Search Results for: chris

De seu’m lange staarke ieser’n balk’n van Oere Chris

Posted on 6 april 2024

YDe redactie van ut Deevers Archief heeft het navolgende door hem gehouden interview met aannemer Albert Schipper ook in het papieren blad Opraekelen 07/1, nummer 1 van het jaar 2007, gepubliceerd. Opraekelen is nog steeds het papieren blad van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever. Albert Schipper was ten tijde van het interview 93 jaar. Hij is geboren op 7 augustus 1913 in Leggel. Hij is overleden op 1 december 2007 in Dwingel. Hij is begraven op de kaarkhof an de Drift in Dwingel. Zie zijn overlijdensbericht aan het einde van dit bericht.

Noodbrug draagt zware tanks dankzij de zeven ijzeren balken van Oere Chris
Albert Schipper vertelt over de bouw van de noodbrug an de Deeverbrogge

Aannemer Albert Schipper uit Leggel (was een van de drie Dwingeler timmermannen die in de nacht van 11 op 12 april 1945 an de Deeverbrogge meebouwde aan de noodbrug over de Drentse Hoofdvaart. Het was dank zij Albert Schipper, die zeven lange ijzeren balken wist te liggen op de Molenstad, dat ze de noodbrug uiteindelijk voldoende sterk konden maken voor de opmars van de derde Canadeze Infanterie Divisie, via Deever en Steenwijk naar Leeuwarden. Hij stemde in met het publiceren van zijn verhaal in het streekdialect: “Ik viene ut wè good d’ai ut in oense toal opskrieft.” Hij en zijn twee overleden collega-timmermannen hebben zich er altijd over verwonderd, waarom zij in Deever nooit een blijk van waardering hebben gegeven voor hun daad. ”As wee ut neet edoane haad’n, wie wet wat ur dan in Deever ebeurt was.”

Die dag in ut begun van de oorlog, dat mien vè overleed
Ik ware 27 joar, toe mie vè overleed, ut was in ut begun van de oorlog. Doar he’k ’t wè ontzettend moeilijk mit ehad. Ut was op un soaterdag. Wee waarkt’n op soaterdag. ’s Mön’s kwaamp mie vè hiel vrog bee mee. Hee see teeg’n mee: ”As ie now ies ee’m hen Suudwolde goat.” Wee möss’n doar nog un klein keweigie kloar mèèk’n, ut was wat skilderwaark. Dat kön tot an die dag nog neet of ewaarkt wödd’n. Mie vè see: ”As ie dat now is ee’m kloar mèèkt. Kan weed’n, d’ai mit de middag d’r mit kloar bint. Ik see: “Now ja, ik kan ut allicht probiè’n.” Ik gung op de fietse hen Suudwolde. ’s Mön’s um zes ure.
Toe ak weer kwaam van Suudwolde, mös ik eerst nog ee’m bee de olde van der Laan langes. Die saat woar Klaas van der Laan ok eseet’n hef en doar woar die jonge vent now ok zit. Ik mösse bee de olde van der Laan wat betonieser mitneem’n. We möss’n nog een betonplèète stött’n op ut kaarkhof. Die plèète was veur ut graf van Hendrik Jonkers van de Gow’nbrogge, van ut café, die was overleed’n. Mie vè haar mee esegd: “Dan goa ik wè ee’m hen de Concordia. Dan könt die nog wat grind en saand en portlaand hen ut kaarkhof breng’n. Dan kö’w noamedag ee’m die betonplèète stött’n.” Now dat was good. Afijn, ik kwaam wièr uut Suudwolde. Ik gung bee van der Laan an. In name ut betonieser mit. En wie komp doar an mit pièd en wèg’n ? Willem Fledderus van Jan Fledderus, die kwaamp van Leggel en die wol hen Lhee, hen sien vè. Hee see: ”Ho, pièd.”, en toen: ”Albert !” Ik see: ”Wat hei ?” Hee see: ”Hei al hen huus ewest ?” Ik see: ”Nee, ik bin d’r net weer van Suudwolde, wat is d’r dan?” Toe see hee: “Ie mag ’t wel mèèk’n d’ai hen huus koompt, want oe vè is dood!” Hee see ut ok moar so teeg’n mee. Ik see: ”Loop now toch gauw hen ! Wat hei veur proaties ? Wat hei ? Bee neet good ?” Hee see: ”Nee, nee, hee is harstikke dood.” Ik bin so bee de olde van der Laan weg efietst, hen huus, doar kwaam ik an, Ut was zo, mie vè was dood.
Hee was bee de Corcordia, bee Jan Kannegieter um materioal te bestell’n. Bee Jan Kannegieter haar’n see ut d’r over ehad. Over de oorlog. Jan Kannegieter was ok so teeg’n de Duutsers. Moar mie vè, oh mien God, die was so fel teeg’n de Duutsers. Ik see seins teeg’n hum: ”Man, ut komp wè weer terechte. Ut komp allemoale wè weer good. Ie moot geduld hebb’n. Kan weed’n dat alles wè wièr good komp.” Moar dat kön volg’s hum neet so weed’n.
Wie komp doar bee Jan Kannegieter binn’n ? Ut was un boer van ’t Strovledder. Veur die boer haare we vlak veur de oorlog een neje boerdereeje eset. Hee was N.S.B.’er. En woar krie’t in de oorlog over ? Over de oorlog ! En so ok mit die boer. Mie vè kwaamp oarig an ut bekvecht’n mit hum. ”Donder ie toch dood”, haar mien vè teeg’n hum esegd. Jan Kannegieter heft mee lèèter dat allemoale wè vurteld. Mie vè leup mit de gekke kop bee Concordia weg. Bee de Deeverbrogge gunk hee over de leuning hang’n. Doar kwaamp die boer van ut Strovledder ok an. Hee vreug: ”Wat hei Schipper ?” Mie vè haar teeg’n hum esegd: ”Ie moot deur goan, want aans bin ik in stoat um oe in de voat te drokk’n !”. ”Now”, haar die boer esegd, ”mee in de voat drokk’n kö’j now neet, doar bin ie veul te minnig veur. Wat ai hebt dat weer ik neet, moar dat kreeg ie now neet kloar. Ik daachte da’k oe moar mit neme, d’ai hen huus kwaa’m, d’ai bee Greetie kwaa’m.” Dat hef hee ok edoane. He hef mien vè hen huus ebraacht. Dat meut ik hum noagee’m, dat hee dat veur mie vè edoane hef.
Mie mow haar esegd: ”De dokter möt koo’m.” ”Now”, see die boer, ”dan zal ’k wè ee’m bee de dokter angoan en teeg’n hum zegg’n dat hee möt koo’m. De dokter hef ur ewest. Hee see teeg’n mie mow: ”Ik zal hum un spuitie gee’m, dan is hee over een half uurtie wè wièr de man.” Hee hef hum un spuitie gee’m. Toe haar mie vè teeg’n mie mow esegd: ”Mèèk ut eet’n moar kloar, dan koon’k d’r dommiet wè of.” Eempies lèèter gunk mie mow hen kiek’n, moar toe was hee al dood. Mie mow hef ok neet bee hum ewest. Hee was nog moar 57 joar.

Ik mösse as annemer alles nog leer’n
In de oorlog hare wee prakties gien waark. Moar d’r gung wel ies wat kapot, wat emeuk’n mös wödd’n. Neebouw was d’r hielemoale neet. Ok drekt noa de oorlog neet. Pas in de viefteger joar’n wödde ‘t wat beter. As d’r wat te reek’n was of so sowat, dan zee mien vae: ”Tieken ie moar. Waark ie de tiekenings en de details moar uut.” Ik haar een paer joar tiekenles ehad bee ’n architect in Assen. Mien vae zee: ”Ik reek’n wè, ie könt nog reek’n genog doon, mien jonge. Ut zal oe de strötte nog wè goan uuthang’n. Ik bin ’t amit ok wè zat, moar ie muut wat um oen waark te holl’n. En so sowat meer. Ik zee teeg’n hum: ”Ik weere neet hoe ai rekent en so.” Hee zee: ”Dat komp wè jonge, ie muut oe neet so naer maek’n. Mien vae was d’r al neet meer, toe kwaamp d’r iene bee mee, die wol ’n nee aachterhuus, ’t olde aachterhuus was in mekaer eweit mit ’n storm. Hee vreug mee: ”Kö’j ’n nee aachterhuus veur mee zett’n. Ik zee: “Oh, joawè, dat kan ‘k wè.” Ik mösse toe uutreek’n wat ‘t kostte, moar ik wösse neet hoe a’k mös reek’n. Dat hef me toe geld ekost. Mien mow mös beespring’n, want ik kunt neet betaelen. Teeg’n de man hek ’t ok ezegd: “Ie hebt een goedkoop aachterhuus.” Ik haare beter de papier’n en rekens van mien vae noa mött’n kiek’n.

De Canadezen kwaa’m uut de bos de Drift deur
Ik was zölf op de fietse hen de Brink egoane, umdat wee eheurd haad’n dat de Canadezen in Dwingel kwaa’m. Ik zee: ” Now, ik wil ies ee’m hen kiek’n wat er is.” Toe ’k op de Brink ware, stön’n doar Johannes Noorman en Albert Noorman ok. Doar bin’k toe bee goan stoan. We stön’n posie op de Brink, toe kwaa’m de tanks binn’n ried’n. De Canadezen kwaa’m uut de bos, de Drift deur. Zee bint van Rune koo’m, de bos deur. Zee wödd’n opevöng’n bee Wesseling.

De Deeverbrogge möt gauw weer kloar, aans bee’w te laete
Wee stönn’n doar mit sien dree’n te proat’n, Johannes Noorman, Albert Noorman en ikke. Wee haad’n ’t over de Canadezen en so sowat. Zo ieniens kwaamp Koers, de opzichter van de Riekswaeterstoat, bee oens. Koers woonde an de Deeverbrogge. Die zee teeg’n oens: ”Jonges, ik bin oe alle dree neudig. Ik kan oe alle dree wè gebruuk’n. Wee moot de Deeverbrogge weer kloar hemm’n.” We vreug’n hum: ”Hoe weer ie dan, dat dat möt gebeur’n. Hee zee: ”Ik heb Bart Schoemaker bee mee ehad.” Bart haar ezegd: ”De Duutsers koomt weer hen Deever.” Die haar’n doar ja zo huus ehöll’n. Bart Schoemaker haar ’t mit Koers d’r over ehad. Bart haar ezegd: ”D’r möt wat gebeur’n. We muut zeen dai’w de Canadezen over de brogge kreegt. Zee muut oens help’m, aans binne wee ’t te laete. Koers haa’r overlegd mit de Canadeze commandant. Die haa’r ja ezegd. Wee zeed’n: ”Hoe murre wee dat dan doon ?” Hee zee: ”Ik heb al ’t materioal al, doar he’k wè veur ezörgd. En ik heb ’m praeme weg estopt in ’t Voartie. En holt lig ’r zat op de löswal. Dan zie’w wè, dai’w ’t spullegien an de brogge weer bee mekaer kreegt.” So gebeurde ’t dan.

Op weg hen de Deeverbrogge
Teeg’n de oam’d gunge wee hen de brogge. We gung’n bee Wesseling weg mit twee tanks. En mit ’n dikke zestig man. Alleman wol mit op die dikke tanks. Wee waar’n de Stroombrogge nog neet over, toe waar’n wee de helfte van de mann’n al kwiet. Woar now de holtzaegereeje van Ten Oever is, doar binne wee estopt. Albert Santing woonde d’r toen, ’t was een boerdereeje, hee is laeter hen de Voshaere egoane. Toe zee de Canadeze commandant: ”Hier stopp’m, d’r kan van de Gowenbrogge ok onroad koo’m. Wee moot van dizze kaante eerst de zaeke verkenn’n.” No ja, dat gebeurde, moar d’r kwaamp niks. Dus wee könn’n deur goan. Bee Santing was weer ’n diel van de mann’n vöt. Op ’t laeste kwaa’m wee mit acht man bee de brogge an. Het waar’n jonge kerels, net so as ikke. Wee hebt mit sien achten ewaarkt. De Noormannen en ikke, wee waar’n mit sien dree’n de tummerlui. Wee deud’n ’t tummerwaark. Wie die aandere mann’n waar’n, dat wee ’k neet meer. Van de Deeverse kaante waar’n d’r gien helpers, d’r hef gien meinse uut Deever bee ewest. Ie gaa’m d’r gien acht op, ie waar’n drok an ’t waark, ’t mös ee’m gebeur’n. De Canadeze soldoat’n hebt ok mit ehölp’n. Iene Canadeze soldoat zee drekt al onder ’t waark dat ’t niks wödde. Dat verstönne wee dan neet, moar dat heurd’n wee wè van Koers. Moar wee hebt stiekem deur edoane. We waar’n gewaer ewödd’n dat die mann’n bee ’t kaarkhof in Deever waar’n dood eskeut’n, dat Hendrik Zoer neer escheut’n was en dat Jan Keuning esneuvelt was. We daacht’n toe teminn’n: “Now möt ee’m gebeur’n.” In huus waar’n zee d’r neet zo drok op, da’k hen de brogge egoane ware. Mien vrouw hef wel ’n benauwde naacht ehaad, dèènk erumme.

