Category Archives: de Kalkoo’ms

Un tiekening van de kalkoo’ms an de voat

In de beeldbank van de Vereniging Oud Uitgeest is een afbeelding van bijgaand afgebeelde tekening van de overgebleven twee kalkovens bij de Drentse Hoofdvaart tussen de Deeverbrogge en de Gowe aanwezig. De kunstenaar Jan Deckwitz heeft deze tekening in 2018 gemaakt. Hij meldde het volgende over deze tekening: “De kalkovens in Dieverbrug geven een mooi beeld van hoe deze zijn gevormd. Ik heb in Dieverbrug een foto gemaakt en deze later als voorbeeld gebruikt voor het maken van een tekeningetje voor de rubriek ‘kalkovens’ van de beeldbank van de vereniging”
Het bestuur van de Vereniging Oud Uitgeest vindt het prima dat deze tekening (met databasenummer 25050) wordt getoond in ut Deevers Archief. De redactie van ut Deevers Archief is het bestuur van de Vereniging Oud Uitgeest bijzonder erkentelijk voor deze toestemming.
Indertijd vervoerden schippers schelpen uit de Noordzee en de Waddenzee naar onder meer de kalkovens in Drente en op de terugreis werd de brandstof turf uit de Drentse venen meegenomen.
De redactie heeft de bijgaand afgebeelde kleurenfoto van de kalkovens gemaakt op 22 juni 2022.

De redactie ontving op 25 juli 2024 de volgende zeer gewaardeerde reactie van de heer Devon Seamoor
Die kalkovens. Prachtig ! In Engeland heb ik ook dergelijke bouwsels gezien. Soms waren ze in een klifwand gehakt waar een luchtkanaal voor afvoer zorgde. “Lyme kilns” worden die genoemd.
Ik kom zeker eens op de fiets naar Diever. Misschien als er tegelijk ook de Shakespeare spelen zijn. Die kant op ben ik nog niet veel geweest. Ik woon in Utrecht.
Een mooie website is dit. Met interessante historie en de taal is ook mooi. Mijn moeder was Fries, van Holwerd, haar hoorde ik ook graag praten in haar eigen taal. Veel verwantschap met het Engels, plus elementen van Scandinavische talen.

Afbeelding 1 – Tekening van Jan Deckwitz

Afbeelding 2

Posted in An de Deeverbrogge, de Kalkoo’ms, Kuunst | Leave a comment

Un tiekening van de kalkoom’s an de Deeverbrogge

De redactie van ut Deevers Archief toont bijzonder graag getekende en geschilderde objecten uut de gemiente Deever aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief. Hoe meer afbeeldingen van tekeningen en schilderijen zijn opgenomen in ut Deevers Archief, hoe liever het de redactie is. De redactie nodigt de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief te zeerste uit een goede scan van getekende of geschilderde Deeverse objecten voor opname in ut Deevers Archief ter beschikking te stellen.

In een van zijn schetsboeken heeft de kunstenaar Jan Thijs Boekholt op 28 september 2005 verdeeld over twee bladzijden – vandaar die vouw in het midden – een tekening – hij noemt het een reisschets – van de kalkovens bij de Drentse Hoofdvaart an de Deeverbrogge gemaakt. Zie afbeelding 1. De redactie heeft van Jan Thijs Boekholt toestemming deze fraaie tekening in ut Deevers Archief te tonen. De redactie is hem bijzonder erkentelijk voor deze toestemming.

In 2014 heeft de kunstenaar Jan Thijs Boekholt op basis van de tekening in zijn schetsboek een fraaie aquarel gemaakt. Zie afbeelding 2.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Posted in An de Deeverbrogge, de Kalkoo’ms, Kuunst | Leave a comment

De kalkoom’s an de Deeverbrogge wöd op eknapt

In de Leeuwarder Courant: hoofdblad van Friesland verscheen op 26 februari 1993 het volgende bericht over de restauratie van twee kalkovens, een industrieel monument an de voart tuss”n de Deeverbrogge en de Gowe.

