Category Archives: Café Balsma

See woll’n de duvel van Deever leem’slange gee’m

In het Nieuwsblad van het Noorden verscheen op 17 april 1947 het navolgende bericht over het Bijzonder Gerechtshof te Assen, inzake het proces tegen de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma uut Deever.

Duivel van Diever veroordeeld tot levenslang
Het Bijzonder Gerechtshof te Assen veroordeelde heden den 64-jarigen caféhouder Klaas Marcus Balsma te Diever, den ‘duivel van Diever’ tot levenslange gevangenisstraf, ontzetting uit de kiesrechten en uit het recht het beroep van caféhouder uit te oefenen. Eisch was doodstraf met ontzetting uit de rechten. Het recht van cassatie werd Balsma toegekend.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Het recht van cassatie is het recht beroep aan te tekenen bij het hoogste rechtsprekende orgaan van het land tegen het vonnis van een lagere rechter. Het is bij de redactie van ut Deevers Archief niet bekend of Klaas Marcus Balsma van dat recht gebruik heeft gemaakt. Klaas Marcus Balsma heeft de uiteindelijk opgelegde straf uitgezeten in de strafgevangenis in Veenhuizen.

Posted in Brink, Café Balsma, Café Brinkzicht, Deever, Klaas Marcus Balsma, N.S.B., N.S.B.'er | Leave a comment

Un neeje pachter in café Brinkzicht

In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 19 februari 1958 verscheen het volgende korte bericht over het opnieuw verpachten van café Brinkzicht aan de brink van Deever.

Pacht Café Brinkzicht in andere handen
Diever. De pacht van het café Brinkzicht zal ingaande 3 maart aanstaande overgaan op mejuffrouw J. Strampel te Rottum bij Heerenveen, zulks in de plaats van de heer H. Figeland, die vanaf de bevrijding pachter van dit café is geweest.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Hoe zal het in de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog zijn gegaan met het beheer van het café, toen de eigenaar de beruchte N.S.B.’er Klaas Markus Balsma vanwege oorlogsmisdaden in de gevangenis zat ?
Nam één van zijn kinderen zijn zaken waar of was een bewindvoerder aangesteld ?
J. Strampel is mevrouw Jantje (Jannie) Strampel. Jantje Strampel is geboren op 26 november 1910 en is overleden op 10 juli 1991. Jantje (Jannie) Strampel is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Zie de afbeelding van het sukersakkie, waaruit blijkt dat mevrouw Jantje (Jannie) Strampel de uitbaatster van hotel-café Brinkzicht is. Dit sukersakkie is aanwezig in de verzameling van ut Deevers Archief.
Mevrouw Jantje (Jannie) Strampel trouwde in Deever met Lambertus (Bertus, Bart) Benthem.
H. Figeland is Hendrik Figeland.


Abracadabra-175

Posted in Café Balsma, Café Brinkzicht, Klaas Marcus Balsma, Sukersakkie | Leave a comment

N.S.B.-burgemeister Pier Obe Posthumus

In het Nieuwsblad van het Noorden van 1 juli 1949 verscheen het volgende bericht over de rechtzaak tegen de N.S.B.-burgemeester Pier Obe Posthumus van Diever.

Bijzonder Gerechtshof Assen
N.S.B.-burgemeester P.O. Posthumus
In April 1944 nam de 61-jarige spinnerijmeester en reiziger Pier Obe Posthumus uit Haren (Groningen) te Diever de burgemeesterszetel in en op 15 januari 1945 kreeg hij zijn definitieve benoeming. Van 1942-1943 was hij waarnemend burgemeester van Hoogezand en wethouder en loco-burgemeester van Haren.
Posthumus heeft zich als burgemeester bezig gehouden met de opsporing, de arrestatie en het verhoor van verschillende personen, in samenwerking met de bende landwachters, waaruit later de beruchte ‘Norger bloedploeg’ is ontstaan. Toen hij de plaatselijke politie niet meer vertrouwde, kwam op zijn verzoek een detachement van zeven landwachters ter versterking. Hij kon het goed met hen vinden (verdachte: ‘Later niet !’) en gaf hun na afloop van dienstverrichtingen een tevredenheidsbetuiging mee….
Ook de tekenkunst beoefende hij. Een N.S.B.-meisje tekende op de muur van het Schultehuis in Diever een doodshoofd, welke tekening hij verbeterde. Daaronder kwam nu en dan een streepje te staan. President: ‘Wat was daar de betekenis van ?’. Verdachte: ‘Hoofdzakelijk een bedreiging door de landwacht. Wanneer iemand naar de S.D. was opgezonden of de doodstraf had gekregen, werd een streepje onder de tekening gezet’. Bij de bevrijding vertoonde de muur 18 streepjes.
Onder meer werden tijdens een tocht met Sanner, Balsma, de Krijger en Burgman de heren Bruulsma te Beilen, dominee Geertsema en dokter J.L. Dinkla te Dwingelo gearresteerd. Van hen is dominee Geertsema overleden.
Voorts vorderde hij fietsen en wasblikken voor de O.T.-werkers, plakte aan het distributiebureau een lijst met namen aan van hen, aan wie geen bonkaarten verstrekt mochten worden, omdat zij weigerden voor de O.T. te werken, liet haver en hooi vorderen en nam de etenshalers in de hongerwinter het voedsel af om zelf daarvan te profiteren.
De gemeentesecretaris van Diever, de heer J. Boesjes, verklaarde geen hoge indruk van de burgemeesterscapaciteiten van de verdachte te hebben gekregen. Hij toonde veel belangstelling voor de O.T. en legde grote bereidwilligheid aan de dag voor alles wat de Duitsers hem vroegen.
De zaak werd aangehouden tot 20 Januarie aanstaande.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Tegen de N.S.B.-burgemeester Pier Obe Posthumes werd tien jaar straf geëist.
Zie het bericht elders in het Deevers Archief.
O.T. is de afkorting van Organization Todt, een Duitse organisatie.
Over de bloedploeg van Norg onder leiding van Geert Sanner zijn in de webstee wo2forum.nl meer gegevens te vinden in het artikel ‘Villa Nijenhuis, het Scholtenhuis van Norg’ van Dick Heuvelman.

De N.S.B.-burgemeester Pier Obe Posthumus werd op 9 april 1945 op klaarlichte tijdens het middageten in de serre van café Brinkzicht, het café van de beruchte N.S.B.’ er Klaas Marcus Balsma, opgepakt door enige parachutisten (wijlen Jantje Andreae-Oost: ’t waar’n van die kleine mannegies die laangs oens huus sleup’m) van de stick van Gilles Anspach, waarbij Gees (Geesje) Schoemaker, dochter van de postkantoorhouder Lambertus Schoemaker van Deever, optrad als gids. Bij deze bliksemactie lukte het niet de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma te pakken te krijgen.
De afgebeelde zwart-wit ansichtkaart van café Brinkzicht is in 1949 uitgegeven, dus ten tijde van het proces bij het bijzondere gerechtshof te Assen. De rechterkant van het café, waar de serre zich bevindt, is jammer genoeg niet op de afbeelding te zien, echter is wel te zien op andere afbeeldingen in ut Deevers Archief.
De vraag is wat in de eerste jaren na het einde van de Tweede Wereldoorlog is gedaan met café Brinkzicht, wanneer is het van eigenaar veranderd ?
De redactie van ut Deevers Archief weet tot op de dag van vandaag niet wat de betekenis is van de houten palen die op de afbeelding aan de rechterkant zijn te zien. Wie weet dit wel ?
Naast het café staat de dan al behoorlijk dikke kastanjeboom, die helaas in de negentiger jaren van de vorige eeuw werd verwijderd.

Abracadabra-468
Abracadabra-469

 

 

Posted in Ansichtkoate, Café Balsma, Café Brinkzicht, Fraanse parachutist, Klaas Marcus Balsma, N.S.B.'er, Pier Obe Posthumus, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

De Germaansche S.S. vugèderde in café Balsma

In het Duitsgezinde Drentsch Dagblad (officieel orgaan voor de provincie Drenthe) werd op 27 februari 1943 de hier getoonde advertentie gepubliceerd.

