Category Archives: Toor’n an de brink

De redactie van ut Deevers Archief kreeg in de jaren 2000-2008 bij zijn bezoeken aan wijlen Anne Mulder – een echte Deeverse uut de Aagterstroate (iene van Lamme Bas) – die eerst an de Kloosterstroate in Deever woonde, daarna in Gasselte woonde, na zijn pensionering in Assen woonde, en is overleden bij zijn dochter in Voorburg, steeds van hem verhalen, schrijfsels, artikelen, krantenknipsels en documenten over Deever ter hand gesteld met de bedoeling deze voor hem al dan niet in geredigeerde vorm te publiceren. De redactie mocht ook veel documenten van hem scannen. Dat zouden meer Deeversen moeten doen.
Het is de redactie bij het leven van Anne Mulder helaas niet gelukt de belangrijkste van zijn Deeverse documenten in het papieren blad Opraekelen van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar heemkunduge vurening uut Deever, te publiceren, dan maar postuum – en met alle respect – en beetje bij beetje opnemen in ut Deevers Archief.
Wijlen Anne Mulder was in de vijftiger jaren van de vorige eeuw de zeer consciëntieuze secretaris van de commissie voor de restauratie van de gemeentelijke toren en het kerkgebouw van de hervormde gemeente in Deever. De redactie mocht destijds ook de uitnodiging voor de officiële overdracht van het gerestaureerde kerkgebouw aan het college van kerkvoogden scannen (zie afbeelding 3) en een foto van de restauratie van het dak aan de noordzijde van het kerkgebouw (zie afbeelding 1)..

Op donderdag 14 mei 1959 zal de overdracht plaatsvinden van het gerestaureerde kerkgebouw der Hervormde Gemeente te Diever aan het College van Kerkvoogden. Zeer zullen wij het op prijs stellen, indien U daarbij tegenwoordig zult willen zijn, eventueel vergezeld van Uw echtgenote.
Wij nodigen U hierbij uit op genoemde dag om 2.30 uur des namiddags in de hal van het Gemeentehuis aanwezig te zijn en om 6 uur ’s middags deel te nemen aan een koffiemaaltijd. Gaarne zullen wij uiterlijk 9 mei a.s. door middel van bijgesloten antwoordkaart vernemen of wij op Uw aanwezigheid mogen rekenen.
Namens de restauratie-commissie:
J.C. Meyboom, voorzitter
A. Mulder, secretaris
Diever, 1 mei 1959

Afbeelding 1
De gemeentelijke toren en het kerkgebouw van de hervormde gemeente van Deever tijdens de restauratie in de periode 1956-1958. Foto uit de verzameling van wijlen Anne Mulder.

Afbeelding 2
De redactie van ut Deevers Archief heeft de hier afgebeelde kleurenfoto gemaakt op woensdag 17 mei 2023 tijdens het vervangen van de leien op het dak aan de noordzijde van het kerkgebouw van de hervormde gemeente van Deever.

Afbeelding 3

De redactie van ut Deevers Archief toont bijzonder graag afbeeldingen van lang geleden gemaakte foto’s van dorpsbeelden in de gemiente Deever.
In de ‘Collectie topografische foto’s’ van het Drents Archief is bijgaand afgebeelde zwart-wit foto (met kenmerk DM320249) aanwezig. Deze foto is in de periode 1923-1926 gemaakt door mr. Egbertus (Egbert) Pelinck uit Assen.
Op bijgaand afgebeelde zwart-wit foto is te zien dat in de muur van de gemeentelijke toren an de brink van Deever geen buitendeur aanwezig is. Die is pas bij de grote restauratie van de toren en het kerkgebouw in de vijftiger jaren van de vorige eeuw bedacht en aangebracht.
Aan de linkerkant van de foto is ut pothokke naast het boerencafé van Jan Barelds te zien. Dit pothokke moet worden toegevoegd aan de lijst van verdwenen pothokk’n in de gemiente Deever. Die lijst wordt wellicht en hopelijk bijgehouden door de zeer gewaardeerde pothokkologen van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever.
De redactie probeert uit te zoeken wie in de periode 1923-1926 de bewoners van de twee huizen aan de Kleine Peperstroate waren.
De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto gemaakt op vrijdag 1 december 2023.

De redactie is een liefhebber van mooie foto’s uut de gemiente Deever. U.L.O.-leraar Hendrik (Henk) van den Bos heeft in het kleurendia-tijdperk met zijn fototoestel heel wat opnamen van dorpsgezichten in de gemiente Deever gemaakt. Hij heeft bijgaand afgebeelde prachtige maar verkleuringsgevoelige kleurendia van de gemeentelijke toren en het kerkgebouw aan de brink van Deever gemaakt in januari 1963. Op 18 januari 1963 werd de twaalfde Elfstedentocht gehouden.
Kleurendia’s van onderwerpen uit de gemiente Deever verdienen het ten zeerste gered te worden van verkleuring en vervaging en vervuiling en de ondergang. Elk analoog diapositief topstuk moet met geschwinde spoed en in gestrekte draf worden gedigitaliseerd. Dat is wat de redactie van ut Deevers Archief met de hier afgebeelde kleurendia van Henk van den Bos heeft gedaan.

