 an de Deeverbrogge. Jan Benthem trouwde op 3 augustus 1923 in Avereest met Hillechina Helena de Roode. Toen hij trouwde was hij chef van het tramstationschef  van de Nederlandsche Tramweg Maatschappij an de Deeverbrogge.
In geboorte- en trouwakten van zijn kinderen geeft Sjoert Benthem achtereenvolgens als beroep op: marktschipper (1887), schipper (1889), schuitenvoerder (1891), schipper (1891), schipper (1892), tolgaarder (1894), schipper (1897), logementhouder (1910) en logementhouder (1914).
Het meisje Jantje Benthem zal op de foto zes, zeven of acht jaar oud zijn, zodat de foto in 1903, 1904 of 1905 moet zijn gemaakt. Jantje Benthem trouwde op 25 november 1914 op 17-jarige leeftijd met de 27-jarige dienstknecht Klaas Oldenkamp uut Deever. Jantje Benthem heeft het café tot aan de dood van haar moeder in 1932 voortgezet.
De op 3 maart 1889 an de Deeverbrogge geboren dochter Meika Benthem staat niet op de foto. Was zij toen al het huis uit, had zij toen al ergens een dienstbetrekking ? 

Op 28 december 1917 verscheen in het Nieuwsblad van het Noorden het navolgende bericht.

Diever, 25 december – Te Dieverbrug heeft het ijsvermaak Zondagavond een schandelijk verloop gehad. ’s Avonds ontstond in de herberg van de weduwe Benthem ruzie, zoodat de politie genoodzaakt was reeds vroeg deze plaats van samenkomst te sluiten, waarop een paar glasruiten werden verbrijzeld. Later in den avond werd er buiten gevochten, waarbij een in de nabijheid wonend jongmensch een schot in ’t hoofd ontving, dat hem waarschijnlijk een oog zal kosten. Op raad van dr. Houwert heeft de gewonde zich direct naar Groningen begeven om zich daar onder behandeling te stellen.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Aardig is te lezen dat in december 1917 an de Deeverbrogge wel op de Drentsche Hoofdvaart kon worden geschaatst, blijkbaar waren de winters in die tijd veel strenger. Met de herberg van de weduwe Benthem wordt het café van Grietje Merk, de weduwe van Sjoert Benthem an de Deeverbrogge bedoeld. Café-logementhouder Sjoert Benthem overleed op 50-jarige leeftijd op 20 maart 1915 an de Deeverbrogge. Zijn vrouw Grietje Merk zette het café tot aan haar overlijden op 30 november 1932 voort, daarbij geholpen door haar dochter Jantje. Ook in die tijd kon het binnen en buiten uitgaansgelegenheden ruig toegaan.