Category Archives: Witteler skut

In het in 1999 verschenen Deeverse fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is een afbeelding van één van de twee oudst bekende zwart-wit foto’s van de streek Wittelte uit 1880 opgenomen. Die twee foto’s zijn gemaakt tijdens het slopen van de Wittelter schutsluis, De tekst bij de afgebeelde foto van het Witteler skut in het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’   is te lezen in het bericht De sloop van ut Witteler skut in 1880.
De redactie van ut Deevers Archief geeft in het volgende bericht de eerste versie van de tekst in het  fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ weer. De ruimte bij de afgebeelde foto in het fotoboekje was te klein voor deze eerste versie.

Ut Witteler skut wödde in de somer van 1880 esloopt

De besturen van de veenschappen Molenwijk en aanhorigheden en De Zeven Blokken te Smilde, het bestuur van de Drentse Stoombootmaatschappij en G. Lamberts c.s. te Emmen waren tegen het opruimen van de sluis in de zomer van 1880.

In een verzoek aan de Minister van Waterstaat stelden zij voor om ‘de opruiming der Witteltersluis op de Drentse Hoofdvaart niet in den zomer, maar gedurende de wintermaanden December, January en February te doen verrigten’.

De Waterstaat was van mening dat ‘het winterseizoen met zijne korte dagen en slechte weersgesteldheid zich daartoe niet leent’ en dat ‘het onverantwoord zou zijn om de vaart af te dammen en den geregelden afvoer van het water te versperren op een tijd dat aan een goeden afvoer de grootste behoefte kan bestaan’.

Op 17 december 1879 schrijft de minister aan de Commissaris des Konings in Drente dat ‘aan hun verzoek niet kan worden voldaan, doch dat, met het oog op de belangen der veenderijen en der scheepvaart, het tijdstip voor de afsluiting zal worden bepaald tusschen 1 July en 15 Augustus, gedurende welke tijd voor de vaart door het bovenpand naar zee toch nog altijd de weg langs de Kolonievaart open staat’.

Na de opruiming van de sluis zou het waterpeil in het pand Dieverbrug-Wittelte lager worden, waardoor Witteler en Uffelter boeren geen gebruik meer konden maken van de overlaten boven de sluis voor het bevloeien van hun hooilanden. Op verzoek van de eigenaren van de hooilanden in de Wittelermoa en de Uffelter hooilanden ten zuidoosten van de Drentse Hoofdvaart en ten zuidwesten van de Wittelermoa werden daartoe duikers in de kanaaldijk aangelegd.

Afbeelding 1
De stenen sluis werd in de zomer van 1880 opgeruimd, nadat het pand tussen deze sluis en de Deeverse sluus an de Deeverbrogge op zijn nieuwe diepte was gebracht. De foto is genomen vlak voor het opruimen van de sluis.
Achter de bomen is het huis van de sluiswachter te zien. In het rechter gedeelte van het voorhuis was een café gevestigd.
De sluiswachter was ook een beetje boer, want achter tegen het huis is een kleine schuur aangebouwd.
In de berm voor het huis staat een koets.
Langs het kanaal loopt ‘s-Rijks Grooten Weg van Meppel naar Assen.
Niet zichtbaar, maar rechts achter de schepen bevindt zich de Witteler draaibrug.
De Duitse fotograaf Freiherr Friedrich Julius von Kolkow heeft de hier afgebeelde foto gemaakt op 23 juni 1880.

Afbeelding 2
De foto is genomen vlak voor het opruimen van de sluis.
Ging de familie Pot  in de
In de berm voor het sluiswachtershuis staat een koets.
Langs de vaart loopt de smal ogende ‘s-Rijks Grooten Weg van Assen naar Meppel
In de verte is de Stienbaarge bochte in de vaart waar te nemen.
De Duitse fotograaf Freiherr Friedrich Julius von Kolkow heeft de hier afgebeelde foto gemaakt op 23 juni 1880.

Op 10 december 1868 verscheen in de Drentsche en Asser Courant het navolgende korte bericht over de verkoop van hout op stam ten huize van Jan Pot an ’t Wittelterschut.