Wee hebt de noodbrogge ’s naachts ebouwd
Wee haad’n d’r gien locht bee, wee hebt in ’t donker ewaarkt, moar ’t was wel helder weer. ’t Was een heldere naacht, we könn’n alles beste zeen. ’s Naachts was ’r gien volk bee te kiek’n, niks gien volk. De mein’s die an de brogge woond’n, die leut’n heur ok neet zeen. Gien meinse leut heur zeen. Misschien dat d’r laeter wel goent’n ewest bint .Doar geef ie gien acht op. Die he’k neet ezeene. Wee waar’n mit de brogge bezig.

An materioal was er an de Deeverbrogge gien gebrek
Materioal laag er zat op de löswal. Spiekers en so sowat, alles laag er zat op de löswal. Bult’n holt stön d’r. Bee de brogge stön een klein holten gebougie. Doar zaat’n spiekers in, hiele grote spiekers en haemers en gereedschap. Er was zat. We könn’n pakk’n wai ’w woll’n. De Deeverbrogge was ien van de eerste brogg’n over de voart, die op en daele gung. Zee haad’n de brogge opebloas’n. Hee was zo daele ezakt. De brogge was gedieltelijk in mekeaere zakt. Die laag mit deale, doar so. Die lag dwars an Blok zien kaante. We möss’n eerst wat opruu’m bee de brogge. Doar hew eerst ies mit an ewest, zodat de praeme onder de brogge deur kon. Dat kreeg’n we dan ok kloar. We hebt holt eheul’n en hen de brogge esleept. Ja, hoe mörre wee dat doon. We wöss’n neet hoe zwoar zo’n tank was. An dizze kaante van de brogge, over ’t remmingwaark, hei ’w de holt’n balkens en so so wat elegd. Dat hei ’w edoane. Doar is de noodbrogge toe ekoo’m. An dizze kaante van de brogge mösse wee balk’n legg’n over ‘t remmingwaark. Tot de brogge kloar was. Now toe möst ’t moar ies ee’m gebeur’n mit de lichte tank. Die möst ’t eerst ies probeer’n. Hee was nog moar good en wel halfweg de brogge, doar kraekte de zaeke hen. Dat kleine lichte tankie, die zakte halfweg deur de noodbrogge, die stön mit de snoete in ’t waeter. Van ’t iene remmingwaark hen ’t aandere remmingwaark, dat was ’n hiele ofstaand. De lichte tank was veul te zwoar. Die tank is neet in ’t water evöll’n. Hee stön op de kop in de brogge, moar de zwoare tank trök’’m er mit de kettens so weer uut. Die trök ‘m zo de wal op. Nee dat kön neet, nee de brogge was lange neet staark genog. Opzichter Koers stön er toe ok bee. We begreep’m toe ok wè dat de brogge lang neet staark genog was. D’r mös aans wat gebeur’n. D’r mös veele meer holt koo’m. We weer an ’t holt sleep’m. En ondertied, so opiens zee ik: ”Blikstiender, jonges. Ik weere seum lange iezern balkens te liggen!” Zee vreug’n an mee: ”Seum iezern balkens ? Woar dan ? Ik zee: “Bee Oere Chris op de Meulestad!” Dat vertelde ik an Koers, de opzichter. Ik zee teeg’n hum: “Ik weere iezern balkens ligg’n, moar dan muu’w hen de Meulestad.” Hee hef mit de Canadeze commandant eproat en so so wat. Die zee: “Loa alles moar ligg’n, goa moar hen iezern balkens haelen.” Het waar’n seum lange iezern balkens.

Die seum iezern balkens van Oere Chris hebt de noodbrogge ered
Veur de oorlog was Chris d’r ok al, ok nog in de oorlog. Ik heb Chris good ekend. Oere Chris hef joaren oere ekart, joar’n lang. D’r wödde vaeke Oere Chris ezegd. We zeer’n ok wel ies Chris Kraak. Ik weere sien echte achternème al neet eens meer. Ik zitte al de hiele tied te prakkezeer’n hoe hee hedde. Hee heul allemoale oere mit van die kiepkarr’n bee de Stroom weg. Over de Stroom laag’n dan lange iezern balkens. Hee kochte bee de boer’n in ’t laand de oere op. Hee haa’r doar als ies epolst of epunt. Hee wös dan: hier zit oere, doar zit oere. Dan gunk hee de boere’n en zee: ”Ie hebt oere onder oen laand zitt’n, woi’t mee verkoop’m?” De boeren woll’n dat vaeke wè. Dan könn’n zee weer paer cent’n beur’n. ’t Was ’n slechte tied. Dan wödde de oere verkocht. Hee haar oeregraevers an ’t waark. Dat waar’n vaaste waarklui. Die gung’n van ’t iene stuk laand hen ’t aandere. De oere wödde verkard hen ’t schip an de Deeverbrogge. Ik weere neet woar de oere hen gunk. Ik daachte dat de oere hen ’t Westen gung. Die mann’n haad’n die iezern balkens over de Stroom ligg’n, veur ’t gleis (redactie: smalspoor). Doar wödde mit de oerekarr’n over hen ereed’n. Dat waar’n kiepkarr’n. Het gleis gung tot halfweg de Deeverbrogge en de Gowenbrogge. An de stille kaante van de voart. Doar net teeg’nover Klaas Fledderus, doar die zaat, moar dan an de aandere kaante van de voart. Doar wödde al die oere hen ekard. En doar laag’n de scheep’m. Doar wödde de oere ’t schip in ekiept. Er kwaam ok wel oere uut Lheebroek. Dat gung allemoale hen de voart. Die zeum lange iezern balkens laag’n toe allemoale bee Oere Chris bee huus, halfweg de Meulestad. Zee laag’n buut’n. Bee Harm Koers en Jannegie Wiechers, net an de aandere kaante van de weg. Die iezern balkens laag’n in de baarm van de weg. Toevallig da’k er toe pas iens langes ekoo’m ware, da’k daachte wat een mooie iezern balkens. Die naacht an de Deeverbrogge scheut mee dat toevallig in ’t zin. Oere was zwoar, gleis was zwoar, kiepkarr’n waar’n zwoar. Die zeum iezern balkens möss’n hiel wat gewichte kön’n till’n as zee over de remmingswaark’n bee de brogge laag’n.

Mit de lichte en de zwoare tank hen de Meulestad
We möss’n van de Canadeze commandant mit de beide tanks die zeum iezern balkens haelen, van die lange iezern balkens. Wee hebt veere op de zwoare tank elegd en dreee an de lichte tank vaast emeuk’n. Dat was ok nog zo mooi. Toe wee die iezeren balkens opheul’n. An dizze kaante van Roelof Koops, doar mösse we over ’n tankval hen. Die tankval laag doar deur de stroate hen, doar mös’n wee toe over een holt’n brogge hen. Het daegelijkse verkeer gung ’r ok over, boerenwaegens en alles gung ’r over hen. Hen gung ’t wel mit de tanks, moar toe wee weer kwaa’m gebeurde ’t. De lichte tank was ’r net good en wel over, toe mit de zwoare tank de holt’n brogge over de tankval in mekaer zakte Dat kwaamp deur die zwoare iezern balkens. Wee zeed’n: ”Now moe wee hier ok nog mit de brogge an.” Moar die grote zwoare tank, die klum soo dwars deur de tankval hen, mit iezern balkens en alles teeg’n de wal op. Die tankval waarkte neet, die was niks eweerd, die hebt de Duutsers veur niks loat’n egrae’m.

De verstaarking van de noodbrogge mit iezern balkens
Mit weer hen de Deeverbrogge. ‘t Holt wödde wat op eruumpt en toe de iezern balkens over de remmingwaark’n en doar weer holt overhen. Van de wal hen ‘t remmingwaark dat kön wel, dat gung wel mit holten balkens. Van ’t iene remmingwaark hen ’t aandere, dat gung neet mit holten balkens, die overspanning was veul te groot. Die praeme mös aachter dat remmingwaark langes. Doar haare wee nog wel moeilijk mit. Aans könne wee d’r neet met de iezern balkens an ’t waark. Wee möss’n eerst al best wat grind in de praeme sleep’m, want hee mös zakken’n, want hee mös onder de brogge deur. Die praeme hei wee tussen de remmingwaark’n elegt. Toe hei wee al ’t grind d’r weer uut eschöpt, want de praem mös weer hen boo’m koo’m. En toe die iezeren balkens d’r over. Die iezern balkens möss’n vlak ligg’n, die kö’j neet rond legg’n. En toe hei wee d’r weer grind in esleept, want de balkens möss’n zakk’n um op de plekke te koo’m. Dwars over de iezern balkens kwaam een holten dek. Zo hei’w de noodbrogge emeuk’n. Eerst gung’n de lichte tank de brogge op en toe die an de aandere kaaant kwaam gung ’r een hoera op. Toe mös die grote tank ok, die was helder weg zwoarder. Doar stönne wee dan te kiek’n Moar die gung ’r ok wel over, heur. Die lange iezern balkens höll’n ’t wel, D’r laag’n d’r zeum onder.

We möss’n ok nog veur’n ’n bepoalde tied kloar weed’n
Bart Schoemaeker kwaamp allenig op de fietse uut Deever. Twee moal hef hee bee oens ewest. an de brogge. Bart was toe kantoorhouder in Deever. Hee wös dat de Duutsers in Wapse waar’n. Hee zee: ” Ie muut gauw anmaek’n, want zee bint in Wapse.” D’r bint die naacht wel goent’n over schut van Deever hen Dwingel evlucht. De Duutsers haad’n ezegd, dat zee weer kwaa’m. Zee zöll’n grote opruuming holl’n. We möss’n ok nog veur’n ’n bepoalde tied kloar weed’n. Bart Schoemaeker haar doar bericht van ekreeg’n, dat zee in Wapse waar’n. Bart kwam toe ondertied nog weer bee oens. Hee zee: ”Jonges ie muut anmaek’n, want aans bee ’w te laete. Dan pakt zee alles op. Wie wet wat zee dan uuthaelt.” Ik miene dat de Duutsers um zes uure al weer in Deever woll’n weed’n. We waar’n gelokkeg wel op tied kloar mit de noodbrogge. In ’t laeste toe wee bijna kloar waar’n, gung’n ’r meer militairen over de brogge. Toen gunk ’r een militair in de richting van Möppel, Assen en Deever. Die soldoat die bee de Concordia stön, skeut een keer per ongeluk. Ie möss’n iens zeen hoe rap wee van de brogge of waar’n en plat op de grond laag’n. Dat hebt de Duutsers ok eheurd. Toe bin ’t de Duutsers weerum egoane hen Stienwiek. Zee hebt eheurd dat ’r escheut’n wödde. Dat möt de Duutsers ok eheurd hebb’m. Ze möt edaacht hebb’m dat de Canadezen al in Deever waar’n, moar zee waar’n nog moar an de Deeverbrogge. De Duutsers bint neet verder egoane dan Wapse.

De Canadeze commandant hef oens wel bedaankt
Die hef oens mit eneu’m hen Dwingel, toe de noodbrogge kloar was en so sowat. Die hef oens mit eneu’m hen Wesseling We hebt doar lekker eten heur. Zee haad’n de spull’n allemoal bee heur. Doar kön Wesseling van kook’n. Een veuroadwaegen kwaamp laeter aachter heur an. Die was ok mit ekoo’m. Die stön doar bee Wesseling op de Brink. Doar hei’w lekker eet’n ehad, potverdorie. Hei jong, hei jong, dat hare wee ’n schoft neet ehad (redactie: Albert Schipper geniet zichtbaar en lacht, terwijl zijn ogen bij deze herinnering glimmen).

De Canadezen bint hen Stienwiek egoane
Wee waar’n ’s mörns um zesse uur mit de brogge kloar. De Canadezen bint over Deever en Wapse hen Frederiksoord en verder egoane. We waar’n d’r neet bee, ik weere neet wat d’r die mör’n allemoale over de noodbrogge egoane is. Toe waar’n wee bee Wesseling an ’t eet’n. See bint deur egoane hen Deever en van Deever hen Stienwiek. Aans was Deever d’r neet best of ekoo’m. Vaaste neet.

