Category Archives: Dreinse Heufdvoat

Un olde foto van Engelke Jan Boneschanscher

De Dwingeler bovenmeester Engelke Jan Boneschanscher is de maker van de hier afgebeelde sepiakleurige foto. Deze foto is aanwezig in de collectie Engelke Jan Boneschanscher van het Drents Archief. De foto heeft registratienummer DA99301014. De foto is niet auteursrechtelijk beschermd. De redactie weet niet of de originele glasplaat van deze foto ook aanwezig is in de hiervoor genoemde collectie.
De redactie van ut Deevers Archief weet ook niet of de hier afgebeelde sepiakleurige foto is opgenomen in het in 2006 uitgegeven boek “Uit het album van meester Boneschanscher. Dwingeloo en omgeving in foto’s, circa 1895 – 1930” van Mark Goslinga en Erwin de Leeuw.
Fotograaf Boneschanscher stond voor het maken van deze foto op de Deeverbrogge. Op de achtergrond zijn de sluisdeuren van de Deeverse sluus in de Drentse Hoofdvaart te zien. Op de achtergrond staat rechts naast de Deeverse sluus de in 1903 gebouwde woning van de opzichter van de Rijkswaterstaat. Aan de rechterkant liggen twee vrachtschepen veur de löswal.
De redactie heeft weinig aanknopingspunten voor het dateren van de foto van Engelke Jan Boneschanscher en houdt vooralsnog een datering van 1905-1910 aan.
De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto gemaakt op 18 november 2022.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Posted in Deeverse sluus, Dreinse Heufdvoat | Leave a comment

Ut Witteler skut wödde in de somer van 1880 esloopt

In het in 1999 verschenen Deeverse fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is een afbeelding van één van de twee oudst bekende zwart-wit foto’s van de streek Wittelte uit 1880 opgenomen. Die twee foto’s zijn gemaakt tijdens het slopen van de Wittelter schutsluis, De tekst bij de afgebeelde foto van het Witteler skut in het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’   is te lezen in het bericht De sloop van ut Witteler skut in 1880.
De redactie van ut Deevers Archief geeft in het volgende bericht de eerste versie van de tekst in het  fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ weer. De ruimte bij de afgebeelde foto in het fotoboekje was te klein voor deze eerste versie.

Ut Witteler skut wödde in de somer van 1880 esloopt

De besturen van de veenschappen Molenwijk en aanhorigheden en De Zeven Blokken te Smilde, het bestuur van de Drentse Stoombootmaatschappij en G. Lamberts c.s. te Emmen waren tegen het opruimen van de sluis in de zomer van 1880.

In een verzoek aan de Minister van Waterstaat stelden zij voor om ‘de opruiming der Witteltersluis op de Drentse Hoofdvaart niet in den zomer, maar gedurende de wintermaanden December, January en February te doen verrigten’.

De Waterstaat was van mening dat ‘het winterseizoen met zijne korte dagen en slechte weersgesteldheid zich daartoe niet leent’ en dat ‘het onverantwoord zou zijn om de vaart af te dammen en den geregelden afvoer van het water te versperren op een tijd dat aan een goeden afvoer de grootste behoefte kan bestaan’.

Op 17 december 1879 schrijft de minister aan de Commissaris des Konings in Drente dat ‘aan hun verzoek niet kan worden voldaan, doch dat, met het oog op de belangen der veenderijen en der scheepvaart, het tijdstip voor de afsluiting zal worden bepaald tusschen 1 July en 15 Augustus, gedurende welke tijd voor de vaart door het bovenpand naar zee toch nog altijd de weg langs de Kolonievaart open staat’.

Na de opruiming van de sluis zou het waterpeil in het pand Dieverbrug-Wittelte lager worden, waardoor Witteler en Uffelter boeren geen gebruik meer konden maken van de overlaten boven de sluis voor het bevloeien van hun hooilanden. Op verzoek van de eigenaren van de hooilanden in de Wittelermoa en de Uffelter hooilanden ten zuidoosten van de Drentse Hoofdvaart en ten zuidwesten van de Wittelermoa werden daartoe duikers in de kanaaldijk aangelegd.

Afbeelding 1
De stenen sluis werd in de zomer van 1880 opgeruimd, nadat het pand tussen deze sluis en de Deeverse sluus an de Deeverbrogge op zijn nieuwe diepte was gebracht. De foto is genomen vlak voor het opruimen van de sluis.
Achter de bomen is het huis van de sluiswachter te zien. In het rechter gedeelte van het voorhuis was een café gevestigd.
De sluiswachter was ook een beetje boer, want achter tegen het huis is een kleine schuur aangebouwd.
In de berm voor het huis staat een koets.
Langs het kanaal loopt ‘s-Rijks Grooten Weg van Meppel naar Assen.
Niet zichtbaar, maar rechts achter de schepen bevindt zich de Witteler draaibrug.
De Duitse fotograaf Freiherr Friedrich Julius von Kolkow heeft de hier afgebeelde foto gemaakt op 23 juni 1880.


Afbeelding 2
De foto is genomen vlak voor het opruimen van de sluis.
Ging de familie Pot  in de
In de berm voor het sluiswachtershuis staat een koets.
Langs de vaart loopt de smal ogende ‘s-Rijks Grooten Weg van Assen naar Meppel
In de verte is de Stienbaarge bochte in de vaart waar te nemen.
De Duitse fotograaf Freiherr Friedrich Julius von Kolkow heeft de hier afgebeelde foto gemaakt op 23 juni 1880.

