In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) verscheen op 13 november 1995 het bericht ‘Bijzondere grafzerk in Diever opgeknapt’ over het onderhoud en behoud van de enige gietijzeren grafzerk op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Gemeente wil gietijzeren zerk behouden
Bijzondere grafzerk in Diever opgeknapt
Diever – Op de algemene begraafplaats van Diever bevindt zich op het afgesloten gedeelte, vlak naast het baarhuisje, een bijzondere grafplaat. Het is een gietijzeren plaat, de enige in Diever en één van de weinigen in de provincie. Vrijdagmiddag werkten twee mannen van de gemeente aan het herstel en behoud van de grafzerk.
Deze kent de volgende tekst: ‘Rustplaats van Lambertus Fledderus, geboren te Hoogersmilde 27 maart 1788 en overleden te Hoogersmilde 20 april 1845 en van Jentien Hummel, geboren te Smilde 30 juli 1794 en overleden te Hoogersmilde 20 november 1873, echtelieden’.
In elk van de twee bovenhoeken van de plaat is een vlinder afgebeeld, hetgeen het kortstondige aardse bestaan symboliseeert. Boven de belettering is een vliegende zandloper afgebeeld. Dit beeld de vliegende tijd uit. Onder de belettering is een cirkelvormige slang afgebeeld die in zijn staart bijt. Hiermee wordt het eeuwige leven uitgebeeld.
Medewerkers van de gemeente Diever hebben hert graf vrijdag opgeknapt, want het is één van de oudste graven van de algemene begraafplaats te Diever. Albert Koning en Erwin Gruppen hebben de gietijzeren plaat in beton gelegd. Op deze wijze hoopt men het graf te behouden.
De gietijzeren grafplaten komen sporadisch voor. In Diever komt één gietijzeren plaat voor, terwijl er in heel Drente zo’n twintig geregistreerd zijn. Het bijzondere aan de plaat is natuurlijk de materiaalkeuze voor een grafzerk: giertijzer. In het algemeen werd, en wordt natuursteen toegepast. In feite is de vormgeving van de gietijzeren zerk, inclusief de belettering en de figuratie, geheel afgeleid van de traditionele natuurstenen zerk. Het grote verschil in aanzicht is de geringe plaatdikte. Met natuursteen kan men niet zo dun werken. omdat de plaat dan te weinig sterkte heeft en zal scheuren.. Bovendien kon het gietijzer in afwijkende kleuren geschilderd worden. Hoewel de nu nog voorkomende gietijzeren platen er roestvormig uitzien, mag worden aangenomen dat ze van oorsprong geschilderd of geteerd waren. De gietijzeren platen werden op een verharde, vlakke ondergrond gelgd. In Diever lag de plaat op een vlijlaag van bakstenen.
De gietijzeren gedenktekens verschenen in de eerste helft van de negentiende eeuw op de Nederlandse begraafplaatsen. In Drente verschijnen ze in de tweede helft van die eeuw. De in Drente voorkomende platen zijn, evenals die in Diever, vervaardigd door de Asser IJzergieterij, die vanaf 1866 tot 1895 aan het Noord-Willemskanaal in Assen was gevestigd.
De grafplaat te Diever zal waarschijnlijk na het overlijden van Jentien Hummel in 1873 door de nabestaanden zijn besteld. Het is waarschijnlijk één van de eerste door de Asser IJzergieterij vervaardigde platen.
Het lijkt vreemd dat de echtelieden Lambertus Fledderus en Jentien Hummel, in de gemeente Smilde geboren en gestorven, in de gemeente Diever begraven liggen. De verklaring hiervan vinden we in het feit dat de bevolking van Hoogersmilde lidmaten waren de kerk in Diever. Dit betekende dat zij in Diever hun kinderen doopten, hun huwelijk lieten inzegenen en hun overledenen naar hun laatste rustplaats brachten.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft drie kleurenfoto’s gemaakt op donderdag 22 april 2021 en heeft één kleurenfoto gemaakt op 26 juli 2012..
De begravers van Lambertus Fledderus en Jentien Hummel waren wellicht gefascineerd door bruikbare symbolen op funeraire objecten.
De twee gietijzeren vlinders, die het stuntelige en hulpeloze gefladder van de ten zeerste vergankelijke mens op deze aarde symboliseren, waren op 22 april 2021 aanwezig op de gietijzeren grafzerk.
De gietijzeren zijn eigen staart opetende slang, die het eeuwige terugkeren en de eenheid van alles symboliseert, was op 22 april 2021 aanwezig op de gietijzeren grafzerk.
De gietijzeren vliegende zandloper, die symboliseert dat de tijd niet bestaat en dat de mens ten zeerste vergankelijk is, was op 22 april 2021 helaas niet meer aanwezig op de gietijzeren grafzerk. Gestolen ? Grafzerkendieven ? Grafzerkenplunderaars ?
Aan de bruine roestvlekken is de plaats van de gietzijzeren vliegende zandloper op de gietijzeren grafzerk te zien. Beter gezegd waar de gietijzeren vliegende zandloper gewoon los lag, want ook de gietijzeren zijn eigen staart opetende slang ligt gewoon los op de gietijzeren grafzerk. Elke grafzerkenvandaal of grafzerkenplunderaar kan deze gietijzeren slang zo in zijn fietstas of in zijn auto meenemen.
De gemiente Deever wilde in 1995 de gietijzeren grafzerk zeer terecht behouden. De grote vraag is hoe de verwesterde, verzakelijkte, verambtelijkte, afstandelijke, kille gemeente Westenveld aankijkt tegen het behoud van deze gietijzeren grafzerk, dat toch op zijn minst een gemeentelijk monumentje is. De nog grotere vraag is of de verwesterde, verzakelijkte, verambtelijkte, afstandelijke, kille gemeente Westenveld bereid is de gietijzeren grafzerk te restaureren ? De redactie schat in van niet.
Figuur 1
Dit bericht verscheen op 13 november 1995 in de Olde Möppeler (Meppeler Courant).
Figuur 2
De redactie heeft deze foto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Figuur 3
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Figuur 4
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Figuur 5
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 26 juli 2012.