Opknapbeurt voor kalkovens Dieverbrug
Dieverbrug – De kalkovens die aan de Drentse Hoofdvaart in Dieverbrug staan, worden deze zomer gerestaureerd. De gemeenteraad van Diever had gisteravond alleen nog wat vragen over het onderhoud na de renovatie. Voor de zomervakantie zullen de twee voor het Drentse plaatsje kenmerkende torentjes in hun oude staat gebracht zijn. Het is de eerste opknapbeurt sinds de in 1925 gebouwde schelpkalkverbranders in de jaren zestig dicht gingen.
Lange tijd leken de twee kalkovens hetzelfde lot te ondergaan als een derde brander, het leshuis en de transporteur. Die werden zo’n dertig jaar geleden afgebroken. De gemeente Diever zag er weinig heil in voor de twee resterende ovens de status van monument aan te vragen. Zo bijzonder waren ze nu ook weer niet, vond de gemeente jarenlang. Ook al was bekend dat de minister een aanvraag zou honoreren.
Pas toen de kalkovens begonnen af te brokkelen, veranderde de gemeente van standpunt. ‘Dat zie je altijd met dergelijke bouwwerken’, aldus Bertus Volbeda van de Stichting Drents Monument. ‘Eerst moeten ze half vervallen, voordat iedereen beseft dat ze de gebouwen toch niet kwijt willen.’ De stichting is momenteel eigenaar van de ovens en knapt die voor f. 100.000 op.
Zeldzaam
De status van monument kwam in 1991, nadat de Bond Heemschut daar al jaren eerder bij de gemeente een verzoek voor had ingediend. De minister noemde de beide kalkovens ‘een kenmerkend complex voor de 20ste eeuwse industrie in Drente. Ze herinneren aan een bloeiende bedrijfstak en zijn zeldzaam geworden in Nederland’. Behalve de exemplaren in Dieverbrug staan er ook nog ovens bij Meppel, Dedemsvaart en Hasselt. De laatstgenoemde produceren als enigen nog metselkalk, die bij het restaureren van monument gebruikt wordt.
Bij de kalkverbranders in Dieverbrug is nog een jacobsladder aanwezig waarmee schelpen en turg naar het gat boven in de oven vervoerd werden. Beneden kwam de gebrande kalk uit de oven waarna die in het leshuis geblust werd. Daarna was de kalk klaar voor gebruik als specie.
Toen bouwstoffenhandel Concordia uit Meppel het niet meer rendabel vond om de ovens te gebruiken, werden de torens aan hun lot overgelaten. De invloed van weer en wind veranderde de branders in bouwvallige bouwwerken. De Stichting Drents Monument kocht de ovens van een particulier en ging op zoek naar geldschieters om ze op te knappen.
De status van monument maakte het mogelijk om bij de overheden subsidie te vragen. Een directeur van een bedrijf uit de provincie was eveneens bereid aan het project bij te dragen, hoewel de man voor de buitenwereld anoniem wil blijven. De stichting begint deze zomer met de drie maanden durende opknapbeurt. De bedoeling is dat er een schelpenpaadje komt dat vanaf de weg naar het monument leidt. Een informatiebord zal de historie van de ovens uit de doeken doen. Doordat er geen parkeermogelijkheden zijn, zullen de ovens voor fietsers het best bereikbaar zijn. Volbeda verwacht dat de landschapskenmerken in een V.V.V.-route opgenomen worden.
Na de restauratie gaan de ovens in de veerkoop. De stichting gaat daarna op zoek naar nieuwe projecten. Zo staan de bekende arbeiderswoningen in Veenhuizen te koop. Volgens Volbeda wil zijn organisatie die karakteristieke panden graag overnemen van het ministerie van justitie, maar is de vraagprijs vooralsnog veel te hoog. ‘Dat wordt echt een miljoenenproject’, aldus Volbeda.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft in een aantal berichten aandacht besteed aan de kalkovens an de Deeverbrogge.
De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto gemaakt op 4 april 2013. De tekst op de herinneringsplaat luidt als volgt: Industrieel Monument Kalkovencomplex Dieverbrug. Gebouwd in 1925. Gerestaureerd in 1993 in opdracht van Stichting Drents Monument door Aannemingsbedrijf Voogt b.v. Smilde.