Posted in Dreinse Heufdvoat, Witteler skut, Wittelte | Leave a comment

Un seilskip in de Dreinse Heufdvoat bee Wittelte

In het tijdschrift De Prins der Geïllustreerde Bladen (afgekort als De Prins) verscheen in één van de nummers van de jaargang 1934 bijgaande afbeelding van een schip in de Drentse Hoofdvaart bij Wittelte.
De redactie van ut Deevers Archief moet nog uitzoeken in welke nummer van De Prins deze foto is gepubliceerd. Of weet een van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief in welk nummer deze foto heeft gestaan ?
Aan de linkerkant is de weg langs de vaart te zien. Wellicht waren in 1934 de rails van de in 1933 opgeheven tramlijn langs de vaart al opgeruimd.
De fotograaf stond waarschijnlijk op de Wittelterbrogge, dan moet in de verte de Oldendeeversebrogge zijn te ontwaren.
Gelet op de zeilen vaart het schip in de richting van de Oldendeeversebrogge.
Het kan zijn dat het zeilschip op weg is naar de veengebieden langs de Drentse Hoofdvaart bij Smilde voor het laden van een vracht törf.
De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto op maandag 3 september …. gemaakt.

;

Posted in Dreinse Heufdvoat, Scheepvaart, Törfschipper, Wittelte | Leave a comment

In ut café van Jan Pot an ut Wittelerschut

Op 10 december 1868 verscheen in de Drentsche en Asser Courant het navolgende korte bericht over de verkoop van hout op stam ten huize van Jan Pot an ’t Wittelterschut.

De notaris mr. W.O. Servatius te Dwingelo zal, op vrijdag den 18 december 1868, des morgens om elf uren, ten huize van Jan Pot, aan het Wittelterschut publiek verkoopen: Eenige perceelen schel- en weekhout en dennen, op stam staande te Wittelte, in de gemeente Diever, en toebehoorende aan de markegenooten van Wittelte en aan B.H. Barelds te Dwingelo, kunnende van die perceelen aanwijzing worden bekomen bij H.L. Barelds te Wittelte.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
In dit bericht wordt Dwingel geschreven, zoals het in het Nederlands met één o behoort te worden geschreven: Dwingelo.
In 1868 bestond ut Wittelerschut in de Dreinse Heufdvoat nog. Dit overbodige en te smal geworden schut werd tussen 1 juli 1880 en 15 augustus 1880 afgebroken.
Ten huize van Jan Pot was ten huize van de schutmeester Jan Pot van ut Wittelerschut. Jan Pot zal in één van de voorkamers (de voorkamer aan de kant van de Wittelterbrug) van de schutmeesterswoning (de sluiswachterswoning) een café hebben gehad, waar de publiek verkoop van hout op stam plaats moet hebben gevonden. Jan Pot was naast schutmeester (sluiswachter) ook landbouwer.

Jan Pot werd op 22 juli 1835 geboren in Wittelte, als zoon van Jan Pot en Aaltje Jans Duiker. Hij overleed op 21 januari 1920 in Wittelte. Hij was getrouwd met Christina Henderika Leonora Bakker. 
De schutmeesterswoning, die eigendom was van het Rijk, werd in 1905 op een openbare veiling verkocht.
Het pand heeft tegenwoordig als adres: Rijksweg 74, Wittelte. In het pand was jarenlang het Old Timer Museum van Gerard de Boer gevestigd.
H.L. Barelds was Hendrik Lefferts Barelds (geboren op 1 april 1834, overleden op 11 mei 1895).
Met weekhout wordt bedoeld hout van de populier. Dat hout was geschikt voor het maken van klompen.

abracadabra-146

Posted in Dreinse Heufdvoat, Witteler skut, Wittelte | Leave a comment

Wie hef de veer deur’n van ut Witteler skut ekogt ?

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant verscheen op 12 april 1881 de volgende advertentie over de verkoop van vrijgekomen materalen bij de sloop van het Witteler skut.

De Notaris Mr. W.O. SERVATIUS te Dwinglo zal, op a.s. Zaturdag 16 april, des morgens om elk uren, ten verzoeke van den Heer RIJNDERS en ten huize van JAN WANDERS te Wittelte, publiek verkoopen: AFBRAAK, afkomstig van de onlangs opgeruimde Witteltersluis en bestaande uit nieuwe en gebikte oude STEEN, 4 beste SLUISDEUREN, best DRAAIVONDER, LOOPBRUG, 2 nieuwe LICHTKOZIJNS, PLATEN, BALKEN, enz.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Gelukkig werd in de advertentie de juiste Nederlandse naam voor Dwingel gebruikt, dus niet Dwingeloo, maar Dwingelo.
De redactie heeft in enige berichten aandacht besteed aan het Witteler skut (Witteler sluus) in de Drentse Hoofdvaart.
De heer Rijnders was de aannemer van het werk voor de sloop van het Witteler skut (Witteler sluus).
Het café van Jan Wanders stond bij de Wittelerbrug.
De grote vraag is natuurlijk: Wie heeft de vier deuren van het Witteler skut gekocht ?

Posted in Dreinse Heufdvoat, Witteler skut, Wittelte | Leave a comment

De Deeverse sluus vrog in de mörn

De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaand afgebeelde kleurenfoto van de Deeverse sluus vlak bee de Deeverse brogge vroeg in de ochtend van 2 januari 2017 gemaakt. Het had die ochtend een beetje gesneeuwd. Echt wel.
Het is bepaald niet de gewoonte van de voorkant van het niet te stuiten gelijk, gevestigd in de luxe kantoortuinen en luxe kantoorparken in het Raadhuis aan de Gemeentehuislaan in Deever, in de publieke ruimte zitbankjes, zoals nog net één aan de rechterkant van de afgebeelde foto is te zien, met publieksgeld te betalen. De kans is bijzonder groot dat het ook hier een gesponsord exemplaar betreft.

