Category Archives: Onderwies

Ut mislukte monementie veur ome Piet bee de U.L.O.

In de Olde Möppeler (Möppeler Kraante, Meppeler Courant) van 19 september 2022 verscheen een bericht -zie afbeelding 3- over de viering van 75 jaar voortgezet lager onderwijs in Deever. Dat voortgezette lager onderwijs werd eerst gegeven in de vorm van uitgebreid lager onderwijs, later middelbaar algemeen vormend onderwijs en hoger algemeen vormend onderwijs.

Ter gelegenheid van de viering van 75 jaar voortgezet lager onderwijs in Deever vond de directie van scholenmoloch Stad & Esch uut ut verre Möppel het nodig bij het krimpfiliaaltje van deze scholenmoloch op de Westeresch van Deever een merkwaardig monumentje ter nagedachtenis aan Pieter Zijlstra, de man die de basis heeft gelegd voor het uitgebreid lager onderwijs in Deever in gebruik te nemen. Hij werd in 1947 van hoofd van de lagere school in Deever gepromoveerd naar hoofd van de uitgebreide lagere school in Deever. Pieter Zijlstra is geboren op 28 januari 1910 in de gemeente Dantumadeel. Hij is overleden op 2 april 1983. Hij trouwde met Hillegina Martha de Vries. Zij is overleden op 25 september 1994

De immer strenge en immer rechtvaardige en immer dikke bolknaks (een sigaar die bij de kop dikker is dan aan het andere eind) rokende Pieter Zijlstra was zeer geliefd bij de U.L.O.-leerlingen, want hij werd door elke leerling uiterst respectvol ome Piet genoemd. Dat dan weer wel. Wat wil je nou nog meer ?

De directie van scholenmoloch Stad & Esch uut ut verre Möppel had zich bij het opdracht geven voor het maken van het ontwerp voor het Pieter Zijlstra monumentje toch wel wat meer en beter moeten verdiepen in de Deeverse monumententraditie. Ze had eerlijke en echte belangstelling voor Deever moeten tonen en had een keer een rondje langs alle monumenten in de gemiente Deever moeten maken. Dan had die zeer gerespecteerde directie van scholenmoloch Stad & Esch uut ut verre Möppel het op afbeelding 1 zichtbare monumentje nooit zo laten maken.

Want in de gemiente Deever is de traditie dat een gedenkplaatje met een daarin gegraveerde tekst altijd wordt vastgeschroefd aan een forse Deeverse zwerfsteen. En zeker niet aan een veel te hoog minkukel sokkeltje van wat goedkope gemetselde niet-duurzame bakstenen uit een bouwmarkt an de Deeverbrogge. Een forse Deeverse zwerfsteen is uiterst duurzaam, want die heeft de ijstijd en 250.000 jaren daarna overleeft.

Het zwerfsteentje, eigenlijk een wat groter formaat zwerfkei, op het veel te hoge minkukel sokkeltje van goedkope gemetselde niet-duurzame bakstenen is ooit bij de opening van het nieuwe schoolgebouw in 1965 geschonken aan het bestuur van de U.L.O.-school en bij de ingang van het schoolgebouw geplaatst. Bij vergissing is toen niet de naam Pieter Zijlstra in het zwerfsteentje gebeiteld, maar de naam Erwin Zijlstra. En Erwin Zijlstra is de jongste van de zes kinderen van Pieter Zijlstra. En waarom niet Ria Zijlstra, de oudste van de zes kinderen van Pieter Zijlstra ?  Het zwerfsteentje met de naam Erwin Zijlstra heeft de laatste vijftien jaren bij het huis van Erwin Zijlstra gelegen. Voor de bouw van het mislukte monumentje heeft Erwin Zijlstra het zwerfsteentje in de kattebak van zijn auto gegooid en naar de bouwers van het monumentje op de Westeresch gebracht.