Wie hef mien fietse eliend ?
Ik bin toe de Canadezen d’r an kwaa’m op mien fietse hen Dwingel egoane. Mien fietse haar ’k bee Wesseling teeg’n de mure anezet. Toe ’k de aandere mörn terogge ware in Dwingel was mien fietse weg. Die hef iene eliend en nooit weer terogge ebraacht. Ik heb een aandere fietse weer moot’n koop’m.

Ik heb mien verhael over de noodbrogge in de kaarke verteld
Ik heb laeter nooit ies wat van de Canadezen eheurd. Misschien Koers wel, dat weer ’k neet. We zeed’n onder mekaer: ”Wee hebt ’r nooit weer wat van eheurd, da’w de brogge weer kloar emeuk’n haar’n Van Deever hei’w niks eheurd, in Dwingel is ’r nooit meer over eproat. We hebt ’r laeter nooit weer wat van eheurd Koers hef ok gien contact meer ehad mit die Canadezen. Ik heb ok nooit gien contact meer ehad mit Koers, hee is toe ok nog al gauw noar de oorlog ’n keer weg egoane. Koers was een paer joar older dan ikke. Ik hebt d’r laeter mit de Noormannen nog wel ies over ehad. Die zee’n ok: Gek hè, Deever zeg niks, Dwingel zeg ok niks, d’r wödt nooit over eproat. As wee dit neet edoane haar’n, dan was ’t in Deever neet best ofeloop’m. D’r wödt nooit over prakkezeerd, as wee ’t neet edoane haad’n, wat d’r dan in Deever gebeurd was. Wee hebt d’r nooit weer wat van eheurd. Wee hebt d’r nog wè ’n paer moal over ehad onder mekaer (redactie: Albert Schipper doelt op de drie timmermannen Johannes Noorman, Albert Noorman en hij zelf) Een joar of veere, viefe eleed’n he’k ’t nog ies mit Johannes Noorman over de noodbrogge ehad. Hee begun d’r zölf over. Hee zee: ”Ie könt oe wel dood waark’n veur de meins’n, zee waardeert ’t toch nooit.” Ik zee: ”Wat hei dan te dood waark’n.” Hee zee toe: “Mit de oorlog ok, hei’w doar die noodbrogge emeak’n. Wat heur ie d’r van ! Gien meinse hei’w d’r ooit ies weer over eheurd!” Dan zegt Albert Schipper: “Verleed’n joar he’k hier (redactie: in Dwingelo) in de kaarke een lezing höll’n over de noodbrogge. Ik heb ’t neet meer op papier stoan, mien papiertie is vöt. Moar ie könt ja so oen koptillefoon op zett’n en dan mien verhael opskrie’m.”

Noot van de interviewer
Het moet hem een goed gevoel hebben gegeven, dat hij vorig jaar eindelijk werd uitgenodigd zijn verhaal over de bouw van de noodbrug in aanwezigheid van publiek te vertellen. En prachtig en aandoenlijk is dan hoe Albert Schipper, 93 jaar oud, maar levenswijs en bijzonder helder van geest, de interviewer zacht pratend wijst op het betrekkelijke van herinneringen uit een alweer lang verleden oorlogstijd: ”D’r is altied nog el ies wat ai vergeet, dat zö’j wel ontdekt hem’m. Zo now en dan schöt mee weer wat te bin’n. Ondertied komp mee weer van alles in ’t zin.” En hij lacht zachtjes. Er schoot hem heel wat te binnen. Maar geschiedenis is niet meer dan wat een geheugen in een paar uur prijs kan geven.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Op de navolgende afbeelding van een luchtfoto is te zien de oude opgeknapte Dieverbrug, zoals deze er in het begin van de vijftiger jaren van de vorige eeuw bij lag. De noodbrug lag aan de kant van de Geeuwenbrug over de remmingwerken.
Op de navolgende kleurenafbeelding is het schild van de Royal Canadion Dragoons te zien
In het Dagblad van het Noorden van 2 december 2007 stond het bijgevoegde overlijdensbericht van Albert Schipper.

Posted in An de Deeverbrogge, Canadees’n, Operatie Amherst, Opraekelen, Overlijdensbericht, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Un olde automobiel in de Deeverse bos

Posted on 30 maart 2024

Op 10 oktober 1940 stuurde Marie Donker bijgaand afgebeelde ansichtkaart aan haar man Klaas van der Veen.

De kaart was geadresseerd aan:
Den Heer K. van der Veen
Militair Hospitaal Zaal 75
Springweg 21
Utrecht

Het schrijfgedeelte van de ansichtkaart bevat de volgende tekst:
Lieve Man,
Ik ben goed overgekomen.
Was om 11 uur thuis.
Trijntje en Grietje Haanstra hebben mij kort bij Steenwijk weg gehaald.
Nu dat vond ik fijn.
Hier alles nog bij het oude eindig ik.
Groeten Marie
Iekje en Tante
Tot Ziens

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie is bekend met tientallen zwart-wit ansichtkaarten van de Deeverse bos, maar kent slecht één ansichtkaart, waarop een oude automobiel is te zien en dat is de bijgaand afgebeelde ansichtkaart. Nu was het niet zo dat iedereen maar in het landgoed Berkenheuvel van mr. Albertus Christiaan van Daalen of in de bossen van de Nederlandse belastingbetaler met de automobiel mocht rondrijden. Dat was op het landgoed Berkenheuvel voorbehouden aan mr. A.C., zijn familie en zijn vrindjes.
De redactie herinnert zich dat hij met Albertus Christiaan Doorman, de eerste kleinzoon van mr. A.C. met zijn voornamen, in een oude Landrover door de bossen van Berkenheuvel crosste. Die bossen waren toen al eigendom van de Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten Uit Het Verre ’s Graveland geworden. Albertus Christiaan Doorman werd toen aangehouden door een jong kwaad kijkend boswachtertje van de Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten Uit Het Verre ’s Graveland. Het boswachtertje dacht een vette uitbrander en een vette bekeuring uit te kunnen delen: ‘U weet toch dat dit bosgebied verboden is voor auto’s ?’ Maar Albertus Christiaan Doorman toonde een speciaal papperasje, waarop stond dat hij tot aan zijn dood met zijn auto vrij toegang had tot het landgoed Berkenheuvel van zijn grootvader mr. A.C.. Dat hadden de nazaten van mr. A.C. zo bedongen bij de verkoop van het landgoed Berkenheuvel aan de Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten Uit Het Verre ’s Graveland. Het boswachtertje vond dat uiteraard absoluut onacceptabel, maar kon zijn vette uitbrander en zijn vette bekeuring niet uitdelen.
De redactie zou van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief wel graag willen weten wáár in de Deeverse bos de foto voor de hier afgebeelde ansichtkaart is gemaakt.
De afzender van de ansichtkaart is Marie Donker. Zij is geboren op 2 juli 1909 op Woater’n. Zij is overleden op 4 januari 1977.
De ontvanger van de ansichtkaart is Klaas van der Veen. Hij is geboren op 29 juni 1907. Hij is 50-jarige leeftijd overleden op 30 juni 1957.
Marie Donker was getrouwd met Klaas van der Veen. Klaas van der Veen en Marie Donker liggen op Zorgvliet begraven op de neeje kaarkhof aagter Obadja an de aandere kante van de weg.
Klaas van der Veen was als soldaat zwaar gewond geraakt bij oorlogshandelingen aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Vandaar dat hij in oktober 1940 nog in het militaire ziekenhuis in Utrecht lag. Hij herstelde niet van de verwondingen. Hij was oorlogsinvalide tot zijn vroege overlijden.
De heer Th. Broekema kocht in 1957 het boerderijtje/keuterijtje van Marie Donker, de weduwe van Klaas van der Veen, op Woater’n en begon in het boerderijtje een wilde-zwijnen-farm.
De weduwe Marie Donker verhuisde van Woater’n naar ut Kastiel in Deever, waar ze tijdelijk ging inwonen bij Pieter Doggen en Anke Goettsch. Daarna kocht ze het huis op de hoek van de Kloosterstraat en de Binnenesch van Abel Kamer. Haar laatste levensjaren woonde ze in een bejaardenwoning in de Weier in Deever.
Trijntje Haanstra is te zien op een foto van de leerlingen van de skoele op Woater’n uit 1925.
Grietje Haanstra is te zien op een foto van de leerlingen van de griffemiède skoele in Deever uit 1934.
De redactie weet nog niet wie Iekje is en wie Tante is.

Posted in Ansichtkoate, Woater’n | Leave a comment

Is de Deeverse kaarke in 830 ebaut op un hunnebed ?

Posted on 16 maart 2024

In het Dagblad van het Noorden verscheen op 1 maart 2004 in de rubriek Drentsigheden het volgende geschrijfsel, beschrijfsel en verschrijfsel van wijlen Lammert Huizing over onder meer het ontstaan van de naam van het dorp Deever.

Diever afkomstig van De Ever ?
Tot het jaar 830 stond er in Diever een heidense tempel. Daaromheen was een steenkring met een gemiddelde straal van negen meter naar de kern. Op die plaats is later de Pancratiuskerk gebouwd, de huidige Nederlands Hervomde Kerk, die wel eens de kathedraal van Drenthe wordt genoemd. Diever was de hoofdplaats van het vroegere Westenveld. Dat was toen Drenthe nog in drieën was verdeeld, namelijk Noordenveld, Zuidenveld en Westenveld. Nog vóór het jaar 1000 is het Westenveld gesplitst in twee rechtsgebieden, het Beiler en het Dieverder dingspil.
Er zijn naamkundigen die beweren dat de naam Diever te maken heeft met ‘beduven’, wat ‘bedekt met water’ betekent. Maar Diever is nooit een waterrijk gebied geweest. In de Middeleeuwen sprak men van Devere, waarin sommigen een Keltische naam zien, een afleiding van ‘diavara’, wat ‘de goddelijke’ betekent. Maar de geleerden zeggen dat er in Drenthe geen Kelten hebben gewoond.
Of moeten we denken aan een heel simpele verklaring, namelijk aan een samenvoeging van ‘de’ en ‘ever’. De Ever, wat in de loop der eeuwen tot Diever is vervormd.
Het is leuk om je met speculaties over de vroegste geschiedenis van Diever bezig te houden. Het enige concrete punt in het vorenstaande is het jaartal 830. Maar je vindt dit in geen enkel geschiedenisboek. Bij opgravingen onder de vloer van de hervormde kerk zijn wel sporen ontdekt van een ‘heidense tempel’.
Het jaartal 830 is afkomstig van de bekende en omstreden historicus en publicist Wigholt Vleer, die jarenlang in Norg heeft gewoond. Met de wichelroede stelde hij de exacte plaats van de ‘tempel’ vast en ontdekte hij ook de steenkrans daaromheen. Langs paranormale weg kreeg hij daarbij het jaartal 830 door.
Wigholt Vleer schreef in 1992 een boek over tweehonderd heilige plaatsen in Nederland en Vlaardingen. Die heilige plaatsen beschreef hij aan de hand van leylijnen die hij ontdekte via de wichelroede. Leylijnen zijn energiebanen in de bodem. Leycentra zijn plaatsen van samengebalde energie, waarop de hunebedden, heidense tempels en de oude kerken zijn gebouwd.
Zowel de leylijnen als het lopen met een wichelroede behoren tot de taboes van de wetenschap. Ook Tjerk Vermaning had als praktijkarcheoloog daarmee te maken toen hij zijn visioenen wereldkundig maakte over nederzettingen uit de oude Steentijd.
Prana, tijdschrift voor spiritualiteit en wetenschappelijke randgebieden, zorgde voor een themanummer over taboes in de wetenschap. Het gaat over mensen bij wie iets doorklinkt van genialiteit in hun werk, die het aandurven een lawine van kritiek te trotseren, mensen die misschien een beetje gek zijn. Het eeuwenoude wichelroede lopen wordt besproken en ook de stelling van een gereformeerd theoloog dat bepaalde elementen in het christendom al dateren van ver vóór de christelijke jaartelling, dus uit het heidendom.
Wetenschappers kiezen vrijwel altijd partij en weinig onderzoekers hebben in de gaten dat meer benaderingen tegelijk mogelijk zijn. Dat geldt voor het lopen met de wichelroede en veel andere taboe-onderwerpen. Daarom is het goed dat dwarsliggers als Wigholt Vleer en anderen de samenleving wakker houden en de wetenschap prikkelen tot aandacht voor zaken die eingelijk niet kunnen bestaan.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie moet het in het Nederlands geschreven artikel van de Hoogevener Lammert Huizing nog vertalen in ut Deevers.
Het door wichelroede-loper-fantast Wigholt Vleer bedachte jaar van 830 na Christus, als jaar waarin de eerste rooms katholieke kerk in Deever is gesticht, komt desalniettemin nochthans evenwel als ernstig en bijzonder geloofwaardig over.
Dat de fanatieke verspreiders van het rooms katholieke geloof daarbij de tactiek van de totaal verschroeide aarde, casu quo het vernielen van oude heiligdommen, ook in Drente toepasten, wekt bij de redactie geenszins enige verbazing, dat mag van de katholieken gevoeglijk worden aangenomen, het zou merkwaardig zijn als dat niet zou zijn gebeurd, dat deden de fanatieke verspreiders van het rooms katholieke geloof overal in de wereld.
Zo staat zelfs in Colan, in de kustwoestijn in het noorden van Perú, de Sint Lucas kerk, de eerste en oudste rooms-katholieke kerk van Noord-, Midden- en Zuid-Amerika, die is 1535 is gebouwd, op een grondig vernield heiligdom van een plaatselijke indianenstam.
De sporen die onder de vloer van de eerste rooms katholieke kerk van Deever zijn gevonden, zijn wellicht en bijzonder hopelijk afkomstig van een zeer groot hunnebed. Dat zou dan in de nummering van professor doctor in de oudheidkunde Albert Egges van Giffen het hunnebed D52-b zijn geweest.
De redactie is van mening dat de foutieve naam van de gemeente Westerveld nu al gewijzigd kan worden in gemeente Westenveld. Daarmee wordt de naam duurzaam en toekomstbestendig, want dan kan na samenvoeging van de gemeente Westenveld met de gemeente Meppel de naam gemeente Westenveld gehandhaafd blijven.
In de nabije toekomt is in Drente slechts ten hoogste plaats voor vijf gemeenten: Noordenveld (hoofdplaats Assen), Middenveld (hoofdplaats Beilen), Westenveld (een gedwongen samenvoeging van de gemeenten Meppel en Westenveld, met als hoofdplaats Meppel), Oostenveld (hoofdplaats Emmen) en Zuidenveld (hoofdplaats Hoogeveen). Deever, wen er alvast maar aan dat het luxe Raadhuis aan de Gemeentehuislaan slechts een tijdelijk raadhuis is. Ech wè.
In het bericht van Lammert Huizing is een afbeelding van een zwart-wit ansichtkaart van een deel van de Heufdstroate van Deever opgenomen. De redactie heeft een afbeelding van een in 1909 verstuurd origineel exemplaar van deze fraaie ansichtkaart aan dit bericht toegevoegd.
Aan de rechterkant is te zien het boerderijtje van Hendrik Moes, hij was kuiper, dat wil zeggen maker van boterkuipjes. Daarnaast staat de woning van de gezusters Oostenbrink (de Pluumpies). Aan de linkerkant van de hier afgebeelde ansichtkaart is een stukje van het huis van het echtpaar Jan ter Heide en Wilhelmina (Mine) Merk te zien.
De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto gemaakt op zaterdag 16 juni 2018.

