Category Archives: Kattelieke Kaarke

Un foto van de bau van de kattelieke kaarke

In Spinning Houwe, het papieren blad van de Stichting Waalres Erfgoed, jaargang 15, nummer 4, december 1915 verscheen het artikel Familie Brinkmann, geschreven door Harrie van de Laak. De redactie van ut Deevers Archief heeft toestemming van de de Stichting Waalres Erfgoed dit artikel in ut Deevers Archief op te nemen. De redactie is de Stichting Waalres Erfgoed bijzonder erkentelijk voor deze toestemming.

Familie Brinkmann
Twee jaar terug stond onderstaande foto op Facebook Oud-Aalst-Waalre met bijgaande tekst: 1934 – verbouwing aan de kerk van Onze Lieve Vrlouwe Presentatie in Aalst. Volkert Brinkmann (waarschijnlijk degene boven aan de ladder) heeft hierbij geholpen.. De vraag hierbij is: is dat juist ?
Het probleem is dat de raamindeling niet klopt. Tussen twee steunberen zitten steeds drie smalle ramen, terwijl er bij de Aalster kerk slechts één breed raam tussen de steunberen zit. Na enig speurwerk op internet heb ik de kerk met de drie ramen tussen de steunberen gevonden: Zorgvlied, een klein gehucht in Drente. Deze kerk is in 1924 gebouwd, dus de tekst bij de foto had moeten zijn: boven aan de ladder staat Volkert Brinkmann bij de bouw van de kerk in Zorgvlied, gemeente Diever.
Natuurlijk was het niet toevallig dat ik in Drente ging zoeken, in het bevolkingsregister van Waalre kunnen we zien dat Valentinus Brinkmann zich met zijn gezin op 4 mei 1933 in Aalst gevestigd heeft vanuit Diever, Zorgvlied 55. Zorgvlied maakt deel uit van de gemeente Diever in Drente, een plaatsje vlak bij de grens met Friesland. Zijn beroep was koopman en timmerman, dus het is mogelijk dat hij meegewerkt heeft aan de verbouwing van onze kerk in 1934, echter de foto is in Zorgvlied genomen.
In het kort de geschiedenis van de familie Brinkmann: Johann Friedrich Brinkmann is geboren in 1807 in Südmerzen in Duitsland, een plaatsje enkele kilometers ten noorden van Mettingen. Hij vertrekt naar Friesland, naar Haskerdijke, trouwt daar met Aaltje Berends Kruis en zijn beroep is veenbaas.
Zijn zoon Bernardus Frederick Brinkmann geboren in 1845 trouwt met Johanna Elisabeth van Putten, hij is boer en herbergier in Zorgvlied.
Zijn zoon Valentinus geboren in Zorgvlied Diever in 1882 vestigt zich met zijn vrouw Riemke Kingma en 12 kinderen in Aalst. Hij is echter niet de eerste Brinkmann die zich in Aalst vestigt, dat is zijn zus Maria Margaretha getrouwd met Johannes Halman.
Daarvóór was het gedrag van Johannes Halman vergelijkbaar met een asielzoeker. In 1924 komt hij vanuit Weesperkarspel in Luyksgestel, in 1928 vertrekt hij naar Veldhoven, in 1930 gaat hij weer terug naar Luyksgestel, in hetzelfde jaar vestigt hij zich in Aalst.
Volkert (die naam is afgeleid van Valentinus) was in zijn jeugd een verdienstelijk schaatser, blijkens de uitslagen in de krant, onder andere in Hepkema’s courant van 24 januari 1903. In 1905 overlijdt zijn vader, maar zijn moeder blijft herbergierster.
Uit Hepkema’s courant van 23 mei 1908. Volkert was de enige zoon, dus waarschijnlijk betreft het hier Volkert.
In Aalst zijn verschillende families verbonden met de Brinkmannen. Onder andere Gilsing, Flapper, Piepenbrock, Habraken, Strijbos, Heesterbeek, Baselmans, enzovoort.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Zie ook het bericht De fumilie Halman woonde op Woater’n en Zorgvliet.
De redactie heeft het bestuur van de Stichting Waalres Erfgoed verzocht een goede scan van de in afbeelding 1 afgebeelde foto van de rooms katholieke kerk op Zorgvliet ter beschikking te stellen voor publicatie in ut Deevers Archief.
Op de afbeeldingen 3 en 4 zijn de gegevens uit het bevolkingsregister van de gemiente Deever van het echtpaar Valentinus Brinkmann en Riemkje Kinkma en hun 13 kinderen te lezen. Het gezin werd op 10 september 1929 uitgeschreven uit het bevolkingsregister van de gemiente Deever. Het gezin vertrok naar Veldhoven in Noord-Brabant.

Het gezin Brinkmann was als volgt samengesteld.
1.  Valentinus (Volkert) Brinkmann
Hij is geboren op 17 april 1882 op Zorgvliet. Hij is overleden op 14 juni 1961 in Aalst. Hij trouwde op 8 oktober 1910 in Deever met Riemkje Kingma.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
2.  Riemkje (Regina) Kingma
Zij is geboren op 18 november 1888 in Wirdum (Leeuwarderadeel). Zij is overleden op 22 september 1964 in Aalst. Zij trouwde op 8 oktober 1910 in Deever met Valentins Brinkmann.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
3.  Bernardus Antonius Brinkmann
Hij is geboren op 10 juli 1911 op Zorgvliet. Hij is overleden op 9 september 1988 in Waalre. Hij trouwde op 26 september 1940 in Waalre met Barbara Hendrica Cox.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
4.  Emerentiana Maria Brinkmann
Zij is geboren op 30 oktober 1912 op Zorgvliet. Zij is overleden op …
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
5.  Ignatius Willebrordus Brinkmann
Hij is geboren op 27 juli 1914 op Zorgvliet. Hij is overleden op 20 … in Eindhoven.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
6.  Johannes Frederik Brinkmann
Hij is geboren op woensdag 10 mei 1916 op Zorgvliet. Hij is overleden op woensdag 16 januari 1985 op 68-jarige leeftijd in Valkenswaard. Hij trouwde met Hendrika Wilhelmina Gerrits. Zij is geboren op zondag 10 juli 1921 in Nijmegen en is overleden op donderdag 23 maart 2006 op 84-jarige leeftijd in Velden.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
7.  Johanna Alida Brinkmann
Zij is geboren op maandag 29 juli 1918 op Zorgvliet. Zij is overleden op zondag 21 december 1997 op 79-jarige leeftijd in Veldhoven. Zij trouwde op donderdag 21 mei 1953 op 34-jarige leeftijd met de 32-jarige Christianus (Chris) Antonius Gilsing. Hij is een zoon van Petrus Leonardus Gilsing en Maria Gerarda Walraven. Christianus is geboren op vrijdag 11 maart 1921 in Eindhoven. Hij is overleden op dinsdag 2 mei 1989 op 68-jarige leeftijd in Waalre. Van Johanna en Christianus zijn vijf kinderen bekend.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
8.  Agatha Maria Brinkmann
Zij is geboren op 10 mei 1920 op Zorgvliet. Zij is overleden op 13 maart 1921 op Zorgvliet, oud: 10 maanden.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
9.  Willebrordus Joseph Brinkmann
Hij is geboren op 1 juli 1922 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
10.  Antonius Bernardus Brinkmann
Hij is geboren op 6 oktober 1923 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
11.  Valentinus Johannes Brinkmann
Hij is geboren op 14 januari 1925 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
12.  Bernardinus Johannes Brinkmann
Hij is geboren op 3 september 1926 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
13. Agatha Maria Brinkmann
Zij is geboren op 10 mei 1928 op Zorgvliet. Zij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
14. Reginald Antonius Brinkmann
Hij is geboren op 11 december 1929 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.

Afbeelding 1
Bladzijde 3 van het papieren blad Spinning Houwe van de Stichting Waalres Erfgoed, jaargang 15, nummer 4, december 1915.
Op de links afgebeelde foto is de man in het zwart pastoor M.D.N.J. Epping en is de man boven aan de ladder Valentinus (Volkert) Brinkmann.


Afbeelding 2
Het bovenste deel van bladzijde 4 van het papieren blad Spinning Houwe van de Stichting Waalres Erfgoed, jaargang 15, nummer 4, december 1915.


Afbeelding 3

Afbeelding 4

Posted in Kattelieke Kaarke, Zorgvliet | Leave a comment

De paus hef Henduk Bos ok un goll’n medallie egee’m

In de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) van 1 mei 1981 verscheen een artikeltje over boer in ruste Hendrik Bos uit Zorgvliet. De tekst van het artikeltje luidt als volgt.

De 77-jarige Hendrik Bos in Zorgvlied is onderscheiden met de eremedaille in goud, verbonden aan de Orde van Oranje Nassau.
De heer Bos, thans rustend landbouwer, was van 1921 tot 1976 organist van de Rooms Katholieke te Zorgvlied en van 1925 tot 1976 kerkmeester van deze kerk.
Sedert 1962 is hij ook voogd van de Stichting Sint Anthony Gasthuis te Zorgvlied en in die functie was hij tot voor kort ook belast met de dagelijkse zorg voor de provenierswoningen naast de Rooms Katholieke kerk (welke binnenkort worden gerestaureerd).
Naast zijn jarenlange activiteiten voor de Rooms Katholieke kerk in Zorgvlied was hij ook hulp en toeverlaat voor de bewoners van de proveniershuisjes en voor vele anderen in de kleine dorpsgemeenschap.
Voor zijn verdiensten ontving de heer Bos enige jaren geleden reeds de pauselijke onderscheiding Pro Ecclesia et Pontifice.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Het was vroeger goed zo nu en dan eens een middagje bij het archief van de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) langs te gaan en materiaal te verzamelen dat de moeite waard is op te nemen in ut Deevers Archief.  Tegenwoordig is het archief van de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) via het internet te raadplegen. De Olde Möppeler (Möppeler Kraante), de krant van ‘de aandere kaante van de Deeverse bos’ publiceert wel degelijk over zaken van ‘de aandere kaante van de Deeverse bos’.
In ut Deevers Archief  moet zeker ook aandacht moeten worden besteed aan ‘de katholieke kerk’ op Zorgvliet en ook aan de rol van Hendrik Bos (geboren op 2 juli 1903, overleden op 9 januari 1983). Hij is onderscheiden met de eremedaille in goud verbonden aan de Orde van Oranje Nassau en de medaille in goud verbonden aan Pro Ecclesia et Pontifice 
(Latijn voor: Voor Kerk en Paus)Hendrik Bos was drager van een respectabele wereldlijke en kerkelijke onderscheiding.
Burgemeester Hermen Gerrit Overweg reikte de gouden eremedaille van de Orde van Oranje Nassau uit aan Hendrik Bos.
De zwart-wit foto is gemaakt door boer, dorpsfiguuur en dorpsfotograaf Harm Hessels uut Deever, dat ligt an de aandere kaante van de bos.

Abracadabra-1568Abracadabra-1567

Posted in De aandere kaante van de Deeverse bos, Haarm Hessels, Kattelieke Kaarke, Lodewijk Guillaume Verwer, Sint Anthonij Gasthuis, Zorgvliet | Leave a comment

Andreas-parochie viert 100-jarig bestoan in 1984

In de Leeuwarder Courant van 29 september 1984 verscheen het navolgende artikel ‘Parochie in Zorgvliet ontstond uit liefdadigheid’ ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de rooms-katholieke Andreas-parochie op Zorgvliet.

Parochie in Zorgvlied ontstond uit liefdadigheid
De Andreas-parochie in Zorgvlied, waartoe ook een flink deel van Zuidoost-Friesland behoort, heeft al vele jaren geen eigen pastoor meer. Samen met Gorredijk en Oosterwolde, parochies die pas in de dertiger jaren ontstonden uit het initiatief van de paters Franciscanen, vormt de 100-jarige parochie een pastoraal verband onder leiding van pater Johan Meertens en pastoraal werkster Margaret Dekker.
De kiem van de parochie Zorgvlied werd gelegd door de Verwers, een rijke familie die veel aan liefdadigheid deed. Lodewijk Quillaume Verwer en zijn vrouw haalden arme Brabantse boeren naar het grensgebied tussen Friesland en Drenthe om kleine bedrijfjes te runnen op de grond die daar op grote schaal door de familie was aangekocht. In hun fraaie buiten ‘Huize Zorgvlied’ was ook een kapel ingericht en daar werden in 1880 de eerste kerkdiensten gehouden.
Al spoedig werd besloten één van de bijgebouwen van Huize Zorgvlied tot kerk om te bouwen. In september 1884 werd de eerste pastoor geïnstalleerd, Petrus Johannes Conradus van Haagen. Aan de Friese kant van de provinciegrens werkte hij onder meer in Appelscha, Haule, Oosterwolde, Donkerbroek, Makkinga, Noordwolde en Olde en Nieuwe Bercoop.
Een paar jaar later kocht de parochie een stuk grond van de familie Verwer op voorwaarde dat er een kerk, een pastorie en een eigen kerkhof zouden komen. De kerk verrees in 1923 en 1924, terwijl de pastorie werd gevestigd in ‘het Witte Huis’, dat de familie in 1919 aan de rooms-katholiek gemeenschap schonk.
Vanaf 1936 heeft Zorgvlied geen eigen pastoor meer gehad. Er ontstond eerst samenwerking met Veenhuizen, later met Wateren. Sinds de komst van pater Meertens, die tevens deken is van Heerenveen, werkt Zorgvlied samen met Oosterwolde en Gorredijk. De parochie telt ongeveer driehonderd zielen.
Het 100-jarig jubileum wordt morgen gevierd met een eucharistieviering om 10.00 uur en een receptie na afloop in ‘Villa Nova’. ’s Middags is er een feestprogramma voor de kinderen en ’s avonds samenzang en de opvoering van een revue. Over de geschiedenis van de jubilerende parochie is een boekje verschenen. 

