Category Archives: Tol

Mit de hondekarre onder de tolboom deur

Toen Jan Hessels nog leefde sprak de redactie van ut Deevers Archief regelmatig met hem bij hem thuis in zijn boerderij over ut olde Deever, over het boerenleven, over het boerenwerk. Jan hield van het vertellen van annekkedotes, zoals hij die korte en altijd grappige verhaaltjes noemde. De redactie prijst zich gelukkig enige daarvan te hebben vastgelegd. Zijn annekkedotes zijn -het kan niet anders- opgeschreven in ut Deevers. Jan Hessels sprak ut Deevers, net zoals Jantje Oost dat deed, zoals je ut Deevers hoort te spreken. Het is jammer dat ut Deevers in het volledig verhollandiseerde en vercocacolariseerde Deever bijna dood is.

Mit de hondekarre onder de tolboom deur
Ik were neet of ut vurhoal woar is, mor ut is mee wè veur woar vurteld. Ut is gebeurd in de tied dai’j in Wittelte veur ut onderhold van de neeje stroate tuss’n Deever en de Wittellerbrogge tol möss’n betèèln.
Lète op de oam’d belde un knecht van un boer bee de Wittelerbrogge an bee de dokter in Deever. Sien bosschop was dat ut sowiet was mit de vrou van de boer. De dokter was neet so bliede mit disse bosschop, want heesölf, sien menner en ut pièrd haad’n een drokke dag ehad. Hee kön ur neet onderuut, mor he vönd ut toch wè een beetie bezwoaluk so lète ut pièrd wièr in te spann’n.
‘Dat gef neet’, see de knecht. ‘Ie kunt wè mit mee mitried’n, ai’j moar persies doot wa’k oe onderweg zegge.’ ‘Dat is goed’, see de dokter.
See stapt’n op de hondekarre en göng’n mit un flinke gaank deur Oll’ndeever hen de Wittelerbrogge. Iniens brulde de knecht bee ut tolhuus: ‘Now hiel diepe bukk’n !!’ See bukt’n glad en gauw en so steu’m see mit grote voat onder de tolboom deur.
Dat scheelde mooi wièr un pèèr cent’n tolgeld.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De grote vraag is natuurlijk of voor een hondekarre tolgeld moest worden bewaard.
Op het tolgeldbord aan de voorgevel van het voormalige tolhuisje an de Wittelerweg in Wittelte staat de hond niet vermeld, maar zal wel 1 cent zijn geweest.

Posted in Deevers, Tol, Verdwenen object, Wittelte | Leave a comment

Riekstoll’n in de gemiente Deever vurpacht in 1869

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant verscheen op 29 december 1868 het volgende korte bericht over de verpachting van de rijkstollen Veeneschut, Dieverwegje en Wittelterschut in de rijksweg langs de Drentsche Hoofdvaart.

Bestuur der Registratie & Domeinen.
Provinciën Groningen & Drenthe
Verpachting van rijkstollen voor den tijd van 1 jaar en 3 maanden

De ontvanger der registratie & domeinen te Groningen zal op maandag den 11den januarij 1869, ten overstaan van mr. N. van Hasselt, notaris te Groningen, ten huize van de logementhouder Struve, aan de Grote Markt aldaar, in het openbaar verpachten de ontvangst der tolgelden van:
I. den tol no. 1 te Helpman, nabij Groningen, op den Grooten Weg van Groningen naar de Punt.
II. de tollen op dien weg tusschen de Punt en Overijssel, als: den tol te Punterdijk, te Peelo, Assen, Smilde, Leembrug, Veeneschut, Dieverwegje, Wittelterschut en Uffelterschut.
De verpachting geschiedt voor den tijd van 1 jaar en 3 maanden, ingaande den 1sten februarij 1869, te middernacht; liggende de voorwaarden van verpachting ter lezing op de gebruikelijke plaatsen in de provinciën Groningen en Drenthe en ten kantore van genoemden notaris, terwijl op de kantoren van Registratie & Domeinen, waaronder de tollen gelegen zijn, en bij den ondergeteekende inlichtingen betreffende deze verpachting te bekomen zijn.
De ontvanger voornoemd, Van Sonsbeeck.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie weet vanuit zijn jeugd in de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw dat de rijksweg langs de Drentsche Hoofdvaart in de volksmond toen nog altijd de Groote Weg werd genoemd.
De rijkstollen Veenesluis, Dieverwegje en Wittelterschut in de gemiente Deever zijn aan het begin van de twintigste eeuw opgeheven.

De redactie weet wel dat de rijkstol Wittelterschut en het bijbehorende tolhuisje op den Grooten Weg langs de Drentsche Hoofdvaart zich precies in de Stienbaarger Bochte bevonden, dus in de bocht tussen Wittelte en Uffelte, waar zich nu ongeveer de inrit van een boomkwekerij bevindt. De redactie heeft de juiste plaats van de rijkstollen Dieverwegje en Veeneschut helaas nog niet kunnen vinden. Dan maar een keer een bezoek brengen aan het Nationaal Archief in ’s Gravenhage.  