Posted in Ansichtkoate, Brink, Heufdstroate, Kaarke an de brink, Oudheidkunde, Topstuk | Leave a comment

Ome Kees hef Deever lilluk opeknapt mit un dreeloek

Posted on 9 maart 2024

In het christelijke weekblad De Spiegel verscheen op 6 juni 1956 het volgende door Koen Kappenburg geschreven artikel over het omstreden drieluik van kunstenares Dieuwke Aalbers-Kollewijn in het kerkgebouw van de hervormde gemeente an de brink van Deever. Een afbeelding van het drieluik is niet te vinden in het fotoalbum van de hervormde kerkgemeente van Deever/Dwingel.

Over het drieluik in de Nederlands Hervormde Kerk
De kunstenares Dieuwke Aalbers-Kollewijn maakte in opdracht van een kunstminnaar een schilderstuk, dat aan de kerk van Voorburg werd geschonken. De kerkvoogdij accepteerde het ‘drieluik’ niet. Het kreeg zolang een andere plaats, totdat de kerkvoogdij van Diever er wèl belangstelling voor toonde. Nu hangt het kunstwerk in de oude Drentse kerk en onwillekeurig vraagt men zich af:

Waarom accepteerde Diever het door Voorburg verstoten drieluik ?
Op opzienbarende wijze heeft de Hervormde Gemeente van Voorburg rond Kerstfeest 1957 een drieluik, geschilderd door de kunstenares Dieuwke Aalbers-Kollewijn verstoten. De kerkvoogdij heeft het werk (3 x 5 m) zelfs eigenhandig op straat gezet, omdat het een storend element tijdens de eredienst zou vormen.
Op minder opzienbarende wijze is datzelfde drieluik, vervaardigd in opdracht van een anonieme schenker, enkele maanden geleden in het Drentse dorp Diever terechtgekomen en opgehangen in de oude Hervormde Dingspilkerk, die de afgelopen jaren is gerestaureerd, maar sinds Pinksteren weer is geopend.
Vond de president-kerkvoogd van Voorburg, mr. H.L. ‘s Jacobs de oud-minister van oorlog, het schilderij een “afschuwelijk en onchristelijk onding”. Zijn Dieverse ambtsbroeder R. Fransen (Roelof Fransen, redactie), landbouwer van beroep, schreef zijn mede-kerkvoogden in het Drentse brinkdorp een briefje, waarin hij zei er “verrukt” over te zijn. Twee broeders in het ambt, twee mannen met geheel verschillende achtergronden, hielden er een geheel verschillende mening op na. Gevolg: Voorburg stootte een kunstwerk af, Diever accepteerde het. Waarom ?

Diever kreeg naam
Burgemeester J.C. Meyboom van Diever is een man, die in zijn pittoreske dorp al heel wat stof heeft doen opwaaien. “Een actief man, waaraan we veel te danken hebben”, zegt een deel van de circa 3500 zielen tellende bevolking. “Een doordrijver, die altijd wat nieuws aanhaalt”, zegt een ander deel. Maar hoe het ook zij, Diever, bezijden de rijksweg Meppel-Assen, dat eeuwenlang in een zoete rust sluimerde, heeft dankzij burgemeester Meyboom naam gekregen. Het heeft en indrukwekkende ontwikkeling doorgemaakt. Het kreeg een fraai gemeentehuis (“veel te duur”, menen de boeren uit de omtrek), het werd bekend door zijn openluchtspelen (Shakespeare), die jaarlijks duizenden belangstellenden trekken, het heeft thans een bijzonder fraaie Hervormde Kerk (anno 1400) met een sober, maar rustgevend interieur en een paar opmerkelijke kunstwerken.
“Ik zie deze kerk als Godshuis én als toeristisch trefpunt”, vertelde ons burgemeester Meyboom, terwijl hij ons de gerestaureerde kerk liet zien. “De toerist, die behoefte heeft aan rust en inkeer zal hier (als tenminste de kerkvoogden akkoord gaan met het plan om de deur van het kerkgebouw alle dagen open te zetten) terecht kunnen” is de mening van Dievers eerste burger. “Ik heb onze Rooms Katholieke broeders er altijd om benijd, dat ze in hun kerk terecht kunnen, wanneer ze daar behoefte aan hebben en niet, zoals bij ons protestanten, uitsluitend als de dominee er is.” Met deze uitspraak van burgemeester Meyboom is veel verklaard waarom het omstreden drieluik thans toch een plaats in een kerk heeft gekregen.

Wat stelt het drieluik voor ?
De geschiedenis begon in de zomer van 1956 toen de Voorburgse kunstenares Dieuwke Aalbers-Kollewijn van een anonieme schenker opdracht kreeg om voor de Hervormde Kerk in Voorburg een schilderstuk te maken. Kort tevoren, tijdens een reis naar Italië, had ze haar man al profetisch verteld, “Ik voel dat we binnenkort een grote opdracht krijgen.” Twee jaar lang werkte Dieuwke, die haar man, de schilder B.J. Aalbers, op de kunstacademie leerde kennen, aan het grote werk.
Op drie panelen (vandaar dat het de naam drieluik kreeg) vertelde ze in beelden en kleuren wat ze te vertellen had. Op het middenpaneel schilderde ze God de Vader, van boven gezien, Zijn handen uitgespreid over “de wereld en die daarin wonen”. Op het linker paneel werd in de loop van de twee jaren dat Dieuwke aan haar grote opdracht werkte, Christus zichtbaar, opgebouwd
uit mensen van alle rassen, “Christus is het hoofd, gij zijt de leden”. Hij laat de duivel, “de verstandige, die alles wil verklaren”, achter zich. Hij legt Zijn hand beschermend op allen, die zich opgesloten voelen in hokjes: de zieken, de armen, de gevangenen, de eenzamen. Op het rechterpaneel kreeg men de Heilige Geest (als duif) te zien. Uit de Vader, de Zoon en de Heilige Geest straalt het licht neder op de wereld, waaruit de gelovigen hand in hand opgaan. Uit Gods handen bruist de genade als een bergstroom neer.
In het drieluik verwerkte de kunstenares voorts vele symbolen en bijbelse voorstellingen. Langzamerhand ontstond een bont geheel dat de ene mens tot diep in zijn binnenste treft, waarop hij niet uitgekeken raakt, en de andere mens opstandig maakt, waardoor deze het werk gaat verafschuwen.

Uit de kerk ermee
In Voorburg, waar de kunstenares overleg pleegde met predikant en kerkeraad, maar waar een verkeerde procedure werd gevolgd, waardoor de kerkvoogdij niet officieel op de hoogte werd gesteld van de schenking, werd het schilderstuk in de kerk voltooid. Toen het klaar was, kreeg het echtpaar Aalbers van de kerkvoogdij evenwel de aanzegging, dat het werk moest verdwijnen. Nu berg je een paneel (het geheel bestaat uit zes platen) van vijf meter breedte en drie meter hoogte niet zo maar in een kast weg. Het drieluik bleef dus nog enige tijd in het kerkgebouw staan, totdat de heer Aalbers in februari 1958 ontdekte, dat het werk uit het kerkgebouw was verdwenen. De president-kerkvoogd had het eigenhandig buiten de kerk gezet. De kerkvoogdij was van mening, dat het grote schilderstuk een storend element was tijdens de eredienst. Daarom verhuisde het drieluik (het werd in drie panelen geschilderd om de beide zijvlakken wat naar voren te kunnen draaien, opdat het wat vriendelijker zou aandoen, en het heeft dus, aldus de kunstenares, niets gemeen met een drieluik, zoals men dat wel in Rooms Katholieke kerken ziet) van Voorburg naar Leidschendam, waar het werd opgehangen in de kerkzaal van ‘Hulp en heil’, een inrichting voor geesteszieken. De patiënten daar bleken het werk best te kunnen waarderen.

In Diever enthousiast
Eind 1958 brak voor het drieluik een nieuwe periode aan, waarover burgemeester Meyboom ons meer kon vertellen. Hij kwam in die periode opnieuw in contact met het echtpaar Aalbers, dat vroeger al eens een wandkleed voor het gemeentehuis van Diever heeft gemaakt. Het gesprek kwam op het omstreden drieluik. De burgemeester kreeg te horen, dat het als het ware nog steeds te geef was.
Nu was burgemeester Meyboom voorzitter van de restauratiecommissie van de Hervormde Kerk van Diever. Met die restauratie is men in 1955 begonnen, toen de kerk bijna op instorten stond. Sindsdien is de kerk drastisch verbouwd en verfraaid, waarbij deskundigen zochten naar de oude vormen van het godshuis (dat uit rond 1400 dateert, daarvóór stonden op dezelfde plaats evenwel andere kerken, zo is uit een bodemkundig onderzoek gebleken).
Burgemeester Meyboom, die kwam praten over kunstwerken in de kerk had uiteraard wel oren naar het grote drieluik, vooral toen de anonieme opdrachtgever bereid bleek het ook wel aan Diever, dat hij wel kende vanwege de openluchtspelen, te willen schenken. Kort na het bezoek aan Voorburg reisde de burgemeester met de plaatselijke predikant, Ds. C. Smit (geboren 1922, in Diever sinds 1951) en de president-kerkvoogd R. Fransen naar Leidschendam. Het drietal bestudeerde het schilderstuk nog eens en kwam onder de bekoring ervan door de uitleg van de kunstenares en reisde enthousiast terug naar Drenthe om de anderen er warm voor te maken. Ze namen foto’s mee. Opdat de kerkeraad zich ook een mening kon vormen.