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De familie Lodewijk Guillaume (dus niet Quillaume) Verwer gaf aan ‘Huize Zorgvlied’ de naam ‘Castra Vetera’ ?
De vraag is of de parochiegrond van de familie Verwer is gekocht of ten geschenke is gekregen ?
De eerste pastoor Petrus Johannes Conradus van Haagen is op 24 september 1847 in Nijmegen geboren. Hij overleed op 22 april 1933 in Groenlo. Hij was toen 85 jaren oud. Hij schopte het in de rooms-katholieke kerk tot deken.
Volgens het bijgaande bidprentje werd Petrus Johannes Conradus van Haagen op 18 september 1884 niet pastoor op Zorgvliet, maar pastoor te Wateren. Zelfs in 1884 was de naam van het dorp Zorgvliet nog niet gevestigd. Dus het 150-jarig bestaan van het dorp Zorgvliet voor alle zekerheid maar na 2034 vieren ?
Wie kan de redactie op het spoor zetten van het uit 1984 daterende boekje over de geschiedenis van de 100-jarige Andreas parochie ? Wie is in het bezit van dit boekje ? Wat is de titel van het boekje ?
De foto bij het artikel is gekopieerd van een ansichtkaart, die in 1935 is uitgegeven door de firma J.F. le Roux te Assen. Een scan van deze ansichtkaart is aanwezig in de verzameling van ut Deevers Archief, zie de bijgaande afbeelding. Het huis ‘het Witte Huis’ aan de linkerkant van de foto op de ansichtkaart is de pastorie van de rooms-katholieke geloofsgemeente.

Abracadabra-1616
Abracadabra-1615Abracadabra-1612Abracadabra-1611

Posted in Ansichtkoate, Bidplètie, De aandere kaante van de Deeverse bos, Kattelieke Kaarke, Sint Anthonij Gasthuis, Witte Huis, Woater’n, Zorgvliet | Leave a comment

Van de trouwstoet wödd’n oarig wat fotoos emeuk’n

In de krant ‘het Nieuwsblad van Friesland – Hepkema’s-Courant’ verscheen op 10 augustus 1904 het navolgende bericht over de festiviteiten op Zorgvlied ter gelegenheid van het kerkelijk huwelijk van Cecilia Johanna Verwer en Jacobus Livinus Joannes Meddens op 8 augustus 1904. 

Eerbetoon
Zorgvlied, 8 augustus. ’t Was feest in het dorp. De huizen met groen versierd, bijna overal de driekleur uit, eerebogen langs de wegen en ieder in feestelijke stemming. Wat was er aan de hand ? ’t Geld alles tot eerbetoon aan de hier zoo hooggeachte familie Verwer, van wie eene dochter in het huwelijk trad.
Een eerewacht geleidde den trouwstoet naar de kerk. Bij den terugkeer stond het hoofd der school met de onderwijzers en een aantal leerlingen het jonge paar op te wachten; een feestlied werd gezongen en het hoofd hield een toespraak.
Hierna werd een optocht met 17 versierde wagens gehouden, voorstellende het verleden en het heden. In volgorde stelde elke wagen voor:
1. Kweekschool voor zeevaart.
2. De goede oude tijd (een oude vrouw met spinnewiel op een ossewagen).
3. Het onderwijs.
4. Naaischool.
5. Veenderij.
6. Heidebewoners.
7. Boschcultuur.
8. Landbouw.
9. Zonder mij geen bier (hopteelt).
10. Het laatste voer.
11. Zorgvliedsche bouwtrant.
12. ’s Lands welvaren.
13. Voorheen en thans.
14. De gezonde apotheek (bakkerij).
15. Vliegende concurrent.
16. Leve de coöperatie (sigarenfabriek).
17. Zegewagen (handel en nijverheid)
Van deze prachtigen stoet werd menig kiekje genomen.
’s Avonds werd een vuurwerk afgestoken.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Dochter Cecilia Johanna van Lodewijk Guillaume Verwer en Johanna Cornelia Ludovica van Wensen trouwde dan toch nog op 31-jarige leeftijd met blijkbaar een acceptabele partij.
Cecilia Johanna Verwer is op 10 september 1872 in Leeuwarden geboren, zij is op 7 juni 1923 in Soest overleden, ze was toen pas 50 jaren oud.
Cecilia Johanna Verwer en Jacobus Livinus Joannes Meddens waren al op 3 augustus 1904 voor de wet getrouwd in Deever. Het echtpaar is kerkelijk getrouwd in de door Lodewijk Guillaume Verwer tot kerk verbouwde schuur, de voorganger van de huidige kerk van de rooms-katholieke geloofsgemeente op Zorgvliet.
Het eerbetoon van de Zorgvlieders/Zorgvlieters/Zorgvliedenaren/Zorgvlietenaren was wel bedoeld voor dochter Cecilia Johanna, maar goed beschouwd toch meer voor vader Lodewijk Guillaume Verwer.
De onderwerpen van de 17 versierde wagens laten mooi zien wat de Zorgvlieters rond de eeuwwisseling bezig hield: vooruitgang, vooruitgang, vooruitgang.
Het onderwerp van versierde wagen 10 trekt de aandacht. Voor de vele ‘not-native-speakers’ die tegenwoordig Zorgvliet en Woater’n bevolken: het Deeverse woord ‘voer’ betekent ‘vracht’ of ‘lading’. Het laatste voer betekent de laatste lading, wellicht reed in de optocht een boerenwagen volgeladen met hooi mee, ‘ut laèste voer heuie’, of was ‘de heuiing’ begin augustus 1904 nog niet voorbij ?
Het onderwerp van versierde wagen 11 trekt ook de aandacht. Wat was de Zorgvliedsche bouwtrant ? Was dat de architectuur van de villa’s van de familie Verwer ? Of betrof het de wederopbouw van de van her en der aangesleepte huizen en boerderijtjes, zoals het Amsterdamsche huis ?
De redactie kan de onderwerpen van de versierde wagens 14 en 15 niet duiden. Wie kan dat wel ?
De redactie vindt het verheugend dat tijdens de optocht menig kiekje is genomen. Was de in Deever geboren fotograaf Hans Kuiper uit Noordwolde – in betaalde opdracht van Lodewijk Guillaume Verwer – de maker van deze kiekjes ?
De redactie heeft de goede hoop dat vroeg of laat meer mooie afbeeldingen van Zorgvliet boven wateren zullen komen.
De hiervoor beschreven trouwerij vond op 8 augustus 1904 plaats. De hier afgebeelde zwart-wit-ansichtkaart is in 1904 verzonden, da’s ook toevallig. De pastoor had het gemakkelijk. Hij hoefde voor het inzegenen van het huwelijk niet ver te reizen, want hij woonde in het huisje direct rechts van de kerk.

Abracadabra-1599

Abracadabra-1601Abracadabra-641

Posted in De aandere kaante van de Deeverse bos, Hans Kuiper, Kattelieke Kaarke, Lodewijk Guillaume Verwer, Woaterse skoele | Leave a comment

Un kattelieke jeugdhaarbaarg van de K.V.C.

De redactie van ut Deevers Archief laat de bezoekers van de webstee van ut Deevers Archief graag meegenieten van al het moois uut de gemiente Deever. De redactie toont hier een exemplaar uit zijn verzameling ansichtkaarten. 
De historische werkgroep Zorgvliet-Groot-en-Klein-Wateren-Oude-Willem, deel uitmakend van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever uut Deever, heeft in de beschrijving van een historische wandeling door Zorgvliet en Wateren de volgende tekst (voor wat deze waard is) over het op bijgaande zwart-wit ansichtkaart afgebeelde pand opgenomen.

Dit huis stond aanvankelijk in Oldeterp. Een tegenover het huis wonende freule vond het een lelijk huis en wilde dat het afgebroken zou worden. Dat geschiedde rond 1900. Timmerman Dalstra kocht het huis en bouwde het in Zorgvlied weer op. Daarna was het een timmerwinkel en een boerderij, annex kruidenierswinkel. Ook was het enige tijd een jeugdherberg voor Rooms Katholieke jongeren.

In de Heerenveensche Koerier van 17 februari 1950 verscheen het volgende korte berichtje

Een katholieke jeugdherberg te Zorgvlied 
Diever. Naar we vernemen, ligt het in de bedoeling van de Katholieke Vacantiehuizen- en Jeugdherbergencentrale een jeugdherberg te stichten te Zorgvlied in de gemeente Diever. De mooie omgeving leent zicht uitstekend voor dit doel.


In het Limburgsch Dagblad verscheen op 19 juli 1952 de volgende advertentie van de Katholieke Vacantiehuizen- en Jeugdherbergen Centrale (K.V.C.), waarin ook de jeugdherberg van Zorgvlied wordt genoemd. Aardig is te lezen wat destijds de kosten voor het verblijf in een katholieke jeugdherberg waren.Abracadabra-1578
De katholieke jeugdherberg op Zorgvlied, adres Zorgvlied 3, bestond nog in 1965, gelet op de volgende advertentie, die op 9 april 1965 verscheen in de krant De Telegraaf.Abracadabra-1577Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Er is op Zorgvliet heel wat afgesjouwd met panden !
Het afgebeelde pand zou afkomstig zijn uit Oldeterp ?
Het Amsterdamse huis aan de Dorpsstraat zou helemaal vanuit Amsterdam zijn versleept naar Zorgvliet ?
Villa Laanzicht is vanaf de Dorpsstraat op Zorgvliet versjouwd naar de Deeverbrogge.
Het is van groot belang dat de historische werkgroep ‘Groot-en-Klein-Wateren-Oude-Willem-Zorgvlied’ in een mogelijk aanstaand populair-wetenschappelijke boek over de geschiedenis van Zorgvliet, Groot- en Klein Woater’n en de Olde Willem aandacht besteedt aan de invloed van de katholieke kerk in deze streek, een katholieke jeugdherberg is daar een exponent van.

Posted in Ansichtkoate, De aandere kaante van de Deeverse bos, Kattelieke Kaarke, Zorgvliet | Leave a comment

Buut’ncentrum De Jonge Wacht aagter ut Witte Huus

De Katholieke Jeugdbeweging De Jonge Wacht voor jongens in de leeftijd van 12 tot 17 jaren had in de tweede helft van de dertiger jaren van de vorige eeuw een zo genoemd ‘buitencentrum’ op Zorgvliet. Dit aspect van het rijke roomsche leven op Zorgvliet moet zeker aan de orde komen in een eventueel aanstaand populair wetenschappelijk geschiedenisboek over Zorgvliet, Wateren en Oude-Willem.
Het was geen vast buitencentrum met barakken voor de jongens, een barak voor de leiders, een sanitaire barak, een keukenbarak, een kapelbarak, maar het was meer een tijdelijk kampeercentrum voor in de zomer, bij de pastorie met de naam Het Witte Huis, naast de rooms-katholiek kerk.
Als de jongens op kamp gingen, dan droegen ze frisse en fruitige groene uniformhemden. Waarschijnlijk waren het een soort van Katholieke Verkenners.
De jongens sliepen in tenten achter Het Witte Huis, ze maakten gebruik van de sanitaire voorzieningen in Het Witte Huis. De leiders sliepen in Het Witte Huis. Ongetwijfeld zal ook gebruik zijn gemaakt van de keuken in Het Witte Huis. Voor het deelnemen aan de mis hoefden de jongens niet ver te lopen.
Volgens dorpsfiguur wijlen Gerard Goettsch waren het buut’nlaanders, waren het jong’n uut de grote stad.
De vraag is of Het Witte Huis in de tweede helft van de dertiger jaren van de vorige eeuw leeg stond of dat het nog werd bewoond door een pastoor ?
De bijgaand afgebeelde voorkant van een in 1938 verstuurde -nu zeldzame- ansichtkaart -je kunt zo’n prachtig exemplaar toch maar beter wel in jouw verzameling hebben- toont de achtertuin en de achterkant van Het Witte Huis. Let daarbij ook op de twee masten waaraan een vlag is bevestigd, te denken valt aan de vlag van Nederland en de vlag van de Katholieke Jeugdbeweging of de Katholieke Verkenners.

Abracadabra-1607

Posted in Ansichtkoate, De aandere kaante van de Deeverse bos, Kattelieke Kaarke, Witte Huis, Zorgvliet | Leave a comment

Date et dabitur vobis. Geeft en u zal gegeven worden.