Posted in An de Deeverbrogge, Deeverse sluus, Dreinse Heufdvoat | Leave a comment

Un tiekening van de Brogge an de Gowe uut 1985

De redactie van ut Deevers Archief vond bij het digitaliseren (scannen) van zijn papieren archief bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders, en zo voort, en zo voort, en zo voort, uut de gemiente Deever in de map 1986 bijgaande afbeelding, die de redactie de zeer gewaardeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief niet wil onthouden.

Op de afbeelding is te zien het kalenderblad voor de maand maart van het jaar 1986 van een kalender die de R.A.B.O.-bank uut Dwingel speciaal ter gelegenheidheid van zijn 75-jarig bestaan (1911-1986), zomaar grateloos cadeau gaf aan zijn vaste klanten.
Bij elke maand stond een tekening. De maart-tekening is een prachtige fantasierijke tekening van de brogge over de voart an de Gowe van de kunstenaar André Winkel. De tekening heeft als voor de hand liggende titel ‘Gezicht op Geeuwenbrug’.
De kunstenaar André Winkel beheerst de kunst van het weglaten van wel aanwezige bebouwing, waardoor de blik vooral naar de brogge wordt getrokken. En ook een beetje naar rechts, naar het café van Zwatte Hendekie. Of was in het pand in 1985 geen café meer gevestigd ?
Heeft de tekenaar André Winkel zijn tekening ter plekke gemaakt of heeft hij zich in zijn atelier laten inspireren door één of andere (door hem zelf gemaakte ?) foto ?
De redactie weet niet of de greinse tuss’n de gemiente Deever en de gemiente Dwingel links van de brug, rechts van de brug of precies midden over de brug loopt. Wie het weet, die mag het natuurlijk melden.
De redactie vraagt zich af of de R.A.B.O.-bank uut Dwingel ter gelegenheid van zijn 100-jarig bestaan (1911-2011) weer een kalender met mooie tekeningen heeft uitgegeven, met bijvoorbeeld een tekening van de brogge van Deever of een tekening van ’t Olde Voatie an de Oldendeeversebrogge of een tekening van de Stroombrogge in Wittelte. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief het weet, die mag het natuurlijk melden.
Of misschien heeft de heemkunduge vurening uut Deever in 2018 ter gelegenheid van zijn 24-jarige bestaan wel een door deze vereniging zo genoemde ‘historische kalender’, met afbeeldingen van oude tekeningen en schilderijen uut de gemiente Deever, waarop de drie laatst genoemde objecten staan, uitgebracht.
De redactie heeft bijgaande kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2022.

Posted in de Gowe, Dreinse Heufdvoat, Kuunst, Tiekening | Leave a comment

De ieser’n baarge van snikkevaeder Beijer

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 24 juli 1852 verscheen het volgende bericht over de nieuwe ijzeren barge van snikkevaeder Beijer.

Met verneemt, dat waarschijnlijk door den snikkevaarder Beijer de door hem bestelde ijzeren barge in het veer tusschen Assen en Meppel in de vaart zal gebragt worden, alsmede dat de snikkevaarders voorhands van hun voornemen, om ook een nacht-barge-dienst in werking te brengen, hebben afgezien, om de te bezwarende voorwaarden, welke, naar hunne meening, door het Provinciaal bestuur, in het belang van de werken der Hoofdvaart, voor de vergunning, om des nachts te varen, zijn gesteld.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Hoe krijgt de schrijver van dit artikeltje het voor elkaar een artikeltje van één lange zin te maken !
Dat het bestuur van de provincie Drente het varen in de nacht van de snikke tegen hield, dat is wellicht te verklaren vanwege de noodzaak  dan ’s nachts bruggen en sluizen te moeten bemannen.
Een barge was een bepaald type ijzeren trekschuit met een recht vallend voorsteven, een rond klipperachtig achtersteven. en een houten ruime kajuit over de gehele lengte, welke van enkele ramen was voorzien. De barge was in gebruik tussen ongeveer 1850 en 1920. De barge werd evenals de snikke getrokken door een paard.
De redactie heeft in het verleden wel gesproken met olde Deeversen en olde Deeverbroggers, die in hun jonge jaren nog snikkejaeger waren geweest.
Uiteraard deed snikkevaarder Beijer ook Dieverbrug aan.
In het boek An de Brogge, die de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever ter gelegenheid van haar twintigjarige bestaan heeft uitgegeven, is ook enige aandacht besteed aan de snikkevaeder, de snikkejaeger, de snikke en de barge. Daarvoor driewerf hulde: hulde, hulde, hulde. 

Posted in An de Deeverbrogge, Boek An de Brogge, Dreinse Heufdvoat, Scheepvaart, Snikke | Leave a comment

De situatie an de Deeverbrogge bij tegenlicht

Deze afbeelding van de Deeverbrogge en van hotel-café-restaurant-pension Blok staat op een ansichtkaart die in augustus 1955 is uitgegeven door Hotel Blok, telefoon 05219-456.
Diverse Deeverse verzamelaars zijn in het bezit van een exemplaar van deze ansichtkaart.
Van deze ansichtkaart is ook een herdruk bekend uit juni 1959.
Deze kaart is dus veel verstuurd. Blijkbaar hadden toen lang onderweg zijnde handelsreizigers en vrachtvervoerders tijdens een eet- en drinkpauze in café-restaurant Blok even de tijd een kaartje met een berichtje naar huis te sturen. Hotel-café-restaurant Blok stond in 1955 aan de drukst bereden route tussen Meppel en Assen; de autosnelweg A28 tussen Meppel en Assen bestond toen nog niet.
Op de bij tegenlicht gemaakte kleurenfoto, die de redactie van ut Deevers Archief op 21 november 2014 om ongeveer twee uur in de middag heeft gemaakt, is een enigszins ander beeld te zien.