“Ik vind er niks aan”
“Het zat meteen goed”, aldus de burgemeester. Ds. Smit vertelde ons voorts, dat zijn kerkeraad ook met het plan ingenomen was (bovendien: men kreeg het immers gratis!). Kerkvoogd Fransen wist zijn enthousiasme over te brengen op zijn mede-kerkvoogden, zodat besloten werd het drieluik te accepteren. Men trok lering uit de les van Voorburg: het drieluik kwam niet op een in het oog vallende plaats te hangen, maar in een zijbeuk. Men moet er speciaal naar toe wandelen om het te kunnen zien. Door deze manoeuvre wist men eventuele georganiseerde tegenstand te omzeilen. Wie het stuk niet wil zien, behoeft het niet te zien. Al is burgemeester Meyboom er van overtuigd dat Hervormd Diever, als het aan het kunstwerk gewend is geraakt door af en toe eens op een bank in een der wandnissen te gaan zitten om naar het kunstwerk te kijken, het stellig zal accepteren.
Dominee Smit vertelde ons ervan overtuigd te zijn, dat de bevolking het werk beslist wel zal waarderen. Het merendeel van de bevolking is eerst door het openluchtspel met de kunst in aanraking gekomen. Men is er nog niet al te kritisch ingesteld, men is er nog open en onbevangen, al zal het nog wel geruimde tijd duren voordat de lof voor Dieuwke’s drieluik in Diever algemeen is.
De opvatting van een caféhoudster, toen ze ons koffie inschonk: “Ik snap er niets van en ik vind er niets aan”, is waarschijnlijk nog de opvatting van velen. Maar de Drent is een bedachtzaam en voorzichtig mens. Hij loopt niet gauw ergens warm voor, maar keert zich ook niet gauw ergens zonder meer van af. “’t Moet nog wat wennen”, vertelde ons een rechtgeaarde Drent, die met een onbegrijpende blik naar het (wel wat erg hoog opgehangen) schilderstuk tuurde. Daarna pakte hij een bezem en begon de kerkvloer aan te vegen, want de officiële opening stond als het ware voor de deur. Zo is men in Diever. Anders dan in Voorburg.

Afbeelding 1
Het door Voorburg afgewezen drieluik van Dieuwke Aalbers-Kollewijn is ongeveer vijf meter breed en ruim drie meter hoog. De beide zijpanelen zijn iets naar voren gedraaid. Op het linkerpaneel ziet men Christus. Naast hem het hoofd van de intelligentie zonder liefde: de duivel. De mensen, jong en oud, blank en bruin, vormen de ledematen van het lichaam van Christus. Het middenpaneel omvat tal van symbolische en bijbelse voorstellingen. Op het middenpaneel buigt God de Vader Zijn handen zegenend uit over de wereld (“Mijn genade is u genoeg”). Uit de handen Gods bruist een strooom van genade neder. Op het rechterpaneel ziet men de Heilige Geest afgebeeld als duif. Langs de hemelweg gaan velen, hand in hand, op naar het Licht.

Afbeelding 2
Aan de brink in Diever staat de fraai gerestaureerde hervormde kerk. Een bodemonderzoek heeft aangetoond dat op dezelfde plaats reeds kort na de eerste verkondiging van het Evangelie in Drente een kerkje werd gebouwd. Dat kerkje, zo is gebleken, is door vele andere gevolgd. De huidige toren dateert van 1100, de kerk zelf van omstreeks 1400. Het is nadien in 1621 door een grote brand zwaar beschadigd. De kerk werd evenwel hersteld, totdat in 1955 een nieuwe restauratie dringend noodzakelijk was. Men heeft de kerk toen zijn oude vorm teruggeven. Het houten plafond bijvoorbeeld werd vervangen door gotische gewelven. In de kerk van Diever is in een zijbreuk een kinderhoek ingericht. Jongens en meisjes kunnen daar het liturgische gedeelte van de kerkdienst volgen. Als de preek begint mogen ze een boek pakken en wat gaan zitten lezen of tekenen. De kinderhoek wordt ook gebruikt als zondagschool.

Afbeelding 3
“Ik vindt dat onze kerk maar wat mooi geworden is door de restauratie. Het schilderij stond me direct al aan. Ik was meteen enthousiast. Maar dat kwam ook door de verklaring die mevrouw Aalbers ons er bij gaf. Er komen straks op een oude kist boekjes met een verklaring van het schilderij te liggen. Nee, tegenstand hebben we hier niet ondervonden. Waarom ook. Het hangt niet te veel in het gezicht. Wie ‘t niet wil zien, ziet het niet. Wat me het meeste heeft getroffen ? De Christusfiguur, het lichaam opgebouwd uit mensen. Toen de burgemeester ons het schilderij in Leidschendam had laten zien en we naar huis terug gingen, waren we het er over eens dat het drieluik uitstekend in onze gerestaureerde kerk zou passen”. Aldus president kerkvoogd Fransen.

Afbeelding 4
Burgemeester Meyboom is van mening dat de kerk van Diever zowel Godshuis is als trefpunt voor toeristen, die behoefte hebben aan sfeer en inkeer. Daarom heeft hij er naar gestreefd, dat er over de Avondmaaltafel, die midden in het koor recht tegenover de gemeente staat opgesteld, een loper ligt met de symbolen van de periode van het kerkelijk jaar. Zo kwam er een loper voor de Adventstijd, voor Kerstfeest, voor de Lijdenstijd, voor Pinksteren en voor de “gewone” zondagen. Ook deze lopers werden vervaardigd door het echtpaar Aalbers-Kollewijn. “In het drieluik, dat ik zelf wel geslaagd vind, (misschien is er schilderkunstig wel wat op aan te merken, maar een preek beoordeel je ook niet op zijn literaire waarde en dit werk is een preek), heeft vooral de boog van de armen me getroffen.”

Afbeelding 5
Op dit gedeelte van het rechterluik ziet men de verlosten langs de hemelweg opgaan. Hun pad is omgeven door de bloemen en sterren. Een vrouwenfiguur houdt hen, die langs een ander pad willen gaan, tegen en wijst hen op hun zondig verleden.

Afbeelding 6
Ook van de heer Aalbers bevindt zich in de kerk van Diever een kunstwerk. Hij ontwierp namelijk een tapijt, dat een plaatsje kreeg in de trouwkapel. Het tapijt heeft een warm groene kleur en ligt op donkerrode tegels. De stoelen van bruid en bruidegom zijn op het tapijt geplaatst ter weerzijden van een daarin verwerkte vis, het oudste Christelijke symbool. Het tafeltje, waarop een door de heer Aalbers in zwijnsleer gebonden bijbel staat, is nagemaakt van een 18e eeuws model. Het is een geschenk van het Anjerfonds. Op tafel ligt een loper met huwelijkssymbolen.

Afbeelding 7
Het tapijt voor de huwelijkskapel werd naar het onderwerp van de heer Aalbers met de hand geknoopt door vrouwelijke gemeenteleden. Ze hebben er slechts zeven weken over gedaan. De dames werkten in ploegen, acht uur per dag.

Afbeelding 8
Vlak voor de restauratie heeft de kunstenares haar grote drieluik in Dievers kerk gevernist. Zij heeft twee jaar aan het schilderstuk gewerkt. In het midden ziet men Maria met het Kindeke Jezus. Het kind draagt de appel door Eva geplukt (rechts) en geeft de druiventros door.

Afbeelding 9
Evenals vroeger heeft de 84-jarige Geert Dekker (meer dan 45 jaar klokkeluider, nu op non-actief, omdat de geluidinstallatie elektrisch werkt) nu ook in de gerestaureerde kerk zijn eigen stoel. Hij voelt zich een beetje eigenaar van de kerk en is erg trots op zijn koninklijke onderscheiding, die hij vanwege zijn 40-jarig klokkeluidersjubileum heeft gekregen. “Wat ik van het schilderij denk ?” Geert kijkt nog eens even naar het grote werk en zegt dan resoluut: “Het is wel mooi, maar je moet er verstand van hebben. Maar er zullen vast wel veel kijkers komen”. Waarschijnlijk hoopt Geert van die kijkers een kleinigheid te ontvangen …

Afbeelding 10
In Diever bezochten we ook de bekende Friese schrijver Abe Brouwer (De Gouden Zweep, Marijke, de Nijboer van Lyclema-State), die hier stratenmaker is. “Voor mijn gevoel is het schilderij niet geworden wat het had moeten zijn. Het maakt de indruk van een gamma van kleuren. Ik kan er ook niet uitkomen. Het had zo moeten worden dat het direct aansprak. Bovendien vind ik dat een werk als dit niet in de kerk thuis hoort. Men komt er binnen met een open hart en een open geest. Een schilderij, dat een uitleg behoeft, werkt dan alleen maar storend. In een kerk moet alles waar zijn. Ik heb de indruk, dat men de kerk hier te kaal vond. Dat er versiering nodig was. Nee, mij ligt dit drieluik beslist niet.”

Afbeelding 11
Diever vindt het maar wat interessant om een zo veelbesproken schilderij is het kerkgebouw te hebben. Leden van de vrouwenverenigingen, die de kerk voor de officiële opening schoon maakten, luisterden geïnteresseerd naar de uitleg van Dieuwke Aalbers-Kollewijn. (redactie: maar wie herkent de dames en de heer op deze foto ?

Afbeelding 12
De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaand afgebeelde kleurenfoto van het drieluik gemaakt op 28 juli 2016.

Posted in Abe Brouwer, Alle Deeversen, Geert Dekker, Kaarke an de brink | Leave a comment

Un olde ansichtkoate van ut mr. A.C. monement

Posted on 28 februari 2024

Mr. Albertus Christiaan van Daalen uit het verre Bennekom bij Ede, de uitvinder van het Landgoed Berkenheuvel, liet ter gelegenheid van zijn zogenaamde voltooiing van de bebossing van de door hem en zijn voorgangers gekochte woeste gronden van de boermarke van Deever en de boermarke van Wapse in 1925 -vooral voor zichzelf- een monument aan de Haarweg oprichten.
Dit monument bestaat nog steeds en is nog steeds ten zeerste te bezichtigen. Het monument staat op bosgrond die nog steeds eigendom is van de vele honderden nazaten van mr. Albertus Christiaan van Daalen, die zich hebben verenigd in Berkenheuvel b.v.. Zie het blauw gemarkeerde oppervlak in afbeelding 3.
De onthulling van het monument op Berkenheuvel gebeurde op 5 september 1925. Dus bij het 100-jarige bestaan van het monument op Berkenheuvel op 5 september 2025 kan het niet anders zo zijn dan dat het vast groot feest bij de aandeelhouders van Berkenheuvel b.v. zal zijn ! Dan zal de dag van het verteren van de grote pot aanbreken !
De redactie van ut Deevers Archief stelt voor dat de vele honderden nazaten van mr. Albertus Christiaan van Daalen zich dan bij het monument verzamelen voor een groepsfoto. Want die passen niet allemaal in het landhuis Berkenheuvel.

Op het internet zijn zo nu en dan ansichtkaarten met afbeeldingen van het monument op Berkenheuvel te koop. Waaronder de bijgaand afgebeelde ansichtkaart uit de zestiger jaren van de vorige eeuw. De redactie viste op 16/17 februari 2024 achter het net bij het achterbakse nachtelijke bieden op deze ansichtkaart. Dus het enige dat de redactie van ut Deevers Archief nog kon doen, was pijlsnel het digitale bestand van die hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart (afbeelding 1) veilig te stellen, teneinde deze toch aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief te kunnen tonen. Want de redactie wil aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief liefst een afbeelding van alle ooit uitgegeven ansichtkaarten uit de gemiente Deever tonen.

Want het verzamelaartje en kopertje van de hier afgebeelde ansichtkaart stopt zijn nieuwe aanwinst ogenblikkelijk in een heel duur en dik en zuurvrij plastic mapje, die vervolgens ogenblikkelijk bij al die andere ansichtkaarten van het monument op Berkenheuvel in een super-de-luxe ansichtkaarten-album verdwijnt. En al die super-de-luxe ansichtkaarten-albums met al die kostelijke ansichtkaarten zijn ergens ver weggestopt op de zolder, waarschijnlijk in een super-de-luxe ansichtkaarten-album-kast. Want niemand mag en zal die ansichtkaarten ooit zien. Want die bint van mee.

Afbeelding 1

Afbeelding 2
De redactie van ut Deevers Archief heeft toestemming van Herman Posthumus de door hem op 27 december 2023 gemaakte mooie kleurenfoto van het monument op Berkenheuvel in ut Deevers Archief te tonen. De redactie is hem bijzonder erkentelijk voor deze toestemming. (© Herman Posthumus, 27-12-2023).

Afbeelding 3
Het blauw gemarkeerde gebied is in het bezit van Berkenheuvel b.v..