Op maandag 1 maart 1943 hield de Germaansche S.S. een propagandabijeenkomst in het café van de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma an de Brink in Deever. Niet bekend is of en zo ja welke inwoners van de gemiente Deever lid zijn geweest van de Germaansche S.S. Maar wellicht is dat nog steeds onderzoekbaar.
De Germaansche S.S. was de verzamelnaam van verschillende paramilitaire groepen, die van 1939 tot 1945 ontstonden in door Duitsland bezette gebieden. De Germaansche S.S. was gebaseerd op het model van de Schutzstaffel (S.S.) en had als doel de nationaalsocialistische rassendoctrine en het antisemitisme op te leggen. Dit deed zij voornamelijk door lokale politietaken op zich te nemen en eenheden van de Gestapo, de Sicherheitsdienst (S.D.) en andere afdelingen van de Reichssicherheitshauptamt te versterken.
De Nederlandse organisatie werd opgericht onder de naam Nederlandsche S.S., maar later omgedoopt tot Germaansche S.S. Ze was betrokken bij razzia’s tegen joden voor deportatie naar vernietigingskampen. Na de oorlog werden de meeste leden van de Germaansche S.S. in Nederland gebrandmerkt als landverraders en werd een deel veroordeeld wegens oorlogsmisdaden.
De taak van de Beauftragter van de Provincie was toezicht houden op het openbaar bestuur en het economisch leven. Daarnaast moest hij zich bezig houden met het nazificeren van de publieke opinie.

Posted in Brink, Café Balsma, Klaas Marcus Balsma, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Klaas Marcus Balsmoa is 77 joar ewödd’n

De beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma was voor en in de Tweede Wereldoorlog eigenaar van Café Brinkzicht an de brink van Deever.
Hij is geboren op 28 april 1892 in Eernewoude (Tietjerkseradeel).

In een webstee op het internet zijn enige genealogische gegevens over Klaas Marcus Balsma te vinden. Het valt op dat de beheerder van die webstee bij Klaas Marcus Balsma vermeldt dat hij is overleden na 1938, hij werd in dat jaar 46 oud.
Klaas Marcus Balsma heeft na de Tweede Wereldoorlog zeker meer dan vijf jaar gevangen gezeten in de strafgevangenis in Veenhuizen vanwege zijn misdaden in de Tweede Wereldoorlog.
De overlijdensadvertentie in de krant ‘Leeuwarder Courant: hoofdblad van Friesland’ van 13 maart 1970 vermeldt dat hij op 12 maart 1970 op 77-jarige leeftijd is overleden in ‘het verpleeghuis’ te Appelscha (Ooststellingwerf) en op 16 maart 1970 is verbrand in Groningen.
Van een commentaargever op dit bericht (commentaar van 24 februari 2014) is duidelijk geworden dat hij in het verpleeghuis ‘Stellinghaven’ in Appelscha is overleden.

Posted in Café Balsma, Café Brinkzicht, Klaas Marcus Balsma, Overlijdensbericht, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

De N.S.B. vugaèderde bee Klaas Marcus Balsma

In de Duits gezinde spreekbuis Drentsch Dagblad, officieel orgaan voor de provincie Drenthe, jaargang 2, nummer 606, van 22 mei 1944 verscheen het volgende bericht.

Ons nationalisme uw redding.
Openbare vergadering
op vrijdag 26 mei, in zaal Balsma
te Diever.
Aanvang 8 uur.
Spreker Ph. van Kampen.
Ons socialisme uw toekomst.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De Nationaal Socialistische Beweging (N.S.B.) kondigde op 22 mei 1944 in het Duits gezinde Drentsch Dagblad aan dat de beweging een openbare vergadering in café Brinkzicht an de brink van Deever ging houden. Dat was het café van de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma.
De Nationaal Socialistische Beweging (N.S.B.) was een Nederlandse politieke beweging, die van 1931 tot 1945 heeft bestaan. De N.S.B. was op nationaal-socialistische leest geschoeid en fungeerde in de Tweede Wereldoorlog als colloboratiepartij voor de Duitse bezetter/

De propaganda-teksten ‘Ons Nationalisme uw redding!’ en ‘Ons Socialisme uw toekomst!’ en ook ‘Steunt de N.S.B. in de strijd voor Volk en Vaderland!’ werden op allerlei affiches van de N.S.B. gebruikt.
De N.S.B.’er J.Ph. van Kampen was afkomstig uit IJmuiden.
Het is niet precies bekend wie in de gemiente Deever naar dit soort propaganda-bijeenkomsten kwamen. 

Abracadabra-1264

Posted in Café Balsma, Klaas Marcus Balsma, N.S.B., N.S.B.'er, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Ut braandspuithusie was ok ut liek’nhusie

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is opgenomen als afbeelding 61 een afbeelding van en ansichtkaart uit 1930. In de begeleidende tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is enige aandacht besteed aan het verschijnsel brink. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

61 – Diever – Brink met baorhuusie en braandkoele
In 1978 werd in een onderzoek naar de belevingswaarde van het dorp Diever aan 77 inwoners gevraagd wat onder een brink moest worden verstaan: een plein (5), een open plek midden in het dorp (45); rondom staat bebouwing (4); er staan huizen (17), boerderijen (3), oude gebouwen (1), belangrijke gebouwen (1), het gemeentehuis (15), de kerk (14), het schultehuis (3), een café (1) en winkels (2); er is een brandkuil (4); er groeit gras (3), er staan vooral bomen (17); een plaats voor festiviteiten (4); een ontmoetingsplaats (9); een marktplaats (4).
Brink is een oud woord en betekent onder meer rand van een akker en rand om een boerderij. Op de kadastrale minuutplans van 1 oktober 1832 is de toenmalige situatie om de brink af te leiden. De brink is ontstaan na de bouw van de kerk. De kerkbrink grensde met de zuidwestkant direct aan het bouwland de Iemenkaamp op de Westeresch. Op de plaats van het hier zichtbare café Brinkzicht stond de boerderij van Albert Kiers. Om de kerk stonden boerderijen. Op de plaats van het gedeeltelijk zichtbare gemeentehuis stond de boerderij van Albert Vos. Naast die boerderij stond de pastorij. Het schultehuis was het woonhuis bij de boerderij van Willem Mulder. Ten zuiden daarvan stonden de boerderij van Jan Wolters Hessels en die van de weduwe Jacob Booij.
Op de erfbrink bij de boerderijen stonden vaak bomen. Deze erfbrinken lagen om een gemeenschappelijke ruimte, die veelal ook beplant was met bomen. Deze centrale ruimte werd uiteindelijk ook brink genoemd.
Op deze foto is een kale verwaarloosde brink te zien. Wel zijn fraai de naar behoefte ontstane wegen en slijtpaden te zien, die worden geaccentueerd door het klinkerpad voor het hek van de pastorie. Rechts op de brink is een deel van de witte glinten om de helaas in de vijftiger jaren gedempte braandkoele te zien.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De titel van het bericht behoeft enige toelichting. Het huisje op de brink was niet ut baorhuusie, maar het brandspuithuisje dat in dringende gevallen ook gebruikt werd als lijkenhuisje. Het baorhuusie is fout geschreven. Dit moet zijn boarhusie. In het Deevers wordt dit woord meer met een o-klank dan met een a-klank uitgesproken, vandaar boarhusie.

Het mag duidelijk zijn dat een brink die meer dan duizend jaar geleden is ontstaan bij de eerste houten rooms katholieke kerken in Deever geen origineel Saksische boerenbrink mag worden genoemd. Beter is te spreken van een soort van bij de rooms katholieke kerkbrink.
De hier afgebeelde sepiakleurige ansichtkaart uit rond 1930 was verkrijgbaar bij Jacoba (Coba) Hessels, de weduwe van Johannes Vos, in haar manufacturenwinkeltje (dat later is voortgezet door haar dochter Geertje Vos) an de Heufdstroate in Deever.
De redactie verwijst de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief voor de volledigheid en voor de goede orde ook graag naar het bericht Ut liek is hen ut braandspuithusie ebraagt

Posted in Ansichtkoate, Brink, Café Balsma, Café Brinkzicht | Leave a comment

Ut liek is hen ut braandspuithusie ebraagt

In de krant Nieuwsblad van het Noorden verscheen op 13 augustus 1935 het navolgende bericht over een verkeersongeval met dodelijke afloop bij het huis met de naam De Wildschut aan de Drentse Hoofdvaart.