Op 9 oktober 1923 kreeg het bestuur van de Sint Andreas parochie op Zorgvliet van de aartsbisschop van Utrecht toestemming voor het bouwen van een nieuw kerkgebouw voor de rooms katholieke geloofsgemeente. Het inzamelen van het benodigde geld voor de bouw verliep voorspoedig, zodat al op 27 november 1923 de eerste steen kon worden gelegd. Op 15 juli 1924 werd de kerk op plechtige wijze ingewijd.
Bij het inzamelen van het benodigde geld kreeg een donateur als dank bijgaande kaart met daarop de tekst:
Date et dabitur vobbis. Geeft en u zal gegeven worden.
De tekst is afkomstig uit de Bijbel:
Lucas 6:38.
In het Latijn luidt de tekst van Lucas 6:38 als volgt:
Date dabitur vobis mensuram bonam confersam et coagitatam et supereffluentem dabunt in sinum vestrum eadem quippe mensura qua mensi fueritis remetietur vobis.
In het Nederlands luidt de tekst van Lucas 6:38 als volgt:
Geeft, en u zal gegeven worden: eene goede, neergedrukte en geschudde overlopende maat zal men in uwen schoot geven; want met dezelfde maat waarmede gijlieden meet, zal ulieden wedergemeten worden.
De tekst uit de Bijbel zal wel niet letterlijk en niet materieel, naar overdrachtelijk en spiritueel bedoeld zijn geweest.
Blijkbaar waren na de geldinzamelingsactie nog wat kaartjes overgebleven, want meneer pastoor M.D.N.J. Epping verzond bijgaand exemplaar in 1926 aan den Weledele Heer C. Willemse, Strijbeek 359, te Ginneken. Ginneken ligt bij Breda in Noord-Brabant. Kwam meneer pastoor M.D.N.J. Epping uit Ginneken ?
De redactie van ut Deevers Archief raadt de maker van het beoogde populair-wetenschappelijke geschiedenisboek over Zorgvliet-Woater’n-Olde Willem aan bijgaande prachtige afbeelding op te nemen in zijn boek.
Het voordeel van het onderhouden van een webstee, zoals die van ut Deevers Archief, boven een boek (een boek ? ik heb al een boek), is dat niet veel teksten over de Sint Andreas kerk hoeven te worden overgeschreven, linken naar van belang zijnde gegevens in andere webstees volstaat, bijvoorbeeld naar de betreffende pagina in de webstee van het Monumentenregister.

Voor het overschrijven van teksten is gebruikt gemaakt van de Bijbel, dat is de gansche heilige schrift, bevattende alle de canonieke boeken boeken des ouden en nieuwen testaments; de gebruikte uitgave is op last van de hoogmogende heeren Staten-Generaal der Vereenigde Nederlanden en volgens het besluit van de nationale synode gehouden te Dordrecht in de jaren MDCXVIII en MDCXIX, uit de oorspronkelijke talen in onze Nederlandsche getrouwelijk overgezet en in 1902 uitgegeven door het Nederlands bijbelgenootschap, Herengracht 366, Amsterdam.

Abracadabra-1517Abracadabra-1518

Posted in Ansichtkoate, De aandere kaante van de Deeverse bos, Kattelieke Kaarke, Zorgvliet | Leave a comment

Un tiekening van Roelof Otto van Koert op un leie

In 1984 was de toen zestigjarige toren van de Sint Andreaskerk an de Dorpsstroate op Zorgvliet toe aan onderhoud. De dakbedekking van leisteen is daarbij vervangen. Tweehonderd vrijgekomen leien zijn bedrukt met een tekening van de Sint Andreaskerk en verkocht als souvenir.

Koop ’n lei van de Kerk
, dan kunnen we weer verder met het restauratiewerk.
Deze lei is nr. … van de 200; deze 60 jaar oude lei is gered tijdens de restauratie van de toren van de Heilige Andreaskerk te Zorgvlied.
De lei is bedrukt in het ‘Atelier van Koert te Elsloo’ naar het idee en ontwerp van Anny van der Berg – van der Hengel te Elsloo.
De opbrengst uit de verkoop van deze lei komt ten goede aan de restauratie van de Heilige Andreaskerk.
Namens het restauratiefonds..

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De Sint Andreaskerk an de Dorpsstroate op Zorgvliet is op 15 juli 1924 ingewijd door deken Vaas uit Wolvega. Derhalve was de toren in 1984 zestig jaren oud. Dus dat onderhoud aan het dak van de toren in 1984 was wellicht niet helemaal toevallig, want in dat jaar bestond de Sint Andreasparochie honderd jaren. En het eeuwfeest van de parochie kon natuurlijk niet met een lekkend dak worden gevierd.
De maker van de tekening op de hier afgebeelde leisteen is de in 1943 geboren kunstenaar Rudolf Otto van Koert uit Elsloo vlak bij Zorgvliet. De kunstenaar heeft op elk exemplaar van de tweehonderd geredde leistenen deze tekening gedrukt. De redactie zou wel graag van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief willen weten welke druktechniek de kunstenaar heeft gebruikt.
Elke leisteen had een nummer, dat met de hand werd ingevuld op een bijbehorend hier afgebeeld paperasje.
De redactie heeft bijgaand afgebeelde kleurenfoto gemaakt op woensdag 6 november 2019.

Posted in Kattelieke Kaarke, Sint Andreasparochie, Tiekening, Zorgvliet | Leave a comment

Un tiekening van de Sint Andreas kaarke op Zorgvliet

In 1984 is de publicatie ‘Heilige Andreasparochie 1884 – 1984’ uitgegeven ter gelegenheid van het 100-jarige bestaan van deze parochie op Zorgvliet. Mevrouw Marijke Westerveld en pastoor Koos Tolboom zijn de schrijvers van dit prettig te lezen boekje. De voorkant van het boekje is geïllustreerd met een tekening van de Sint Andreaskerk en de panden naast de kerk. Zie afbeelding 1
De redactie kwam de tekening bekend voor. Na enig zoeken vond de redactie de ansichtkaart die als voorbeeld voor de tekenaar kan hebben gediend. Zie afbeelding 2. De redactie weet helaas nog niet wie de maker is van deze tekening. Deze kleurenansichtkaart is in 1982 uitgegeven door uitgeverij Van der Meulen, Sneek b.v. De redactie weet niet bij welke neringdoenden op Zorgvliet deze ansichtkaart te koop was.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Posted in Ansichtkoate, Kattelieke Kaarke, Sint Andreasparochie, Tiekening, Zorgvliet | Leave a comment

De Sint Andreasparochie bestiet honderd joar

In de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) van 24 september 1984 verscheen het bericht dat op 30 september 1984 de Andreasparochie op Zorgvliet haar 100-jarige bestaan ging vieren.

Zorgvlied viert jubileum:
Honderd jaar Andreasparochie
Zorgvlied. De Andreasparochie te Zorgvlied viert eind deze maand het 100-jarig bestaan. Twee mensen in Zorgvlied hebben een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Zorgvlied en in het ontstaan van de parochie. Het zijn Lodewijk Guillaume Verwer en zijn echtgenote Johanna Cornelia Ludovica van Wensen. Lodewijk Guillaume Verwer werd geïnspireerd door de Maatschappij van Weldadigheid, die vooral in de omgeving van Frederiksoord en Vledder in het verleden veel liefdadigheid heeft verricht. Hij kocht een groot stuk bos en hei en stichtte hierop kleine bedrijfjes, waardoor hij onder andere Brabantse boeren aantrok. De familie liet ‘Huize Zorgvlied’ of ‘Castra Vetera’ bouwen, waarin één der kamers was ingericht als huiskapel. In 1880 krijgen enkele gelovigen toestemming van de paus, hun zondagsplicht in de huiskapel te vervullen met uitzondering van de grote feestdagen. Dan moest men naar de eigen parochiekerk te Steenwijkerwold.
De familie Verwer beschikte over een herenhuis met bijgebouwen los van het huis. In 1880 werden die bijgebouwen verbouwd en een gedeelte direct naast het herenhuis werd kerkje met afmetingen 5,5 bij 9,5 meter.
In september 1884 wordt de eerste pastoor geïnstalleerd. Het is Petrus Johannes Conradus van Haagen. De parochie omvat de volgende dorpen en gehuchten: Zorgvlied, Doldersum, Vledder, Veldhuizen, Appelscha, Nieuw-Appelscha, Fochteloo, Haule, Oosterwolde, Donkerbroek, Makkinga, Langedijk, Beuil, Noordwolde, Older- en Nieuwerberkoop.
In 1887 wordt een stuk grond gekocht van de familie Verwer, met als voorwaarde dat op deze grond een kerk, pastorie en kerkhof worden gesticht. In 1919 schonk de familie Verwer ‘Het Witte Huis’ aan de parochie. Tot 1966 heeft in deze woning steeds de pastoor gewoond.
Op 7 oktober 1923 werden de eerste stappen ondernomen tot de bouw van een nieuwe kerk. De bouw heeft negen maanden in beslag genomen. Hendrik Bos haalde met paard en wagen 180.000 stenen uit Dieverbrug, die daar per schip werden aangevoerd en bovendien haalde hij 150 kubieke meter zand uit Appelscha.
De kerk werd op 15 juli 1924 ingewijd door deken Vaas uit Wolvega. Deze was van 1881 tot 1897 pastoor te Zorgvlied.
Auto
In 1936 komt er een grote verandering, want Zorgvlied heeft geen eigen pastoor meer en dat was toch wel hard voor de parochianen. De pastoor en de kapelaan van Veenhuizen wisselen elkaar af in de zielezorg over Zorgvlied. De pastoor kreeg toestemming van de aartsbisschop om een tweedehands auto aan te schaffen. Zo kon één van beiden iedere dag naar Zorgvlied.
Op 12 oktober 1947 ging de benoeming in van pater Isaïas Onings als kapelaan van Veenhuizen belast met de zielezorg van Zorgvlied en Wateren. Hij nam zijn intrek in de pastorie, waar ook al reeds twee gezinnen woonachtig waren. In 1949 werd pater Onings benoemd tot pastoor van Bolsward.
Van 1949 tot de benoeming van pater J. Meertens hebben pater Jeroen Doedens en pater Groen hun herderlijke zorgen aan de parochianen in Wateren en Zorgvlied gegeven. Pater Meertens ging wonen in Oosterwolde. Hij is momenteel pastor van drie parochies, te weten Gorredijk, Oosterwolde en  Zorgvlied. Door de instelling van een nieuw parochiebestuur is er een verdeling van parochiële taken gekomen, waardoor de pastor enigszins ontlast kon worden.
Feest
Op 30 september aanstaande wordt dan het 100-jarig bestaan gevierd. De eeuwfeestcommissie onder leiding van Johan Wesselink heeft veel werk verzet. Men heeft dan ook een feestprogramma opgesteld. ’s Morgens na de kerkdienst, die om 10.00 uur wordt gehouden, is er een receptie in huize ‘Villa Nova’. Hierna is ’s middags een feestprogramma speciaal afgestemd voor de kinderen.
’s Avonds is er een ouderwetse kerksamenzanglof en daarna wordt er door alle commissies een zogenaamde revue opgevoerd. Als dit programma is afgewerkt, dan is er nog gelegenheid om een dansje te maken.
De datum van 30 september is bewust gekozen, want twee dagen eerder bestaat de openbare basisschool in Wateren 100 jaar. Vele oud-inwoners komen dat weekend ongetwijfeld naar Wateren-Zorgvlied om beide jubilea bij te wonen. Ter gelegenheid van dit eeuwfeest is er een herdenkingsboekje over de Andreasparochie te Zorgvlied verschenen. Het is geschreven door Marijke Westerveld en Koos Tolboom. Het biedt een goed historisch beeld van het katholieke leven in dit gedeelte van Zuidwest-Drente en Zuidoost-Friesland.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie merkt op dat in het bericht toch wel enige feitelijke onjuistheden staan. Het bericht lijkt een soort van in de gauwigheid opgeschreven van horen zeggen verhaal te zijn. De redactie vermeldt slechts de volgende feitelijke onjuistheid: ‘De familie Verwer liet ‘Huize Zorgvlied’ of ‘Castra Vetera’ bouwen …..’. Echter Jacobus Fransiscus de Ruiter de Wildt liet het landhuis bouwen en gaf het enkel de naam ‘Huize Zorgvlied’.
De redactie is niet achter de betekenis van de term ‘kerksamenzanglof’ gekomen. Wie het wel weet, die mag het uiteraard uitleggen.
De afgebeelde foto bij het bericht is gemaakt door de Deeverse dorpsfiguur en dorpsfotograaf Harm (Haarm) Hessels. Harm maakte daarvoor een foto van een oude ansichtkaart, waarop zijn te zien de pastorie, de rooms-katholieke kerk en de bejaardenwoningen van het Sint Anthonij Gasthuis. Hij heeft voor publicatie bij het bericht nog een foto gemaakt van een oude ansichtkaart, waarop zijn te zien de pastorie en de rooms-katholieke kerk. Maar die is niet bij het bericht opgenomen.
De redactie heeft de bijgevoegde kleurenfoto gemaakt op woensdag 19 september 2018.

Posted in Kattelieke Kaarke, Sint Andreasparochie, Verdwenen object, Zorgvliet | Leave a comment

Zorgvlied – Gegevens in de webstee dbnl.org

In de webstee dbnl.org van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren zijn in de rubriek Monumenten in Drenthe enige wetenswaardige gegevens over Zorgvlied te vinden. In de gegevens wordt nergens verwezen naar bronnen. In de webstee is ook niet te vinden wie de schrijver/toevoeger/bedenker van deze gegevens is. Wel zijn in de webstee een aardige foto te vinden van de Openbare Lagere School en de Rooms Katholieke kerk met het rijtje woonhuizen naast de kerk.