De notaris mr. W.O. Servatius te Dwingelo zal, op vrijdag den 18 december 1868, des morgens om elf uren, ten huize van Jan Pot, aan het Wittelterschut publiek verkoopen: Eenige perceelen schel- en weekhout en dennen, op stam staande te Wittelte, in de gemeente Diever, en toebehoorende aan de markegenooten van Wittelte en aan B.H. Barelds te Dwingelo, kunnende van die perceelen aanwijzing worden bekomen bij H.L. Barelds te Wittelte.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
In dit bericht wordt Dwingel geschreven, zoals het in het Nederlands met één o behoort te worden geschreven: Dwingelo.
In 1868 bestond ut Wittelerschut in de Dreinse Heufdvoat nog. Dit overbodige en te smal geworden schut werd tussen 1 juli 1880 en 15 augustus 1880 afgebroken.
Ten huize van Jan Pot was ten huize van de schutmeester Jan Pot van ut Wittelerschut. Jan Pot zal in één van de voorkamers (de voorkamer aan de kant van de Wittelterbrug) van de schutmeesterswoning (de sluiswachterswoning) een café hebben gehad, waar de publiek verkoop van hout op stam plaats moet hebben gevonden. Jan Pot was naast schutmeester (sluiswachter) ook landbouwer.
Jan Pot werd op 22 juli 1835 geboren in Wittelte, als zoon van Jan Pot en Aaltje Jans Duiker. Hij overleed op 21 januari 1920 in Wittelte. Hij was getrouwd met Christina Henderika Leonora Bakker. 
De schutmeesterswoning, die eigendom was van het Rijk, werd in 1905 op een openbare veiling verkocht.
Het pand heeft tegenwoordig als adres: Rijksweg 74, Wittelte. In het pand was jarenlang het Old Timer Museum van Gerard de Boer gevestigd.
H.L. Barelds was Hendrik Lefferts Barelds (geboren op 1 april 1834, overleden op 11 mei 1895).
Met weekhout wordt bedoeld hout van de populier. Dat hout was geschikt voor het maken van klompen.

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant verscheen op 12 april 1881 de volgende advertentie over de verkoop van vrijgekomen materalen bij de sloop van het Witteler skut.

De Notaris Mr. W.O. SERVATIUS te Dwinglo zal, op a.s. Zaturdag 16 april, des morgens om elk uren, ten verzoeke van den Heer RIJNDERS en ten huize van JAN WANDERS te Wittelte, publiek verkoopen: AFBRAAK, afkomstig van de onlangs opgeruimde Witteltersluis en bestaande uit nieuwe en gebikte oude STEEN, 4 beste SLUISDEUREN, best DRAAIVONDER, LOOPBRUG, 2 nieuwe LICHTKOZIJNS, PLATEN, BALKEN, enz.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Gelukkig werd in de advertentie de juiste Nederlandse naam voor Dwingel gebruikt, dus niet Dwingeloo, maar Dwingelo.
De redactie heeft in enige berichten aandacht besteed aan het Witteler skut (Witteler sluus) in de Drentse Hoofdvaart.
De heer Rijnders was de aannemer van het werk voor de sloop van het Witteler skut (Witteler sluus).
Het café van Jan Wanders stond bij de Wittelerbrug.
De grote vraag is natuurlijk: Wie heeft de vier deuren van het Witteler skut gekocht ?

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant verscheen op 4 april 1881 een aankondiging van de verkoop van de oude sluiswachterswoning bij de afgebroken Witteltersluis.

Verkoop van een huis en land te Wittelte.
De ontvanger der registratie en domeinen te Meppel, zal op vrijdag 15 april 1881 des morgens elf uur, ten huize van Jan Wanders, herbergier aan de Wittelterbrug, ten overstaan van mr. W.O. Servatius, notaris te Dwingelo, publiek verkoopen:
de oude sluiswachterswoning te Wittelte, gemeente Diever, met omliggenden tuin, bouw- en weiland, kadastraal in die gemeente bekend in sectie D nummers 863, 1003, 865, 862 en 866, te zamen groot 98.24 aren, beide laatste perceelen thans in pacht bij Roelof Snijders, tolpachter te Wittelte.
Aanvaarding van huis en schuur met 1 mei, van tuin en een stukje weiland dadelijk, van een ander perceel weiland 1 november en van bouwland na den oogst.
Inlichtingen ten kantore van den ontvanger.
(Zie de gedrukte biljetten.)

Aantekeningen van de redacie van ut Deevers Archief
De redactie heeft nog niet kunnen achterhalen wie de oude sluiswachterswoning en de tuin en het bouw- en weiland hebben gekocht in 1881.
Klaas de Boer schrijft in zijn onvolprezen boek ‘Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden’, dat te bekomen is bij de Wittelter Dorpsvereniging, dat de bewoners van het oude sluiswachterswoning, te weten Jan Pot en zijn gezin, in 1902 verhuisden naar de boerderij met het huidige adres Rijksweg 70 en dat de sluiswachterswoning in 1903 publiekelijk is geveild en dat de koper Klaas Klaassen is.
Dat is dan toch wel een niet te verdoezelen verschilletje tussen de aankondiging in de Provinciale Drentsche en Asser Courant en dat wat Klaas de Boer heeft geschreven ! Dat is toch wel een dingetje ! Dat behoeft wel enig grondig onderzoek !
De redactie heeft bijgaande kleurenfoto van de boerderij ter plekke van de voormalige oude sluiswachterwoning bij ut Wittelterschut gemaakt op 9 april 2013. Het voorste woongedeelte van de boerderij is de oude sluiswachterswoning geweest. De redactie zal te gelegener tijd en zeker niet met geschwinde spoed en ook niet in gestrekte draf enige nieuwe kleurenfoto’s van deze locatie toevoegen aan dit bericht.
Zie in het bijzonder ook het bericht Ièst mit de vlegel un legge rogge döss’n op de deele.