Verkeersongeval met doodelijken afloop
Vrachtauto rijdt te op stilstaande onverlichte vrachtauto

Hedenmorgen plusminus half vijf is te Diever nabij den Groninger weg op den Rijksweg Assen-Meppel een vrachtauto van Gebroeders Rus-Hartland uit Rotterdam op een stilstaande vrachtauto uit Meppel gereden.
De botsing was hevig en beiden auto werden zwaar beschadigd.
Van de drie inzittenden van de Rotterdamsche auto, een vader en twee zoons, werd een der zoons, M. Rus-Hartland, oud 28 jaar, die in een hoek zat te slapen, op slag gedood.
De stilstaande vrachtauto van de Gebroeders Van Dorssen uit Meppel had geen licht aan en heeft den geheelen nacht onverlicht op den weg gestaan.
Het Parket uit Assen was spoedig ter plaatse aanwezig evenals de marechaussee te Dwingelo en de burgemeester van Diever.
Een tragische bijzonderheid is, dat het slachtoffer eerstdaags in het huwelijk zou treden.
Het stoffelijk overschot is naar het lijkenhuisje te Diever vervoerd.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
In Deever staat nog steeds een liekwaeg’nskuurtie op ut maarkturrein an de Bosweg.
In Deever staat nog steeds een boarhusie op de kaarkhof an de Grönnegerweg. In ut boarhusie stond de baar voor het vervoeren van lijkkisten over ut kaarkhof.
In Deever stond geen echt lijkenhuisje. In veel gemeenten in Drenthe stond het lijkenhuisje op de kaarkhof, maar in Deever heeft het lijkenhuisje blijkbaar veur ut gemientehuus op de brink gestaan. In dit gebouwtje heeft ook de handbrandspuit gestaan. In uitzonderlijke gevallen werd daar een lijk opgebaard ? Zoals het lijk van het in het krantenbericht vermelde verkeersslachtoffer. Dit gebouwtje is te zien tussen de bomen op bijgaande ansichtkaart, die rond  1930 verkrijgbaar was bij Jacoba (Coba) Hessels, de weduwe van Johannes Vos, in haar manufacturenwinkeltje (dat later is voortgezet door haar dochter Geertje Vos).
Let vooral ook op de slijtpaden, die over de brink lopen..
Naast café Brinkzicht stond toen nog de schure van Balsmoa. De latere N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma was in 1930 de uitbater van café Brinkzicht.
Aan de rechterkant van de ansichtkaart is nog net een stukje van de witte glint’n um de braandkoele op de brink te zien.
Aan de linkerkant van de ansichtkaart is de voorgevel van ut gemientehuus te zien (in Deever heut un gemientehuus an de brink te stoan).
Aan de linkerkant van de ansichtkaart is ook ut ieser’n hekke veur de pasterie te zien (in Deever heut un pasterie an de brink te stoan).

Posted in Ansichtkoate, Brink, Café Balsma, Café Brinkzicht, Topstuk | Leave a comment

Duustere doad’n van de duvel van Deever

In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog verschenen in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) regelmatig verslagen van rechtzaken tegen Nederlanders die fout waren geweest in de Tweede Wereldoorlog. Deze rechtzaken dienden in Drente bij het Bijzonder Gerechtshof in Assen, veelal het Tribunaal van Assen genoemd. In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van dinsdag 8 april 1947 verscheen het navolgende verslag van de rechtzaak tegen de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma uut Deever.

Bijzonder Gerechtshof Assen
Duistere daden van Diever’s duivel
Doodstraf geëischt tegen Klaas Balsma

“Het is slechts een bloemlezing van uw wandaden, die we vanmiddag zullen behandelen”, aldus verwelkomde de president den 54-jarigen caféhouder Klaas Marcus Balsma uit Diever. Balsma was een fel aanhanger van ‘Landbouw en Maatschappij’ [1] en werd in 1941 lid van de N.S.B. Bij de oprichting in 1944 werd hij lid van de Landwacht en wel als sectie-commandant van de Hulplandwacht.
Op aanvrage van ex-burgemeester Posthumus [2], werd te Diever in September 1944 een afdeeling Beroepslandwacht gestationneerd in het Schultehuis, de sadistische groep Sanner. Met Sanner onderhield Balsma nauwe betrekkingen. In October 1944 zag hij Sanner bezig met het uithooren van een persoon, die zich Dijkstra noemde. Verdachte stapte binnen en zei: “Zoo Groenewoud, ben je daar ook !” Hiermee was de ware identiteit van ‘Dijkstra’ bekend, het was de ambtenaar ter secretarie Groenewoud.
Verdachte: “Ik was verrast en liet me het ontvallen.”
Groenewoud werd weggevoerd en is nooit teruggekeerd [3].
President: “Dat heeft hij te danken aan die verrassing van U.”
Balsma als welkome gids
Begin 1944 kwam bij Balsma een ambtenaar bij den ‘Arbeits Kontroll Dienst’ te Meppel, H. Zijlstra genaamd. Zijlstra vertelde dat zijn werk was het arresteeren van onderduikers voor den ‘Arbeitseinsatz’ [4]. Wanneer hij niet genoeg arrestaties verrichte, zou hij, Zijlstra, worden ontslagen. Balsma zegde alle medewerking toe. Op een Zondagavond ontmoetten zij elkaar op de Dieverbrug en Balsma verstrekte Zijlstra een aantal adressen van onderduikers. Daarna ging Balsma mee om als gids te dienen. Verschillende adresssen werden afgewerkt. Geen resultaten werden geboekt ten huize van de weduwe Pot, de weduwe Timmerman, den heer Kerssies, den heer Vos en een zekeren Hessels. Bij de familie Boelens werd de zoon Pieter opgehaald [5], de heer Madhuizen te Wapse werd gearresteerd, toen zijn zoons niet thuis bleken tezijn [6], bij de familie Hessels te Oldendiever werden twee onderduikers gevonden. Eén à twee maanden later gaf Balsma aan Zijlstra het adres van Berend Strik en een lijst met namen. Berend Strik zou gedwongen worden om Zijlstra de andere adressen te wijzen.
President: “Dit lijstje is nu in mijn handen, verdachte. Jammer, dat jullie zoo slordig waren!”
Nog een derde keer hielp Balsma den A.K.D.-man Zijlstra [7] door een aantal adressen te wijzen.
Ook voor Sanner was Balsma dikwijls een welkome gids.
Razzia te Dwingeloo
Balsma ging met de Beroepslandwacht mee naar de gemeente Dwingeloo voor een razzia. Te Lheebroek werden de landbouwer Jan Kiers en zijn vier onderduikers gearresteerd en voorts nog drie andere onderduikers. De heer Kiers is nimmer teruggekeerd.
Bij een andere gelegenheid werd een huiszoeking gedaan bij de familie Zwanenburg aan de Beilervaart [8]. Er werd niets gevonden. Toen kwamen Balsma en zijn collega Hinten op het idee om in de beerput te kijken. Daarin vonden zij een doosje met bonkaarten en foto’s van Geallieerde piloten. De heer Zwanenburg en zijn dochter Wietske werden gevangen genomen. Zwanenburg werd naderhand gefusilleerd [9].
De ondergedoken landbouwer Jacob Hessels te Diever werd door Balsma ontdekt en gearresteerd.
Cornelis de Boer, die had verondersteld dat de Duitschers van de aardappels V-1 brandstof maakten, werd door den Landwachter Van der Veen uit Meppel en door Balsma ernstig mishandeld.
De gearresteerde ambtenaar ter secretarie Pook moest in het Schultehuis diepe kniebuigingen maken tot hij er bij neerviel. Daarna werden hem de teennagels met een karabijn afgeslagen. Toen men met deze mishandelingen wilde ophouden, zei Balsma: “Ga maar door, hij weet het wel.”
Tijdens de rechtzitting hoorde Balsma alles uiterlijk kalm aan. Hij wist zich niet anders te verdedigen dan door onbeteekende aanmerkingen te maken op getuige-verklaringen.
President: “Als U nu terugziet, hoe denkt U er dan over ?”
Balsma: “Het is niet goed geweest.”
President: “Als Duitschland gewonnen had, was U nu burgemeester.”
Advocaat-fiscaal: “Dan was U minstens Beauftragte [10] in Engeland.”
Doodstraf geëischt
In zijn requisitoir wees de advocaat-fiscaal er op, dat verdachte klaarblijkelijk zijn wandaden in koelen bloede en bij het volle verstand heeft bedreven. Diever werd in dezen man zwaar getroffen. Spreker vergeleek verdachte met den beruchten Jan Smit uit Beilen, die ter dood is veroordeeld. “Deze verdachte is nog veel erger,”, aldus spreker, “men zou hem de ‘Duivel van Diever’ kunnen noemen. Deze man mag mijns inziens niet in de maatschappij terugkomen en daar bij levenslang gratie steeds mogelijk is, eisch ik den doodstraf.”
De verdediger Mr. L.G. Brouwer uit Beilen, vond het zeer merkwaardig, dat er tot 1944 vrijwel geen klachten over Balsma zijn en dat hij zich juist na de eerste ontmoeting met Zijlstra ontpopte als een verschrikkelijke handlanger van den vijand. Spreker achtte het mogelijk, dat Balsma onder den invloed van Zijlstra is gekomen. Voorts lag hij aan de leiband van de Beroepslandwacht. Spreker achtte den doodstraf een veel te zware straf.
Uitspraak op 17 April aanstaande [11].

