Category Archives: Eup’mlogtspel

De redactie van ut Deevers Archief mocht van het bestuur van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever in 2005 de zogenaamde ‘historische kalender’ voor het jaar 2006 maken. De redactie heeft deze ‘historische kalender’ met heel veel plezier gemaakt en beschouwt deze ‘historische kalender’ als de beste, die hij voor de kalenderjaren 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008 en 2009 heeft gemaakt. Uiteraard niet gemaakt voor het bestuur, maar voor de toen nog vele contente leden van de hiervoor genoemde vereniging. De redactie toont in dit bericht het kalenderblad voor de maand mei van het jaar 2006 (afbeelding 4). De tekst bij de afgebeelde foto (afbeelding 3) op het kalenderblad voor de maand mei van het jaar 2006 luidt als volgt. 

De jonge dominee Theo Rutgers was een zeer talentvol hoofdrolspeler. Hij was het die het stuk schraagde met zijn sterke uitbeelding van Hamlet en stak met kop en schouders boven de medespelers uit.
Op de foto is links Otte Frederik van Elselo (filosofische doodgraver), in het midden Theo Rutgers (Hamlet, prins van Denemarken) en rechts Pieter Boelens (Horatio, vriend van Hamlet) te zien in de eerste scène van het vijfde bedrijf:
Hamlet en Horatio komen langs twee doodgravers die het graf van Ophelia aan het delven zijn. Hamlet hoort ze uit over de dood. Een van de opgegraven schedels blijkt van Yorick te zijn, de nar waarmee hij als kind zoveel plezier heeft beleefd. In die scène spreekt Hamlet zijn beroemde monoloog uit: Zijn of niet zijn, dat is de vraag. Is het edeler voor de geest, de slingerstenen en pijlen van het kwaadaardig lot te dulden. Of het zwaard te heffen tegen een zee van plagen. En door verzet ze te eindigen? Sterven. Slapen. Niets meer! En weten dat die slaap het einde is van het zieleleed en de ingeboren angsten ……
William Shakespeare was de filosoof Jean Paul Sartre en de schrijver Ernesto Hemingway eeuwen voor met Hamlet’s existentialistische uitspraak. Zijn of niet zijn, dat is de vraag.

In de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) van 20 juni 1980 verscheen het volgende korte bericht (afbeelding 2) over een tentoonstelling op de cultuurzolder van het gemeentehuis aan de brink over het vijfendertigjarige bestaan van het openluchttheater an de Heezeresch bee Deever.

Expositie
Met ‘Een midzomernachtsdroom’, wellicht het stuk dat de meeste bekendheid heeft gegeven aan de naam van de toneelspeler, schrijver en dichter, die werd geboren in Stratford-upon-Avon, wordt dit jaar de vijfendertigste verjaardag gevierd van het Shakespeare-theater in Diever.
In het kader van deze viering is er tot en met 16 augustus een tentoonstelling op de cultuurzolder van het gemeentehuis. Op deze expositie, die is ingericht onder leiding van mevrouw Wijnholds, kan men heel wat costuums, foto’s, kranteknipsels en dergelijke van vorige opvoeringen bewonderen.
De expositie moet ook gezien worden als een eerbetoon aan wijlen dokter L.D. Broekema, die tweeëndertig jaar lang de regie van die opvoeringen heeft gehad.
Het is een heel karwei geweest om een selectie te maken uit de grote hoeveelheid attributen, die nog aanwezig is. Het moet gezegd, de initiatiefnemers zijn daarin uitstekend geslaagd.

Bij het berichtje in de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) van 20 juni 1980 was te zien een door wijlen Harm (Haarm) Hessels gemaakte foto (afbeelding 1) van het topstuk van de tentoonstelling op de cultuurzolder, te weten de schedel van Yorick. De tekst bij de schedel in de uitstalkast luidt als volgt.