Posted in Tol, Verdwenen object, Verkeer en vervoer, Wittelte | Leave a comment

Un olde foto van ut tolhuussie in Wittelte

In het Nieuwsblad van het Noorden verscheen op 26 september 1928 het volgende korte bericht over het besluit van de raad van de gemiente Deever tot het afschaffen van de gemeentelijke tollen an de Deeverbrogge, in Wapse, op Zorgvlied en in Wittelte.

Diever tolvrij
De gemeenteraad van Diever heeft – overeenkomstig het voorstel van burgemeester en wethouders – waarvan wij reeds melding maakten besloten tot het afschaffen van den tol tusschen Dieverbrug en Vledder, ingaande 1 mei 1929 en tot opheffing van de gemeenschappelijke regeling inzake den straatweg Dieverbrug – Vledder, ingaande 1 januari 1930.
Eveneens is besloten tot opheffing van de tollen te Wittelte en Zorgvlied, ingaande 1 mei aanstaande.
Al deze tolhuizen en tolboomen zullen publiek worden verkocht.


In de Nieuwe Venlosche Courant verscheen op 26 september 1928 het volgende bericht over de opheffing van de tol an de Deeverbrogge, op Zorgvlied en in Wittelte.

De tollenkwestie. Opheffing van verschillende tollen.
Aan den gemeenteraad van Diever (Dr.) zal worden voorgesteld de afschaffing der nog resteerende tollen te Dieverbrug, Wittelte en Zorgvlied. Reeds eerder werden 2 tollen afgeschaft.


In het Nieuwsblad van het Noorden verscheen op 28 september 1928 het volgende bericht over het besluit van de gemeenteraad tot afschaffing van de gemeentelijke tollen.

Besloten werd tot afschaffing van den tol te Dieverbrug en tot opheffing van de gemeenschappelijke regeling inzake den straatweg Dieverbrug-Vledder. Door den Raad van Vledder is eenzelfde besluit genomen, zoodat met ingang van 1 mei 1929 deze gemeenschappelijk regeling ontbonden zal zijn en genoemde tol opgeheven. Eveneens werd besloten tot afschaffing met ingang van 1 mei 1929 van de tollen te Wittelte en Zorgvlied en tot verkoop van de tolhuizen.


In de Meppeler Courant van 11 januari 1929 verscheen op bladzijde 17 het volgende bericht over de verkoop van het gemeentelijke tolgaarderswoning an de Deeverbrogge, op Zorgvlied en in Wittelte.

Diever, 9 januari. Ten overstaan van notaris Bolk te Dwingeloo en ten verzoeke van het gemeentebestuur van Diever werd hedenmorgen in ’t café Brinkzicht de palmslag gehouden van de laatste 3 tolgaarderswoningen in de gemeente Diever.
Koopers werden:
1. tolhuis Dieverbrug, J.H. Bentum te Diever voor f. 2000. 2. tolhuis Wittelte, K.R. Fledderus te Wittelte voor f. 1510. Naar we vernemen sloot F dezen koop voor den heer J. Kloeze Azn. te Diever. 3. tolhuis Zorgvlied, E. Jongstra te Wateren voor f. 1410.


Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Van het tolgaardershuisje an de Wittelterweg in Wittelte is een foto van vlak na de verkoop in 1929 bewaard gebleven. Zie de bijgaande afbeelding van deze foto. De smederij van Jan Kloeze moest toen nog aan het tolgaardershuisje worden gebouwd.
Let vooral op de plek tussen de twee ramen waar het bord met de tarieven heeft gehangen.
Let vooral ook op wat aan de linkerkant van het tolgaardershuisje in de verte is te zien, te weten de Wittelter Baarg, het knuffel- en vertroetelbergje van wijlen Jacob (Jaap, Japie) Snoeken.
Let vooral ook op de bevestiging van de electriciteitsvoorziening aan de gevel van het tolgaardershuisje.
Het tolgaardershuisje is in 1906 bij het tolhek in Wittelte gebouwd. De tol werd geheven voor het onderhoud van de nieuwe klinkerweg tussen de Wittelterbrug en Diever. In 1929 zijn de tollen in de gemiente Deever opgeheven en zijn de tolgaardershuisjes publiekelijk verkocht. Zie de hiervoor afgebeelde krantenknipsels.
Jan Kloeze was de koper van het  tolgaardershuisje. Jan Kloeze is geboren in Deever op 24 mei 1906 als zoon van smid Albert Kloeze en Lammigje Santing. Jan Kloeze is overleden op 27 januari 1983. Jan Kloeze was getrouwd met Trijntje Gerding. Zij is geboren op 8 augustus 1907 in Beilen en is overleden op 26 juni 1975.
Jan Kloeze heeft de smederij aan het tolhuis laten bouwen.
De redactie heeft de kleurenfoto van het voormalige tolgaardershuisje en de kleurenfoto van het tarievenbord met de in 1915 vastgestelde tarieven gemaakt op maandag 3 september 2018. 

Posted in Gemiente Deever, Tol, Verkeer en vervoer, Wittelte | Leave a comment