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Ansichtkoate, Monement op Baark'nheuvel | Leave a comment

Henduk Jan Noord vön twee potties op de Oosteresch

Posted on 26 februari 2024

De redactie van ut Deevers Archief moet met het schaamrood op de kaken en de wangen en het voorhoofd toegeven dat hij in ut Deevers Archief veel meer aandacht moet besteden aan de vele honderden oudheidkundige vondsten in de bodem binnen de grenzen van de gemiente Deever. De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die is geïnteresseerd in oudheidkunde klikke aan de rechterkant van het scherm onder Onderwerpen op het onderwerp Oudheidkunde. De redactie wil ook bijzonder graag particuliere oudheidkundige vondsten uit de gemiente Deever tonen. De redactie nodigt de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief graag uit foto’s van zijn vondsten met het bijbehorende verhaal voor publicatie in ut Deevers Archief ter beschikking te stellen.

Het Noordelijk Archeologisch Depot (NAD) is het gezamenlijke archeologische depot voor archeologische vondsten en onderzoeksdocumentatie van en uit de provincies Groningen, Fryslân en Drente. De vondsten worden opgeslagen in Nuis, waar het depot is gevestigd. Het in stand houden van een provinciaal archeologisch depot is een wettelijke taak die belegd is bij de Gedeputeerde Staten van een provincie. De provincies Groningen, Fryslân en Drente hebben door middel van een bestuursovereenkomst afgesproken deze taak gezamenlijk uit te voeren via het depot in Nuis.

In de deelcollectie ‘Provinciaal Depot voor Bodemvondsten Drente’ van het Noordelijk Archeologisch Depot in Nuis bevinden zich twee handgevormde aardewerken potjes uit de Vroege tot Midden IJzertijd. De IJzertijd kent drie periodes: Vroege IJzertijd (800-500 jaar voor Christus), Midden IJzertijd (500-250 jaar voor Christus) en Late IJzertijd (250-50 jaar voor Christus). De twee potjes zijn geregistreerd onder de nummers D 2015-I.2 en D 2015-I.3.

Beschrijving aardewerken potje met inventarisnummer : D 2015-I.2
Wijdmondig halsloos potje, geplakt en aangevuld. Gladwandig grijsbruin en oker. Relatief dik baksel. Bodem relatief breed; bolle vorm ervan en matige afwerking binnen wijzen op Vroege tot Midden IJzertijd. Gevonden met D 2015-I.3. Randdiameter 13 centimeter. Zie afbeelding 1.

Beschrijving aardewerken potje met inventarisnummer : D 2015-I.3
Wijdmondig halsloos potje, zwak biconisch; geplakt en flink aangevuld. Gladwandig grijsbruin. Bodem relatief breed; bolle vorm ervan en matige afwerking binnen wijzen op Vroege tot Midden IJzertijd. Gevonden met D 2015-I.2. Randdiameter 10 centimeter. Zie afbeelding 2.

De heer Hendrik Jan Noord, boer aan de Wittelterweg, heeft de twee potjes in de negentiger jaren van de vorige eeuw gevonden bij het plaatsen van een afrastering op de Oosteresch van Wittelte in de buurt van zijn boerderij. De twee potjes zijn in 2015 afgestaan aan het Drents Museum.
De X-coördinaat van de twee potjes is 217400. De Y-coördinaat van de twee potjes is 538900.
Dat wil zeggen dat de twee potjes zijn gevonden op 52.83371 graden noorderbreedte en 6.31316 graden oosterlengte. Zie afbeelding 3.

Afbeelding 1 – Inventarisnummer D 2015-I.2 Afbeelding 2 – D 2015-I.3
Afbeelding 3

Posted in Oudheidkunde, Wittelte | Leave a comment

Iene knolle steel’n is net so aarg as 100 gull’n steel’n

Posted on 21 februari 2024

De Stichting Openbare Bibliotheek Diever en de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever hebben in november 1998 het onvolprezen boekwerkje ‘Dievers Geschrief II’ in eigen beheer uitgegeven. Het boekje is gedrukt door Drukkerij Roelf (Roef) van Goor an de Kruusstroate in Deever. Het was een boekwerkje voor en door inwoners van Diever en omgeving.
In het boekwerkje staat op de bladzijden 10, 11 en 12 een nogal ingekorte en daardoor onvolledige versie (zie afbeelding 2) van het navolgende artikel van Klaas Hessels over zijn jeugd op ’t Noave. Het volledige artikel is ook gepubliceerd in het papieren blad Opraekelen 01/2 (juni 2001) van de Historische Vereniging Voormalige Gemeente Diever.
De in 1917 geboren Klaas Hessels heeft zijn hele leven op ’t Noave gewoond en gewerkt. Hij is van 1962 tot 1968 lid van de gemeenteraad van Diever geweest voor het CVG en van 1978 tot 1986 voor het CDA. Van 1978 tot 1986 was hij tevens wethouder.

Jeugdherinneringen

Het was op 27 september van het jaar 1917 dat ik ben geboren in een eeuwenoude boerderij in de buurtschap Ten Have.
Buiten onze landsgrenzen woedde in die tijd een vreselijke oorlog. Nederland zelf bleef gelukkig buiten deze oorlog en stelde zich zogenaamd neutraal op. Het gevolg van deze oorlog was wel dat de Nederlandse soldaten waren gemobiliseerd en dat er verschillende artikelen op de bon waren. Vooral van over zee aangevoerde goederen waren schaars.
Ik ben vernoemd naar mijn grootvader. Dat was in die tijd nog de gewoonte. De burgemeester was in het begin van de vorige eeuw niet alleen hoofd van de gemeente, maar ook secretaris en ambtenaar van de burgerlijke stand. Hij moest mij als jonggeborene inschrijven en hij moest in de eerste wereldoorlog ook zorgen voor de nodige voedselbonnen. Het is in deze tijd bijna ondenkbaar dat nog geen eeuw geleden slechts één persoon alle taken van de gemeente uitvoerde.
Mijn vader was koopman en handelde in paarden, koeien, varkens, schapen en geiten. Hij was dus veel de boer op of naar de markt. Mijn toen nog ongetrouwde oom Berend nam het meeste werk op de boerderij voor zijn rekening.
In die tijd was er in Ten Have nog geen straatweg. Alles werd per paard en wagen over de zandwegen vervoerd. Wel was er een onverhard fietspad langs de weg, want het rijwiel was toen sterk in opkomst. Een fiets was een groot bezit, dat voor lang niet iedereen was weggelegd omdat het onbetaalbaar was.

De oude boerderijen in Wapse waren, zoals ook in Diever, met riet gedekt en dus brandgevaarlijk. Bovendien ontbrak een goede brandspuit. Toen Diever een nieuwe kreeg, mocht Wapse de oude brandspuit hebben. In onze schooljaren is er brand gekomen in één boerderij, maar omdat er niet op tijd een goede brandspuit was, ging de tweede boerderij ook in vlammen op. Dat laatste speet ons erg. Omdat het dak in slechte staat was, gingen wij met de ladder het hooi op, kropen door het dak en gingen dan over het dak, als over een glijbaan naar beneden.

Men was in Ten Have ook verstoken van elektriciteit. Voor verlichting werden petroleumlampen gebruikt, waarin elke avond ongeveer één liter petroleum werd verstookt. Als de lamp uitging, dan zocht men de bedsteden op, die keurig op een rij achter de deuren in de wand waren aangebracht.
Auto’s werden toen zelden gezien.

Toen ik er de leeftijd voor had, werd ik naar de christelijke school in Diever gestuurd. De schoolstrijd, die zoveel teweeg had gebracht, was nog maar amper ten einde. De vrijheid van onderwijs was juist verwezenlijkt met gelijkheid voor openbaar en bijzonder onderwijs! Om in Diever te komen was er voor de scholieren maar één manier: lopen ! Toch denk ik dat het elke dag lopen van tien kilometer door weer en wind zeer gezond is geweest, het gaf je meer weerstand, temeer omdat wij op school nog geen gymnastiek hadden. De dokter in die tijd onderkende dat klaarblijkelijk ook, gezien zijn woorden: Alle kinderen waggelen als ganzen, maar die van Wapse kunnen lopen.

Tussen Wapse en Diever was een tolhek, een paal dwars over de weg met het opschrift: rijwielen 1 cent.

Het schoolgebouw bestond uit twee lokalen. In de gang lagen gewone straatklinkers en daar waren ook de ouderwetse wc’s. Wij kregen allemaal een lei en een griffel om mee te schrijven, we deden de eerste dag niets anders dan streepjes zetten. In ons lokaal stond meester Strating voor de klas in het andere meester Roosjen. Meester Strating kon goed met kinderen omgaan. Hij wist de bijbelse geschiedenis dusdanig te vertellen dat wij ademloos zaten te luisteren. Vooral de geschiedenis van Jozef kostte ons tranen. Wij zagen als het ware dat Daniël in de leeuwenkuil werd geworpen en wij haalden opgelucht adem toen er een antwoord kwam op de bange vraag: “Daniël, leef je nog ?” Het lezen werd ons op een aparte manier bijgebracht, zodat wij al vrij snel “Oom eet een ei” konden lezen. Wij kregen een leesboekje met mooie plaatjes van bijvoorbeeld Aap, Kees en Jet.

Er waren ook minder leuke dingen op school. Zo mochten enkelen, meestal dezelfde kinderen, op het bord schrijven en schriften uitdelen, wat door de andere leerlingen onrechtvaardig werd gevonden. Ik vind het achteraf ook raar dat toen geen rapporten werden gegeven en dat zo maar op het bord werd gezet wie er in klas 1, 2, 3, enz. werden geplaatst! Bijkomend gevolg was dat iemand die boven aan de lijst werd geschreven, meende dat hij of zij meer in zijn mars had dan de anderen, terwijl de onder aan de lijst geplaatsten het om die reden vertikten beter hun best te doen !

Als het koud was en wij kwamen ’s morgens aan, dan schaarden wij ons rond de kolenkachel. Eén van de jongens deed een keer de pook in de kachel en toen deze rood was geworden, deed hij de prullenmand leeg in de kolenkit, om vervolgens de hete pook in het papier te steken. Het resultaat was verbluffend. Het papier ging branden en de school zat vol rook. Tot onze schrik kwam meester Roosjen toen binnen. “Wat gebeurt hier”, zei hij. “Wie heeft dat gedaan ?” Maar niemand heeft hem dat verteld.
In Ten Have was intussen veel veranderd.

Ik doe een poging de namen van mijn klasgenoten van toen op te sommen: Mina Bult, Dirk Haveman, Aaltje Hessels, Hilligje Hessels, Klaas Hessels, Michiel Kiers, Jantje Mos, Johannes Oenema, Grietje Pot, Lize Strating en Pieter Timmerman.

De spelletjes die wij speelden waren: knikkeren, bokspringen, laatst in de ban met schere, tollen en petje ballen. Bij het laatstgenoemde spel dat door de jongens werd gespeeld, legden ze hun pet, iedereen droeg in die tijd een pet, op een rij met de kleppen naar voren. Getracht werd een bal in één van de petten te gooien. De jongen in wiens pet de bal bleef liggen was af. Kringspelen waren: in Holland staat een huis en zakdoekje leggen. Bij herder laat je schaapjes gaan zongen wij:
Herder laat je schaapjes gaan
Ik durf niet. Waarom niet ?
Om de boze wolf niet.
De boze wolf die zit gevangen,
Tussen twee ijzeren stangen,
Tussen de zon en de maan,
Herder laat je schaapjes gaan.
Midden op het schoolplein werd een terrein afgebakend. De boze wolf bevond zich binnen de afbakening. Hij moest de overstekende schaapjes grijpen. Een gevangen schaap veranderde in een wolf en hielp schapen te vangen. Zo kwamen er steeds meer wolven die het uitgedunde aantal schapen moesten vangen. Telkens werd er weer een ander spel gespeeld. Niemand wist wie er het eerst mee begon en waar het vandaan kwam.

Langs de weg tussen Wapse en Diever, die toen nog van klinkers was, stonden telefoonpalen. De draden waren bevestigd aan porseleinen potjes. Dat was een uitstekende gelegenheid om goed met steentjes te leren gooien. In korte tijd was er bijna geen potje meer heel. Uiteindelijk verscheen de politie op school om ons te waarschuwen !

De tijd schreed voort en ik werd bevorderd naar klas twee. Ik bleef bij meester Strating in hetzelfde lokaal en wij keken meewarig neer op de nieuwe leerlingen van de eerste klas. Het totaal aantal leerlingen nam toe met als gevolg dat er een derde lokaal bij de school werd aangebouwd. Tegelijkertijd kregen we nieuwe banken en werden de leien afgeschaft. Vanaf dat moment werd geschreven met een potlood of een pen. Als er geen punt meer aan het potlood zat, dan kon je gebruik maken van een potloodslijper voor in de klas. Zo werden de potloden heel snel korter.