Posted in An de Deeverbrogge, de Kalkoo’ms | Leave a comment

Twee skiere kleur’nfoto’s van de kalkoom’s

Tussen de Deeverbrogge en de Gowe liggen an de voat de kalkovens. Vroeger werden de te branden schelpen in deze oven met het schip aangevoerd. Van de drie ovens zijn twee ovens gerestaureerd. De redactie van ut Deevers Archief  heeft in verschillende berichten in ut Deevers Archief aandacht besteed aan de kalkovens.
De redactie toont graag mooie afbeeldingen van deze twee kalkovens aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief. Fotograaf Bas Dekker is de maker van bijgaande afgebeelde kleurenfoto’s van de kalkovens. De redactie is Bas Dekker bijzonder erkentelijk voor zijn toestemming bijgaand afgebeelde kleurenfoto’s in ut Deevers Archief te mogen tonen.
Het restanten van het kalkovencomplex tussen de Deeverbrogge en de Gowe zijn gebombardeerd tot rijksmonument.

Afbeelding 1
Bas Dekker heeft de hier afgebeelde kleurenfoto van de kalkovens gemaakt op 27 juli 2010 (© Bas Dekker, www.degrotedromer.nl).

Afbeelding 2
Bas Dekker heeft de hier afgebeelde kleurenfoto van de kalkovens gemaakt op 1 november 2011 bij zondsondergang(© Bas Dekker, www.degrotedromer.nl).

Posted in An de Deeverbrogge, de Kalkoo’ms | Leave a comment

De twee kalkoom’s an de Deeverbrogge

De redactie van ut Deevers Archief vervangt zo nu en dan voor de broodnodige variatie de kopafbeelding van ut Deevers Archief. Als jij in het bezit bent van een mooie afbeelding uut de gemiente Deever en jij acht deze echt wel geschikt als kopafbeelding van deze webstee, aarzel dan niet deze afbeelding naar de redactie te sturen.
Het formaat van een kopafbeelding is 940 x 198 puntjes (300 dpi).
Als jij vind dat de hier getoonde kopafbeelding te lelijk is als kopafbeelding van ut Deevers Archief, aarzel dan niet jouw mening luid en duidelijk aan de redactie kenbaar te maken.
Als jij de hier afgebeelde reeds getoonde kopafbeelding graag nog een keer als kopafbeelding van ut Deevers Archief wilt zien, aarzel dan niet dit luid en duidelijk aan de redactie kenbaar te maken.
De redactie heeft de hier getoonde kleurenfoto van de twee kalkoom’s an de Deeverbrogge gemaakt op vrijdag 21 november 2014.
De uitsnede van de kleurenfoto is voor het eerst als kopafbeelding getoond op 21 juni 2018.


Posted in An de Deeverbrogge, de Kalkoo’ms, Kopplètie | Leave a comment

De dree kalkoo’ms waarkt’n an ien stuk deur

De enigzins kegelvormige onderbouw van de ovens heeft op de begane grond een doorsnede van 5,25 meter, de hoogte hiervan is 4,50 meter. De muur van de met kalk bestoven onderbouw is zo gemetseld, dat deze intern de vorm van een omgekeerde kegel heeft. In de onderste rand zijn 8 afvoerpoorten aangebracht, waardoor de verbrande schelpen naar buiten worden geperst. De kegelvormige bovenbouw van de ovens heeft op de voet een doorsnede van 4,70 meter en is eveneens 4,50 meter hoog. In de bovenkant van de bovenbouw zijn vulpoorten aangebracht. De schoorsteen van de ovens, die versterkt is met 9 ijzeren ringen, heeft op de voet uitwendig een doorsnede van 2,30 meter en heeft aan de top uitwendig een doorsnede van 1,40 meter. Een schoorsteen is 11 meter hoog. De totale hoogte van de ovens boven de begane grond is derhalve 20 meter.
De ovens waren van het voortdurend werkende type. De ovens konden via de centraal opgestelde elektrische transporteur voortdurend met schelpen en brandstof worden bijgevuld, wat in vergelijking met periodiek werkende ovens een aanzienlijke besparing op brandstoffen opleverde, terwijl de verbrande kalk voortdurend aan de onderzijde kon worden verwijderd.
De hier afgebeelde foto van de aftakelende kalkovens is gemaakt in 1955, toen was het industrietje al een paar jaren ter ziele. Een van de drie kalkovens was toen al afgebroken.

