Category Archives: Landhuis Berkenheuvel

Ut Student’npad in de Deeverse bos

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 11 augustus 1936 verscheen het volgende bericht over de tweede fase van de aanleg van een zandweg door studenten op de grens van de bossen van de Nederlandse staat en de bossen van de N.V. Maatschappij Het Landgoed Berkenheuvel.

De studenten werken weer
Evenals het vorige jaar zijn ook nu weer een aantal studenten, dames en heeren, in het werkkamp van de staatsgronden bij het zogenaamde Hoekenbrink in de nabijheid van ons dorp, bezig met den aanleg van een weg. ’s Morgens al vroeg trekken de heeren – den nacht brengen zij door in de hoeve Uilenhorst, ook eigendom van den Staat – er op uit om hun dagtaak te vervullen, terwijl de dames zorgen voor de inwendige versterking en belast zijn met het eten koken, hetgeen op het wordt bezorgd.
Voorwerkers van het Staatsboschbeheer zetten den aan te leggen weg uit en geven verdere aanwijzingen. Het gedeelte, dat thans onder handen wordt genomen, is vooral voor studenten geen gemakkelijk werk. De weg leidt ter plaatse door een moerassig gedeelte van het veld en moet aldaar over een lengte van plusminus 100 meter met 1 tot 1.25 meter worden opgehoogd. Het benoodigde zand wordt met kipkarren aangevoerd. We gelooven stellig dat dit werk den heeren studenten niet mee zal vallen. Ook toen we hun gereedschap zagen, werden we zeer in onze meening gesterkt. De schoppen waren zoo dik als ploegijzers en het zou voor iemand, die iederen dag grondwerk verricht, bijna onmogelijk zijn om daarmee den grond, die met zogenaamde worg en bente is doorgroeid, te verwerken. Het wil ons dan ook voorkomen, dat de studenten, die van ’s morgens 5 uur tot ’s middags 2 uur bezig zijn, hun ledematen na afloop wel kunnen voelen. Stellig zal dit de ontwikkeling der spieren ten goede komen. De lijn, welke voor den aan te leggen weg wordt gevolgd, loopt over de grens tussen de Staatsgronden en de gronden van de N.V. ‘Mij. Het Landgoed Berkenheuvel’, alsmede van enkele particuliere aangelanden. Evenwel kan worden geconstateerd, dat de studenten, waarvan nu de tweede ploeg werkzaam is, nuttig werk verrichten.
De aanleg van zoo’n weg is niet alleen noodzakelijk voor de verdere exploitatie van de aangrenzende gronden, ook zal hij zeer zeker het natuurschoon bevorderen, daar de weg, evenals het gedeelte dat vorig jaar is klaargekomen, zal worden beplant.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De in de tekst voorkomende Deeverse woorden worg en bente betekenen respectievelijk wilgenopslag en pijpenstrootje.
De door de studenten aangelegde weg heeft later de naam Studentenweg gekregen. Op de wandelkaart van het Landgoed Berkenheuvel uit 1936 heeft de weg de naam Studentenpad. De redactie heeft het vermoeden dat mr. Albertus Christiaan van Daalen de bedenker van deze naam is.
Pas in 1961 is de weg met de naam Studentenweg (met rijwielpad) in een topografische kaart ingetekend; zie het bijgevoegde detail van die kaart.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van het lezen van oude kranteberichten op papier is, kan het hier weergegeven bericht ook lezen op de bladzijden 35 en 36  van het nummer 22/4 (december 2022) van het papieren blad Opraekelen, dat is samengesteld door de fine fleur van vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever, zeg maar de nostalgieclub uut Deever. Maar ja, daarvoor moet je dat papieren blad wel in handen hebben. De redactie merkt op dat bij het bericht in de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 11 augustus 1936 geen foto’s stonden.

Posted in de Deeverse bos, Landhuis Berkenheuvel, Staatsbosbeheer, Student’nkaamp | Leave a comment

Vurening Ut Grondbezit hef Baark’nheuvel besögt

In het rijk geïllustreerde weekblad Het Noorden In Woord En Beeld, jaargang 12, 1936-1937, nummer 14, 19 juni 1936, bladzijden 16 en 17 verscheen de fotoreportage Gasten te Diever ! De redactie van ut Deevers Archief wil de mooie sepiakleurige foto’s in deze reportage in zijn geheel niet onthouden aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief.

Gasten te Diever !

Bijschrift bij de foto link boven aan bladzijde 16:
Op Donderdag 11 juni werd in de bosschen van Diever een excursie gehouden door een gezelschap van een kleine honderd personen, allen leden van de Vereniging Het Grondbezit. De entree was bij de Haarsluis, waar door een tweetal dames in Oud-Drentsch costuum namens de V.V.V. van Diever ansichten werden aangeboden. Deze schilderachtige ingang geeft deze foto weer (foto in cirkel).