Opmerkingen bij het artikel in de Olde Möppeler (Meppeler Courant)
[1] In de grote crisis in de dertiger jaren van de vorige eeuw richtten ontevreden boeren Landbouw en Maatschappij op, een protestbeweging, die ook  in de gemeente Diever steun kreeg. Een aanzienlijk deel van het kader en de aanhang van deze beweging stapte later over naar de N.S.B.
[2] De N.S.B.’er Pier Obe Posthumus.
[3] Cornelis Marinus Groenewoud was ambtenaar bij de gemeente Diever. Hij dook op 24 april 1944 onder. In november 1944 arresteerden landwachters van de groep Sanner hem op zijn onderduikadres in Nijeveen. Hij overleed op 21 februari 1945 in het concentratiekamp Neuengamme.
[4] Arbeitseinsatz is het Duitse woord voor tewerkstelling van arbeiders.
[5] Zie het interview met Pieter Boelens in het hierna volgende artikel.
[6] Luitzen Madhuizen werd gearresteerd, omdat zijn zonen Gerard en Hendrik Jan waren ondergedoken, om te ontkomen aan de Arbeitseinsatz.
[7] A.K.D. is de afkorting van Arbeits Kontroll Dienst.
[8] De razzia van de landwachters Balsma en Hinten vond plaats in de nacht van 18 op 19 oktober 1944.
[9] Naderhand bleek nog dezelfde dag te zijn. Lammert Zwanenburg, geboren op 22 juni 1894, werd na ernstig te zijn mishandeld, in de avond van 19 oktober 1944 doodgeschoten in kamp Westerbork.
[10] Beauftragte is het Duitse woord voor gevolmachtigde.
[11] De beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma kreeg van het oorlogstribunaal in Assen niet de doodstraf, maar een gevangenisstraf. Hij heeft vastgezeten in de strafgevangenis in Veenhuizen. Hij moest werken in de keuken van de gevangenis. Hij kwam aan het einde van de vijftiger jaren van de vorige eeuw vrij.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die een verstokte liefhebber van artikelen op papier is, kan het hiervoor weergegeven artikel ook ten zeerste lezen op de bladzijden 8, 9, 10 en 11 van Opraekelen 05/1, het in maart 2005 uitgegeven papieren blad van de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren blad of dat papieren blad bij iemand in kunnen zien.

Afbeelding 1
Wolter Smit, de niet onbemiddelde bosbaas van Berkenheuvel, in dienst van Mr. Albertus Christiaan van Daalen, kocht in 1928 het oude boerencafé Brinkzicht an de brink in Deever, liet het afbreken en liet ter plekke het nieuwe café Brinkzicht bouwen voor zijn dochter Gesina (Siene), die getrouwd was met de in de Tweede Wereldoorlog in Deever en omstreken zo berucht geworden N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma. De foto voor deze ansichtkaart is in 1930 gemaakt, kort na de bouw van het nieuwe café Brinkzicht an de brink in Deever. Het zou best eens zo kunnen zijn dat één van de twee vrouwen, die bij het café in de schaduw van de kastanjeboom staan, Gezina (Siene) Smit is.

Afbeelding 2
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze foto van de in 2019 en 2020 verprutste brink in Deever, met het in 1928 gebouwde café Brinkzicht op de achtergrond, gemaakt op vrijdag 28 november 2020.

Afbeelding 3
Artikel in de de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van dinsdag 8 april 1947.

Posted in Café Balsma, Café Brinkzicht, Klaas Marcus Balsma, N.S.B., Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Ut boer’ncafé van Haarm Hummel an de brink in 1903

De redactie van ut Deevers Archief laat de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief graag meegenieten van alle prachige oude ansichtkaarten uut de gemiente Deever. Bijgaande zwart-ansichtkaart van het boerencafé van Harm Pieter Hummelen is in 1903 verstuurd en is daarmee de bij de redactie oudst bekende ansichtkaart uut de gemiente Deever.
Boekhandel Roelof (Roef) van Goor an de Kruusstroate in Deever gaf in januari 1975 het boekje ‘De historie en pre-historie van Diever in woord en beeld’ van Arend Mulder uit. Op bladzijde 99 – zie de bijgevoegde afbeelding – is de hier getoonde zwart-wit ansichtkaart opgenomen met de volgende tekst.

Café Brinkzicht
Alleen de ouden van dagen uit Diever zullen zich dit oude boerencafé nog herinneren. Staande achter tafeltje links is de vroegere eigenaar Harm Pieter Hummelen met naast hem z’n vrouw Anna List, die haar eerste zoon Pieter op schoot heeft. De dame naast de fiets is mej. Maria Hillegonda Mulder, aan wier nagedachtenis nog het gedenkraam in het koor van de Ned. Hervormde Kerk te zien is. De drie dames aan het tafeltje rechts zijn mij onbekend, evenals het oude echtpaar om het hoekje, dat schijnbaar niet op de foto wil, maar wel nieuwsgierig is naar wat gaat gebeuren. In plm. 1910 werd Harm Hummel boer in de Peperstraat en werd Jan Barelds eigenaar van het café. Deze verkocht het plm. 1925 weer aan Harm Smit van “Berkenheuvel”, die het liet afbreken en vernieuwen tot het hedendaagse hotel. Zijn dochter Siena, pas gehuwd met Klaas Balsma, plaatste hij er in. Toen na april 1945 Balsma als N.S.B.’er werd opgepakt, werd het hotel beheerd door H. Figelant. Enige jaren geleden ging dit over aan de tegenwoordige hotelhouder A. Benthem van Kalteren.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Harm Pieter Hummelen werd in de volksmond natuurlijk gewoon Haarm Hummel genoemd.
De hier getoonde zwart-wit ansichtkaart is een topstuk, ondanks het feit dat de originele glasplaat overbelicht is. Het is tot nu toe de enig bekende afbeelding, waarop het boerencafé van Haarm Hummel van dichtbij is te zien.
Bij de redactie is de verblijfplaats van slechts vier exemplaren van deze ansichtkaart bekend. Jij kunt als verzamelaar van ansichtkaarten uut de gemiente Deever een exemplaar van deze kaart maar beter wel als topstuk in jouw verzameling hebben, want anders hoor jij niet bij de club.
Uit het ‘Register der Localiteiten waar Vergunning voor den Verkoop van Sterken Drank in het Klein in de Gemeente Diever is verleend’ blijkt dat Burgemeester en Wethouders op 18 maart 1893 aan Harm Pieter Hummelen een vergunning ‘voor den verkoop bij hoeveelheden van minder dan tien liter voor gebruik ter plaatse of elders’ verleenden.
Het boerencafé aan de brink had als adres Diever 6. Het verlof gold voor de beide op de afbeelding zichtbare voorkamers. Op 19 april 1906 werd de vergunning ingetrokken, omdat Harm Pieter Hummelen en zijn gezin verhuisden naar de Peperstraat.
Harm Pieter Hummelen is geboren op 27 juli 1863 in Deever en is overleden op 18 september 1933 in Zwolle.