De gebroeders Siebrand, Pieter, Hilmar en Erwin Zijlstra mochten ter afsluiting van de onthullingsceremonie op 17 september 2022 de vlag van de gemeente Westenveld van het Pieter Zijlstra monumentje trekken. Wat een eer ! De gezusters Ria en Dorien Zijlstra mochten blijkbaar niet meedoen aan deze vrolijke ceremonie.

De redactie van ut Deevers Archief heeft de twee hier afgebeelde kleurenfoto’s gemaakt op vrijdag 15 december 2023.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Afbeelding 3

Posted in Onderwies, U.L.O.-skoele, Westeresch | Leave a comment

Fotokaart van de offescheid’n skoele in Deever

De redactie van ut Deevers Archief toont zijn trouwe bezoekers graag mooie beelden uut de gemiente Deever.
In dit bericht is een zeer zeldzame door fotograaf Sietze Mulder in Appelscha gemaakte foto en daarvan uitgegeven fotokaart van de offescheid’n skoele (griffemiède skoele) an de Heufdstroate in Deever te zien.
De redactie kan niet goed inschatten in welk jaar deze kaart is uitgegeven, wellicht aan het einde van de veertiger jaren van de vorige eeuw. Wie van de trouwe bezoekers van ut Deevers Archief kan deze schatting verbeteren ?
Op de ansichtkaart is aan de kleur van de dakpannen en de kleur van het metselwerk in de voorgevel te zien dat het derde lokaal aan de rechterkant van de school later is bijgebouwd.
De tweelokalige school is op 31 mei 1904 geopend. De heer R. Offringa te Smilde heeft het bestek en de tekeningen voor de tweelokalige school gemaakt. Aannemer Paul Mos uut Eemster heeft de tweelokalige school voor f. 5.200,- gebouwd.
Op 1 oktober 1929 is het derde lokaal in gebruik genomen. De heer Hoekstra uit Appelscha heeft het bestek en de tekeningen voor de verbouwing van de school tot een drielokalige school gemaakt. Aannemer D. Oort en schilder Geert Koster uut Deever hebben de verbouwing voor f. 8385,95 uitgevoerd.
Op het terrein van deze school staat nu een christelijke lagere school (christelijke school voor primair onderwijs) (christelijke basisschool) (basisschool met den bijbel) met de naam Roosjenschool, adres Heufstroate 23, Deever.

De redactie denkt dat de Roosjenschool nog wel een tijdje zal bestaan, maar dat het in krimpgemeente Westenveld met onder meer steeds minder kinderen en steeds meer drentenierende westerlingen onvermijdelijk is dat de openbare lagere school van Deever, de christelijke lagere school van Deever en de openbare lagere school van Wapse na lang en vergeefs verzet zullen worden samengevoegd tot één brede school, dit naar analogie van de vorming van de brede school in Dwingel.
De redactie denkt dat het op de Westeresch van Deever staande onderbouw-filiaaltje van de Meppeler scholengemeenschap Stad & Esch nog wel een tijdje zal bestaan, maar dat het in krimpgemeente Westenveld met onder meer steeds minder kinderen en steeds meer drentenierende westerlingen het onvermijdelijk is dat dit te dure en te verwende filiaaltje na lang en vergeefs verzet zal worden opgegeven en dat in het dan vrijgekomen grote gebouw de brede school van Deever zal worden ondergebracht.

Posted in Deever, Griffemiède skoele, Heufdstroate, Onderwies, Verdwenen object | Leave a comment

Ik hep ondekt dat ut apperoat neet gevoaluk is

In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van woensdag 26 juni 1985 verscheen een bericht over de overhandiging van de eerste tafelcomputer met monitor aan de hoofdmeesters van de vier lagere scholen in de gemiente Deever door Hendrik Offerein, voorzitter van het bestuur van de Rabobank Diever en omstreken op maandag 24 juni 1985 op de cultuurzolder van het gemeentehuis aan de brink van Deever.