Posted in Kattelieke Kaarke, Woaterse skoele, Zorgvliet | Leave a comment

Groet’n uut Zorgvliet bee Noordwolde in Fryslân

Bijgaand afgebeelde zwart-wit ansichtkaart, een zo genaamde zes-luiks ansichtkaart, is op 2 juli 1908 voorzien van een adres en is op 3 juli 1908 op het postkantoor van Zorgvliet voorzien van een postzegel en een poststempel.
Fotograaf Hans Kuiper (geboren op 8 juli 1855 in Deever, overleden op 3 november 1937 in Blesdijke) is de maker van de zes foto’s, die voor deze prachtige ansichtkaart zijn gebruikt.

Afbeelding 1
Op deze ansichtkaart staan mooie fragmenten uit het rijke verleden op Zorgvliet. In ut Deevers Archief is ook een afbeelding van een ander exemplaar van deze ansichtkaart aanwezig; zie de betreffende afbeelding in het bericht Waarm eet’n bee de fumilie Verwer op ut Kastiel

Afbeelding 2
De kapel van Obadja is op 14 december 1904 in gebruik genomen. Zie het bericht De olde kapelle van Obadja op Zorgvlied.

Afbeelding 3
De redactie heeft het vermoeden dat het sigarenfabriekje in het gebouwtje aan de rechterkant naast het rijtje woonhuizen was gevestigd. Die woonhuizen bestaan nog, het gebouwtje naast de woonhuizen bestaat niet meer. Zie ook de foto in het bericht Echte sigaar’n van Lodewiek Willum uut Zorgvliet.


Afbeelding 4
Villa Villa Laanzicht staat niet meer op Zorgvlied. De villa Villa Laanzicht is in 1913-1914 afgebroken en weer opgebouwd an de Deeverbrogge. Zie het bericht Villa Villa Laanzicht steet now an de Deeverbrogge.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 207 een enigszins bijgesneden afbeelding van bijgaande afbeelding opgenomen. 


Afbeelding 5
Het oude rooms katholieke kerkje is in 1924 afgebroken. Ter plekke is de nog steeds bestaande rooms katholieke Sint Andreas kerk gebouwd.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 192 een afbeelding van bijgaande afbeelding opgenomen. Echter hier is iets meer aan de hand. De afbeelding die op bladzijde 192 van de Magnum Opus is opgenomen is breder dan de hier getoonde afbeelding. De redactie heeft het vermoeden dat de redactie van de Magnum Opus beschikt over een aparte foto, waarschijnlijk een afdruk van de originele foto, en dat op deze ansichtkaart een bijgesneden afbeelding van die foto is gebruikt. 


Afbeelding 6
De Noordelijke Hypotheekbank was gevestigd in de villa Villa Aurora. Deze villa bestaat nog steeds.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 205 een enigszins bijgesneden afbeelding van bijgaande afbeelding opgenomen. 

Afbeelding 7
Op deze afbeelding is de winkel van Wolfs te zien. Voor de winkel staan enige mensen. De ansichtkaart was vermoedelijk in de winkel van Adrianus Wolfs te koop. Adrianus Wolfs is geboren op 1 november 1861 in Steenwijkerwold. Hij kwam op 21 november 1900 in Zorgvliet aan uit Vledder. Hij was winkelier en zijn adres was toen Wateren 36. Hij vertrok in juni 1906 naar Weststellingwerf. Dat betekent dat de op 2 juli 1908 verstuurde ansichtkaart al ongeveer in 1905 moet zijn gemaakt !
Het aan de linkerkant van de afbeelding zichtbare huis vlak naast de winkel van Wolfs bestaat niet meer; zie de volgende afbeelding.

Posted in Kattelieke Kaarke, Obadja, Sigarenfabriek, Villa Aurora, Villa Laanzicht, Zorgvliet | Leave a comment

Logtfoto van de rooms kattelieke kaarke op Zorgvliet

Het bedrijf Verkoop Onderneming Luchtfoto’s gevestigd aan de Kapteinstraat 50 in Leiden gaf in september 1952 bijgaand afgebeelde mooie luchtfoto van het linker deel van de vijf oude bejaardenwoningen in het Sint Anthonij Gasthuis, de rooms katholieke Sint Andreas kerk en de pastoorswoning met de naam Witte Huis an de Dorpsstroate op Zorgvliet (an de aandere kaante van de Deeverse bos). Bij de redactie van ut Deevers Archief zijn vooralsnog geen andere luchtfoto’s van objecten op Zorgvlied bekend. Maar wie van de zeer geachte bezoekers van ut Deevers Archief beschikt wel over andere luchtfoto’s van objecten op Zorgvliet ?
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 193 een bijgesneden afbeelding van een exemplaar van de hier afgebeelde ansichtkaart opgenomen. De redactie merkt wel op dat in het genoemde Magnum Opus heel veel afbeeldingen van foto’s, ansichtkaarten en zo voort zijn bijgesneden.

Posted in Ansichtkoate, Kattelieke Kaarke, Sint Anthonij Gasthuis, Witte Huis, Zorgvliet | Leave a comment

Lodewiek en Johanna kiekt oe moar mooi an

De redactie van ut Deevers Archief loopt al tientallen jaren elk jaar wel een paar keer over Zorgvlied, an de aandere kaante van de Deeverse bos, maar kwam bij elk bezoek steeds weer voor een dichte voordeur van de rooms-katholieke Sint Andreaskerk te staan. Maar op woensdag 11 mei 2022 was het dan zo ver. De voordeur stond wagenwijd open. Dus gauw naar binnen gegaan. De redactie heeft die dag onder meer bijgaande twee kleurenfoto’s gemaakt van het interieur van deze kerk.
Boven het hoofdaltaar zijn drie gebrandschilderde ramen te zien.
In het linker raam is Maria, de moeder van Jezus, te zien.
In het rechter raam is Sint Andreas, de patroonheilige van deze kerk, te zien. Hij draagt een x-vormig kruis, het Andreaskruis. Volgens de overlevering is Andreas de marteldood gestorven aan een dergelijk kruis.
In het raam in het midden is Christus met het Heilig Hart te zien.
Onder in het linker raam is een medaillon met het portret van Lodewijk Guillaume Verwer aangebracht. Onder in het rechter raam is een medaillon met het portret van zijn vrouw Johanna Cornelia Ludovica van Wensen te zien. Het is de redactie helaas niet gelukt een foto van de twee medaillons van dichtbij te maken.
De redactie verwijst de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief graag ook naar het bericht Op de knee’jn veur Lodewiek en Johanna. Van het interieur van de rooms-katholieke kerk op Zorgvlied bestaat ook een mooie zwart-wit ansichtkaart.

Posted in Kattelieke Kaarke, Lodewijk Guillaume Verwer, Zorgvliet | Leave a comment

De neeje kattelieke kaarke en parochie op Zorgvliet

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is opgenomen als afbeelding 51 een ansichtkaart van de pastorie, de nieuwe rooms-katholieke kerk en de huisjes van de Stichting Sint Anthonij Gasthuis op Zorgvliet. In de tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is aandacht besteed aan de totstandkoming van de nieuwe rooms-katholieke kerk en parochie op Zorgvliet. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

51 – Zorgvlied – Katholieke Kerk en Witte Huis – 1928
Op 30 mei 1880 kreeg de familie Verwer toestemming om in de kapel van de villa Castra Vetera de gewone mis te laten opdragen aan gelovigen, die dienstbaar waren aan de familie. Op 3 september 1884 besloot aartsbisschop Snickers van Utrecht vanwege het groeiende aantal rooms katholieken te Wateren een nieuwe parochie op te richten onder de bescherming van de Heilige Andreas. Op 18 september van dat jaar werd het eerste kerkje ingezegend en werd de eerste pastoor geïnstalleerd.
In juli 1887 kocht het parochiebestuur de grond waarop het eerste kerkje en het op de foto zichtbare Witte Huis stonden en een
stuk grond in de buurt voor 500 gulden van de familie Verwer. Deze stelde daarbij als voorwaarde dat de grond bestemd was voor een kerk, een pastorie en een kerkhof, waarvan een deel bestemd werd voor een familiegraf. Alleen de op 8 november 1910 overleden mr. Lodewijk Guillaume Verwer ligt daarin begraven. In 1919 schonk de familie Verwer hun Witte Huis aan de parochie. Tot in 1966 is het huis in gebruik geweest als pastorie.
Op 7 oktober 1923 verzocht het parochiebestuur aan aartsbisschop Van de Wetering van Utrecht een nieuwe kerk te mogen bouwen voor 20.000 gulden en het oude kerkje voor 250 gulden te kopen van Idse Johannes Verwer te Zwolle. De aartsbisschop gaf twee dagen later al toestemming onder bepaling dat van den bouw der kerk afzonderlijk rekening en verantwoording aan ons moeten worden overlegd. De parochie kreeg toestemming om het geld voor de bouw in te zamelen.
De aartsbisschop gaf met een schenking van 7000 gulden het goede voorbeeld aan mogelijke schenkers. Het inzamelen van geld verliep voorspoedig, zodat al op 27 november 1923 de eerste steen kon worden gelegd. Ook de bouw verliep zonder problemen. Op 15 juli 1924 werd de kerk op plechtige wijze ingewijd.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De nieuwe rooms-katholieke kerk op Zorgvliet bestaat op 15 juli 2025 honderd jaar. De redactie verwijst de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief voor de volledigheid naar het bericht Sint Andreas kaarke stiet bijna 100 joar op Zorgvliet.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 188 ook een afbeelding van een exemplaar van de hier afgebeelde ansichtkaart opgenomen.

Posted in Kattelieke Kaarke, Sint Anthonij Gasthuis, Witte Huis, Zorgvliet | Leave a comment

Sint Andreas kaarke stiet bijna 100 joar op Zorgvliet

Op 21 juli 1924 verscheen in de krant Het Centrum het volgende bericht over de inzegening van de nieuwe rooms katholieke kerk op Zorgvliet.

Plaatselijke berichten 
Zorgvlied (Dr.), 15 juli
Dinsdag 15 juli was een feestdag voor de kleine parochie Wateren. Het nieuwe kerkje, gebouwd door den heer A.A. v.d. Liefvoort uit Arnhem, werd dien dag plechtig ingezegend door den hoogeerwaarden deken G.J. Vaas van Wolvega. Van de huizen van alle katholieken wapperde de driekleur en het feestelijke gebrom der klok kondigde het begin der plechtigheid aan.
Tegen 10 uur verzamelde de kleine, maar trouwe kudde zich op het kerkplein. Geassisteerd door twee oud-pastoors, pastoor Bruggen en pastoor Boekhorst, verrichtte de deken, die vroeger ook pastoor was van deze parochie, de liturgische plechtigheden.
Onder de plechtige hoogmis hield kapelaan D. van Wijk, van Bemmel, een schoone rede, waarin hij, na pastoors Eppings, den bouwmeester en alle parochianen geluk gewenscht te hebben met hun mooie kerkje, hen wees op het nut van onze katholieke kerken. Daar worden wij niet alleen meer dan elders opgewekt tot God te bidden, en onze harten naar den hemel te verheffen, maar daar vinden we ook troost en opbeuring in moeilijkheden, sterkte en kracht in den strijd des levens, en worden wij overladen met Gods zegeningen en genaden.
Na de heilige mis klonk een hartgrondig Te Deum, door alle parochianen gezamenlijk gezongen, waarin ze uiting gaven aan hun dankbaarheid en blijde stemming.
Op het priesterkoor waren aanwezig een zestiental geestelijken uit de omgeving die mede met de parochianen en den herder dankbaar gedachten onder het heilig misoffer de edele weldoeners, door wier gaven het mogelijk was geworden in het arme Zorgvlied zulk een waardig kerkje te bouwen.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Op 9 oktober 1923 kreeg het bestuur van de Sint Andreas parochie op Zorgvlied van de aartsbisschop van Utrecht toestemming voor het bouwen van een nieuw kerkgebouw voor de rooms katholieke geloofsgemeente. Het inzamelen van het benodigde geld voor de nieuwbouw verliep voorspoedig, zodat al op 27 november 1923 de eerste steen kon worden gelegd. Op 15 juli 1924 werd de kerk op plechtige wijze ingewijd.
In het weekblad ‘De Katholieke Illustratie, de zondagslectuur voor het katholieke Nederlandsche volk’, jaargang 58, 1923-1924, nummer 49, 27 augustus 1924, was op bladzijde 607 bijgaande sepiakleurige afbeelding te zien van de buiten- en de binnenkant van de nieuwe rooms katholieke kerk van de Sint Andreas parochie an de Dorpsstroate op Zorgvliet.
Toch weer een mooi fragmentje uit het verleden in het dorp Zorgvliet. En noteer 15 juli 2024 alvast maar in de agenda, want dan zal de Sint Andreas parochie het eeuwfeest van de Sint Andreas kerk vieren.
De redactie verwijst uiteraard ook naar de webstee van de Heilig Clara van Assisi parochie
De redactie heeft de kleurenfoto van de Sint Andreas kerk gemaakt op vrijdag 19 november 2021.
Een afbeelding van een ansichtkaart van het interieur van deze kerk is opgenomen in ut Deevers Archief.