Anna List is geboren op 26 januari 1874 in Eursinge in de gemeente Havelte en is overleden op 24 maart 1941 in Almelo. Zie het bijgevoegde rouwbericht.
Harm Pieter Hummelen en Anna List trouwden op 23 april 1902 in Deever.
In een aantal akten van de burgerlijke stand van de gemiente Deever wordt bij Harm Pieter Hummelen – toen hij aan de brink woonde – als beroep vermeld kastelein en logementhouder, later – toen hij an de Peperstroate woonde – wordt als beroep landbouwer vermeld.
Arend Mulder geeft in zijn tekst aan dat het poppie op de schoot van Anna List haar eerste zoon Pieter is. Deze zoon Pieter is Pieter Hendrikus Hummelen, hij is geboren op 19 april 1903 in Deever en is helaas overleden op 12 april 1904 in Deever.
Arend Mulder geeft in zijn tekst aan dat de vrouw links naast de boom Maria Hildegonda Mulder is. Maria Hildegonda Mulder is Maria Hillegiena Mulder. Zij is geboren op 23 januari 1879 in Oldendiever als dochter van boer Willem Mulder en Anna Catrina Seinen. Ze is geboren in de boerderij die nu als adres heeft Kastanjelaan 18. Maria Hillegiena Mulder was een tante van Arend Mulder. De vader van Arend Mulder was Jan Mulder en die was een broer van Maria Hillegiena Mulder.
Over het gebrandschilderde gedenkraam in het kerkgebouw aan de brink van Deever is een en ander te vinden op het internet.
In 1906 (dus niet in 1910) verhuisden Harm Pieter Hummelen en zijn gezin naar de Peperstraat, naar de boerderij op de plek die nu als adres heeft Peperstraat 13
.
Het boerencafé werd voortgezet door Jan Barelds. Burgemeester en Wethouders verleenden hem daartoe met ingang van 6 mei 1906 een vergunning voor de grote voorkamer aan de westkant, dat wil zeggen voor de kamer aan de kant van de Hoofdstraat.
De redactie heeft in het bericht in ut Deevers Archief aandacht besteed aan het boerencafé van Jan Barelds.
In 1927 werd de bouw van een nieuw café met concertzaal ter plekke van het afgebroken boerencafé aanbesteed. Het was, zoals Arend Mulder beschrijft. Harm Smit, de verbazingwekkend kapitaalkrachtige bosbaas van Berkenheuvel, kocht het oude boerencafé en financierde de bouw van het nieuwe café met concertzaal ten faveure van zijn dochter Siene en haar man, de in de Tweede Wereldoorlog zo beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma.
De bewindvoerder van de bezittingen van de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma verpachtte café Brinkzicht na de Tweede Wereldoorlog, toen Klaas Marcus Balsma in de strafgevangenis Veenhuizen vast zat, aan Hendrik Figeland.
In 1958 ging de pacht van café Brinkzicht over op mevrouw Jantje (Jannie) Strampel.
Zij trouwde later met de van Kalteren afkomstige Lambertus (Bertus) Benthem.
De grote vraag is natuurlijk wanneer het café Brinkzicht van de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma werd verkocht ?
Was dat nadat hij vrij kwam uit gevangenschap in de vijftiger jaren van de vorige eeuw ?
Of was mevrouw Jantje (Jannie) Strampel niet de pachtster, maar de koopster van café Brinkzicht geworden ?
Of werd café Brinkzicht pas verkocht na het overlijden van de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma op 12 maart 1970 ?

De redactie heeft de kleurenfoto can café Brinkzicht op woensdag 22 april 2020 gemaakt.


Posted in Alle Deeversen, Ansichtkoate, Café Balsma, Café Brinkzicht, Café Jan Barelds, Overlijdensbericht | Leave a comment

Feestoam’d van de boerinnebond in café Balsmoa

Op het voorblad van het geïllustreerde familie-weekblad voor Groningen en Noord-Drente ‘Het Noorden in Woord en Beeld’, Jaargang 11, 1935-1936, nummer 33, 1 november 1935 verscheen de volgende duidelijk in scène gezette foto van de Bond van Boerinnen en andere Plattelandsvrouwen in Drente. Bij de nepfoto is de volgende tekst vermeld.

Geheel in de sfeer
werden op den feestavond van den Bond van Boerinnen en andere Plattelandsvrouwen in Drente, te Diever gehouden, demonstraties gegeven in het spinnen en het karen van de wol, een huisindustrie, die welhaast geheel verdwenen is en die toch eenmaal zo’n belangrijke plaats innam in het huiselijk- en familieleven, dat tot het geheele dorp werd uitgebreid.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De Bond van Boerinnen en andere Plattelandsvrouwen in Drente werd in de volksmonde gewoon de boerinnebond genoemd.

In het papieren blad met de enigszins negatief klinkende naam Opraekelen van de heemkundige vereniging uut Deever werd in juni 2017 in nummer 2 van jaargang 23 (Opraekelen, nummer 17/2) op bladzijde 30 slechts de foto binnen het omkaderde deel van bijgaande afbeelding getoond.
Bij die foto in het papieren blad met de enigszins negatief klinkende naam Opraekelen heeft de samensteller van dit blad helaas geen bron vermeld. De grondregel van het publiceren over vroeger is toch wel het vermelden van bronnen bij een artikel of een foto. Hoe eenvoudig kan het zijn.
In het geval van de afbeelding op bladzijde 30 van nummer 17/2 van het blad met de enigszins negatief klinkende naam Opraekelen, is de bron het hier getoonde voorblad van het geïllustreerde familie-weekblad voor Groningen en Noord-Drente ‘Het Noorden in Woord en Beeld’, Jaargang 11, 1935-1936, nummer 33, 1 november 1935, tenzij een afdruk van het originele negatief in kringen rond en binnen de heemkundige vereniging uut Deever circuleert.
Wat wel aardig en nuttig is, is dat bij de afbeelding op bladzijde 30 van nummer 17/2 van het blad met de enigszins negatief klinkende naam Opraekelen, dus ook op de hier getoonde afbeelding, de namen van de drie vrouwen -mit ut ooriezer op- op de voorgrond van de foto zijn vermeld. De redactie van het Deevers Archief citeert het volgende: Van links naar rechts: Klaassien Fransen-Mulder aan het spinnewiel, Janna Smidt-Vos en Aaltje Barelds-Pieper aan het kaarden. Hartelijk dank voor deze gegevens. De namen van de twee vrouwen -ok mit ut ooriezer op- op de achtergrond werden daarbij helaas niet vermeld. De redactie heeft wel de indruk dat het boerinnenfeestje is gehouden in café Balsma aan de brink van Deever.
Mevrouw Klaassien Mulder is geboren op 28 januari 1911 in Deever en is overleden op 22 december 1969 in Deever. Zij was een dochter van Jan Mulder (die in de volksmond Jan Boatie werd genoemd) en Roelofje Tissingh. Zij trouwde op 9 mei 1935 met boer Roelof Fransen uit Zwollerkerspel. Ze was op deze foto dus net een paar maanden getrouwd. Roelof Fransen (die in de volksmond de Fraanse werd genoemd) is geboren op 8 oktober 1904 en is overleden op 22 september 1977.
Mevrouw Janna Vos is geboren op 17 januari 1900 in Lhee en is overleden op 9 november 1968 op Kalter’n bee Deever. Zij was een dochter van Jans Vos en Aaltje Muggen. Zij trouwde op 29 februari 1924 in Dwingel met boer Harm Smidt. Harm Smidt is geboren op 3 december 1899 in Ruinen en is overleden op 10 december 1981 in Assen.
Mevrouw Aaltje Pieper is geboren op 7 januari 1905 in Old’nhoave bee Rune en is overleden op 4 april 1991 in Wittelte. Zij was een dochter van Jan Pieper en Niessien Tissingh. Zij trouwde op 9 juni 1926 met boer Hendrik Lefferts Barelds. Hendrik Lefferts Barelds is geboren op 8 oktober 1900 in Wittelte en is overleden op 10 augustus 1954 in Wittelte.
De tekst onder de afbeelding vermeldt dat mevrouw Aaltje Barelds-Pieper bezig is met het karen van de wol. De tekst bij de foto op bladzijde 30 van nummer 17/2 van het blad met de enigszins negatief klinkende naam Opraekelen vermeldt dat mevrouw Aaltje Barelds-Pieper bezig is met het kaarden van de wol. Karen of kaarden, beide werkwoorden kunnen blijkbaar worden gebruikt. Duidelijk is te zien dat mevrouw Aaltje Barelds-Pieper voor de foto aan het poseren is en niet weet hoe wol moet worden gekaard.
De twee grote vragen zijn aan alle personen die denken het Deevers te beheersen en aan alle personen die het Deevers nog niet beheersen, maar ijverig en ernstig bezig zijn met het leren van het Deevers:
– Hoe wordt het Nederlandse werkwoord kaarden in het Deevers geschreven ?
– Wat is de Deeverse betekenis van het werkwoord opraekeln ?
De redactie verneemt het bijzonder graag ! 