Posted in de Kalkoo’ms | Leave a comment

An de Deeverbrogge – Kalkovens staan op instorten

In het Nieuwsblad van het Noorden verscheen op 21 januari 1983 het navolgende artikel ‘Voor 1 februari omheining Kalkovens in Dieverbrug’ naar aanleiding van gedoe over de bouwvallige restanten van de kalkovens an de Deeverbrogge.

Burgemeester en Wethouders van Diever hebben eigenaar H.J. Schoenmaker uit Haren gesommeerd vóór 1 februari de kalkovens in Dieverbrug af te schermen voor het publiek. Het gevaar is niet ondenkbeeldig dat stukken van de schoorsteenpijp naar beneden vallen. Twee jaar geleden is dat al eens gebeurd, overigens zonder dat zich ongelukken voordeden. Ook toen hebben Burgemeester en Wethouders gevraagd te zorgen voor een deugdelijke afrastering rond de uit het begin van deze eeuw stammende kalkovens. Hieraan heeft Schoenmaker niet voldaan.

Omdat het gevaar voor instorten nog groter is geworden, wil het college op grond van de bouwverordening nu kracht achter het verzoek zetten. ‘De tand des tijds heeft haar nimmer aflatende invloed steeds sterker doen gelden.’ staat in een brief aan Schoenmaker. Hij krijgt een maand de tijd in beroep te gaan. Anders zal de gemeente op zijn kosten voor een deugdelijke omheining zorgen. De gemeente heeft overigens al diverse pogingen ondernomen de kalkovens te behouden. ‘Ons is gebleken dat de helft van de kalkovens in ons land de laatste jaren verloren is gegaan.’ zegt burgemeester H.G. Overweg. ‘Het is goed om er dan een paar te bewaren. Deze ovens zijn daarvoor uitermate geschikt, omdat uit de plaats een relatie blijkt met de omgeving. De schelpen werden altijd aangevoerd via de Drentsche Hoofdvaart.
Als bestuurslid wist Overweg de Stichting Oud-Drenthe voor de ovens te interesseren. Onderhandelingen met de eigenaar liepen echter op niets uit. ‘Schoenmaker vroeg zo’n hoge prijs dat de stichting daar niet op in kon gaan. Er zijn altijd mensen die denken dat in een dergelijk bezit geld zit. Het is echter eigenlijk een negatief bezit, want je hebt er geen donder aan. Voor het behoud van de ovens was het voor de stichting echter wel interessant.
De suggestie van Schoenmaker de gemeengte de oven te laten opknappen leverde geen gehoor op. ‘Wanneer je geen eigenaar bent moet je niet gaan prutsen aan dit soort dingen.’ zegt Overweg. ‘Ook in het belang van de toeristen willen we wel graag iets doen. De kalkovens zijn een monumentje van industrie en techniek.’
Ondersteuning krijgt het gemeentebestuur van G.J.P. Bloemen uit Doesburg. Tijdens zijn vakantie maakte hij kennis met de ovens. In een brief aan de gemeenteraad pleit Bloemen voor het behoud ervan. De gemeenteraad van Diever vergadert donderdagavond.

Posted in Aarfgood, An de Deeverbrogge, Bedrief, Boek An de Brogge, Cultuurhistorie, de Kalkoo’ms, Dreinse Heufdvoat, Economie | Leave a comment

De Kalkoom’s tuss’n de Deeverbrogge en de Gowe

De redactie van ut Deevers Archief vindt bij het digitaliseren van zijn papieren archief (papperrassies scannen en vervolgens die papperrassies in de container voor het oude papier gooien), bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders uut de gemiente Deever, en zo voort, en zo voort, en zo voort, zo nu en dan een door hem belangwekkend geachte afbeelding. In dit geval betreft het de foto op het voorblad van het niet meer bestaande maandblad Oeze Volk, nummer 7, jaargang 17, juli 1973. Wim Hiddingh uit Gasselte is de maker van de zwart-wit foto voor deze afbeelding.

In 2016 is na ruim zestig jaren helaas een einde gekomen aan het mooie Drentstalige maandblad Oeze Volk. Het Drentstalige tijdschrift Zinnig is met ingang van 1 januari 2017 de opvolger van Oeze Volk. Het Huus van de Toal is de uitgever van het tijdschrift Zinnig.