Bijschrift bij de foto deels onder aan bladzijde 16 en deels links onder aan bladzijde 17:
Behalve bosch, heide, duin en esch, werd ook het gedenkteeken, als monument voor Diever en Omstreken opgericht, door de gasten bezichtigd.

Bijschrift bij de foto deels rechtsboven op bladzijde 16 en deels linksboven op bladzijde 17:
Een prachtig vergezicht genoot men op een der hoogste duinen over het verre landschap in deze mooie hoek van Drenthe, die zoo sterk aan de Veluwe doet denken en waar het verleden nog spreekt in hunebed en resten van burcht en legerplaats.

Bijschrift bij de foto rechts boven aan bladzijde 17:
De Berkenheuvel te Diever is een der vele schilderachtige boschpartijen, waarin de duinen een nieuw kleur-effect brengen. De 1200 hectare is een waar juweel !

Bijschrift bij de foto rechts onder aan bladzijde 17:
Zo’n heerlijk rustige boschlaan, waar de zon niet door een scherpe wind getemperd wordt, en de dennengeur ons opwekkend omgeeft, lokt wel tot een bezoek aan het gastvrije groote landgoed De Berkenheuvel te Diever.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
V.V.V. is de afkorting van Vereniging Voor Vreemdelingen Verkeer.
De scan van bladzijde 16 miste aan de rechterkant een strookje en de scan van bladzijde 17 miste aan de linkerkant een strookje, zodat de redactie van de twee bladzijden helaas geen volledig op elkaar aansluitende afbeelding bij elkaar kon vogelen. Vandaar dat in de titel van de fotoreportage de D van Diever ontbreekt.
De redactie heeft de kleurenfoto van het monument op Berkenheuvel gemaakt op donderdag 4 april 2013.

In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven papieren Magnum Opus van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever zijn twee van de sepiakleurige foto’s op bijgaande afbeelding ook te zien op bladzijde 118. Echter de cirkelvormige foto in de linker bovenkant van bijgaande afbeelding is in het Magnum Opus merkwaardig genoeg te zien als rechthoekige illustratie. Echter de bovenaan over bladzijden 16 en 17 verdeelde foto is in het Magnum Opus merkwaardig genoeg te zien als één bijgesneden ononderbroken illustratie. Het ware aan te raden geweest in plaats daarvan de foto met het monument onder aan bladzijde 16 van bijgaande afbeelding op te nemen in het Magnum Opus.

Posted in Landhuis Berkenheuvel, Monement op Baark'nheuvel | Leave a comment

Op de foto mit de pette en mit ut oorieser op

De eerste boschbaas van het landgoed Berkenheuvel was Marten Wouwenaar. Hij was boschbaas in de periode 1856 – 1894. Marten Wouwenaar is geboren op 18 januari 1822 in Wolvega in de gemeente Weststellingwerf. Hij is overleden op 6 december 1899 op Kalter’n. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

De tweede boschbaas van het landgoed Berkenheuvel was Harm (Haarm) Smit. Hij was boschbaas in de periode 1900 – 1934. Hij is geboren op 11 december 1867 in Noordwolde in de gemeente Weststellingwerf. Hij is geboren als zoon van Wolter Smit en Gezina Catharina Vogelzang. Harm (Haarm) Smit is overleden op 11 oktober 1944 in Deever.
Harm (Haarm) Smit, die toen nog boerenknecht was, trouwde op 15 mei 1891 in Dwingel met dienstmeid Jacoba Monis. Zij is geboren op 6 oktober 1863 in Uffelte als dochter van een onbekende vader en Grietje Monis. Jacoba Monis overleed op 15 februari 1956 in Deever. Harm (Haarm) Smit en Jacoba Monis zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

Hun dochter Gezina (Siene) Catharina Smit is geboren op 7 april 1895 op Kalter’n, Zij trouwde op 25 april 1919 met de uit Eernewoude afkomstige landbouwer Klaas Marcus Balsma, die in de Tweede Wereldoorlog een beruchte N.S.B.’er was in de gemiente Deever en omstreken. Zij is overleden op 27 september 1939 in Deever. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

Tweede boschbaas Harm (Haarm) Smit baatte ook landbouwgronden uit, wellicht huurde hij land van mr. Albertus Christiaan van Daalen, wellicht was hij ook eigenaar van landbouwgronden geworden, dat is nog wel een dingetje, dat is nog wel iets om in de registers uit te zoeken. Waarschijnlijk was Harm (Haarm) Smit tijdens zijn lange boschbaasschap van het landgoed Berkenheuvel bepaald niet onbemiddeld geworden, want in 1927 kocht hij het boerencafé van Jan Barelds aan de brink van Deever voor zijn dochter Gezina (Siene) Catharina, liet dat afbreken en liet vervolgens café annex concertzaal Brinkzicht bouwen.