Posted in Boer'nlee'm, Café Balsma | Leave a comment

Vugèdering van de N.S.B. in café Balsma uutestelt

Op 6 maart 1943 verscheen in het Agrarisch Nieuwsblad de volgende korte advertentie over het uitstellen van een vergadering van de afdeling Diever van de Nationaal Socialistische Beweging (N.S.B.) in het café van de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma an de brink in Deever. De redactie heeft in de openbare bronnen niet kunnen vinden of en wanneer de aangekondigde vergadering wel is gehouden. En wat zou de agenda van deze vergadering zijn geweest ?

Nationaal Socialistische Beweging – Diever
De aangekondigde Openbare Vergadering op 7 maart in café Balsma wordt tot nader datum uitgesteld.

Posted in Brink, Café Balsma, Deever, N.S.B.'er, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

N.S.B.-propaganda-bijeenkomst in café Balsma

In de Duits-gezinde krant ‘Drentsch dagblad, officieel orgaan voor de provincie Drenthe’, jaargang 2, nummer 519, van 5 februari 1944 verscheen het volgende propaganda-bericht van de N.S.B.

Europa één. Volksvergadering op dinsdag 8 februari in café Balsma, te Diever. Spreker J.G. Jans. Onderwerp: Wat wil ons volk. Wat willen wij: Socialisme. Aanvang 7.30 uur. Entree 25 cents. Een hecht verbond van vrije volken.

In de Duits-gezinde krant Drentsch dagblad, officieel orgaan voor de provincie Drenthe, Jaargang 2, nummer 519, van 10 februari 1944 verscheen het volgende korte bericht over de op 8 februari 1944 gehouden propaganda-bijeenkomst van de N.S.B.

Plaatselijk nieuws. Diever.
In café Balsma vond een volksvergadering plaats met als spreker J.G. Jans met het onderwerp ‘Wat willen wij: socialisme’. Een talrijk publiek was opgekomen. Tijdens de rede heerschte er een aandachtig gehoor. Vóór het uitspreken van de rede hield de heer Jans eerst een vergadering met de werkerskern. Verschillende vragen van de aanwezigen werden op vlotte wijze door den spreker beantwoord.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Op 8 februari 1944 organiseerde de N.S.B. een propaganda-bijeenkomst in het café van de N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma aan de brink in Deever. De spreker was J.G. Jans, de gewestelijke propagandaleider van de N.S.B. in de provincies Groningen en Drenthe.
De Nationaal Socialistische Beweging in Nederland (N.S.B.) werd officieel opgericht in 1932 door Anton Mussert. Om zich te onderscheiden van de gewone politieke partijen noemde de N.S.B. zich een ‘beweging’.
De N.S.B. was niet-democratisch en was pro-Duits. Onder invloed van de ontwikkelingen in Hitler-Duitsland radicaliseerde de N.S.B. en werden ook anti-Joodse standpunten ingenomen.
De N.S.B. zag de Europese eenwording als een ‘Een hecht verbond van vrije volken’, maar dan wel onder het nationaal-socialisme.
De grote vraag is wie in de  gemiente Deever lid waren van de in het weergegeven bericht zo genoemde ‘werkerskern’ ?

Abracadabra-1266
Abracadabra-1265

Posted in Café Balsma, Deever, Klaas Marcus Balsma, N.S.B., N.S.B.'er, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Lijkwagendienst vergadert in café Balsma

In de Duitsgezinde krant Drentsch dagblad, officieel orgaan voor de provincie Drenthe, jaargang 1, nummer 289 van 10 mei 1943 verscheen de volgende hier afgebeelde advertentie.

Vergadering ‘Lijkwagendienst’ Diever. 13 mei te 3 uur. Café Balsma. Het Bestuur,

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
Op 13 mei 1943 hield de ‘Lijkwagendienst Diever’ haar jaarvergadering om 3 uur ’s middags in café Balsma.
Het bestuur van de lijkwagendienst had blijkbaar geen behoefte het gebruik van het café van de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma aan de brink in Deever te boycotten en te vergaderen in een ander café in Deever.
De Lijkwagendienst was de opvolger van één van de oude noaberplichten en was de voorloper van de begrafenisvereniging.
In het Deevers Archief is een exemplaar van het huishoudelijk reglement van de Lijkwagendienst aanwezig.

Abracadabra-1263

Posted in Brink, Café Balsma, Deever, Lijkwagendienst, N.S.B.'er, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Ik heb bee disse aksie un sölver’n theelepeltie esteul’n

De redactie van ut Deevers Archief publiceerde in 2002, in nummer 02/1 van Opraekelen, het papieren blad van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, het volgende artikel ‘Maurice Domingo was één van de parachutisten’ voor de Deeversen met belangstelling voor het verleden van de gemiente Deever.
In de nacht van 7 op 8 april 1945 om elf uur ’s avonds werd de eenheid waar Maurice Domingo deel van uitmaakte boven Drente gedropt. Ze moesten landen bij Appelscha, maar kwamen neer in de bossen bij het gesticht Armenwerkhuis, in de buurt van de Ossekoele an de Grönnegerweg bee Deever.
De geharde Franse parachutist is zich wel bewust geweest van de bijdrage van Geesje (die zichzelf Gees noemde) Schoemaker, de dochter van postkantoorhouder Lambert Schoemaker, aan de acties van de Franse parachutisten in en bee Deever.
Geesje van der Werf-Schoemaker is zondag 11 augustus 2013 op 92-jarige leeftijd in haar woonplaats Den Helder overleden. See is op donderdag 15 augustus 2013 vanuut de kaarke an de brink begreu’m op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Geesje Schoemaker was in de Tweede Wereldoorlog vooral actief als koerierster van het verzet.

Maurice Domingo was één van de parachutisten
In maart 1999 kwam op het postkantoor van Deever een pakje aan met als adres: Madame La Postière de Diever. Postière en 1945. Hollande. Het pakje bleek bestemd te zijn voor de in Den Helder wonende mevrouw Geesje van der Werf-Schoemaker, dochter van Lambert Schoemaker, die in de Tweede Wereldoorlog de postkantoorhouder van Deever was. Zij zat toen in het verzet in Diever. Het pakje bevatte een document, waarin Maurice Domingo herinneringen ophaalt aan de Tweede Wereldoorlog. Bij de geallieerde operatie ‘Amherst’ zat hij in de eenheid onder leiding van luitenant Edgard Thomé die bij Deever landde. Onderstaand artikel is een samenvatting van het door mevrouw Karin Broekema uit het Frans vertaalde document ‘Iedere ontvluchte van Frankrijk heeft zijn verhaal’.

Maurice Domingo werd geboren op 19 mei 1921 in Narbonne in Frankrijk. Hij was een zoon van Spaanse ouders, maar had de Franse nationaliteit. Hij vervulde zijn dienstplicht in het Franse leger. Maurice was pas vijftien jaar oud, als hij in 1936 ten tijde van de Spaanse burgeroorlog meehielp met het vervoer van voedsel en wapens naar de strijders tegen de fascist Franco. Een keer werd een vrachtwagen aangevallen door aanhangers van Franco. Hij en de chauffeur werden gedwongen om de geladen vrachtwagen achter te laten. In 1942 sloot hij zich in Narbonne aan bij de eerste vormen van verzet. Hij bracht dienstweigeraars van Narbonne via Perpignan naar de Spaanse grens, vanwaar ze verder trokken naar Engeland om te gaan vechten tegen de Duitsers. Op één van die tochten werd hij in 1943 gearresteerd. Maurice zat vier en een halve maande gevangen in Barcelona in Spanje. Ook werd hij door de Gestapo in Narbonne gearresteerd en in een treinwagon op transport gezet naar Duitsland, maar hij wist onderweg te ontsnappen.