De redactie ontving op 21 juli 2022 de volgende zeer gewaardeerde reactie van pastoor Koos Tolboom
In uw ‘Dievers Archief’ is een foto te vinden van het interieur van de kerk van Zorgvlied, toen hij net was opgeleverd. U ziet dat de ramen in het priesterkoor toen kleiner waren dan de huidige ramen en ook lager aangebracht, bovendien alle drie op dezelfde hoogte. Met een hoogaltaar daarvoor dat van buitenaf opwaarts naar het midden oploopt, dat was geen kijk.
Ik vermoed dat men toen al vrij gauw is begonnen tot een aanpassing van de ramen in het priesterkoor. De aanpassing is zeer fraai gedaan. De foto van het interieur waarin het oorspronkelijke nog is vastgelegd, doet me denken dat de ramen alleen glas-in-lood waren en niet gebrandschilderd. De verfraaiing van latere datum betreft dan: grotere ramen, aangebracht als omlijsting van het hoogaltaar, daarbinnen gebrandschilderde ramen, die in de oorspronkelijke setting nog niet waren aangebracht.
Onlangs heb ik alles bekeken met een deskundige. De gebrandschilderde ramen -waarschijnlijk dus van 1925 of later- zijn zuiver neogotisch, terwijl de neogotiek toen al voorbij was.
Ook heeft hij het hoogaltaar bekeken. Ik ben er altijd van uitgegaan dat het een neogotisch tweedehandsje was. Mijn vader zei wel eens dat hij gehoord had dat het uit Hilversum kwam. Maar hoe langer onze deskundige er naar keek, hoe meer hij er van overtuigd raakte dat dit hoogaltaar toch voor deze kerk is gemaakt in de jaren twintig van de vorige eeuw. Het lijkt neogotisch, maar hij wees elementen aan die typisch zijn voor de twintiger jaren van de vorige eeuw. Al met al een beetje een verhaal met mysteries omgeven. Ik herinner mij niet dat ik, toen ik in 1984 mijn boekje ‘Heilige Andreasparochie – 1884-1984’ schreef, over dit hoogaltaar documentatie ingezien heb.
Wat de deskundige vreemd vond, dat was de afbeelding van het zalig afsterven van de Heilige Jozef onder de mensa van het hoogaltaar. Dit heb ik op een hoogaltaar één keer eerder gezien, namelijk ergens in de Gelderse Achterhoek. Was het een kerk in de buurt van Wehl ? Of een kerk in de Liemers ? Hier hoop ik binnenkort achter te komen.

Posted in Kattelieke Kaarke, Zorgvliet | Leave a comment

De kattelieke kaarke en de huussies noast de kaarke

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 33 een zwart-wit ansichtkaart van de oude eerste katholieke kerk op Zorgvlied en de huisjes van het Sint Anthony Gasthuis opgenomen. Deze zwart-wit ansichtkaart is in 1916 verstuurd. In de tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is onder meer enige aandacht besteed aan de Stichting Sint Anthony Gasthuis. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

33 – Zorgvlied – Katholieke Kerk en Sint Anthony Gasthuis – 1916
Op 1 januari 1916 stond op de lijst van aanwezige instellingen van weldadigheid in de gemeente Diever ook de Stichting Sint Anthony Gasthuis te Zorgvlied. Deze instelling werd op 22 september 1888 opgericht door de gebroeders mr. Lodewijk Guillaume en dr. Julius Verwer uit het Friese Makkum, beiden advocaat te Leeuwarden.
De stichting was bestemd tot verstrekking van huisvesting en zoover mogelijk eene wekelijksche toelage in geld, aan gehuwde of ongehuwde personen, onverschillig van welke Christelijke geloofsbelijdenis, wier eigen inkomsten onvoldoende zijn.
Hoewel de stichting van katholieke huize was, werd geen onderscheid gemaakt tussen katholieke en protestantse gegadigden. Wel werd voorrang gegeven aan bejaarde inwoners van Zorgvlied en de naaste omgeving. De bewoners hadden naast het recht op vrije huisvesting en het vrije gebruik van een stukje grond voor en achter de woning voor het verbouwen van groenten en aardappelen en het houden van kippen, ook recht op een geldelijke toelage van één gulden per week. Een bekende uitdrukking op Zorgvlied was lange tijd gratis wonen en nog een gulden toe.
Het Rooms Katholieke kerkje is in 1884 ontstaan uit de verbouwing van één van de panden bij de voormalige landbouwschool van de Maatschappij van Weldadigheid. Het kerkje van de Sint Andreas parochie is in 1923 afgebroken en direct daarna op dezelfde plaats vervangen door een nieuwe en grotere kerk.
Rechts naast het kerkje staat het pand met de woningen van de stichting. Dit is de verbouwde linker vleugel van de voormalige landbouwschool van de Maatschappij van Weldadigheid.
De pastorie bevond zich in 1916 nog in het linker gedeelte van het pand naast de kerk.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Op de afbeelding van de oude ansichtkaart is te zien het ‘kleine kerkje’ met daarnaast het pand, dat toen nog geen huisvesting voor hulpbehoevende bejaarden was.

In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 196 een enigszins bijgeknipte afbeelding van een exemplaar van de hier afgebeelde ansichtkaart opgenomen.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Afbeelding 3
De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaande kleurenfoto gemaakt op donderdag 4 november 2017.


Afbeelding 4
De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaande kleurenfoto gemaakt op woensdag 19 september 2018.

Posted in Diever, ie bint 't wel ..., Kattelieke Kaarke, Sint Anthonij Gasthuis, Topstuk, Verdwenen object, Zorgvliet | Leave a comment

Oense Leeve Vrouwe steet in de Mariakapelle

Het kerkgebouw an de brink van Deever was vóór 1598 het kerkgebouw van de rooms-katholieke geloofsgemeente. De kerk was gewijd aan Sint Pancras en had acht altaren. Het kerkgebouw an de brink van Deever wordt tegenwoordig erg vaak en erg te onpas Sint Pancratius-kerk of Pancratius-kerk genoemd. What the hell is going on.
Het voornaamste altaar was het altaar voor Sint Pancras. De andere zeven altaren waren voor het Heilig Kruis, Sint Stephanus, het Heilig Sacrament, Onze Lieve Vrouwe, Sint Maarten, Sint Antonie en Sint Anna.
Het altaar voor Onze Lieve Vrouwe bevond zich vrijwel zeker in een kapel aan de oostkant van de zuidbeuk. Deze zogenoemde Mariakapel is na de grote restauratie in de vijftiger jaren van de vorige eeuw ingericht als huwelijkskapel.
Zie ook het bericht Elk joar un vette kiepe uut elk huus in Vledder.

De hier getoonde sfeervolle kleurenfoto is gemaakt door amateurfotograaf Ben Berwers. De redactie weet nog niet wanneer deze foto is gemaakt en ten tijde van welk cultureel evenement. Wie van de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief kan daar duidelijkheid over verschaffen ? De foto is op 10 juni 2019 opgenomen in de webstee https://unsplash.com en mag onder de voorwaarden van de unsplash license vrij worden gebruikt. Op de kleurenfoto is in de huwelijkskapel een beeld van Onze Lieve Vrouwe Maria te zien. De plaatser van het Mariabeeld tracht bij de bezoeker de suggestie te wekken in de vroegere Mariakapel te zijn. Voor Ben Berwers was het zien van het beeld van Maria in de vroegere Mariakapel een plezierige verrassing. Het nodigde hem uit tot een moment van stil stilstaan.

De hier getoonde zwart-wit ansichtkaart van het interieur van het kerkgebouw aan de brink, waarop de huwelijkskapel is te zien, is in mei 1963 uitgegeven door JosPé in Arnhem. De kaart was te koop bij drogist en huisschilder Hendrik Mulder (die in de Deeverse volksmond altijd Henduk Moesie of Moesie Peep werd genoemd) an de Heufdstroate in Deever. Hendrik Mulder (die in de Deeverse volksmond altijd Henduk Moesie of Moesie Peep werd genoemd) was de uitbater van drogisterij De Gaper. Volgens alleskunner Klaas Kleine uut de Peperstroate in Deever, die de achterbuurman was van Hendrik Mulder, had Hendrik Mulder ook de bijnaam Moesie Mulder. Die bijnaam komt de redactie van ut Deevers Archief even niet bekend voor. Dat in de vijftiger en zestiger en zeventiger jaren van de vorige eeuw de vele Mulders in Deever allemaal een bijnaam hadden, dat was gewoon, twee bijnamen was al een uitzondering, maar drie bijnamen….

Posted in Ansichtkoate, Kaarke an de brink, Kattelieke Kaarke | Leave a comment

Wat mös ik dan nog doon in mien droe’mtuun ?

De redactie van ut Deevers Archief toont bijzonder graag bidprentjes van rooms katholieken die zijn geboren in de gemiente Deever en zijn overleden in de gemiente Deever of zijn geboren in de gemiente Deever, maar niet zijn overleden in de gemiente Deever of niet zijn geboren in de gemiente Deever, maar wel zijn overleden in de gemiente Deever. Dit bericht toont de voorkant en de achterkant van het bidprentje van Maria Margaretha Brinkmann, echtgenote van Johannes Halman. Zij is op Zorgvlied geboren, maar zij is niet overleden in de gemiente Deever.

Gedenk in uw gebeden
Maria Margaretha Brinkman
Echtgenote van
Joannes Halman
geboren te Diever 7 juni 1886, overleden in het St. Jozefziekenhuis 31 mei 1959, voorzien van de H.H. Sacramenten der Stervenden en begraven op het R.K. Kerkhof te Aalst 3 juni 1959.

Zij was enkel bedacht op God en op allen, die God aan haar moederlijke liefde had toevertrouwd; zichzelf wist zij steeds te vergeten en op te offeren. Daarom juist spaarde God haar de zware last van de doodstrijd en riep hij haar schone moederziel zo onverwacht tot zich in de zalige, nooit eindigende vreugde van het paradijs.

Beste man, met wie ik zovele jaren lief en leed gedragen heb, mijn lieve kinderen en kleinkinderen, bidt voor mij en volgt het voorbeeld na, dat ik, naar best vermogen, getracht heb te geven.

Ik wenk U tot het eeuwig blijde weerzien, wanneer de goede Heiland ook voor U het sterfelijk leven af zal breken om het om te zetten in de eindeloze hemelse zaligheid.

Mijn Jezus barmhartigheid. (300 dagen aflaat.)
Moeder Maria, bid voor mij. (300 dagen aflaat.)

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Maria Margaretha Brinkmann is geboren op 7 juni 1886 op Zorgvlied in de gemiente Deever. Zij is overleden op 31 mei 1959 op 72-jarige leeftijd in het Sint Joseph Ziekenhuis aan de Aalsterweg in Eindhoven. Zij is een dochter van Bernardus Frederik Brinkmann (geboren op 8 december 1845 in Haskerdijke, overleden op 28 februari 1901 op Zorgvlied) en Johanna Elisabeth Meijer van Putten (geboren op 15 mei 1850 in Zuidveen, overleden op 25 oktober 1914 op Zorgvlied).
De redactie verwijst voor meer gegevens over Maria Margaretha Brinkmann gemakshalve naar het lange en uitgebreide bericht De familie Halman woonde op Woater’n en Zorgvlied.

De spreuk ‘Wat is ‘t, dat ik aan mijnen wijngaard nog had moeten doen en niet gedaan heb ?’ is te lezen in vers 4 van Jesaja 5.

Posted in Bidplètie, Kattelieke Kaarke, Zorgvliet | Leave a comment

Un mooie ansichtkoate van Ut Winkeltie

In 1994 kwamen de eigenaren van ut winkeltie met de naam Ut Winkeltie an de Dörpsstroate op Zorgvlied (an de aandere kaante van de bos) op het prachtige idee van het uitgeven van een eenvoudig vormgegeven kleurenansichtkaart, waarop zijn te zien de opvolgers van de gasthuisjes van de Stichting ‘Het Sint Anthonij Gasthuis’ naast het kerkgebouw van de rooms-katholieke geloofsgemeente an de Dörpsstroate op Zorgvlied.
De redactie van ut Deevers Archief zwaait de eigenaren van ut Winkeltie voor dit initiatief alsnog driefwerf hulde toe: hulde, hulde, hulde. Alleen dat feit is al historisch. Over tachtig jaar is deze ansichtkaart net zo historisch en net zo zeldzaam als bijvoorbeeld nu de ansichtkaart van de oude gasthuisjes van de Stichting ‘Het Sint Anthonij Gasthuis’ naast het kerkgebouw van de rooms-katholieke geloofsgemeente an de Dörpsstroate op Zorgvlied uit 1937.
Ut Winkeltie was voorlopig het laatste winkeltje op Zorgvlied. De redactie heeft nog niet uitgezocht wanneer de deur van Ut Winkeltie niet meer open is gegaan.

Posted in Kattelieke Kaarke, Sint Anthonij Gasthuis, Zorgvliet | Leave a comment

Anthonij Gasthuis – Gratis wonen en een gulden toe

Akte van Schenking en Stichting 

Heden den twee en twintigsten September achttienhonderd acht en tachtig compareerden voor mij Anthonius Bernardus Sjerp, notaris te Leeuwarden, in tegenwoordigheid der na te noemen getuigen:
De heeren Mr. Lodewijk Guillaume Verwer, advocaat, wonende te Zorgvlied, gemeente Diever, en Mr. Julius Verwer, advocaat, wonende te Leeuwarden.

Die verklaarden, omtniet en onherroepelijk af te staan aan de hiermede te Zorgvlied, gemeente Diever, provincie Drenthe, opgericht wordende Stichting van Weldadigheid, het St. Anthonij Gasthuis, bestemd tot verstrekking van huisvesting en zoover mogelijk eene wekelijksche toelage in geld, aan gehuwde of ongehuwde personen, onverschillig van welke Christelijke Geloofsbelijdenis, wier eigen inkomsten onvoldoende zijn.