Schooljeugd Diever heeft de toekomst dankzij computers
Diever – Voorzitter H. Offerein van het bestuur van de Rabobank Diever en omstreken had het ruim twee weken terug bij de heropening van ‘zijn’ bank al bekend gemaakt, dat de vier basisscholen in de gemeente als geschenk een computer in het vooruitzicht konden zien. Maandagmiddag vond in de cultuurzolder van het Dievers gemeentehuis de overhandiging van de computers plaats. Voor de beide scholen in Diever waren er twee exemplaren, terwijl de scholen in Wapse en Wateren er elk één kregen.
Burgemeester H. Overweg, die de computers namens de overigens aanwezige schoolbesturen en leerkrachten in ontvangst nam, roemde de bankinstelling om haar vrijgevigheid en kwalificeerde haar verstandiger dan de minister, die op het onzalige idee is gekomen maar liefst drie miljoen gulden uit te trekken om de toekomstige basisschoolgangers van een twijfelachtig koffertje te kunnen voorzien. Op de gemeentelijke havo/mavo is men al een tijdje met computers bezig, ‘maar het kan geen kwaad al op nog jeugdigere leeftijd met dergelijke apparatuur vertrouwd te raken’, aldus Overweg. ‘De praktijk heeft zelfs uitgewezen, dat kinderen de bediening doorgaans sneller onder de knie hebben dan ouderen’.
De heer Offerein deed de reden van de schenking nog eens uit de doeken. ‘De bank heeft zoveel klanten in de gemeente Diever en de gemeenschap heeft zoveel aandeel gehad in de groei en bloei van de bank, dat wij meenden iets terug te moeten doen. Omdat zowel de jeugd als de computer de toekomst heeft leek ons dit een prima combinatie’.
De leerkrachten zullen zich overigens nog moeten bekwamen in de bediening van de computers. Dat het voor hen geen problemen zal geven om de leerlingen bij wijze van spreken één les voor te blijven, mag blijken uit een opmerking van één van hen: ‘Een paar maanden terug heb ik ontdekt dat het apparaat niet gevaarlijk is’. Bovendien vermeldde het verlanglijstje van de scholen een aantal cursussen, waarvan de computercursus hoog genoteerd stond. Door de schenking van de Rabobank werd hen de keuze van de cursus beduidend gemakkelijker gemaakt.
Omdart de vakanties op het punt staan aan te breken zullen de computers voorlopig nog niet in de scholen geïnstalleerd worden. Dit om diefstal te voorkomen.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie acht het toch wel vanuit geschiedkundig oogpunt van belang in ut Deevers Archief enige aandacht te besteden aan het begin van het computertijdperk op de lagere scholen in de gemiente Deever.
De computer is een Philips P2000T hobbycomputer, die ook in het onderwijs werd gebruikt. Aan de computer moest een losse monitor worden aangesloten. Voor veel lagereschoolgangers in Nederland was de Philips P2000T in de tachtiger jaren van de vorige eeuw de eerste kennismaking met de computer en met het werken op de computer. Zo ook voor de leerlingen van de lagere scholen in de gemiente Deever.
Bij het bericht in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 26 juni 1985 (zie afbeelding 1) is een foto van de Deeverse dorpsfotograaf en dorpsfiguur Harm (Haarm) Hessels opgenomen.
Links op de foto staat Hendrik Offerein. Rechts op de foto staat Hermen Gerrit Overweg. Naast Hermen Gerrit Overweg staat hoofdmeester Knol van de openbare lagere school in Deever. De redactie heeft nog niet kunnen achterhalen wie de andere drie hoofdmeesters zijn. Wie herkent deze hoofdmeesters wel ?
Dorpsfotograaf en dorpsfiguur Harm (Haarm) Hessels heeft op maandag 24 juni 1985 nog een zwart-wit foto gemaakt van de bijeenkomst op de cultuurzolder van het gemeentehuis aan de brink van Deever. Zie afbeelding 2.
De hier afgebeelde zwart-wit foto van fotograaf Sake Elsinga, zie afbeelding 3, is in het Drents Archief aanwezig in de collectie Sake Elsinga met kenmerk DA78003056. Deze zwart-wit foto is eveneens gemaakt op maandag 24 juni 1985. Deze foto is met bronvermelding vrij te gebruiken. De redactie van ut Deevers Archief is het Drents Archief daarvoor bijzonder erkentelijk. Wellicht heeft Sake Eisinga deze foto gemaakt voor plaatsing bij een bericht in een andere krant dan de Olde Möppeler (Meppeler Courant).

Afbeelding 1 – Bericht in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 26 juni 1985
Afbeelding 2 – Harm Hessels is de maker van deze foto.
Afbeelding 3 – Sake Elsinga is de maker van deze foto.

Posted in Gemiente Deever, Onderwies | Leave a comment

De legere skoele op Woater’n bestiet honderd joar

In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 24 augustus 1984 verscheen een bericht over het honderdjarige-jubileum van de openbare lagere school ‘Klein en Groot Wateren’ op 29 september 1984.

School Wateren 100 jaar
Wateren – De openbare lagere school ‘Klein en Groot Wateren’ herdenkt zaterdag 29 september het feit dat zij een eeuw geleden is opgericht. Een commissie bestaande uit enkele leden van de oudercommissie en kleuterleidster N. Visser-Stevens is van vorig jaar september al bezig met de voorbereidingen voor de viering van het eeuwfeest.
De school werd enkele jaren geleden grondig verbouwd. In het gebouw krijgen momenteel ruim veertig leerlingen les. Het personeel bestaat naast het hoofd, de heer T. Hofstee, uit een onderwijzeres en een kleuterleidster. Ook de schooljeugd wordt een dag voor de reünie in het feest betrokken. Die dag worden er verschillende festiviteiten georganiseerd, waaronder een optocht van versierde fietsen.
Verschillende hoofden hebben gedurende die honderd jaar een stempel op het plaatselijk onderwijs gedrukt. Het waren achtereenvolgens M. Martens, M.B. Smits, R. Schuurman, H. Onstee, G. de Jager, J.P. Koning en thans de heer T. Hofstee.
Alle oud-leerlingen zijn via advertenties opgeroepen om de reünie bij te wonen.
Burgemeester H.G. Overweg zal de bijeenkomst, die wordt gehouden in een grote feesttent, officieel openen. Naast de koffie en een drankje, zullen de reünisten gezamenlijk een broodmaaltijd nuttigen. Ook zullen oud-leerlingen in de gelegenheid worden gesteld om het woord te voeren. ’s Avonds is er dansen. Verder kunnen alle aanwezigen een expositie bewonderen van oude schriften, foto’s en werkstukken.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
In het eenvoudig uitgevoerde jubileumfotoboekje ‘100 jaar Openbare Lagere School Wateren – 1884-1984′ is ook een overzicht van hoofden der school in Wateren opgenomen: M. Martens (1885), R. Schuurman (1908), H. van Delden (1923), H. Onstee (1928), G. de Jager (1958), J.P. Koning (1963) en T. Hofstee (1973). De redactie neemt natuurlijk aan dat de opsomming in het jubileumboekje de juiste is.
De redactie heeft een afbeelding van de voorkant van dit boekje bij dit bericht opgenomen. Het grote verzoek is natuurlijk: wie kan en wil de redactie een scherpe scan van de foto op de voorkant van het jubileumboekje aanleveren ? De redactie zal die scherpe scan vervolgens met geschwinde spoed en in gestrekte draf bij dit bericht opnemen.
De prachtige foto bij het bericht in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) is gemaakt door de Deeverse dorpsfiguur en dorpsfotograaf Harm (Haarm) Hessels, die an de Kruusstroate 2 in Deever woonde. De redactie heeft een afbeelding van deze prachtige foto bij dit bericht opgenomen.
De skoele op Woater’n is op 6 juli 1995 na meer dan 110 jaren na de opening op 29 september 1884 definitief gesloten. Zie het bericht De dooie eup’mbare legere skoele op Woater’n.

De verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier kan de hier afgebeelde foto van de skoele op Woater’n ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 67 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerkje zijn of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.


 

Posted in Haarm Hessels, Onderwies, Woater’n, Woaterse skoele | Leave a comment

Vacature Schoolonderwijzer, Koster en Voorzanger

Op bladzijde 120 van het Aanhangsel Schoolberigten behorende bij het tijdschrift ‘Bijdragen ter bevordering van het onderwijs en de opvoeding, voornamelijk met betrekking tot de lagere scholen in Holland’, uitgave Oogstmaand 1810 verscheen het navolgende bericht.

Diever. Door den vrijwilligen afstand van Jacob Hagedoorn, zijn de posten van Schoolonderwijzer, Koster en Voorzanger  bij de Hervormde Gemeente alhier, vacant geworden.
De Sollicitanten moeten voorzien zijn met eene Acte van Algemeene Toelating, ten minste van den derden Rang, en worden uitgenoodigd, om voor den 1. van Herfstmaand aanstaande, zich met hunne Getuigschriften bij Roelof R. Seinen, te Diever, aan te geven.
Het jaarlijks inkomen mag min of meer op f. 340 geschat worden.
Hoofd District, mr. J. Tonckens.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Denk niet dat het gaat om drie afzonderlijke posten waarin door drie personen moest worden voorzien, nee, één persoon moest de drie genoemde functies vervullen.
De lagere school was toen uiteraard nog gevestigd in de kerk aan de brink van Deever.
In de boerderij annex café-logement van Roelof Seinen an de Heufdstroate in Deever was in één van de twee voorkamers de gemeentekamer, zeg maar even voor gemak het gemeentehuis, gevestigd, hier hield de burgemeester kantoor, hier was ook het gemeente-archief ondergebracht.

Posted in Cafe-Logement Roelof Seinen, Deever, Gemiente Deever, Gemientehuus, Kaarke an de brink, Onderwies | Leave a comment

Het schoolverzuim in de gemiente Deever in 1889

In de Olde Möppeler (de Meppeler Courant) verscheen op 11 september 1889 het volgende korte bericht over het enorme schoolverzuim in de bouw.

Diever.
Met ’t oog op ’t aanhangig wetsontwerp op ’t lager onderwijs is ’t zeker niet overbodig eens eene opgaaf van schoolverzuim te doen, om te doen zien, dat leerplicht inderdaad niet overtollig zou wezen.
De drie hoogste leerjaren verzuimden in de maanden Mei, Juni, Juli en Augustus, respectievelijk 12, 18.9, 29.9 en 26.9 procent. Hierbij is het verzuim wegens ziekte en slecht weer niet gerekend, zoodat bijna uitsluitend veldarbeid als oorzaak kan aangenomen worden.
Vooral tijdens de roggeoogst en in ’t aardappelrooien is ’t verzuim enorm. Onze gemeente steekt in dezen volstrekt niet ongunstig bij de buurtgemeenten af, zoodat men gerust mag aannemen, dat het elders erg, zo niet erger is.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
In 1889 was de gemiente Deever nog een echte landbouwgemeente, een echte boerengemeenschap. De toeristenindustrie bestond toen nog gelukkig helemaal niet in de gemiente Deever.

Een aanhangig wetsontwerp is een voorstel voor een nieuwe wet, in dit geval de wet op het lager onderwijs.
De eerste leerplichtwet trad echter pas op 1 januari 1901 in werking.
Het mag duidelijk zijn dat kinderen van ‘dikke boeren’, die knechten en meiden in dienst hadden, minder of misschien wel helemaal niet de lagere school verzuimden en dat kinderen van keuterboertjes en arbeiderskinderen veel meer de lagere  school verzuimden om mee kunnen te helpen bij het werk op het land.   

Posted in Onderwies | Leave a comment