De Engelse consul vroeg hem naar Engeland te komen om vandaar naar Afrika te vertrekken. Maurice vertrok via Spanje naar Engeland en nam dienst in het derde regiment van de Special Air Service (S.A.S.). In Engeland maakte hij zijn eerste oefensprong als parachutist uit een heteluchtballon. Op 1 januari 1944 liet Maurice Domingo in Londen op verzoek van een legeraalmoezenier zijn eerste testament opmaken. Het luidde: “Ik schenk mijn leven aan Frankrijk.”

In 1944 werd Maurice voor het eerst gedropt. Dat gebeurde boven Bretagne in Frankrijk. Hij kwam alleen neer in het dorpje Andivisiau. Hij voegde zich daar bij de verzetstrijders. Hij gaf deze raad en leerde hen hoe met Engelse wapens om te gaan. Maurice heeft daar ook een brug en een spoorweg opgeblazen. Toen de geallieerden in Bretagne arriveerden voegde hij zich weer bij het derde regiment van de SAS.

De volgende opdracht waaraan Maurice deelnam, was een dropping, zijn tweede, boven de Franse Jura. De parachutisten moesten eerst verzetstrijders in het fort Homon bevrijden. Vervolgens moesten zij het leger van generaal de Lattre helpen. Dit leger was in de Provence aan land gekomen. De officieren van generaal de Lattre hadden behoefte aan informatie over de plaats waar de zware pantservoertuigen van de vijand zich bevonden. De parachutisten staken enkele nachten achter elkaar de linies over om uit te zoeken waar deze wapens waren. Dat gebeurde tussen bombardementen door die om de drie minuten een paar minuten stopten. In Clerval in de Jura hebben de parachutisten een lange nacht zwaar gevochten met de Duitsers. Maurice Domingo was gedurende dat hele verschrikkelijke en bloedige gevecht aanwezig. Er vielen doden en gewonden en alles stond in brand, maar de parachutisten kwamen als overwinnaars uit de strijd. Zij hadden de route vrijgemaakt voor het leger van generaal de Lattre, dat in de ochtend arriveerde.

In de nacht van zeven op acht april 1945 om elf uur ’s avonds werd de eenheid waar Maurice deel van uitmaakte boven Drenthe gedropt. Ze moesten landen bij Appelscha, maar kwamen neer in de bossen bij Diever. Volgens Maurice hebben ze in Diever en omgeving vier opdrachten uitgevoerd, namelijk de burgemeester van Diever kidnappen, de belangrijkste route blokkeren, een vliegveld aanvallen en een uitkijktoren bezetten en in het kanaal schuiten aanvallen, die het front van explosieven voorzagen.
Het eerste wat de luchtcommando’s in Diever deden was de burgemeester gevangen nemen. Maurice schrijft hierover: “De burgemeester van Diever werd door mij gevangen genomen. Hij was net een kop koffie aan het drinken. Ik heb bij deze actie een zilveren theelepel gestolen. Deze lepel heb ik nog steeds in mijn bezit. Wij hebben de burgemeester aan de autoriteiten overgebracht.”

Maurice Domingo moest schuiten van de Duitsers in de Drentsche Hoofdvaart saboteren. Dat gebeurde bij slecht weer. Maurice schrijft: “We hebben de hele nacht in de regen gewacht op die rotschuiten !” Die schuiten zaten vol met explosieven. Door een explosie op een van de schuiten raakte Maurice gewond. Hij werd naar de eerste divisie van het Canadese leger gebracht. Hij verbleef daarna enige tijd in Schotland om te herstellen.

Terugdenkend aan zijn dropping in Drenthe schrijft Maurice: “Het slagen van onze opdracht in Drenthe is te danken aan de postbeambte van Diever, die ons naar verschillende locaties in Diever heeft gebracht.”

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De Franse Union Nationale de Parachutistes besteedde op 6 juni 2006 in haar blad aandacht aan Maurice Domingo:
Parachuté dans la nuit du 7/4/45 dans la région de Diever (Frisseland) a participé à toutes les attaques de la section et a notamment contribué par son sang froid à l’immobilisation puis à l’attaque et à la destruction d’un remorqueur chargé d’explosifs. Pour cette action la croix de guerre commémorative avec boucle “Krijg te land 1940-1945” lui sera décernée par la Reine Juliana le 2 janvier 1951. Maurice Domingo rejoindra la France le 23 avril 1945 et sera démobilisé le 10 septembre de la même année. Il est nommé sergent chef de réserve le 1° janvier 1946.

Met de postbeambte wordt Geesje Schoemaker bedoeld.
Mau
rice Domingo werd op 2 januari 1951 door koningin Juliana onderscheiden met het Oorlogsherinneringskruis met de gesp Krijg te land 1940-1945.

Posted in Aar'mhuus, Café Balsma, Deever, Fraanse parachutist, Gees Schoemaker, N.S.B.'er, Opraekelen, Pier Obe Posthumus, Tweede Wereldoorlog, Verzet | Leave a comment

De vijand diensten bewezen in de oorlogstijd

In de Heerenveensche Courant verscheen op 8 april 1947 het volgende bericht over het Drents Bijzonder Gerechtshof in Assen inzake het proces tegen de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma uut Deever

DRENTS BIJZONDER GERECHTSHOF.
3 april.
DOODSTRAF GEËIST.
De vijand diensten bewezen in de oorlogstijd.

Klaas Marcus Balsma, 54 jaar, caféhouder te Diever, gedetineerd, heeft als landwachter de gehele omgeving van Diever onveilig gemaakt. Bij de landwachters was hij sectie-commandant en deed steeds actief mede aan vele huiszoekingen, aan arrestaties en vooral het opsporen van onderduikers.
Het dikke dossier van hetgeen deze man ten laste wordt gelegd, bevat een aantal bewijsstukken van verdachtes wandaden.
Getuige H. Dijkstra, wachtmeester, die in de bezettingstijd bij de A.K.D. te Meppel gedetacheerd was, zeide dat de verdachte als gids dienst deed, om met zijn kameraden (?) in Diever jacht op onderduikers te maken.
Getuige weduwe Kiers deelt mee, hoe de verdachte aanwezig was bij de arrestatie van haar man en vier onderduikers. Haar man kwam helaas nimmer terug.
Verdachte was zeer ijverig en actief bij de arrestatie van Zwanenburg te Beilen, die door de Moffen gefusilleerd is geworden.
De beide getuigen Jacob Hessels en Jan Hilberts uit Diever, verklaren dat ze de gevolgen van verdachte’s handelen aan den lijve hebben gevoeld.
De advocaat-fiscal meent, dat deze verdachte met zijn volle verstand heeft gehandeld en eist voor deze verdachte, ‘de duivel van Diever’ meermalen genoemd, de doodstraf.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
In ut Deevers Archief is inmiddels al heel wat gepubliceerd over de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma, de eigenaar van café Brinkzicht an de brink in Deever.
De A.K.D. is de Arbeidscontroledienst.
De beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma maakte in Deever en omstreken met name jacht op mannen die de Arbeitseinsatz ontliepen.