Primo.
Een gebouw te Zorgvlied, gemeente
Diever, als Pastorij in gebruik bij de Roomsch Katholieke gemeente te Zorgvlied, en als zoodanig ten kadaster bekend gemeente Diever, sectie A, nummer 695, geheel groot twee roeden zestig el, wordende echter niet afgestaan het erf ten zuiden onder dit nummer begrepen, noch de turfloods op dat erf gebouwd, doch alleen het hoofdgebouw en voor de houders het recht van gebruik en bewoning van dit perceel, toekomende aan de Roomsch Katholieke gemeente te Zorgvlied tot het jaar negentien honderd zeventien, of zoveel vroeger als het door het Kerkbestuur zal worden ontruimd.

Secundo.
Het gebouw, naast het vorige, bekend ten kadaster als schuur gemeente en sectie als voren, onder nummer 696, groot vier en twintig el.

Tertio.
Het gebouw, naast het vorige, bekend ten kadaster als huis, gemeente en sectie als voren, onder nummer 697, groot vijf en dertig el.

Quarto.
Zoodanig gedeelte van het perceel ten kadaster als tuin bekend, gemeente en sectie als voren, onder nummer 693, geheel groot zeven en zeventig roeden vijftig el, als gelegen is tusschen de sub primo, secundo en tertio omschreven gebouwen en den publieken weg ten noorden, groot ongeveer tien roeden en zoals op het terrein door paaltjes is aangewezen; alles onder voorwaarde, dat de stichting zal moeten dichtmaken de deur tusschen den stal en perceel nummer 697 en al de deuren en lichtscheppingen in den zuidelijken muur, die in nummers 697 en 696 dadelijk, die in 695 bij het eindigen van het recht van gebruik en bewoning voorschreven, terwijl de comparanten zich voorbehouden het recht van deurslag in hun koetshuis en uitweg door de koetshuisdeur ten noorden, en het recht om in den zuidelijken muur balken te leggen en daartegen te timmeren, terwijl de goot aan den muur ter bede zal liggen, en de stichting gehouden zal zijn alle water op eigen erf te leiden en aftevoeren, zodra dit door de comparanten wordt gevorderd.

Welke perceelen door de comparanten, onder meer, zijn verkregen bij koopacte den twintigsten Mei achttien honderd negen en zeventig voor den notaris Johannes Gijsbertus Moll te Arnhem verleden, overgeschreven ten kantore der hypotheken te Assen den vijfden Juni daaraanvolgende, in deel 474 nummer 43.

De comparanten verklaarden de voorschreven perceelen aftestaan onder de volgende

Voorwaarden en bepalingen:
1.
De stichting zal geheel onafhankelijk en vrij zijn van Staats-, Provinciaaal of Gemeente bestuur;
2.
Haar zetel zal zijn te Zorgvlied in de gebouwen op voorschreven perceelen aanwezig of te stichten;
3.
Zij zal den naam dragen van “St Anthonij Gasthuis”;
4.
De geldelijke baten, die het gasthuis verkrijgt, zullen door het Bestuur rentegevend worden belegd, van de renten, zoodra deze minstens twee en vijftig gulden ’s jaars bedragen, zal wekelijks aan den bewoner der eerste kamer een gulden worden uitgereikt en het restant worden opgelegd, zoodra het kapitaal door giften en opgelegde inkomsten drie duizend gulden zal bedragen zal ook de bewoner van de volgende kamer in het genot der bijdrage worden gesteld; vervolgens zal behoudens het hierna bepaalde, het restant der opkomsten worden opgelegd tot dat bij het einde van voorschreven recht van gebruik en bewoning, de ruimte, thans als Pastorie gebezigd, vrijkomt en voor provenierskamers zal worden ingericht, als wanneer de inkomsten dit toelatende, de bewoners van de derde, vierde en vijfde kamers evenzeer in het genot der toelage zullen worden gesteld.
De verder overig zijnde renten kunnen naar het goedvinden van het Bestuur tot kapitaal vorming en verdere uitbreiding der stichting of tot verhooging der bijdragen van de proveniers worden aangewend, terwijl het aan het Bestuur vrij zal staan , ook op andere wijze de zedelijke of maatschappelijke belangen der omgeving daaruit te bevorderen.
5.
De kamers zullen zoo veel mogelijk worden gegeven aan personen uit den burger of boerenstand, die om de eene of andere reden aan eenige bijstand behoefte te hebben, doch niet geheel onvermogend zijn; ten blijke daarvan zullen zij voor hunne intrede aan het Bestuur moeten aantoonen, dat zij een eigen en vast inkomen hebben van minstens twee gulden vijftig cents ’s weeks, of zoo gehuwde lieden als proveniers worden aangenomen, van vier gulden ’s weeks. Bij elke kamer zal na negentien honderd zeventien eene strook tuingrond ter breedte van de kamer in gebruik worden gegeven.
6.
De keuze van proveniers geschiedt door het Bestuur in volle vergadering, na gemeen overleg in eene vorige vergadering, bij meerderheid van stemmen, met gesloten briefjes.
7.
De proveniers of bewoners van elke kamer moeten vóór hunne intrede ten behoeve van het gasthuis storten eene som van vijftig gulden, welk bedrag eigendom wordt der stichting.
8.
De proveniers, die door slecht gedrag, verregaande onzindelijkheid of andere gewichtige redenen, naar het oordeel van het Bestuur zich het beneficie onwaardig maken, zullen na verloop van eene maand na waarschuwing en kennisgeving door het Bestuur, zonder eenigen vorm van proces, via facti uit de stichting kunnen worden verwijderd, in welk geval hun, het door hen gestorte bedrag wordt teruggegeven; alle proveniers zullen vóór hunne intrede eene verklaring teekenen, ten bewijze dat zij zich naar dien, en andere door voogden te maken bepalingen van orde onderwerpen, alzoo, dat hun genot van huisvesting en toelage geheel ter bede bestaat.
9.
De voogden zullen van bovenstaande bepalingen omtrent het minimum van eigen inkomsten der proveniers, het bedrag der toelagen en storting slechts mogen afwijken wanneer in enig geval, volgens hun oordeel, daartoe bijzondere aanleiding bestaat.
Mochten zich niet dadelijk geschikte proveniers voordoen, dan zullen de Voogden, in afwachting daarvan, de kamers ten behoeve der stichting kunnen verhuren.
10.
Het bestuur der stichting zal bestaan uit drie voogden, die onderling hunne functiën zullen verdeelen en regelen, de voogd die met het geldelijke bestuur is belast, zal een nauwkeurigen staat bijhouden van de bezittingen der stichting, jaarlijks rekening doen en bij het eindigen van zijn bestuur, van zijn beheer door de gezamenlijken voogden worden gedéchargeerd.
De verdere wijze van uitvoering dezer beschikkingen, de regeling van het bestuur en van de huishoudelijke orde worden overgelaten aan het overleg en de rechtschapenheid der voogden, die uit de bovenstaande bepalingen de bedoelingen van de stichters genoegzaam zullen kunnen afleiden.
11.
Twee der voogden zullen bij voorkeur uit de bloed- of aanverwanten der stichters worden gekozen en zal in ieder geval één der drie voogden met derwoon moeten zijn gevestigd in eene der gemeenten Diever, Vledder, Oost- of Weststellingwerf.
Bij overlijden of ontstentenis door welke oorzaak dan ook, van één der voogden zullen de overgeblevenen zijn opvolger benoemen, terwijl bij tijdelijke verhindering om aan het beheer deel te nemen, iedere voogd een plaatsvervanger zal kunnen benoemen.
Als voogden van de stichting worden reeds aangesteld de stichters Mr. Lodewijk Guillaume Verwer en Mr. Julius Verwer voornoemd.
Die verklaarden hunne benoeming aantenemen en de voorschreven goederen te zullen doen stellen ten name der stichting met bestemming als boven is omschreven, en zich een derden voogd te zullen assumeeren.

Waarvan akte.

Verleden te Leeuwarden, ten huize van mij notaris, in tegenwoordigheid van Anskarius Schelte Hoffman, kleermaker, en Lieuwe George Leenhart Hoekstein, boekdrukker, beiden wonende te Leeuwarden, als getuigen, even als de comparanten mij notaris bekend.

Onmiddellijk na voorlezing hebben de comparanten met de getuigen en mij  notaris deze minuut-akte onderteekend.

Geteekend: Mr. L.G. Verwer,  Mr. J. Verwer, A.S. Hoffman, L.G.L. Hoekstein, A.B. Sjerps , notaris.

Geregistreerd te Leeuwarden, den vijf en twintigsten September 1800 acht en tachtig, deel 168, folio 54, ve……vak 4, twee bladen drie renvooien.

Ontvangen voor recht één gulden twintig cent f. 1.20.

De Ontvanger B.A. (geteekend) van Walsem.

Uitgegeven voor Afschrift. A.B. Sjerps. Notaris te Leeuwarden.    

Het Gemeente-bestuur van Diever verklaart naar aanleiding van artikel 7 der wet van 12 Augustus 1854 (Staatsblad nr. 100) mededeling te hebben ontvangen van de bepalingen betreffende de inrichting en het bestuur van de Stichting van Weldadigheid “het St. Anthonij Gasthuis” te Zorgvlied gemeente Diever, opgericht bij akte van den 22 September 1888 voor den te Leeuwarden residerenden notaris A.B. Sjerps verleden.

Diever, 12 November 1888

Het Gemeente-bestuur voornoemd

L….. H. van Os, Burgemeester

W. Mulder, Wethouder

Rectificatie

De ondergetekende Mr. Lodewijk Guillaume Verwer, advocaat, wonende te Zorgvlied, gemeente Diever en Mr. Julius Verwer, avocaat, wonende te Leeuwarden,

Partijen in eene akte van Schenking en Stichting op den 22 September 1888 voor den notaris Antonius Bernardus Sjerps te Leeuwarden verleden, overgeschreven ten kantore van bewaring der hypotheken te Assen, den 4 October 1888, in deel 603, n: 2.

Posted in De aandere kaante van de Deeverse bos, Kattelieke Kaarke, Lodewijk Guillaume Verwer, Sint Anthonij Gasthuis, Zorgvliet | Leave a comment

Waarm eet’n bee de fumilie Verwer op ut Kastiel

In de verzameling van ut Deevers Archief is aanwezig een bijzonder fraaie cultuurhistorische aanwinst, te weten een beschreven ansichtkaart uit 1906, dus uit de begintijd van Zorgvlied. De redactie van ut Deevers Archief wil zijn zeer gewaardeerde trouwe bezoekers een afbeelding van deze aanwinst natuurlijk niet onthouden.

De ansichtkaart is op 12 oktober 1906 vanuit Zorgvlied verstuurd naar Amsterdam, waar deze al op 13 oktober 1906 bij de geadresseerde aankwam. De afzender, ene juffrouw Cato, woonde of logeerde in ’t Witte Huis naast het oude Rooms Katholieke kerkje.

De tekst op de aan de voor en achterkant beschreven ansichtkaart luidt als volgt:
B, D en Chr, Een hartelijken groet van mij uit Zorgvlied. Hoe maken jullie het ? Nog steeds naar omstandigheden redelijk wel ? Hebt ge nog geen nieuws mede te delen ? Tweemaal per dag komt de post hier en dan kijk ik reikhalzend uit, doch tot heden nog geen nieuws. Ik maak het best en profiteer den geheelen dag van de buitenlucht, ’t is hier nog volop zomer. De natuur vooral de bosschen zijn hier prachtig. a.s. Zondag gaan wij dineeren bij de familie Verwer op ’t Heerenhuis. Jammer dat geen der beide villa’s hier op staan, alleen de Bank. Nu adieu, houdt je maar goed Door, misschien hoor ik nog wel wat.
Hartelijke groeten van Jan, Elsa en Agnes en een zoen van je liefhebbende Cato.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De ansichtkaart met de titel ‘Groete uit Zorgvlied bij Noordwolde (Fr.)’ laat een foto van zes objecten zien: de protestantse kerk (Obadja) (bestaat nog), de woonhuisjes bij sigarenfabriek van Lodewijk Guillaume Verwer (bestaan nog), villa Villa Laanzicht (steet an de Deeverbrogge), het eerste rooms katholieke kerkje (bestaat niet meer), het pand van de noordelijke hypotheekbank (bestaat nog) en de winkel van Wollffs (bestaat niet meer in de oorspronkelijke vorm).
De zes foto’s zijn gemaakt door de in Deever geboren huisschilder, kunstschilder en fotograaf Roelof Kuiper uit Noordwolde. Roelof Kuiper was ook de maker van de plafondbeschilderingen in ’t Heerenhuis, dat in de volksmond niet ’t Heerenhuis werd genoemd maar ut Kastiel.
De schrijfster van de tekst op de ansichtkaart bedoelt met ‘beide villa’s’, de villa Het Witte Huis en de villa Castra Vetera.

Op 22 oktober 2014 ontving de redactie van ut Deevers Archief de volgende reactie:
Ik heb even op de website van ut Dievers Archief gekeken. Daar werd onder meer bericht dat men een interessante ansichtkaart had verworven. Mijn aandacht werd echter niet zozeer getrokken door de afbeeldingen op de ansichtkaart, maar wel door het bestemmingsadres in Amsterdam. Dat bleek het toenmalige adres te zijn van de grootouders van mijn echtgenote. De afzender, die op vakantie was in Diever, had op de kaart geschreven dat men zeer benieuwd was of er al iets te melden was. De kaart is verzonden op 12 oktober 1905. Uit andere bronnen weten we dat enkele dagen nadien in Amsterdam een dochter werd geboren. Dat was de tante met wie mijn echtgenote later een bijzondere band heeft gehad. Hoeveel toevalligheden komen hier tezamen ?