De heer Jannes Smit stuurde op 3 februari 2023 de volgende zeer gewaardeerde reactie naar de redactie van ut Deevers Archief.
Leraar van den Bos was naast zijn fotografische liefhebberij ook een voortreffelijk docent aan de U.L.O. in Diever. Hij kon ook goed voetballen. Hij heeft nog enige tijd in het elftal Diever 1 gespeeld. Maar hij was tevens heel sociaal betrokken in velerlei opzichten. Zelf heb ik het laatste contact met hem gehad ver na mijn schooltijd (1956), toen hij geheel onverwacht en onaangekondigd mij tijdens mijn burgemeesterschap in Oudewater (1982-1987) bezocht. Wij hebben toen heel wat herinneringen opgehaald. Deze man blijft in mijn herinnering ! 

De afgebeelde zwart-wit foto is een stereofoto die gemaakt is met een stereocamera. Een dergelijk fototoestel maakt tegelijk twee foto’s vanaf een iets verschillend standpunt. De twee foto’s zijn met een stereoscoop te bekijken. Het linkeroog ziet het linker beeld en het rechteroog ziet het rechter beeld, de hersenen vertalen de twee afzonderlijke beelden naar één beeld met diepte. Met twee platte tweedimensionale afbeeldingen wordt de illusie van een driedimensionaal beeld verkregen.
Op de hier afgebeelde stereofoto is te zien de gemeentelijke toren en het kerkgebouw in de kaarketuun an de brink van Deever en de braandkoele in de brink.
Voor het vastleggen van het beeld is een glasplaatnegatief gebruikt. Dit glasplaatnegatief met kenmerk DM35021201 is aanwezig in de collectie glasplaatnegatieven van het Drents Museum in Assen.
De redactie van ut Deevers Archief schat in dat de hier afgebeelde stereofoto in de twintiger jaren van de vorige eeuw is gemaakt. De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto gemaakt op zondag 18 december 2022.

De hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart (afbeelding 2) is in 1959 uitgegeven door Van Leer’s Fotodrukindustrie in Amsterdam. De ansichtkaart was te koop bij warenhuis Jan Brugging (Jan Wiba) an de Heufdstroate in Deever.
Naast café Brinkzicht staat nog de oude schuur van de N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma. Direct na de Tweede Wereldoorlog hebben hier onder meer N.S.B.’ers en Landwachters in afwachting van de resultaten van onderzoek naar hun wandaden vast gezeten. In het begin van de zestiger jaren van de vorige eeuw kon je nog gewoon de auto parkeren op de brink naast de kaarkhof.
Op het detail (afbeelding 1) van de ansichtkaart is te zien dat de gemiente Deever zo vlak na de grote restauratie van de gemeentelijke toren en het kerkgebouw an de brink van Deever in de jaren 1955-1957 ook al de onweerstaanbare behoefte had de gemeentelijke toren te verlichten in het donker. Zie de drie richtbare schijnwerpers, die staan opgesteld in de kaarkhof.

Afbeelding 1
Detail van afbeelding 2

Afbeelding 2
Ansichtkaart van het kerkgebouw van de Nederlands Hervormde kerkgemeente en de gemeentelijke toren aan de brink van Deever.

Afbeelding 1
Fotograaf Adolph Joannes Mathias Mulder heeft de in afbeelding 1 getoonde foto gemaakt in augustus 1898.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Object 005482.
De hier zichtbare toren met kerkgebouw staat an de brink van Deever. Let daarbij vooral op de zeer bekend voorkomende voorgevel van het huis links naast de kerk achter de bomen. Boven het galmgat aan de westkant van de toren was geen wijzerplaat aangebracht. In die jaren was onder de toren geen toegangsdeur tot het kerkgebouw aanwezig.
Let vooral ook op de verticale zonnewijzer aan de rechterkant net onder de rand van het dak. Zie afbeelding 2. De wijzerplaat van de zonnewijzer is niet helemaal noord-zuid gericht. De foto zal omstreeks 14.00 uur zijn gemaakt. Deze zonnewijzer is helaas bij de grote restauratie in de vijftiger jaren van de vorige eeuw niet gerestaureeerd, dat is er wellicht bij ingeschoten, maar moet alsnog wel gebeuren. Zeg nou zelf, waar in Drente vind je een zonnewijzer tegen de muur van een kerkgebouw ?

Afbeelding 3
Fotograaf Adolph Joannes Mathias Mulder heeft de in afbeelding 3 getoonde foto gemaakt in augustus 1898.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Object 005481.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vermeldt bij object 005481 als locatie de hervormde kerk van Deever. De in afbeelding 3 zichtbare toren met kerkgebouw lijkt an de brink van Deever te staan, maar dat is niet juist. Let daarbij vooral op het huis links naast de kerk achter de bomen.
De redactie van ut Deevers Archief moet nog uitzoeken waar deze foto dan wel is gemaakt. Wellicht herkent een zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief om welke kerk in welke plaats het gaat ? De redactie verneemt het graag.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier getoonde afbeeldingen 1 en 3 ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 33 van het in juni 2020 verschenen papieren boekwerkje Opraekelen, Nr. 20/2, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerkje zijn of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
De zeer gewaardeerde heren redacteuren van Opraekelen hebben waarschijnlijk een beetje zitten slapen en hebben klakkeloos de gegevens van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bij de twee foto’s overgenomen en vermelden daarom dat op afbeelding 3 de hervormde kerk van Deever is te zien.

Afbeelding 1
Toren en kerkgebouw an de brink van Deever in augustus 1898.

Afbeelding 2
Zonnewijzer, detail van afbeelding 1.

Afbeelding 3
De hier afgebeelde foto is niet in Deever gemaakt.