Posted in Café Balsma, Café Brinkzicht, Klaas Marcus Balsma, N.S.B.'er | Leave a comment

Zoals je ziet ben ik nog te Diever

Ansichtkaarten zijn een belangrijke bron van gegevens voor het schrijven over vrogger in de gemiente Deever.
De hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart is op zondag 23 juli 1939 in Deever in het postkantoor an de Heufdstroate gestempeld, wellicht door postkantoorhouder Lambert Schoemaker.
Een ansichtkaart van dit type wordt een vierluik genoemd; op de kaart worden vier kleine fotootjes getoond, in dit geval gebouwen in het dorp Deever. De vier kleine fotootjes staan elk apart ook afgebeeld op een gewone ansichtkaart.
Aan de linkerkant van de ansichtkaart is het café Centrum van Berend Slagter an de Kruusstroate te zien; dit nu wit geschilderde gebouw bestaat in enigszins verbouwde vorm nog steeds.
Boven in het midden van de ansichtkaart is het café Brinkzicht van de N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma te ziet, dit gebouw bestaat in enigszins verbouwde vorm nog steeds.
Onder in het midden van de ansichtkaart is de oude kerk van de gereformeerde geloofsgemeente an de Kruusstroate te zien, dit gebouw -met uitzondering van het torentje- bestaat niet meer, op deze plek staat nu een andere kerk van de gereformeerde geloofsgemeente, die Kruiskerk is genoemd, maar gelukkig wel met het oude torentje. Het oude torentje moet toch èch wè as Deevers aarfgood worden beschouwd.
Aan de rechterkant van de ansichtkaart is de kaarke an de brink van Deever te zien. De kaarkhof (ook wel kaarketuun genoemd) was volkomen terecht afgezet met glint’n. De kaarkhof of kaarketuun behoort duidelijk niet tot de niet-origineel Saksische brink van Deever. De al in 1939 sterk vervallen kerk aan de brink is in 1956/1957 grondig gerestaureerd.
Het is jammer dat het fotootje aan de linkerkant van de ansichtkaart iets wordt overlapt door het fotootje boven in het midden van de ansichtkaart; dat was helemaal niet nodig.
De ansichtkaart is op vrijdag 21 juli 1939 door Joop geschreven aan mejuffrouw Mathilde L. Groenewoud, Wilhelminastraat 39, Den Haag. Afzender Joop schreef de volgende tekst op de achterkant van de ansichtkaart:
Zooals je ziet ben ik nog te Diever. Zondag als ’t goed weer is, ga ik met Cor een tocht maken en ga dan in Meppel slapen en Maandag naar huis, trein Roosendaal, verder fietsen. Ik kom misschien nog wel eens naar den Haag, maar er ligt zooveel werk thuis, dat ik er nu tegenop zie. Wees hartelijk gegroet van Cor en Joop en tot een volgende keer.

Posted in Aarfgood, Ansichtkoate, Café Balsma, Café Centrum, Deever, Griffemiède kaarke, Kaarke an de brink | Leave a comment

Bouw café met concertzaal van Klaas Marcus Balsma

In het Nieuwsblad van het Noorden verscheen op 27 januari 1927 het volgende bericht over de uitslag van de publieke aanbesteding van de bouw van een café met concertzaal voor rekening van Klaas Marcus Balsma. 

Diever, 26 januari.
Voor rekening van den heer K.M. Balsma te Jubbega had heden alhier de publieke aanbesteding plaats van een café met concertzaal enzovoort aan de Brink te Diever.
I. Timmerwerk, enzovoort, hoogste inschrijver J. Coenraads te Noordwolde, f. 12479, laagste Mos en Zoer te Dwingelo, f. 11475.
II. Schilderwerk. Hoogste inschrijver G. Koster, alhier, f. 1290,-, laagste B. ter Wal, alhier, f. 1175.
III. Betonwerken. Hoogste inschrijver G.F. Bijl, Meppel, f. 879.30, laagste D. Faber te Assen, f. 348.
IV. Grondwerk. Hoogste inschrijver M. Punt, alhier f. 400, laagste L. Klok te Dieverbrug, f. 335.

Posted in An de Deeverbrogge, Brink, Café Balsma, Café Brinkzicht, Deever, Klaas Marcus Balsma | Leave a comment

N.S.B.’ers na de bevrijding gevangen in café Balsma

In de gemiente Deever hielden de leden van de Binnenlandse Strijdkrachten (B.S.) zich in de eerste dagen na de Tweede Wereldoorlog met name bezig met het opsporen en vastzetten van N.S.B.’ers en pro-Duitse Nederlanders uit de omgeving van Deever.
Ze werden vastgezet in café Brinkzicht an de Brink in Deever, dit café was eigendom van de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma, die zelf eerst ook in zijn eigen café werd vastgezet, nadat hij in Appelscha was opgepakt.
Voor het luchten van deze mensen was een omheind stuk grond buiten het café beschikbaar.
Na verhoor en na opmaak van een eerste proces verbaal door de leiding van de Binnenlandse Strijdkrachten (B.S.) mochten sommigen naar huis, anderen kwamen terecht in kamp Westerbork.
Het is een goede zaak dat betrokkenen over het gebeurde in de Tweede Wereldoorlog willen getuigen.
In de webstee easy.dans.knaw.nl van Data Archiving and Networked Services zijn getuigen-verhalen van N.S.B.’ers die hebben vastgezeten in kamp Westerbork te vinden. Zo ook interview 16 waarin een in de Tweede Wereldoorlog pro-Duits gezinde vrouw uut Oldendeever vertelt over haar ervaringen in en na de Tweede Wereldoorlog.

Posted in Café Balsma, Café Brinkzicht, Klaas Marcus Balsma, N.A.D.-kamp, N.S.B., Oll'ndeever, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

De Nederlandsche Volksdienst en de Winterdienst

In het Drentsch dagblad, het officiële door de Duitse bezetter gecontroleerde orgaan voor de provincie Drenthe van 4 augustus 1942 (eerste jaargang, nummer 56), verscheen het navolgende bericht van een bijeenkomst in café Balsma an de Brink in Deever.

Diever. In café Balsma was een vergadering belegd om te komen tot een vrijwillige organisatie van den Nederlandschen Volksdienst en Winterhulp Nederland. De leiding van deze avond berustte bij het wijkhoofd den heer Muggen te Dieverbrug. De spreker de heer Zuurveen gaf een uiteenzetting van den N.V.D. en de W.H.N.
Het doel van deze vergadering is volkomen geslaagd aangezien een voldoend aantal personen aanwezig was om een vrijwillige organisatie tot stand te brengen.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De Nederlandsche Volksdienst (N.V.D.) werd in juli 1941 op initiatief en met hulp van de Duitse bezetter opgericht naar het voorbeeld van de National Sozialistische Volkswohlfahrt in Duitsland. De oprichters wilden al het sociale werk in Nederland bundelen in de Nederlandsche Volksdienst (N.V.D.). Het ging de bezetter om de nazificering van het maatschappelijk werk in Nederland. Door zich in te zetten voor de Nederlandsche Volksdienst (N.V.D.), steunde men in feite de vijand. De Nederlandsche Volksdienst (N.V.D.) was per gemeente georganiseerd. Uit de zuinig geformuleerde laatste alinea van het bericht mag blijken dat de Nederlandsche Volksdienst (N.V.D.) niet zo’n succes zou worden in de gemeente Deever.
De Stichting Winterhulp Nederland (W.H.N.) was de nationaalsocialistische organisatie die tijdens de Tweede Wereldoorlog alle maatschappelijke hulpverlening, zoals verleend door de overheid, particuliere en kerkelijke organisaties in Nederland moest overnemen.
Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog werd de woning van het wijkhoofd Muggen an de Deeverbrogge in brand gestoken.

Abracadabra-1245

Posted in Café Balsma, Café Brinkzicht, Klaas Marcus Balsma, N.S.B., N.S.B.'er, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma zoekt een dienstbode

In  het Drentsch dagblad (officieel orgaan voor de provincie Drenthe), jaargang 1, nummer 176, van 22 december 1942 verscheen het navolgende bericht, waaruit blijkt de N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma op zoek was naar een dienstbode.

Gevraagd: een dienstbode voor de dag of voor dag en nacht of een werkster, 3 dagen per week. K.M. Balsma, café, Diever.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma was weduwnaar. Zijn vrouw Gezina Catharina Smit, geboren op 7 april 1895, overleed op 27 september 1938. Haar graf met grafsteen is te vinden op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee’j Deever .
Klaas Marcus Balsma werd geboren op 28 april 1892 in Eernewoude (Tietjerksteradeel).
De overlijdensadvertentie in de Leeuwarder Courant van 13 maart 1970 vermeldt dat hij op 12 maart 1970 op 77-jarige leeftijd is overleden in Appelscha (Ooststellingwerf) en op 16 maart 1970 is verbrand in Groningen.

Posted in Café Balsma, Café Brinkzicht, Deever, Klaas Marcus Balsma, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment