In de Leeuwarder Courant: hoofdblad van Friesland verscheen op 26 februari 1993 het volgende bericht over de restauratie van twee kalkovens, een industrieel monument an de voart tuss”n de Deeverbrogge en de Gowe.
Opknapbeurt voor kalkovens Dieverbrug
Dieverbrug – De kalkovens die aan de Drentse Hoofdvaart in Dieverbrug staan, worden deze zomer gerestaureerd. De gemeenteraad van Diever had gisteravond alleen nog wat vragen over het onderhoud na de renovatie. Voor de zomervakantie zullen de twee voor het Drentse plaatsje kenmerkende torentjes in hun oude staat gebracht zijn. Het is de eerste opknapbeurt sinds de in 1925 gebouwde schelpkalkverbranders in de jaren zestig dicht gingen.
Lange tijd leken de twee kalkovens hetzelfde lot te ondergaan als een derde brander, het leshuis en de transporteur. Die werden zo’n dertig jaar geleden afgebroken. De gemeente Diever zag er weinig heil in voor de twee resterende ovens de status van monument aan te vragen. Zo bijzonder waren ze nu ook weer niet, vond de gemeente jarenlang. Ook al was bekend dat de minister een aanvraag zou honoreren.
Pas toen de kalkovens begonnen af te brokkelen, veranderde de gemeente van standpunt. ‘Dat zie je altijd met dergelijke bouwwerken’, aldus Bertus Volbeda van de Stichting Drents Monument. ‘Eerst moeten ze half vervallen, voordat iedereen beseft dat ze de gebouwen toch niet kwijt willen.’ De stichting is momenteel eigenaar van de ovens en knapt die voor f. 100.000 op.
Zeldzaam
De status van monument kwam in 1991, nadat de Bond Heemschut daar al jaren eerder bij de gemeente een verzoek voor had ingediend. De minister noemde de beide kalkovens ‘een kenmerkend complex voor de 20ste eeuwse industrie in Drente. Ze herinneren aan een bloeiende bedrijfstak en zijn zeldzaam geworden in Nederland’. Behalve de exemplaren in Dieverbrug staan er ook nog ovens bij Meppel, Dedemsvaart en Hasselt. De laatstgenoemde produceren als enigen nog metselkalk, die bij het restaureren van monument gebruikt wordt.
Bij de kalkverbranders in Dieverbrug is nog een jacobsladder aanwezig waarmee schelpen en turg naar het gat boven in de oven vervoerd werden. Beneden kwam de gebrande kalk uit de oven waarna die in het leshuis geblust werd. Daarna was de kalk klaar voor gebruik als specie.
Toen bouwstoffenhandel Concordia uit Meppel het niet meer rendabel vond om de ovens te gebruiken, werden de torens aan hun lot overgelaten. De invloed van weer en wind veranderde de branders in bouwvallige bouwwerken. De Stichting Drents Monument kocht de ovens van een particulier en ging op zoek naar geldschieters om ze op te knappen.
De status van monument maakte het mogelijk om bij de overheden subsidie te vragen. Een directeur van een bedrijf uit de provincie was eveneens bereid aan het project bij te dragen, hoewel de man voor de buitenwereld anoniem wil blijven. De stichting begint deze zomer met de drie maanden durende opknapbeurt. De bedoeling is dat er een schelpenpaadje komt dat vanaf de weg naar het monument leidt. Een informatiebord zal de historie van de ovens uit de doeken doen. Doordat er geen parkeermogelijkheden zijn, zullen de ovens voor fietsers het best bereikbaar zijn. Volbeda verwacht dat de landschapskenmerken in een V.V.V.-route opgenomen worden.
Na de restauratie gaan de ovens in de veerkoop. De stichting gaat daarna op zoek naar nieuwe projecten. Zo staan de bekende arbeiderswoningen in Veenhuizen te koop. Volgens Volbeda wil zijn organisatie die karakteristieke panden graag overnemen van het ministerie van justitie, maar is de vraagprijs vooralsnog veel te hoog. ‘Dat wordt echt een miljoenenproject’, aldus Volbeda.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft in een aantal berichten aandacht besteed aan de kalkovens an de Deeverbrogge.
De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto gemaakt op 4 april 2013. De tekst op de herinneringsplaat luidt als volgt: Industrieel Monument Kalkovencomplex Dieverbrug. Gebouwd in 1925. Gerestaureerd in 1993 in opdracht van Stichting Drents Monument door Aannemingsbedrijf Voogt b.v. Smilde.