Dominee Rutgers verscheen in zijn rol als Hamlet met een schedel op het toneel. Dit veroorzaakte ongerustheid onder de leden van de kerkeraad. Men dacht dat de schedel afkomstig was van de plaatselijke begraafplaats en men kon dit idee moeilijk verwerken. Dit bleek toch niet het geval te zijn: het was een studie-object van dokter Broekema.
Professor Prakke maakte naar aanleiding van dit voorval een paar limericks:
Over de Dieverse dominee
Zijn diverse Dieversen niet tevree.
Met een doodskop te praten
Dat moest ie toch laten !
Die duvelse Dieverse dominee !
en
De dominee van Diever
Die verspeelde hoe langer hoe liever
Z’n goeie tijd en z’n zaligheid
In de openluchtkerk van Diever.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Professor Hendricus Johannes Prakke, die zichzelf als de Drent aller Drenten beschouwde, was met zijn twee kwalitatief kreupele limericks blijkbaar echt niet te beroerd om wat kolen op het oplaaiende vuur in de behoudende hervormde kerkgemeente van Deever te gooien. Waar bemoeide die man zich mee.
De redactie zal nog een kranterecensie van een uitvoering van ‘Een midzomernachtsdroom’ in het openluchttheater an de Heezeresch bee Deever in 1950 toevoegen aan dit bericht.

Afbeelding 1
Deze foto van wijlen Harm (Haarm) Hessels is gepubliceerd bij het berichtje in de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) van 20 juni 1980.

Afbeelding 2
Bericht in de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) van 20 juni 1980

Afbeelding 3
Deze foto is opgenomen op het kalenderblad voor de maand mei van de ‘historische kalender voor het jaar 2006’  van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever. Dominee Theodoor Rutgers is de man die de schedel vasthoudt. De foto is aanwezig in de verzameling van wijlen mevrouw Jantina Veeze-Figeland. 

Afbeelding 4
Kalenderblad voor de maand mei van de ‘historische kalender’ voor het jaar 2006.

Toneelvereniging Diever voerde in 1949 met veel succes het enige niet door William Shakespeare geschreven stuk in haar geschiedenis op. Het was het buitengewoon moeilijk speelbare toneelstuk Peer Gynt van de Noorse dramaturg Henrik Ibsen . De jonge zeer talentvolle dominee Theo Rutgers, die vanaf 1 augustus 1948 in de pastorie aan de brink van Deever woonde, speelde de rol van Peer Gynt op fenomenale wijze. In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van woensdag 25 mei 1949 verscheen het bericht ‘Diever speelt Peer Gynt’ over de voorbereidingen van de opvoering van dit toneeelstuk in het openluchttheater an de Heezeresch bee Deever.

Diever speelt Peer Gynt
Diever ziet alweer met rasse schreden de dag naderen, waarop de eerste opvoering zal worden gegeven in het openluchttheater in het bos. In de kringen van de toneelvereniging wordt druk gewerkt. De ‘hoofdrollen’ studeren en repeteren en tal van voorbereidingen moeten worden besproken. Bovendien lrijgt het hele dorp het langzamerhand druk met de voorbereidingen. Alles zal evenals de vorige jaren weer tot in de puntjes in orde moeten zijn.
‘Diever’ speelt dit jaar Peer Gynt van de Noorse dramaturg Henrik Ibsen, de geschiedenis van een wonderlijke jongen, een echte zoon van het hoge Noorden. Dat Diever het met dit werk lang niet gemakkelijk zal krijgen, laat zich begrijpen. Maar men ziet er niet tegen op. ‘Deze werken boeien en fascineren ons telkens weer tot en met. Steeds weer opnieuw ontdekken we weer iets in de tekst, dat we niet eerder hadden opgemerkt en begrepen en dit juist is het wat ons zo bijzonder trekt’, aldus burgemeester Meiboom van Diever, een der promotors van deze openluchtspelen. Bij de opvoeringen zal tevens gebruik worden gemaakt van de zo bij uitstek illustratieve muziek, welke de Noorse componist Edward Grieg voor Peer Gynt schreef, hetgeen ongetwijfeld sfeer en indruk bijzonder zal verstevigen.
De hoofdrol, de rol van Peer Gynt, wordt gespeeld door dominee Rutgers, die van Solvejg, verpersoonlijking van de reine liefde, door mevrouw Rutgers, Åse, Peers moeder, door mevrouw Meiboom, terwijl de rol van de Groene Vrouw gespeeld wordt door mejuffrouw J. Figeland en de heer Andrea de rollen van Koning van Dover en Knopegieter op zich neemt. In totaal werken ongeveer 100 personen aan deze opvoeringen mee. De regie berust, evenals vorige jaren, weer in de kundige handen van dokter Broekema.
In tegenstelling met het vorige jaar, zal het dit jaar zo zijn, dat bijna een ieder ’s avonds nog weer thuis kan komen. De D.A.B.O. rijdt na afloop der opvoeringen vermoedelijk de volgende routes: Diever, Smilde, Assen, Groningen; Diever, Uffelte, Havelte, Nijeveen, Meppel, Ruinerwold, Ruinen, Ansen, Dwingeloo; Diever, Dwingeloo, Dwingeloo, Eursinge, Hoogeveen, Beilen, Beilervaart, Dwingeloo. De N.T.M. zal de verbindingen met Leeuwarden, Sneekl, Heerenveen, Appelscha, enzovoort verzorgen, terwijl de E.D.S. zorgt voor het vervoer uit de omgeving van Emmen, Sleen, Zweeloo en Oosterhesselen. Bovendien is er de toezegging van de R.V.I., dat bij aanvragen voor een bezoek aan het openluchtspel te Diever, ontheffing van het rijverbod zal worden verleend.
Rest ons nog te vermelden, dat de eerste opvoering op 23 juni aanstaande zal plaats vinden onder meer voor leerlingen der scholen en inwoners van Diever tegen een speciaal tarief. De volgende opvoeringen vinden plaats op 7 juli, 16 juli en 27 juli.