Er werd ook een begin gemaakt met het vak aardrijkskunde. De meester tekende een plattegrond van de school en het schoolplein op het bord. ‘Klaas, ga jij even naar de pomp om water te halen.’ Ik moest dan een streep trekken op de plattegrond, beginnend bij het lokaal, door de gang naar de pomp. Vervolgens moest Pieter bijvoorbeeld naar de eerste boom op het schoolplein. In die tijd stond er namelijk een rij populieren langs de straatweg op het schoolplein. Later zijn deze bomen gehakt door de gebroeders Harm, Jaap en Hendrik Mulder. Die hadden als bijnaam de Bakkers jong’n. Het was voor ons natuurlijk mooi om daar naar te kijken. Ze maakten eerst de bomen boven vast met een touw waaraan zich een katrol bevond. Door met behulp van de katrol het touw strak te trekken, konden ze de valrichting bepalen, zodat de bomen niet op de school terecht zouden komen.

In die tijd woonde er ook een man in Diever die wij Aebeltie Smok noemden. Als die man op het schoolplein kwam, dan kwam iedereen in beweging. De meisjes raakten volledig in paniek en stoven alle kanten op. Abel had maar één doel: zoveel mogelijk meisjes te smokk’n, dat wil zeggen zoenen. Wonderlijk genoeg hielpen de jongens Abel door de meisjes te vangen en voor hem vast te houden.

Omstreeks diezelfde tijd was er sprake van nog een attractie. Als de naam Rademaker werd genoemd, wist iedereen wie hiermee werd bedoeld. De luchtvaart stond toen nog in de kinderschoenen. Het was een zeldzaamheid dat er een vliegmachine overvloog. Rademaker was een militaire vliegenier wiens verloofde in Diever woonde. Blijkbaar wilde hij haar laten zien wat hij in zijn mars had en dat was in onze ogen beslist adembenemend. Van grote hoogte liet hij zijn toestel naar beneden vallen om het vervolgens weer pijlsnel de hoogte in te trekken. Hij ging met zijn machine over de kop en liet hem om zijn as draaien. Als in de klas het vreselijke gebrul van de vliegmachine werd gehoord, dan gingen vingers naar boven: Meester, alstublieft naar achteren. Werd dit verzoek ingewilligd, dan werd de blik snel naar boven gericht om Rademaker zijn halsbrekende toeren te kunnen zien uitvoeren. Toen er berichten in de krant verschenen met als kop Rademaker was weer boven Diever …, was het opeens gedaan met de pret. Waarschijnlijk is Rademaker door zijn superieuren op het matje geroepen en zij zullen hem duidelijk hebben gemaakt dat dit stuntwerk niet tot de taak van een militaire vliegenier behoorde.

In de loop der jaren is er in Ten Have veel veranderd. Zoals ik reeds eerder noemde, bestond Ten Have uit een zandweg met een fietspad er naast. Vooral in de buurt van F. Otten, nu Ten Have 7, zakten de ouderwetse wagens tot aan de assen in de modder. Als de boeren kunstmest moesten hebben, haalden ze dat met paard en wagen uit Dieverbrug, waar het per schip werd aangevoerd. Meestal had men dan twee wagens achter elkaar gekoppeld. Aan het begin van de Groeneweg, een weg over de es vanaf het huidige Ten Have 15 naar het huidige Ten Darperweg 47, werden de wagens ontkoppeld en werd elke wagen apart door het zand getrokken, wat dikwijls veel moeite kostte. Kunstmest, kalizout en slakkenmeel, zat toen verpakt in zakken van 100 kg.

Omstreeks 1925 werd begonnen met de aanleg van een straatweg. Dat ging echter niet zo eenvoudig. De gemeente zat niet zo goed bij kas. De boermarke van Wapse moest het eigendom van de weg en het aanliggende bos afstaan aan de gemeente. Bovendien moesten de boeren om de beurt een paard afstaan voor het trekken van de kipkarren voor het vervoeren van het zand voor de aanleg van de aardebaan. Het zand werd halverwege de Heugendijk gehaald uit de zogenoemde Ekkelkaamp, dat eigendom was van Geert Muggen. De straatweg werd niet in één keer aangelegd, maar in fasen, omdat er onvoldoende geld was. Ik herinner mij dat de aanleg van de straatweg Soerte-Ten Have jaren heeft geduurd. Het gedeelte van het huidige Ten Have, tussen Soerte en de boerschap Ten Have, heette toen nog Heugendijk. Het ergste was echter dat men uit zuinigheid afgekeurde kromme stenen in de weg had gelegd. Dat was zo erg dat de boeren er de voorkeur aan gaven om met hun wagens met ijzeren hoepels om de wielen, over de berm te rijden. Het is zelfs zo ver gekomen dat men van gemeentewege geulen in de berm ging graven om het onmogelijk te maken door de berm te rijden. Een voorbeeld van het feit dat zuinigheid niet altijd wijsheid is. Verkeerde zuinigheid dus, want na jarenlang klagen moest men uiteindelijk tot het besluit komen de weg te herstraten met andere, kwalitatief betere klinkers. Toen de Heugendijk uiteindelijk van een goede bestrating was voorzien, waren we uit ons isolement verlost.

Een volgende grote vooruitgang was de aanleg van een bovengronds elektriciteitsnet. Ik herinner me nog heel goed dat men de palen langs de weg plaatste met daaraan een bordje met de tekst: “Aanraking der draden is levensgevaarlijk”. Wij vonden het een prachtig gezicht dat de mensen met behulp van de zogenoemde klimschaatsen boven in de paal klommen om daar hun werk te doen. Na enkele jaren gingen de palen onderaan rotten. Daar had men wel een oplossing voor. De palen werden voorzien van betonnen onderstukken. In het begin werd elektriciteit alleen gebruikt voor verlichting. Veel mensen meenden veel stroomkosten te besparen door een spaarlampje aan de zolder te gebruiken. Dat niet alleen verbruikskosten moesten worden betaald, maar ook vast recht, daar kwam men pas later achter. Na verloop van tijd werden meer elektrische apparaten aangeschaft. Dat leidde er uiteindelijk toe dat het net overbelast raakte. Achter ons huis werd toen een ‘stroomopjager’ geplaatst. Dit bleek echter niet afdoende. Uiteindelijk is men er toe overgegaan een ondergronds net aan te leggen. Met de bovenleidingen verdwenen ook de bliksemafleiders, die op veel palen waren geplaatst en waar dikwijls de bliksem op insloeg. Na de aanleg van eerst het waterleidingnet en later het aardgasnet werd het wonen heel wat geriefelijker.

Toen ik naar de derde klas ging, moest mijn zusje Margje ook naar school. Zij moest een fiets hebben om de dagelijkse tocht van Wapse naar Diever en terug goed te kunnen volbrengen, omdat zij moeilijk liep. Zoals gezegd was een fiets in die tijd nog een ongekende luxe. Het bleef niet alleen bij de kostbare aanschaf. Jaarlijks moest fietsbelasting, ik herinner mij een rijksdaalder, worden betaald. Na betaling verkreeg men een plaatje dat aan de fiets bevestigd moest worden, zodat men de betaling kon controleren. Het kwam regelmatig voor dat buren of familieleden gezamenlijk zo’n belastingplaatje betaalden. Het plaatje werd met een touwtje aan de fiets gebonden en was dus uitwisselbaar. Aan mensen die deze fietsbelasting niet konden betalen en toch een fiets nodig hadden, werd een gratis plaatje verstrekt. Hierin was echter een gat geponst, zodat deze ‘armoede’ aan het fietsplaatje kon worden afgelezen. Aangezien de Drent niet graag met zijn armoede te koop loopt, werd door menigeen die feitelijk in aanmerking kwam voor een gratis fietsplaatje, botje bij botje gelegd om toch een normaal exemplaar aan te kunnen schaffen. Onze Margje moest het er maar zonder belastingplaatje op wagen. Er kwam natuurlijk een dag waarop ze, tot haar grote schrik, een politieagent tegemoet reed. Margje handelde snel. Ze ging met haar fietsje achter een boom staan en hing haar schortje over het stuur, waar het bewuste plaatje ontbrak. Het is mij niet bekend wat de goede man van deze vreemde handelswijze heeft gedacht. Ik weet wel dat Margje opgetogen thuis kwam met de mededeling dat zij de politieagent te slim was af geweest !

Naast Margje, had ook Michiel Kiers een fiets. Op een dag gebeurde het dat ze met elkaar in botsing kwamen. Mijn vader was kwaad en meende dat de schuld wel bij Michiel Kiers moest liggen, omdat die als een woeste rijder bekend stond. Hij ging op hoge poten naar de pleegvader van Michiel, Jan Pot Kiers, om verhaal te halen. Dat viel echter bij Jan in verkeerde aarde, omdat Michiel in zijn ogen geen kwaad kon doen. Wat er precies gezegd is, dat is niet meer te achterhalen, maar een plezierig gesprek was het beslist niet. Het is en het zal altijd wel zo blijven dat als gevolg van ruziënde kinderen, de ouders ook strijd hebben.

Zo’n vier keer per jaar was er Dievermarkt. Dat was voor ons telkens weer een evenement. Er werden paarden, koeien, varkens, schapen, geiten en konijnen aangevoerd. Het voornaamste voor ons was echter wel de kraampjesmarkt. Na veel gezeur lukte het ons meestal wel een dubbeltje of een paar centen mee te krijgen. Het werd dan al snel duidelijk dat je meer problemen kunt hebben met geld dan zonder geld. De grote vraag was dan ook: wat ga ik kopen? Eerst werd de uitstalling op alle kramen aan een nauwkeurig onderzoek onderworpen. Noga, zoethout, sprot (gebakken kleine visjes), chocolade of molentjes, die tegen de wind in konden draaien. Je kon ook gokken bij de grabbelton of door aan een touwtje trekken, waarbij je maar af moest wachten wat er aan het andere eind van het touwtje aangebracht was. Je kon natuurlijk geluk hebben, maar het risico vonden wij meestal te groot. Je kon je dubbeltje maar één keer uitgeven en door schade en schande werden wij wijzer.
Op een keer was ik er getuige van dat een vrouw haar dronken man uit het café haalde. Eenmaal buiten kwamen er een paar kameraden aan die haar man weer mee naar binnen namen, de vrouw schreiend achterlatend. Dat maakte op mij zoveel indruk, dat ik mij toen voornam dit mijn toekomstige vrouw nooit aan te doen. Naast de markt maakte ook de komst van een circus veel indruk op ons. De vreemde dieren en de vreemde gewoonten van het kermisvolk was iets wat ons aantrok

Tenslotte nog twee opmerkingen. Ondanks alles hebben wij op school veel geleerd. In de eerste plaats onder andere eerbied voor gezag en in de tweede plaats geen knollen stelen, want zoals meester Roosjen zei: “Als je één knol steelt, dan is dat net zo erg als honderd gulden stelen.”

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De naam van de buurtschap Ten Have is in ut Deeverse dialect: ’t Noave. Klaas Hessels is geboren op 27 september 1917 op ’t Noave. Hij is overleden op ….. Hij trouwde op 29 april 1944 in Deever met Hendrikje Moes.

In zijn verhaal ‘ Mensen die rond 1900 in Wapse woonden’ schrijft Harm van Goor over die eeuwenoude boerderij en over de grootvader van Klaas Hessels het volgende. Een eindje verder stond de boerderij van Klaas Hessels met het achtereind naar de weg en een klein eindje daarvan verwijderd. Klaas heeft al heel wat meegemaakt in zijn leven. Hij is getrouwd geweest met Hendrikje Bennen. Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren: Hilligje, Berend, Jan en Jans. Hendrikje kwam te overlijden en Klaas trad later in het huwelijk met Hilligje Haveman, een weduwe, wier eerste man ook Hessels heette. Zij had een zoon, Roelof genaamd. Samen werden hun twee zonen geboren: Fokke en Hessel. Ook Hilligje kwam te sterven. Na enkele jaren trad Klaas voor de derde maal in het huwelijk, met Hendrikje Stevens, die weduwe was van Albert Vording. Ze bewoonde eertijds met man en kinderen een boerderij in Hijken. Daar brak destijds een tyfus-epidemie uit. Ook het gezin Vording werd door de ziekte getroffen en nam Albert Vording en twee kinderen weg. Hendrikje bleef nu met haar twee kinderen Derk en Roelofje achter, terwijl nog een baby verwacht werd. Toen deze werd geboren werd hij naar zijn vader Albert genoemd. In Ten Have hebben ze nog enige rustige jaren mogen doorbrengen.