De redactie van ut Deevers Archief kon onlangs bijgaande prachtige zwart-wit foto van de dienstwoning van het landgoed Berkenheuvel op Kalter’n op de kop tikken. Het lijdt geen twijfel dat dit een topstuk is. Het lijdt geen twijfel dat deze foto op de lijst van fotografies aarfgood van de gemiente Diever moet worden gezet. De redactie schat in dat deze foto rond 1925 is gemaakt. De redactie zou bijzonder graag de naam van de maker van deze foto willen weten en die bij de zwart-wit foto willen melden.
Dat het de dienstwoning is, dat mag blijken na vergelijking met een oudere door mr. Albertus Christiaan van Daalen gemaakte foto van de dienstwoning in ut Deevers Archief.
Op de zwart-wit foto staan de tweede boschbaas Harm (Haarm) Smit en zijn vrouw Jacoba Monis voor de witgekalkte voorgevel van de dienstwoning van het landgoed Berkenheuvel op Kalter’n. Haarm Smit hef de pette op en Jacoba Monis hef ut oorieser op.

Het voorste deel van de dienstwoning van het landgoed Berkenheuvel, met adres Kalter’n 25, stond ter beschikking van mr. Albertus Christiaan van Daalen, de eigenaar van het landgoed Berkenheuvel. Het achterhuis werd (gratis ?) bewoond door de boschbaas en zijn gezin.
In 1940 werd het op de zwart-wit foto zichtbare voorhuis vervangen door een nieuw, door ir. Mello van Daalen, zoon van mr. Albertus Christiaan van Daalen, in een soort van imitatie nep Alpenstijl ontworpen voorhuis.

De redactie heeft de kleurenfoto van het landhuis Berkenheuvel gemaakt op 21 januari 2016.

Posted in Aarfgood, Landgoed Berkenheuvel, Landhuis Berkenheuvel, Topstuk | Leave a comment

Ut olde landhuus op Baark’nheuvel in 1891

In het in 1999 verschenen Deeverse fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is de volgende tekst over het verleden van het landgoed Berkenheuvel opgenomen bij afbeelding 5, zijnde een afbeelding van een foto uit 1891 van mr. Albertus Christiaan van Daalen van het Huis op Berkenheuvel.

Kalteren – Huis op Berkenheuvel – 1891
De ontginning van de woeste gronden ten noorden van Diever en Wapse is rond 1850 begonnen toen J. B. Stoop de eerste gronden kocht van de boermarken van Wapse en Diever. In 1854 verkocht hij het terrein van 365 ha aan mr. Petrus van der Veen, Cornelis Hoekwater en mr. Samuel Hartogh Heys. Deze verkochten in 1885 het inmiddels 772 ha grote gebied aan mr. J. Hoekwater.
In juli 1890 kochten mr. Albertus Christiaan van Daalen en zijn neven H. T. van Rees en J. Praeger Berkenheuvel voor 46000 gulden. Daarmee waren zij eigenaar geworden van ruim 950 ha grond, bestaande uit 320 ha bosgrond, 130 ha heideveld, 500 ha zandgrond, 4 ha bouw en weiland en het hier zichtbare huis, met het adres Kalteren 35.
Het voorste deel stond ter beschikking van de eigenaren. Het achterhuis werd bewoond door Marten Wouwenaar en zijn vrouw Arendina Frederika Huiberts. Zij trouwden op 9 mei 1858 op de Smilde. Hun drie kinderen werden hier geboren, Geertje op 9 maart 1859, Jacob op 19 november 1860 en Hendrik op 10 juni 1864. In dit huis overleed Arendina Frederika Huiberts op 28 januari 1881 en Marten Wouwenaar op 6 december 1899.
Marten Wouwenaar was van 1856 tot in 1894 de bosbaas van Berkenheuvel. Voor de eigenaren van Berkenheuvel kocht hij ook grond. Zo kocht hij op 12 februari 1866 op de verkoop van vastgoed van de erven Jan en Geesje Tijmes Mulder het heideveld genaamd ‘het Kaltersche veld aan het Zand’, groot 1 bunder, 6 roeden en 68 ellen en een perceel zandduinen in het Dieverder Zand, groot 8 bunder, 37 roeden en 70 ellen.
In 1940 werd het hier zichtbare voorhuis vervangen door een nieuw door ir. Mello van Daalen in Alpenstijl ontworpen voorhuis.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Mr. Albertus Christiaan van Daalen maakte de hier afgebeelde zwart-foto in 1891. Let bij deze zwart-wit foto vooral ook op het rikke met de melkbus tegen de zijmuur van het achterhuis. Blijkbaar was boschbaas Marten Wouwenaar ook een beetje boer en hield hij een paar koeien. Wellicht verkocht hij zijn melk aan het particuliere melkfabriekje van Jan Frederik Hilkemeijer an de Deeverbrogge ? Of wellicht gebruikte Arendina Frederika Huiberts de melk voor het karnen van boter.

De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto op 9 april 2013 gemaakt.

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Diever, ie bint 't wel ..., Landgoed Berkenheuvel, Landhuis Berkenheuvel, Marten Wouwenaar | Leave a comment