In het Friesch Dagblad van 30 juli 1948 verscheen het volgende korte bericht over de bevestiging en intrede van dominee Theo Rutgers op 1 augustus 1948 bij de Nederlands Hervormde Gemeente in Deever.

Bevestiging en intrede
1 Augustus aanstaande hoopt de heer D. Th. Rutgers, voorheen wonende te Leeuwarden, beroepen predikant bij de Nederlands Hervormde Gemeente te Diever (Dr.), na des morgens bevestigd te zijn door den hoogeerwaarde zeergeleerde heer prof. dr. Th. C. Vriezen te Groningen, des namiddags te 2.30 uur zijn intrede aldaar te doen.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Åse, de moeder van Peer Gynt, is een van de belangrijkste personages in het toneelstuk Peer Gynt. Zij is het die hem telkens tot de orde roept. Getergd door de fratsen van haar zoon, roept ze al in het eerste bedrijf wanhopig: “Ach, lag ik maar in mijn kist ! Hemel, was ik maar nooit geboren !”
Halverwege het stuk is het dan zo ver. In een prachtige scène begeleidt Peer Gynt zijn bange moeder Åse naar het hiernamaals door haar een gelukkige hemelse toekomst voor te spiegelen. De Noorse componist Edward Grieg weet dit zeldzame moment, waarop Peer Gynt zich een goed mens toont, goed te vatten in de Peer Gyntsuite nr. 1, deel II – De dood van Åse .
De redactie van ut Deevers Archief heeft in het najaar van 2005 met veel zorg, plezier en voldoening de zo genoemde ‘historische kalender’ voor het jaar 2006 samengesteld voor de toen nog vele zeer gewaardeerde leden van de heemkunduge verening uut Deever. Het onderwerp van die kalender was ‘het Openluchtspel in de beginjaren van zijn bestaan’.
De redactie verwijst naar de afbeelding van de bladzijde van de kalender voor de maand april 2006.
De redactie verwijst ook naar het bericht Theo Rutgers speult Peer Gynt van Henrik Ibsen.

 Afbeelding 1
Deze prachtige en unieke zwart-wit foto van de scéne ‘de dood van Åse’ in het toneelstuk Peer Gynt is onlangs opgedoken. De jonge dominee Theo Rutgers zit op het bed en speelt de rol van Peer Gynt. Mevrouw Nell Meiboom-Veltmann (die in de Deeverse volksmond altijd tante Nel werd genoemd) ligt in bed en speelt de rol van Åse, de moeder van Peer Gynt. Åse ligt op haar sterfbed. In deze prachtige scène begeleidt Peer Gynt zijn bange moeder Åse naar het hiernamaals door haar een gelukkige hemelse toekomst voor te spiegelen. Let vooral ook op de kat op het opklapbare kermisdanstentstoeltje en de zandbodem van het podium. 
Afbeelding 2
Afbeelding uit de reclamefolder voor het openluchtspel ‘Peer Gynt’

Afbeelding 3
In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van woensdag 25 mei 1949 verscheen het bericht ‘Diever speelt Peer Gynt’ over de voorbereidingen van de opvoering van het toneelstuk Peer Gynt in het openluchttheater an de Heezeresch bee Deever.