Posted in Aarfgood, Ansichtkoate, De aandere kaante van de Deeverse bos, Kattelieke Kaarke, Lodewijk Guillaume Verwer, Noordelijke Hypotheekbank, Obadja, Topstuk, Villa Aurora, Villa Laanzicht | Leave a comment

Op de knee’jn veur Lodewiek en Johanna

In de Meppeler Courant van 26 januari 2009 publiceerde Lammert Huizing (leeft niet meer) in zijn rubriek ‘Eertieds in dizze streek’ het volgende artikel ‘Op de kneien veur Lodewiek en Johanna’ in een soort van vernederlandst en net niet Hoogeveens dialect.

In de room-katholieke Andreaskarke, midden in Zörgvlied in de gemiente Westenveld giet het karkevolk zunder dat zij er arg in hebt, op de kneien veur heur weldoeners van eertieds. As zij heur kneien buugt veur het altar, dan doet zij dat ok veur de bieltenis van een man en een vrouw, waorvan de petretten in medaillons an ebracht bint in de braandschilderde ramen achter het altaar. Dit posthume eerbetoon stamt uut 1923 doe de karke ebouwd weur op de stee van een veul kleinere karke, die al dik veertig jaor eerder esticht was.
De personen in het glas-in-lood bint mr. Lodewijk Guillaume Verwer en zien vrouwe Johanna Ludovica van Wensen. Zunder heur zul de rooms katholieke gemienschap Zorgvlied nooit van de grond ekomen wezen. Het was in 1879 dat de Friese advekaot mr. Verwer het laandgoed overnaamp van de schout bij nacht De Ruijter de Wildt. Die had het zölf weer verwörven rond 1850 van de Maatschappij van Weldadigheid. Bij dat bezit heurde ok de villa Castra Vetera (het Olde Kaamp), waorvan de name deur de femilie Verwer um edeupt weur töt Zorgvlied.
Verwer was een trouwe zeune van de roomse karke en een sociaal beweugen man. Dielen van zien grootgrondbezit stelde hij beschikbaor veur arme geleufsgenoten uut Braobant, die niks aans kunden inbrengen as een hiele köppel kiender en heur warkkracht. Zundags heurden dizze kolonisten de mis in de huuskapel van de familie Verwer, die deur de huuskapelaan J.W. van den Burgt weur op edragen. Verwer wol in zien kolonie een karke stichten, maor de staot weigerde subsidie hierveur te geven.
Het echtpaor leut doe op iegen kosten een karke mit pastorie zetten opzied van de kweekschoele van het vroggere Instituut veur de Laandbouw. Die kweekschoele was in 1823 de allereerste laandbouwschoele in oens land en die weur ummebouwd töt veer wonings veur olden van dagen. Er kwaamp een stichting, de Sint Anthony Gasthuus Stichting en die leut olderen van boven de 65 hier veur niks wonen. Butendat kregen ze elke weke een gulden as ‘loon’ uutbetaald. In 1910 kwaamp mr. Verwer uut de tied. Hij was nog maor 64 jaor.
In zien dreumerijen had Verwer hum alles wat te mooi veur esteld. Hij verwachtte dat zien vestiging an de zölfkaante van Drenthe zul uutgruien töt een parochie van welvarende laandbouwers. Zien ‘kleine boeren’ hebt het op de schraole grond an de Drents/Friese scheiding niet gemakkelijk had. Kuunstmesse um de grond vruchtbaor te maken, was nog niet veurhaanden. Butendat leuten hiel wat Braobaanders het project in de steek umdat ze onvoldoende kunde hadden van de laandbouw. Ok een klompenfebriek en een sigarenindustrie die Verwer opzette, sleugen niks an.
In 1923 was Zörgvlied toe an een neie karke. Pastoor Epping had gien rieke weldoener meer en mus zölf de boer op um de bouwsom bij mekaar te bedelen. Binnen het jaor had hij het geld bij mekaar en kun de neie Andreaskarke van de grond komen. In het dreiloek van glas-in-lood achter het altaar leut de bouwpastoor twei kleine petretties anbrengen van mr. Verwer en zien vrouw. Dat was um het karkvolk te herinneren an de weldoeners die zoveule zörg an Zorgvlied hadden spendeerd.
De veer Antoniushuussies naost de karke weuren in 1983 op eredderd en wordt nog altied deur bejaorden bewoond.
Van achter het altaar kiekt Lodewijk en Johanna Verwer al zowat 85 jaar onofgebreuken de karke in. En het karkvolk eert heur onbedoeld nog altied postuum deur op de kneien te gaon veur twei mensen, zunder wele het dörp en de karke er niet ekomen waren.

Aantekeningen van de redactie ut Deevers Archief
Het gaat om de medaillons die onder in de gebrandschilderde glas-in-lood-ramen zijn aangebracht. Zie de bijgaande afbeelding uit de zestiger jaren van de vorige eeuw.
Ook in dit artikel worden twee klassieke fouten gemaakt, dat komt van al dat overgeschrijf. Johannes Franciscus de Ruijter de Wildt was geen schout-bij-nacht, maar de broer van een schout-bij-nacht.
De villa heette eerst Zorgvlied. Het dorp Zorgvliet is vernoemd naar deze villa. Lodewijk Guillaume Verwer veranderde de naam van de villa in Castra Vetera. Hij moet een liefhebber van Latijnse namen zijn geweest (gymnasiumopleiding ?), want andere villa’s op Zorgvliet heetten, heten nog steeds Villa Aurora, Villa Nova, Villa Cornelia.
Vóór de afbraak van het pand van de Stichting Sint Anthonij Gasthuis was dit pand opgedeeld in vijf bejaardenwoninkjes. Na overdracht van dit pand aan de woningstichting Actium is het pand afgebroken en zijn ter plekke vier nieuwe bejaardenwoninkjes gebouwd.
De afgebeelde zwart-wit ansichtkaart van het interieur van de nieuwe rooms katholieke kerk op Zorgvliet is in juli 1966 uitgegeven en was te koop in het levensmiddelenbedrijf van A. van der Heide an de Dorpsstroate op Zorgvliet.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 194 een enigszins bijgeknipte afbeelding van een exemplaar van de hier afgebeelde ansichtkaart opgenomen.


Posted in Ansichtkoate, de Ruiter de Wildt, Kattelieke Kaarke, Lammert Huizing, Lodewijk Guillaume Verwer, Sint Anthonij Gasthuis, Zorgvliet | Leave a comment

De valse aquamanile in ut Schultehuus an de brink

De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor de goede orde en de volledigheid naar het uitstekende artikel ‘De aquamanile van Diever’ van Jan Albert Zoer, dat hij publiceerde in nummer 15/3 van Opraekelen, het papieren tijdschrift van de heemkundige vereniging uut Deever.

Een aquamanile is niet meer dan een enigszins lompe kan, waarmee water, in dit geval over handen, kon worden gegoten. Een dergelijke kan werd eerst in de rooms-katholieke kerk ten behoeve van het wassen van de vuile handen van de priester gebruikt, later ook wel buiten de rooms-katholieke kerk. Een misdienaar goot het water uit de waterkan over de vuile handen van de priester, die deze vervolgens waste en droogde, waarna hij de mis opdiende en met schone handen de ouwel aan de gelovigen uitdeelde. De priester kon in die tijd in Deever niet even langs de Wiba lopen en voor zijn doeleinden een bloemengieter van blik of plastic kopen.
De maker van een aquamanile kon het voorwerp allerlei fantastische vormen geven, vaak kreeg het de vorm van een beest en was het gemaakt van metaal. Zo ook de aquamanile van Deever.
De aquamanile die door Jan Albert Zoer, zoon van straatmaker Hendrik Zoer en Wilhelmina (Mina) Vos, in de tuin achter de voormalige smederij van ‘de Kloeze’ an de Heufdstroate in Deever is gevonden, schijnt gemaakt te zijn in de periode die ligt tussen de tiende en de twaalfde eeuw.
In het zo genaamde Oermuseum, voorheen Archeologisch Centrum, dat gevestigd is in ut Schultehuus an de brink van Deever, bevindt zich een kopie van de originele waterschenkkan, zie de bijgaande kleurenfoto.
Een citaat uit het voornoemde artikel van Jan Albert Zoer over zijn aan het Oermuseum (voorheen Archeologisch Centrum) uitgeleende echte aquamanile luidt als volgt: ‘…. Toen ik op retournering bleef aandringen, vroeg de directeur conservator mij of er een kopie mocht worden gemaakt voor het Centrum. Ik heb geantwoord dat ik daar geen voorstander van was en weigerde mijn toestemming hiervoor…. Uiteindelijk bleek dat er toch illegaal kopieën zijn gemaakt. Eén daarvan is in het bezit van het Centrum….’.
De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaande kleurenfoto van de valse aquamanile op 7 augustus 2015 gemaakt in het zo genoemde Oermuseum, voorheen Archeologisch Centrum, dat gevestigd is in ut Schultehuus an de brink van Deever.
Maar waarom houdt een museum, dat zichzelf nota bene Oermuseum is gaan noemen, zich bezig met een niet-oeroud gebruiksvoorwerp uit de rooms-katholieke kerk van Deever ?
Wordt de valse aquamanile nog wel tentoongesteld in het zo genoemde Oermuseum ?
En waarom is een zo genoemd Oermuseum gevestigd in een gebouw dat niet echt past bij de aard van het zo genoemde Oermuseum ?

Abracadabra-1473

Posted in de Kloeze, Deever, Kattelieke Kaarke, Kitsch in de gemiente Deever, Opraekelen | Leave a comment

Bidprentje van Johanna Josephina Maria Verwer

Een bidprentje is een gedachtenisprentje van een overledene met aan de voorzijde een foto of een religieuze afbeelding en aan de achterkant een In Memoriam met persoonsgegevens en eventueel een kort gebed of bijbeltekst. Het bidprentje van Johanna Josephine Maria Verwer voldoet aan de omschrijving van een bidprentje.

Johanna Josephina Maria Verwer werd geboren op 29 september 1879 te Leeuwarden, zij overleed op 11 februari 1942 in Overveen. Zij was een dochter van mr. Lodewijk Guillaume Verwer en Johanna Cornelia Ludovica van Wensen. Johanna Josephina Maria Verwer zal langere tijd in villa Castra Vetera (ut Kastiel) op Zorgvlied hebben gewoond. Ze zal ook op Wateren naar de lagere school zijn geweest ?
Huwelijksakte nummer 15 van 15 juli 1908 in de Burgerlijke Stand van de gemiente Deever luidt als volgt:
Bruidegom: Theodorus van Sonsbeeck, geboren te Zwolle; oud: 37 jaren; beroep: burgemeester, zoon van Epimachus Jacobus Ignatius van Sonsbeeck en Sophia Susanna Caroline Helmich.
Bruid: Johanna Josephina Maria Verwer, geboren te Leeuwarden; oud: 28 jaren; beroep: zonder, dochter van Lodewijk Guillaume Verwer, beroep: advocaat, en Johanna Cornelia Ludovica van Wensen, beroep: zonder.
Theodorus van Sonsbeeck was van 1901 tot 1912 burgemeester van de gemeente Weerselo.
In het dagblad De Tijd verscheen op 13 februari 1942 een advertentie van het overlijden van Johanna Josephina Maria Verwer, die op 11 februari 1942 in huize Duinrust in Overveen overleed. Huize Duinrust was gebouwd als rusthuis voor welgestelde ouden van dagen. Dat zij in 1942 in huize Duinrust overleed is enigszins merkwaardig te noemen, omdat tussen mei 1940 en mei 1945 de Duitse Kriegsmarine in huize Duinrust was gevestigd. Of was de Duitse bezetter slechts bezetter van een deel of vleugel of verdieping van huize Duinrust ?

Reactie van de heer Hans Speurwerk (pseudoniem ?) van 18 oktober 2021:
Huize Duinlust is op 27 mei 1942 door de Duitse marine gevorderd. Op 8 juni 1942 is Huize Duinlust vrijgegeven, maar op 14 augustus 1942 weer gevorderd. Toen blijvend tot mei 1945.
Het is dus niet zo vreemd dat mevrouw Verwer in februari 1942 in Huize Duinlust is overleden.
Bron voor de data: het Noord-Hollands Archief, archiefnummer 285, inventarisnummer 511. Zie de papiertjes achterin. Alles is  online te raadplegen.

Posted in Bidplètie, Kattelieke Kaarke, Lodewijk Guillaume Verwer, Overlijdensbericht, Zorgvliet | Leave a comment

Bidprentje van Bernardus Johannes Nibbelke

Een bidprentje is een gedachtenisprentje van een overledene met aan de voorzijde een foto of een religieuze afbeelding en aan de achterkant een In Memoriam met persoonsgegevens en eventueel een kort gebed of bijbeltekst. Het bidprentje van Bernardus Johannes Nibbelke voldoet aan de omschrijving van een bidprentje.