De redactie heeft toestemming van de redactie van het tijdschrift Zinnig dit mooie voorblad in ut Deevers Archief te tonen. De redactie van ut Deevers Archief is de redactie van Zinnig bijzonder erkentelijk voor deze toestemming.

An de Deeverbrogge in de buurt van de Drentse Hoofdvaart langs de provinciale weg tussen de Deeverbrogge en de Gowe zijn de restanten van een kalkovencomplex aanwezig. Dit industriële complex is in 1925 gesticht als schelpkalkbranderij en omvatte in dat jaar twee schelpkalkovens en een leschhuis.
Later is het complex uitgebreid met een elektrisch aangedreven transporteur, een derde oven en een schelpenbreker.
De derde oven en het leschhuis zijn in 1959/60 echter helaas jammer genoeg afgebroken, zodat nu nog de twee oudste identieke ovens resteren en het geraamte van de transporteur.
De grondstof schelpen en de brandstof turf werd aangevoerd in schepen. Het product schelpkalk werd afgevoerd in schepen, maar ook in vrachtwagens en tot 1933 ook in goederenwagons van de Nederlandse Tramweg Maatschappij (N.T.M.).

Posted in An de Deeverbrogge, de Kalkoo’ms | Leave a comment

An de Deeverbrogge – Restanten van de kalkovens

An de Deeverbrogge zijn langs de provinciale weg tussen de Deeverbrogge en de Gowe restanten aanwezig van een kalkovencomplex, gesticht in 1925 als schelpkalkbranderij en in dat jaar omvattende twee schelpkalkovens en een leschhuis. Leter is het complex uitgebreid met een elektrische transporteur, een derde oven en een schelpenbreker. De derde oven en het leschhuis zijn in 1959/60 echter afgebroken, zodat nu nog de twee oudste identieke ovens resteren en het geraamte van de transporteur.
De restanten liggen in de buurt van Drentse Hoofdvaart, die van belang was voor de aanvoer van de grondstof schelpen, de brandstof turf en de afvoer van het product schelpkalk.
Het zijn de restanten van twee flesvormige kalkovens van het sedert 1860 door de Alkmaarse koopman W.F. Stoel verbeterde schachtoven-type. De te halver hoogte taps toelopende schacht van de ovens is opgetrokken uit in kruisverband gemetselde zachtrode baksteen en heeft enkele lichtgetoogde lucht-, laad- en los- en kijkgaten; de slanke cilindrische schoorsteen is opgetrokken uit helderrode strengperssteen, heeft klimijzers en ijzeren banden; de top wordt benadrukt door een even uitgemetselde rand. Tussen beide ovens in staat nog het geraamte van een ijzeren transporteur.
De restanten van het kalkovencomplex zijn van cultuurhistorisch en industrieel-archeologisch belang monument vanwege de geschiedenis van de Nederlandse schelpkalkbranderij in het algemeen en die van de provincie Drente in het bijzonder, de betekenis van het complex voor de 20ste-eeuwse economie van Drente en de gemiente Deever in het bijzonder en de herinnering aan deze in de 20ste eeuw aldaar bloeiende bedrijfstak, het feit dat (restanten van) schelpkalkbranderijen in Drente, maar ook in Nederland inmiddels zeer zeldzaam zijn geworden, vanwege het hiervoor vermelde type met een relatief kleine middellijn en een grote hoogte en vanwege de historisch belangrijke ligging aan een waterweg en een provinciale weg.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie hoopt niet dat de flinke groep dorpskrachten van de Deeverbrogge (Deevebroggers, Deevebroggenaren, Broggers, Broggenaren of hoe noemen zij zichzelf eigenlijk ?), die de samenstellers van het boek ‘An de Brogge’ zijn, de cultuurhistorisch waardevolle kalkovens zijn vergeten te beschrijven in hun boek, dat in 2014 ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van de heemkundige vereniging uut Deever is verschenen.
Hopelijk zijn de dorpskrachten niet vergeten in hun boek enige ‘annekkedotes’ op te nemen van de arbeiders van de kalkovens. De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto van de twee kalkovens en de restanten van de transporteur bij een donkerazuurblauwe hemel op 1 april 2005 (geen grap) gemaakt.  

Posted in Aarfgood, An de Deeverbrogge, Bedrief, Boek An de Brogge, Cultuurhistorie, de Kalkoo’ms | Leave a comment