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkoate, Dreinse Heufdvoat, Hotel Blok | Leave a comment

An de Deeverbrogge – Kalkovens staan op instorten

In het Nieuwsblad van het Noorden verscheen op 21 januari 1983 het navolgende artikel ‘Voor 1 februari omheining Kalkovens in Dieverbrug’ naar aanleiding van gedoe over de bouwvallige restanten van de kalkovens an de Deeverbrogge.

Burgemeester en Wethouders van Diever hebben eigenaar H.J. Schoenmaker uit Haren gesommeerd vóór 1 februari de kalkovens in Dieverbrug af te schermen voor het publiek. Het gevaar is niet ondenkbeeldig dat stukken van de schoorsteenpijp naar beneden vallen. Twee jaar geleden is dat al eens gebeurd, overigens zonder dat zich ongelukken voordeden. Ook toen hebben Burgemeester en Wethouders gevraagd te zorgen voor een deugdelijke afrastering rond de uit het begin van deze eeuw stammende kalkovens. Hieraan heeft Schoenmaker niet voldaan.

Omdat het gevaar voor instorten nog groter is geworden, wil het college op grond van de bouwverordening nu kracht achter het verzoek zetten. ‘De tand des tijds heeft haar nimmer aflatende invloed steeds sterker doen gelden.’ staat in een brief aan Schoenmaker. Hij krijgt een maand de tijd in beroep te gaan. Anders zal de gemeente op zijn kosten voor een deugdelijke omheining zorgen. De gemeente heeft overigens al diverse pogingen ondernomen de kalkovens te behouden. ‘Ons is gebleken dat de helft van de kalkovens in ons land de laatste jaren verloren is gegaan.’ zegt burgemeester H.G. Overweg. ‘Het is goed om er dan een paar te bewaren. Deze ovens zijn daarvoor uitermate geschikt, omdat uit de plaats een relatie blijkt met de omgeving. De schelpen werden altijd aangevoerd via de Drentsche Hoofdvaart.
Als bestuurslid wist Overweg de Stichting Oud-Drenthe voor de ovens te interesseren. Onderhandelingen met de eigenaar liepen echter op niets uit. ‘Schoenmaker vroeg zo’n hoge prijs dat de stichting daar niet op in kon gaan. Er zijn altijd mensen die denken dat in een dergelijk bezit geld zit. Het is echter eigenlijk een negatief bezit, want je hebt er geen donder aan. Voor het behoud van de ovens was het voor de stichting echter wel interessant.
De suggestie van Schoenmaker de gemeengte de oven te laten opknappen leverde geen gehoor op. ‘Wanneer je geen eigenaar bent moet je niet gaan prutsen aan dit soort dingen.’ zegt Overweg. ‘Ook in het belang van de toeristen willen we wel graag iets doen. De kalkovens zijn een monumentje van industrie en techniek.’
Ondersteuning krijgt het gemeentebestuur van G.J.P. Bloemen uit Doesburg. Tijdens zijn vakantie maakte hij kennis met de ovens. In een brief aan de gemeenteraad pleit Bloemen voor het behoud ervan. De gemeenteraad van Diever vergadert donderdagavond.

Posted in Aarfgood, An de Deeverbrogge, Bedrief, Boek An de Brogge, Cultuurhistorie, de Kalkoo’ms, Dreinse Heufdvoat, Economie | Leave a comment

Wee goat mit de snikke hen de maarkt in Möppel

In het Nieuwsblad van het Noorden van 9 december 1896 verscheen het navolgende bericht over ervaringen met het vervoer per snikke van de Deeverbrogge hen Möppel.

Gemengd Nieuws.
Uit Drenthe’s Zuidwesthoek schrijft men aan de ‘Telegraaf’:
Drente is door natuur en menschen beide al zeer stiefmoederlijk bedeeld. De dorre heidevelden worden door een armoedige bevolking bewoond, die tracht van den schralen zandgrond nog te halen wat er van te halen is. En de noodige middelen om de producten van het land te vervoeren en het vee ter markt te brengen, zijn slechts in geringe mate aanwezig en vaak nog zeer primitief. In deze streken moet men zich nog behelpen met het vervoer per trekschuit, een vaartuig dat de bewoners van meer bevoorrechte oorden alleen nog uit de Camera Obscura kennen.
’t Is waar, er bestaat een dagelijksche stoombootdienst der Duitsche Stoomvaartmaatschappij. Hare booten, die geregeld vice-versa voorbij Smilde, Dieverbrug, Uffelte en Havelte tusschen Meppel en Assen varen, maken het mogelijk aan de bewoners deze streken iederen dag naar Assen of Meppel te komen en hunne goederen daarheen te zenden.
Maar wat voor het personenvervoer nogal lastig is, deze booten gaan zeer langzaam (moeten langzaam varen om de wallen der Drentsche Hoofdvaart niet te beschadigen) en, dit geldt ook voor het goederenvervoer, zijn erg duur. Onze boeren maken er dan ook zoo weinig mogelijk gebruik van. Wie op een niet-marktdag te Meppel moet wezen, en ieder onzer moet er zo nu en dan zijn, gaat per as (op een hortenden boerenwagen) of te voet.
Als het markt te Meppel is (Donderdag) echter gaan we met de trekschuit. We staan vroeg op, vroeg althans naar steedsche opvatting en hebben als we te Uffelte of Havelte wonen, keus uit vier trekschuiten, twee Dieversche en twee Uffelter ‘snikken’ (trekschuiten). Haasten we ons een goed plaatsje uit te zoeken, want als gewoonlijk zijn de ‘snikken’ meer dan vol, zoowel aan personen als goederen.
Wat ’n drukte in het vroege morgenuur. Boeren op klompen (de boer draagt altijd klompen, ’s zomers en ’s winters, op zon- en werkdagen), die varkens of geiten voortdrijven, boerinnen met oorijzers en witte muts, die manden met boter of eieren torsen, allen eenigszins gehaast om in de ‘snikke’ te komen. Als allen er op zijn, gaat het vooruit, natuurlijk bedaard, doodbedaard, zooals het ’n trekschuit past.
Laten we nu eens ’n kijkje in de schuit nemen. Op vier banken zitten de passagiers opeeengepakt. Geen wonder bij zo’n volte, dat het er na een half uur al benauwd wordt en dat veelen te Meppel met ‘heufdzeerte’ (hoofdpijn) aankomen. Men gaat er niet licht toe over een raampje open te zetten, want de plattelandbewoner vreest niets zoozeer als tocht. De meest verpestende atmosfeer is hem liever dan het gevaar van op den tocht te zitten. Opgeschoven ramen ziet men zelfs op snikheete zomerdagen slechts bij uitzondering.
Zo’n reisje per trekschuit is, vooral als men het reeds eenige malen meegemaakt heeft, verre van gezellig. Luister slechts waar die passagiers over redeneeren, die beide bejaarden in den hoek. De een beweert dat goede mest toch het ware is op het land, waarop zijn buurman bevestigend knikt.
Deze bewering is niet juist nieuw voor hem; vóór een halve eeuw was hij reeds van de waarheid ervan overtuigd. Een oud moedertje weidt lang en breed uit over de goedkoopte van de varkens, welke mededeeling voor hare toehoorders ook al geen nieuws bevat. Maar wie ter wereld zou in een trekschuit ook met wat nieuws voor den dag komen ? Toch heb ik eens een nieuwe stelling hooren te berde brengen, door een man met bakkebaardjes en laarzen. Hij was dus geen boer. Een boer heeft baard noch knevel en draagt geene laarzen. De man beweerde met kracht van woorden en gebaren (hij sloeg bij iederen zin met flinken slag op knie van zijn buurman), dat het liggen gaan van koren niet zooals de heerschende mening wil, het gevolg is van ‘geilheid’ (overmaat aan vruchtbaarheid), maar juist van gebrek aan voedsel. In de ‘snikke’ is men het altijd met elkaar eens, maar met iemand, die wat nieuws zegt, nooit. Een opgewekt debat volgde dan ook. Gelukkig, want dit verkortte den drie uren langen, anders eindeloos vervelende tocht.
Godsdienst-quaesties of politieke dito worden nooit besproken.  Eens hoorde ik ’n ouden boer beweren, dat die van Houten toch een flinke kerel was en dat de nieuwe kieswet … Maar de man praatte voor doove oren. Niemand interesseerde dit onderwerp. Er is maar ééne enkele zaak, die den boer belang inboezemt, dat is het boerenbedrijf. Al wat daar buiten ligt, is voor hem terra incognita en daar bemoeit hij zich niet mee.
Eindelijk zijn wij te Meppel, want zelfs een trekschuit komt ten slotte op de plaats harer bestemming.
Meppel is onze stad. Meppel is de plaats waar we onze producten en onze ‘diers’ (dieren) aan den man brengen. Meppel is ook de stad, waar we onze inkoopen doen. Veele huishoudelijke benodigdheden, kleederen, eetwaren (vleesch bijvoorbeeld) zijn op onze landbouwdorpen niet te krijgen of erg duur en slecht.
We zijn dan erg ingenomen met onze ‘snikken’, die ons den tocht naar Meppel mogelijk maken en zeer goedkoop zijn. Toch zouden we het oogenblik zegenen, dat we hier een tram kregen. Er is al eens over gepraat. En we hopen dus !

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De schrijver van bovenstaand artikel probeert op enigszins negatieve manier de sfeer in de snikke te beschrijven tijdens het vervoer van mensen, dieren en goederen van de Deeverbrogge hen Möppel.
Desalniettemin nochthans evenwel had publicatie van dit verhaal in hoofdstuk 6 ‘Transport’ van het onvolprezen boekje ‘An de Brogge’, dat de heemkundige vereniging uut Deever in 2014 heeft uitgegeven ter gelegenheid van haar 20-jarig bestaan, niet misstaan.

In het artikel is sprake van Duitsche Stoomvaartmaatschappij, dit moet zijn Drentsche Stoomboot Maatschappij.
Op de afbeelding van de zwart-wit ansichtkaart uit 1905 ligt voor de löswal an de Deeverbrogge de snikke van waarschijnlijk Sjoert Benthem.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen van ansichtkaarten op papier is, kan de hier afgebeelde ansichtkaart ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 44 van het in 2007 uitgegeven onvolprezen papieren boekwerkje Voormalige Gemeente Diever in oude ansichtkaarten, dat is samengesteld door een keur van vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.

Abracadabra-451

Abracadabra-449

Abracadabra-450

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkoate, Boek An de Brogge, Café-Logement Sjoert Benthem, Dreinse Heufdvoat, Snikke, Vervoer | Leave a comment

Wie hef de olde sluuswaachterswoning ekocht ?

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant verscheen op 4 april 1881 een aankondiging van de verkoop van de oude sluiswachterswoning bij de afgebroken Witteltersluis.

Verkoop van een huis en land te Wittelte.
De ontvanger der registratie en domeinen te Meppel, zal op vrijdag 15 april 1881 des morgens elf uur, ten huize van Jan Wanders, herbergier aan de Wittelterbrug, ten overstaan van mr. W.O. Servatius, notaris te Dwingelo, publiek verkoopen:
de oude sluiswachterswoning te Wittelte, gemeente Diever, met omliggenden tuin, bouw- en weiland, kadastraal in die gemeente bekend in sectie D nummers 863, 1003, 865, 862 en 866, te zamen groot 98.24 aren, beide laatste perceelen thans in pacht bij Roelof Snijders, tolpachter te Wittelte.
Aanvaarding van huis en schuur met 1 mei, van tuin en een stukje weiland dadelijk, van een ander perceel weiland 1 november en van bouwland na den oogst.
Inlichtingen ten kantore van den ontvanger.
(Zie de gedrukte biljetten.)

Aantekeningen van de redacie van ut Deevers Archief
De redactie heeft nog niet kunnen achterhalen wie de oude sluiswachterswoning en de tuin en het bouw- en weiland hebben gekocht in 1881.
Klaas de Boer schrijft in zijn onvolprezen boek ‘Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden’, dat te bekomen is bij de Wittelter Dorpsvereniging, dat de bewoners van het oude sluiswachterswoning, te weten Jan Pot en zijn gezin, in 1902 verhuisden naar de boerderij met het huidige adres Rijksweg 70 en dat de sluiswachterswoning in 1903 publiekelijk is geveild en dat de koper Klaas Klaassen is.
Dat is dan toch wel een niet te verdoezelen verschilletje tussen de aankondiging in de Provinciale Drentsche en Asser Courant en dat wat Klaas de Boer heeft geschreven ! Dat is toch wel een dingetje ! Dat behoeft wel enig grondig onderzoek !
De redactie heeft bijgaande kleurenfoto van de boerderij ter plekke van de voormalige oude sluiswachterwoning bij ut Wittelterschut gemaakt op 9 april 2013. Het voorste woongedeelte van de boerderij is de oude sluiswachterswoning geweest. De redactie zal te gelegener tijd en zeker niet met geschwinde spoed en ook niet in gestrekte draf enige nieuwe kleurenfoto’s van deze locatie toevoegen aan dit bericht.
Zie in het bijzonder ook het bericht Ièst mit de vlegel un legge rogge döss’n op de deele.

Posted in Dreinse Heufdvoat, Witteler skut, Wittelte | Leave a comment

Ut Hoarschut an de Gowe in 1884

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de volgende tekst over het verleden van ut Hoarschut an de Gowe gepubliceerd bij afbeelding 2 van een zwart-wit foto uit 1884. De op de foto afgebeelde Haarschutsluis of Haarsluis, Hoarschut in ut Deevers, ligt weliswaar een paar meter over de grens in de gemiente Dwingel, maar de redactie van ut Deevers Archief vind het toch zeker wel de moeite waard een keer aandacht te besteden aan dit ‘grensgevalletje’.

Geeuwenbrug – Haarschutsluis – 1884
De bouw van een stenen schutsluis, een sluiswachterswoning en alle bijkomende werken werd op 1 november 1883 door ’s Rijks Waterstaat aanbesteed. Aannemer Frank van Balen Gzn. uit Nieuwe Schans was de laagste inschrijver. Aan hem werd het werk voor 87840 gulden gegund. De nieuwe 6 m brede en 43 m lange sluis werd gebouwd in een te maken bochtafsnijding boven de 350 m verderop liggende oude houten sluis.
De nieuwe sluis kwam zo in zijn geheel in de gemeente Dwingeloo te liggen. Na de bouw van de sluis werden de nieuwe hier zichtbare delen van de vaart gegraven en werd de oude sluis afgebroken.
De afgesneden bocht in de vaart loopt achter het nog juist zichtbare sluiswachtershuis langs en ligt naast ’s Rijks Grooten Weg van Meppel naar Assen. Om het zo ontstane eiland te kunnen bereiken werd ook een ijzeren brug met gemetselde landhoofden gebouwd. Mede door het toenemende gebruik van stoomschepen werd het pand boven de schutsluis tot aan de Veenesluis verdiept.
In de voorkamer van de nieuwe sluiswachterswoning bevonden zich twee beddesteden en een diepe kast. In het achterhuis was ruimte voor een schapen- en een varkenshok. In de keuken en in de bergplaats was een koperen pomp aangesloten op een diepe welput buiten het huis. Het huis had ook al een privaat en een privaatput.
In de verte zeilt een vrachtboot in de richting van de nieuwe Haarschutsluis. De scheepvaart op de Drentsche Hoofvaart was in die jaren nog belangrijk, alhoewel de vaarweg het karakter van turfvaart toen al had verloren.
In 1880 passeerden hier ongeveer 9350 schepen met een inhoud van ongeveer 41000 m³ en 18 houtvlotten met een inhoud van ongeveer 5000 m³.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De grens tussen de gemiente Deever en de gemiente Dwingel loopt in het midden van de Drentsche Hoofdvaart, dus de helft van het zeilschip dat op de achtergrond in de bocht van de vaart is te zien, vaart ongeveer in de gemiente Deever.
De maker van de zwart-wit foto is fotograaf J.G. Kramer uit Groningen.
 
De redactie zal te gelegener tijd, dus niet met geschwinde spoed en niet in gestrekte draf, een kleurenfoto van ut Hoarschut an de Gowe maken vanuit het standpunt van fotograaf Kramer.
De redactie is daarnaast ook op zoek naar mooie foto’s van ut Hoarschut an de Gowe, die gemaakt zijn door bezoekers van ut Deevers Archief.

Posted in de Gowe, Diever, ie bint 't wel ..., Dreinse Heufdvoat | Leave a comment

Ut brogwaagtershusie an de Oll’ndeeversebrogge

De redactie van het Deevers Archief vindt bij het digitaliseren van zijn papieren archief (papperrassjus scannen en vervolgens die papperrassjus in de container voor het oude papier gooien), bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders uut de gemiente Deever, en zo voort, en zo voort, en zo voort, zo nu en dan een door hem belangwekkend geachte afbeelding, in dit geval de foto op het voorblad van het maandblad Oeze Volk, nummer 9, jaargang 46, september 2002.

In 2016 is na ruim zestig jaren helaas een einde gekomen aan het mooie Drentstalige maandblad Oeze Volk. Het Drentstalige tijdschrift Zinnig is met ingang van 1 januari 2017 de opvolger van het Drentse maandblad Oeze Volk. Het Huus van de Toal is de uitgever van het tijdschrift Zinnig.
In september 2002 verscheen op het voorblad van nummer 9 van jaargang 46 van ut Dreinse moandblad Oeze Volk bijgaande prachtige foto van een diel van ut wit ekalkte brogwaagtershusie an de Oll’ndeeversebrogge.
De redactie twijfelde een tiende seconde over de Deeverse schrijfwijze: Is ’t now Oll’ndeeversebrogge of is ’t Oldendeeversebrogge ? De redactie houdt het uiteraard op de eerste schrijfwijze, tenzij de redactie met redenen omkleed wordt teruggefloten door de echte beheersers van ut Deevers.
De redactie van het Deevers Archief heeft toestemming van de redactie van het tijdschrift Zinnig dit voorblad in het Deevers Archief te tonen. De redactie van het Deevers Archief is de redactie van Zinnig bijzonder erkentelijk voor deze toestemming.
Bijgaande afbeelding is slechts een zo scherp mogelijke scan van het voorblad. De redactie weet niet of in het hopelijk wel bewaard gebleven archief van het niet meer bestaande maandblad Oeze Volk het negatief of een afdruk van de in 2002 door Wim Hiddingh gemaakte zwart-wit foto van ut brogwaagtershusie an de Oll’ndeeversebrogge bewaard is gebleven.
De grote vragen zijn natuurlijk: Wie woonden in 2002 in ut brogwaagtershusie an de Oll’ndeeversebrogge ? Wie kan een scherpe scan aanleveren van oude foto’s van ut brogwaagtershusie an de Oll’ndeeversebrogge ?

Posted in Dreinse Heufdvoat, Oll'ndeeversebrogge | Leave a comment

Aanlegplaats en Kantoor der D.S.M. te Dieverbrug

De redactie van ut Deevers Archief laat de zeer gewaardeerde trouwe bezoeker van de webstee van ut Deevers Archief graag meegenieten van aanwinsten in zijn verzameling ansichtkaarten. Slechts enkele verzamelaars van ansichtkaarten uut de gemiente Deever zullen bijgaande ansichtkaart in hun albumpje hebben.
Het gaat in dit geval niet zozeer om de fraaie sfeervolle opname van de aanlegplaats van de stoomboot bij en het kantoor van de Drentsche Stoomboot Maatschappij in het café-logement van Sjoert Benthem, waarbij Sjoert Benthem, met wit overhemd, links naast de stoomboot zit, dan wel om de twee afzenders van deze kaart.
Neef en nicht, Sjoert Benthem en echtgenoote, verstuurden deze eigen ansichtkaart op 2 januari 1907 aan den heer Johan Jacob Pieter Merk, Agent van Politie, Korte Lijdsche Dwarsstraat 25 in Amsterdam.
Johan Jacob Pieter Merk was een neef van Griet Merk, de vrouw van Sjoert Benthem. Sjoert Benthem moet deze kaart geschreven hebben en wel in een redelijk handschrift, met inkt en kroontjespen, in de schrijfstijl uit die tijd.

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkoate, Boek An de Brogge, Café Sjoert Benthem, D.S.M., Dreinse Heufdvoat, Löswal | Leave a comment

Die mooie ieser’n Deeverse dreejbrogge over de voat

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 18 een zwart-wit ansichtkaart van de ijzeren Deeverse draaibrug over de Drentse Hoofdvaart opgenomen. Deze zwart-wit ansichtkaart is in 1909 verstuurd. In de tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is enige aandacht besteed aan de nieuwbouw van deze ijzeren geschiedenis van het soldatenkamp. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

18 – Dieverbrug – Draaibrug – 1909
Op 6 april 1880 om 12 uur ’s middags werd het bouwen van een ijzeren draaibrug over de Drentsche Hoofdvaart ter vervanging der Oude Dieverbrug, gemeente Diever in het gebouw van het Provinciaal Bestuur te Assen aanbesteed. Het werk werd voor 5077 gulden gegund aan aannemer Roelof Hunse Jr. uit Assen.
Het werk bestond uit het maken, onderhouden en afbreken van een hulpbrug, het slopen van de oude draaibrug, het bouwen van twee landhoofden, het maken van een draaipijler, het bouwen van een draaibrug, het plaatsen van een remmingwerk, het maken van een loopbrugje, grond-, straat-, teer- en voegwerk en het bouwen van een dagverblijf.
De draaibrug was 13,60 m lang en 3,60 m breed. De doorvaartwijdte tussen het landhoofd en het remmingwerk was 6,00 m. De gesmede afgedraaide ijzeren draaispil woog 110 kg, vier geslagen en getrokken ijzeren liggers wogen 3130 kg en de gegoten ijzeren broekbalk woog 1600 kg. De ballastbak onder de brug was gevuld met 1100 kg ruwijzer. Het onderdek van de brug was gemaakt van eikehout. Het bovendek bestond uit Dantzichs grenehout.
Op de brug zijn de gegoten ijzeren spanstijlen, de koppelstangen en de smeedijzeren leuningen te zien. De brug werd met de hand bewogen met behulp van een Engelse schroefsleutel met verstaalde bek.
De aannemer moest zorgen voor een veilig verkeer over en een onbelemmerde doorgang door de hulpbrug. Aan beide zijden van de hulpbrug moest van zonsondergang tot zonsopgang een helder lichtgevende lantaarn branden.
Hij kreeg een boete van drie gulden voor elk uur tussen zonsondergang en zonsopgang dat een lantaarn niet helder lichtgevend was!
Achter de brug is het café-logement van Sjoert Benthem en Grietje Merk te zien. Links naast de witte schuur is de woning van de brugwachter te zien. Aan de rechterkant is het dagverblijf van de brugwachter te zien.

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkoate, Café-Logement Sjoert Benthem, Diever, ie bint 't wel ..., Dreinse Heufdvoat | Leave a comment

Ansichtkaart van een gezicht op de Deeverbrogge

De uit Wanneperveen afkomstige caféhouder Hendrik Benthem Szn. overleed op 17 februari 1906. Zijn zoon Sjoert nam toen het café-logement van zijn vader over.
Tussen de houten schuur, die gebruikt werd als opslagplaats, wagenschuur en paardestal, en het witte logement bevond zich een kruidenierswinkeltje. Daar konden de schippers inkopen doen.
De Drentsche Hoofdvaart werd in die jaren nog druk bevaren. Dieverbrug was door zijn centrale ligging een belangrijke laad- en losplaats. Vrachtschepen werden in die jaren nog gezeild, let daarbij op het zeilende schip in de vaart op de achtergrond.
Sjoert Benthem was ook schipper. Hij en Johannes (Hans) Warries voeren met de trekschuit wekelijks op woensdag van Dieverbrug naar Assen en weer terug.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De zwart-wit ansichtkaart van de löswal met café-logement Dieverbrug is in 1906 verstuurd. De ansichtkaart is uitgegeven door Sjoert Benthem.
De plaatselijke dorpskrachten van de heemkundige vereniging uut Deever die gewerkt hebben aan het in 2014 verschenen boek ‘An de Brogge in woord en beeld’ mogen Sjoert Benthem wel erg dankbaar zijn dat hij in die tijd het lef had zoveel mooie ansichtkaarten uit te geven. Van deze kaarten kan nu iedereen grateloos mooie sier maken.
Al die mooie Sjoert-Benthem-ansichtkaarten horen thuis in dat mooie album van de fanatieke verzamelaar van ansichtkaarten uit de gemiente Deever. Je moet er echt niet aan denken dat eentje aan de verzameling zou ontbreken. 

De redactie heeft de zwart-wit foto van het Chinese restaurant Hui Moa an de Deeverbrogge op 15 mei 2002 gemaakt. Die foto is een kwart eeuw geleden gemaakt en heeft ondertussen ook al historische waarde.

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkoate, Boek An de Brogge, Café-Logement Sjoert Benthem, Dorpskracht, Dreinse Heufdvoat, Historische kalender, Scheepvaart | Leave a comment

Webstee www.drentschehoofdvaart.nl

In de regionale krant de Westervelder van 4 februari 2009 verscheen het volgende berichtje ‘Vaart ook op internet’. Bij het berichtje staat ook een foto van een zekere Henk Daleman bij de Paradijssluis in Meppel, het begin of het einde van de Drentsche Hoofdvaart.

Hij woont al tientallen jaren niet meer in Zuidwest-Drenthe. Vanwege studie en werk verliet Henk Daleman al op jonge leeftijd de ouderlijke boerderij in Dieverbrug om via verschillende tussenstations in Noord-Holland in het Gelderse Lent te belanden. Door familie en kennissen bleef hij op de hoogte van en betrokken bij de omgeving waar zijn ‘roots’ liggen.
De betrokkenheid bij het gebied waar Henk Daleman opgroeide, bracht hem enkele jaren geleden op het idee om daar iets mee te doen. Hij ontwikkelde de website www.drentschehoofdvaart.nl, een digitaal platform voor de toervaartrecreatie.
De site kan als startpunt dienen voor de voorbereiding van een vaartocht over een van de meest interessante watererfgoederen van de provincie Drenthe, de Drentsche Hoofdvaart.
Ruim een jaar later ging de website van Daleman de lucht in en sindsdien hebben al vijfduizend internetbezoekers de site bezocht. ‘Het is een informatieve website waar informatie gegeven wordt over culturele en folkloristische evenementen, musea, markten en cultuurhistorische bezienswaardigheden in de stadjes, dorpen en buurtschappen die aan of nabij de Drentsche Hoofdvaart liggen’, vertelt Daleman.
Als kleine jongen trok de Vaart hem als bijzonder aan. ‘We woonden op de boerderij in Dieverbrug, vlak bij de Drentsche Hoofdvaart. ’s Zomers gingen we vaak met schippers mee richting Havelte. Daar stapten we dan van boord om te proberen met een andere schipper terug te varen richting Dieverbrug.

Aantekeningen van de redactie ut Deevers Archief
Bij de redactie van ut Deevers Archief is niet bekend dat de ouders van Henk Daleman (Henkie Doaleman) een boerderij an de Deeverbrogge vlak bij de vaart hadden. De zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief worden verzocht hier duidelijkheid over te verschaffen.
De grote vragen zijn: Waar stond deze boerderij ? Was het een eigen boerderij ? Huurden ze deze boerderij ?
Wel is het zo dat de grootouders van Henk Daleman (Henkie Doaleman) in een boerderij naast drogisterij ‘de Gaper’ an de Heufddstroate in Deever woonden. Ook is bekend dat de ouders van Henk Daleman (Henkie Doaleman) al vanaf het begin van de jaren vijftig van de vorige eeuw an de Veentiesweg in Deever woonden.

Reactie van Henk Daleman (Henkie Doaleman) van 21 december 2012
Een persoonlijke reactie.
Ik, Henk Daleman, was niet woonachtig in Dieverbrug.
Kennelijk heeft de toenmalige journalist mijn verstrekte gegevens niet correct genoteerd.
Ik ben geboren in de boerderij van mijn grootouders Hendrik Daleman en Aaltje Daleman-Noorman, aan de Hoofdstraat nr. 18 te Diever.
In het begin van de vijftiger jaren van de vorige eeuw ben ik met mijn ouders Hendrik Daleman en Aaltje Daleman-Schieving verhuisd naar de Veentjesweg in Diever. Mijn ouders hebben nooit in een boerderij te Dieverbrug gewoond.

Posted in An de Deeverbrogge, Dreinse Heufdvoat, Webstee | Leave a comment