Bernardus Johannes Nibbelke werd geboren op maandag 22 november 1858 in Veendam, zoon van scheepsbouwer Johannes Jans Nibbelke en Jantje Hindriks Koenen. Hij overleed op 28 september 1930 op Zorgvlied. Bernardus Johannes Nibbelke was hoofdconducteur bij de Staats Spoorwegen. Hij ligt op Zorgvlied begraven op de Rooms Katholieke kerkhof. Hij trouwde op zondag 20 november 1887 met Gesina Maria Bernards, dochter van rijksambtenaar Arnoldus Jozef Bernards en Geertruida Elizabeth van de Horst. Zij overleed op vrijdag 11 maart 1955 op 93-jarige leeftijd op Zorgvlied.
De redactie van ut Deevers Archief heeft in publiek toegankelijke archieven niet kunnen vinden of het echtpaar kinderen had. Waarschijnlijk niet. De redactie zou graag willen weten wanneer, waarom en waar het echtpaar op Zorgvlied ging wonen.

 

Posted in Bidplètie, De aandere kaante van de Deeverse bos, Kaarkhof de Monden, Kattelieke Kaarke, Zorgvliet | Leave a comment

Ik kan ur neet langes mit de melkwaèg’n

In het Nieuwsblad van het Noorden verscheen op 2 augustus 1968 bijgaand grappig bericht over het tekort aan parkeerruimte bij de rooms-katholieke kerk an de Dorpsstroate op Zorgvliet.

Ho, pastoor, mag ik nu even wat zeggen
‘Er zal nu zo vlug mogelijk bekeken worden of de parkeerruimte bij de rooms-katholieke kerk in Zorgvlied vergroot kan worden, beloofde burgemeester J.C. Meiboom gisteren in de raadsvergadering.
Dat ‘snel bekijken’ is te danken aan de melkrijder, die zondag, terwijl de pastoor de mis opdroeg, door de kerk in Zorgvlied galmde: ‘Ho, meneer pastoor, mag ik nu even wat zeggen. Ik kan er niet langs met de melkwagen’.
De paraochiaan wiens auto in de weg stond is naar buiten gegaan om vrij baan te maken.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
De grote ruimte voor de rooms-katholieke kerk en de grote ruimte voor de huisjes van de Sint Anthony-stichting naast de rooms-katholieke kerk op Zorgvliet waren blijkbaar in 1968 nog niet opgeofferd aan parkeerruimte voor automobielen van kerkgangers, plaatselijke bewoners en toeristen.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 187 niet een volledige afbeelding van een exemplaar van bijgaand afgebeelde ansichtkaart opgenomen, doch helaas, och arm, slechts een detail van de gebruikte ansichtkaart.

Abracadabra-1480Abracadabra-1481

Posted in Ansichtkoate, De aandere kaante van de Deeverse bos, Dorpsstroate, Kattelieke Kaarke, Zorgvliet | Leave a comment

Elk joar un vette kiepe uut elk huus in Vledder

In 1855 schrijft Jaen Samuel Magnin, Provinciaal Archivaris van Drenthe, in zijn boek ‘Overzigt der kerkelijke geschiedenis van Drenthe’ op bladzijde 82 het volgende: ‘Thans zullen wij, in alphabetische orde naar de plaatsen in deze provincie, alwaar zij werden gevonden, laten volgen eene opgave van de geestelijke en kerkelijke stichtingen, welke in Drenthe hadden bestaan en nog bestonden, toen aldaar tot de kerkhervorming werd overgegaan.’. Over Deever schrijft hij op de bladzijden 99, 100 en 101 het volgende.

Diever
De parochiale kerk te Diever, de hoofdplaats van het Dieverder-dingspil, was mede eene der zes oudste christenkerken van Drenthe. Zij wordt gehouden voor de moeder der kerspilkerken te Dwingelo, Vledder en Wapserveen, welker pastoors door den tijdelijken parochiepriester van Diever werden aangesteld, en was den Heiligen Pancras toegewijd.
In de kerk te Diever werden acht altaren gevonden, namelijk: het Sint Pancras-altaar, dat het voornaamste was; het Heilige Kruis-altaar; het Sint Stephanus-altaar; het Heilige Sacraments-altaar; het Onze Lieve Vrouwen-altaar en een altaar dat aan den Heiligen Maarten was opgedragen. Op elk van deze altaren was eene vicarie gesticht. Het achtste altaar was Sint Anna toegeheiligd.
Volgens opgaven, daarvan in Januarij 1598 gedaan, behoorden destijds:

a. tot de pastorie te Diever:
1° huis, hof en geregtigheid of aandeel in de ongescheidene marke;
2° twaalf stukken bouwlands, welke bij name zijn genoemd, doch waarvan de grootte niet is opgegeven;
3° ongeveer 15 dagmaat hooilands;
4° eenige roggepachten, gezamenlijk bedragende 8¾ mud ’s jaars;
5° onderscheidene geldpachten, jaarlijks beloopende f. 15,00.
Uit gemaakte aanteekeningen blijkt, dat eenige goederen en inkomsten waren vervreemd, andere verzwegen.

b. tot de Heilige Kruis-vicarie, welke, volgens eene acte van het jaar 1503, toen reeds zeer lang had bestaan:
1° huis en tuin;
2° een halve kooltuin;
3° ongeveer 30 muds bouwlands en 14 dagmaat hooilands;
4° vier geldpachten, jaarlijks te zamen bedragende 5 goudgulden en ½ oud schild;
5° diverse roggepachten, ten bedrage van 15½ mud ’s jaars.

c. tot de Sint Antonie-vicarie:
1° huis, tuin en aandeel in de marke van Diever;
2° twee pachten, waarvan jaarlijks werd ontvangen 1 mud rogge;
3° eenige geldpachten, gezamenlijk ten bedrage van f. 6,00 ’s jaars;
4° drie stukken groenlands, groot vier roeden, en een stukje lands bij den molen te Diever gelegen.
De overige bezittingen en inkomsten dezer vicarie konden niet worden opgegeven, omdat de laatste Vicaris, Herman Alers, ‘hebbende gedaen een nederslagh’, was gevlugt, en alle boeken en papieren had meegenomen.

d. tot de Sint Steven-vicarie:
1° huis en tuin;
2° een hof, Sint Steffen’s-hof genaamd;
3° 27 stukken lands onder Diever en 13 stukken lands onder Wapse, waarvan de grootte niet is vermeld.
4° 5 mud bouwlands onder Leggelo;
5° 6½ mud dito, onder Eemster;
6° 1 dagmaat en 28 opgaande roeden hooilands, onder Eemster en Wapse;
7° eenige roggepachten, ten beloope van 8 mud en ½ schepel ’s jaars;
8° jaarlijks een hoen uit elk huis te Vledder.

Van de andere vicariën zijn de bezittingen en inkomsten niet opgegeven.

De vicariën gewijd aan het Heilige Kruis, aan Sint Antonius en aan Sint Stephanus werden bediend door Vicarissen, die tevens Kapellanen waren van den Pastoor. Uit hen werden de parochiepriesters van Dwingelo, Vledder en Wapserveen benoemd.
De laatste Pastoor, Andries Veenraet, vlugtte in het jaar 1594, en voegde zich bij de Spanjaarden en Spaanschgezinden, welke de bezetting van Lingen uitmaakten.
Jonkheer Evert van Ensse, van wege den Koning van Spanje steeds Drost van Drenthe en Hoofd-officier bij gemelde bezetting, die in het jaar 1606 eenen gewapenden inval en eenen strooptogt in dit Landschap deed, wendde bij die gelegenheid nog pogingen aan, om de ingezetenen van het kerspil Diever tot het doen van betalingen aan hunnen voormaligen Pastoor te dwingen, en schijnt daarin, immers ten dele, ook te zijn geslaagd.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Een vicarie was vóór de kerkhervorming een afgezonderd vermogen, waarvan de opbrengst bestemd was voor het levensonderhoud van een priester. De vicaris – de beheerder van het vermogen van een vicarie – moest daarvoor aan het altaar van zijn vicarie per jaar één of meer heilige missen opdragen.
Dat zou kunnen hebben betekend dat aan het einde van de zestiende eeuw in het Deeverse dingspil de rooms-katholieke kerk alleen al uit het rendement op eigen vermogen zo’n negen priesters had kunnen onderhouden. Dat zal niet het geval zijn geweest. Voorwaar een voor die tijd goed draaiende winstgevende en op groei gerichte kerkelijke onderneming.
De zwart-wit foto van de voormalige rooms-katholiek kerk aan de brink van Deever is in de dertiger jaren van de vorige eeuw gemaakt.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen van mooie foto’s op papier is, kan de hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart van de Veentiesweg tussen de Kloosterstroate en de Tusschendarp ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 26 van het in september 2007 uitgegeven onvolprezen papieren boekwerkje Voormalige gemeente Diever in oude ansichtkaarten, dat is samengesteld door vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.

Posted in Brink, Kaarke an de brink, Kattelieke Kaarke, Kerspel Diever | Leave a comment

Johannes Franciscus was gien schout-bee-naacht

Op 20 september 1983 schreef een achterkleinzoon (!) van Johannes Franciscus De Ruiter de Wildt, de grondlegger van het dorp Zorgvliet een brief aan een kleinzoon (!) van Lodewijk Guillaume Verwer, de ontwikkelaar van het dorp Zorgvliet.

Aan de heer mr. L.G. Verwer
(straat en woonplaats hier weggelaten)

Zeer Geachte Heer Verwer,

Hiernevens zend ik U, onder dankzegging terug, de ansichtkaart van het door mijn overgrootvader gebouwde landhuis en de fotocopie van een ansichtkaart, waarop zijn afgebeeld de vier bejaardenwoningen op de plaats alwaar het landbouwinstituut van de Maatschappij van Weldadigheid heeft gestaan met daarnaast het eenvoudige kerkje.
De tekst onder deze kaart “Een bakermat van Neerlands Zeehelden” houdt waarschijnlijk verband met het feit, dat in de periode 1831 tot en met 1840 van de 145 vertrokken leerlingen van het Instituut niet minder dan 57 jongens beroepsmilitair [1] werden, terwijl wellicht de afstamming van Johannes Franciscus de Ruijter de Wildt daarbij ook een rol heeft gespeeld.
In uw toespraak op 2 september j.l. in Zorgvlied hebt u voorts gezegd, dat mijn overgrootvader een gepensioneerde schout-bij-nacht is geweest, doch dit is diens broer Johan Willem de Ruijter de Wildt geweest.
Het beroep van Johannes Franciscus de Ruijter de Wildt in Oost-Indië was employé bij het agentschap van de factorij te Semarang van de Nederlandse Handelsmaatschappij.
Uit het artikel in de “Landbouwcourant” van 21 oktober 1869 (overgenomen uit de Purmerender Courant van 25 augustus 1869) is mij gebleken dat mijn overgrootvader veel ontginningswerk heeft verricht.

Ik wens U met Uw echtgenote een mooie vakantie op Rhodos toe.

Met vriendelijke groeten, mede namens mijn vrouw,
H.O.J. de Ruijter de Wildt
(straat en woonplaats hier weggelaten)

[1] F.W. Fabius. De Maatschappij van Weldadigheid, in hare werking, strekking en geldelijken toestand. Amsterdam, 1841, bladzijden 59 en verder.

Aantekeningen van de redactie van het Deevers Archief
In deze brief zet de achterkleinzoon (!) van Johannes Franciscus de Ruijter de Wildt het -ook onder Zorgvlieders, Zorgvlieters, Zorgvliedenaren, Zorgvlietenaren- wijdverspreide misverstand recht dat niet zijn grootvader, maar de broer van zijn overgrootvader schout-bij-nacht was. Dus dorpskrachten, leden van het plaatselijke filiaal van de heemkundige vereniging uut Deever, let op: Johannes Franciscus de Ruiter de Wildt was geen schout-bij-nacht !!

Wie kan de redactie helpen aan een digitale kopie van het bedoelde artikel uit de ‘Landbouwkrant’ ?
Bijgaand is te zien een afbeelding van een oude ansichtkaart van het armoedig uitziende ‘kleine kerkje’, zoals genoemd in de brief. Deze ansichtkaart is op 23 maart 1917 verzonden.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 189 een nogal bijgeknipte afbeelding van een exemplaar van de hier afgebeelde ansichtkaart opgenomen.

Posted in Ansichtkoate, de Ruiter de Wildt, Kattelieke Kaarke, Lodewijk Guillaume Verwer, Sint Anthonij Gasthuis, Zorgvliet | Leave a comment

Zorgvlied – Kerk van de Sint Andreas parochie – 1968

De redactie van het Deevers Archief wil graag alle in zijn verzameling aanwezige en ooit uitgegeven ansichtkaarten van de aandere kaante van de bos tonen aan zijn trouwe bezoekers.
De foto voor de hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart is gemaakt in het najaar van 1968. De kaart is uitgegeven in maart 1969 en werd blijkbaar goed verkocht, want deze kaart werd in elk geval heruitgegeven in juni 1972 en in juli 1973, de heruitgave vond plaats in de nadagen van de zwart-wit ansichtkaart.
Levensmiddelenbedrijf A. v.d. Heide, Zorgvlied, telefoon 7242 is de uitgever van deze kaart.
De redactie zal nog enig populair-wetenschappelijk onderzoek naar de geschiedenis van deze neringdoende. Wie van de bezoekers van het Deevers Archief kan bruikbare gegevens aanleveren ?
Op de kaart is onder meer het kerkgebouw van de rooms-katholieke Sint Andreas parochie te zien. De fotograaf heeft zijn best gedaan om tussen de bomen door ook de spits van de toren geheel zichtbaar op de foto te krijgen.

Posted in Ansichtkoate, De aandere kaante van de Deeverse bos, Kattelieke Kaarke, Zorgvliet | Leave a comment