Klaas Hessels heeft de volgende aanvullingen op het verhaal van Harm van Goor. De boerderij is voor 1830 gebouwd. Klaas Hessels was mijn grootvader. Ik ben naar hem vernoemd. Hendrikje Bennen was afkomstig uit Nijensleek. Ik weet niet wanneer Hendrikje Bennen en Hilligje Haveman zijn gestorven is. Albert Vording en Hendrikje Stevens hielden drie kinderen over: Derk, Roelofje en Albert. Derk Vording was gehuwd met Bartha Manden. Zij woonden in Diever (nu Hoofdstraat 76) en hadden één zoon: Albert Jan. Roelofje is geëmigreerd naar Canada. Albert Vording huwde met Aaltje Wever uit Diever. Zij hadden één zoon: Klaas. Het huis is daarna eerst bewoond door Berend en Jan Hessels. Daarna woonden hier Berend Hessels en Willempje Mulder. Zij kwam uit Dwingeloo. Berend en Willempje hadden twee zonen: Klaas en Pieter. Pieter heeft vervolgens dit huis bewoond met Geesje Gruppen en hun kinderen Willempje, Klaas, Berend, Hendrik, Alex en Petra. Pieter heeft de boerderij in 1984 verkocht. Deze wordt momenteel bewoond door Hans Buys en Barbara Plugge. Zij zijn in het bezit van een schilderij van de oude boerderij.

De redactie moet nog uitzoeken wanneer de straatweg over ’t Noave in aangelegd en de Heugendijk is bestraat.
Diever en Wapse zijn in 1924/1925 aangesloten op het elektriciteitsnet, dus toen Klaas Hessels zo’n zeven of acht jaar oud was.
In 1917 had in Wapse nog niemand een motorvoertuig. In de gemiente Deever waren in 1917 de volgende motorvoertuigen geregistreerd: D-230, D-256, D-421, D-458, D-531, D-544 en D-553.

Op 31 mei 1904 werd aan de Hoofdstraat in Deever ‘De school met den bijbel’ geopend. Christelijke boerenkinderen uit Wapse gingen toen niet meer naar de openbare Wapser skoele, maar naar ‘De school met den bijbel’ an de Heufdstroate in Deever. Deze school werd in de Deeverse volkmond veelal de ‘offeskeid’n skoele’ of de ‘griffemiède skoele’ genoemd. Zo moest Klaas Hessels dus ‘s ochtends bijna 5 kilometer van de boerderij op ‘t Noave naar de gereformeerde school in Deever lopen en ‘s middags na schooltijd bijna 5 kilometer naar huis. Dus blijkbaar bleef Klaas Hessels in de middagpauze ergens in Deever. Wellicht in de school. Of misschien wel bij familie in Deever.

Tussen Deever en Wapse stond weliswaar in de schooljaren van Klaas Hessels nog een tolhek, maar Klaas Hessels liep over ‘t Noave en liep dan binnendoor over Kalteren naar de school.

De redactie moet met het schaamrood op de kaken bekennen dat hij in ut Deevers Archief geen afbeelding van de tweeklassige gereformeerde school heeft opgenomen. Maar wat niet is, dat zal zeker komen. Op 1 oktober 1929 is het derde lokaal in gebruik genomen. Als Klaas Hessels acht klassen heeft doorlopen op de lagere school, dan heeft hij de ingebruikname van het derde lokaal nog meegemaakt. Misschien heeft nog wel in het derde lokaal gezeten.

Piloot Wilhelmus Adrianus Rademaker was verloofd met Gesiena Katharina Folkerts. Zij was een dochter van timmerman Wolter Folkerts en Maria Smit. Zij trouwden op 27 augustus 1930 in Deever.

Abel Wijkstra werd in de Deeverse volksmond Abeltie Smok (smok = kus) of Abeltie Allen of De Smorre (= ondeugend persoon) genoemd. Wijlen Anne Mulder schreef over Abel Wijkstra: Abel had het altijd te doen met de vrouwen. Als hij ergens was, dan zegde hij als er meisjes in de buurt waren het volgende versje op: “Wie slaap’rig is, wie gaap’rig is, wat doet die bij de bruid. Kan er nog geen klein zoentje af, dan is de vriendschap uit.” Dan vroeg hij aan de meisjes: “Mag ik er nu ook één ?” Maar die waren daar niet van gediend. Abel werd daarom ook vaak Abeltie Smok (smok = kus) genoemd.

Afbeelding 1
Jan Hessels, de vader van Klaas Hessels, liet deze boerderij (met het huidige adres Ten Have 17) in 1920 bouwen. Klaas Hessels heeft hier bijna zijn hele leven gewoond. In de schaduw bij de voordeur zitten Klaas Hessels en zijn vrouw Hendrikje Moes te genieten van een mooie zomermiddag. (© 18 augustus 2000, Coen Broekema, Diever)

Afbeelding 2
Links achter de bomen staat de in 1830 gebouwde boerderij. Rechts staat de in 1920 gebouwde boerderij.
© https://www.google.com/maps, deze opname is gemaakt in oktober 2010.
Afbeelding 3

Posted in 't Noave, Boerdereeje, Wapse | Leave a comment

De moter mit nummer D-431 van dokter Miedema

Posted on 18 februari 2024

De niet meer bestaande uitgeverij Europese Bibliotheek in Zaltbommel heeft het fotoboekje Kent u ze nog… die van Diever in 1987 uitgegeven. Het fotoboekje is samengesteld door Albertus Andree (André ?, Andrea ?, Andreae ?). Hij werd in de Deeverse volksmond altijd Bart Eulie genoemd.
In dit fotoboekje is als afbeelding 26 bijgaande afbeelding van een foto van het gezin van dokter Miedema opgenomen. De redactie van ut Deevers Archief beschikt helaas niet over een goede scherpe scan van een afdruk van de originele foto.

De kentekenplaat D-431 met bijbehorend kentekenbewijs is op 8 december 1914 afgegeven aan Eduard Johannes Miedema. Het kentekenbewijs was bestemd voor zijn motorrijwiel, zoals op de hier afgebeelde foto is te zien. Hij was van 12 augustus 1912 tot en met 31 december 1917 gemeentelijk geneesheer (arts) in de gemiente Deever. Na zijn vertrek uit Deever was hij gemeentelijk geneesheer in de gemeente Havelte.

Naast de afbeelding in het hiervoor genoemde fotoboekje is de volgende tekst opgenomen.
Hiernaast treft u een foto van de familie Miedema aan. Vele jongeren zal dit misschien niets of weinig zeggen. Wanneer we echter praten over het oude Diever, mag de herinnering aan deze familie toch ook niet ontbreken. We zien hier staande bij de motorfiets met leren pak dokter Miedema voor zijn praktijk te Havelte. Voordien was hij echter dokter in Diever en woonde toen in het rechter deel van het oude gemeentehuis. Hij was de voorganger van dokter Van Eldik. We praten nu over de tijd direct volgend op de eeuwwisseling. Let u eens op het nummerbord van de motorfiets D-431. Alle motorvoertuigen in Drente droegen toen de letter D. Het nummer was uiteraard toen ook aan de lage kant.
De andere personen moeten dan zijn: mevrouw Miedema met op de arm Elisabeth (Lies), het jongetje is dan zoon Jan, het kleine meisje achter de motorfiets is Lien (gehuwd met dokter Landweer sr. uit Havelte). Tegen de hoofdingang moet dan staan de hulp of een pleegdochter.

Eduard Johannes Miedema is geboren op geboren op 21 december 1882 in Zwartsluis.
Mevrouw Miedema is Jantje Martha Johanna van der Woude. Zij is geboren op 30 april 1877 in Sneek. Zij was verpleegster in het Christelijke Sanatorium ‘Sonnevanck’ in Lexmond, toen zij met Eduard Johannes Miedema trouwde
Eduard Johannes Miedema en Jantje Martha Johanna van der Woude trouwden op 31 juli 1912 in Lexmond. Zij gingen dus direct na hun huwelijk is Deever wonen.
Het kleine meisje achter de motorfiets is Hillechiena (Lien) Johanna Miedema. Zij is geboren in 1915 in Deever. Zij is overleden op 6 november 1959 op 54-jarige leeftijd in Meppel. Zij trouwde op 17 januari 1942 in Havelte met huisarts Lammert Jacob Landeweer in Havelte.
Als de dochter Lien, die niet op de arm van haar moeder, maar op een soort van paal staat, op de foto ongeveer 4 jaar oud is, dan moet de hier afgebeelde foto ongeveer in 1919 zijn gemaakt.

Posted in D-nummer, Olde moter | Leave a comment

Book’n over onderwaarp’m uut de gemiente Deever

Posted on 14 februari 2024

1975 – De historie en pre-historie van Diever in woord en beeld
Het boek is in januari 1975 uitgegeven door Drukkerij en Boekhandel Roelof (Roef) van Goor an de Kruusstroate in Deever.
Over dit boek van Arend Mulder scheef burgemeester J.C. Meyboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd) in het voorwoord het volgende:
Hoewel het dorp Diever ongetwijfeld tot één van de oudste dorpen in Drenthe behoort en mede als centrum van het Dieverder Dingspil een belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis van deze regio, toch zal men in de Drentse literatuur vergeefs zoeken, indien men nu eens precies wil weten, wat het wel en wee van Diever in vroeger tijden was.
Ja, ik weet dat u al zoekend hier en daar wat zult kunnen vinden, maar een geordend verhaal…. nee, dat bestond niet. Het bestaat nu wel, u heeft het in handen.
Arend Mulder, stammend uit een boerengeslacht dat eeuwenlang in Diever heeft gewoond en gewerkt, heeft met een niet te stuiten ijver, alle gegevens van Diever en zijn omstreken verzameld.
Hij weet deze gegevens in een smakelijk verhaal door te geven. Naar mijn vaste overtuiging heeft hij daardoor niet alleen in een lacune voorzien, maar ook een verlangen van velen bevredigd. En zo zal dit boek zijn weg wel vinden. Veel succes toegewenst.

In de Encyclopedie van Drenthe, Volume 1, geredigeerd door M.A.W. Gerding, is op bladzijde 628 aandacht besteed aan de in Deever geboren boer en schrijver Arend Mulder.

Het boekje is niet meer in de boekhandel te koop, maar wellicht kan de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief via enig zoekwerk op internet bij een handelaar een tweedehands exemplaar vinden. Stel jij je toch eens voor dat dit fotoboekje in jouw verzameling van Deeverse boeken zou ontbreken.

1981 – Diever in oude ansichten
Het fotoboekje is in 1981 uitgegeven door Uitgeverij Europese Bibliotheek in Zaltbommel.
Het fotoboekje is samengesteld door Albertus Andree (André ?, Andrea ?, Andreae ?) (Hij werd in de Deeverse volksmond altijd Bart Eulie genoemd).
In het boekje is aandacht besteed aan personen, feiten en locaties die in de achterliggende jaren -soms korter, soms langer- op een of andere wijze belangrijk zijn geweest voor Deever.
Het fotoboekje is niet meer nieuw in de boekhandel te koop, maar de redactie van ut Deevers Archief kwam op het internet wel te koop staande tweedehands exemplaren tegen. Stel jij je toch eens voor dat dit fotoboekje in jouw verzameling zou ontbreken.

1986 – Shakespeare in Diever
De Stichting Vrienden van de Shakespeare-spelen Diever hebben dit boekje in 1986 uitgegeven.
Emmy Wijnholds en Hermen Overweg zijn de samenstellers van het boekje.
Het boekje is samengesteld ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de toneelvereniging Diever.
In het boekje is in het kort de geschiedenis van deze vereniging en de toneelstukken die deze vereniging heeft gespeeld in het openluchttheater an de Heezeresch bee Deever in de periode 1946-1985 beschreven.

1987 – Kent u ze nog… die van Diever
Het fotoboekje is in 1987 uitgegeven door Uitgeverij Europese Bibliotheek in Zaltbommel.
Het fotoboekje is samengesteld door Albertus Andree (André ?, Andrea ?, Andreae ?) (Hij werd in de Deeverse volksmond altijd Bart Eulie genoemd)..
In het boekje is vooral aandacht besteed aan personen en groepen personen uut de gemiente Deever.
Het is zeer te betreuren dat Bart Eulie bij het samenstellen van het boekje niet de moeite heeft genomen bij alle foto’s de naam van alle personen te noemen. Dat had gemakkelijk gekund. Bij een aantal foto’s komt de tekst ‘De rest kunt u zeker zelf aanvullen.’ of ‘Zo u ziet ontbreken helaas nog wat namen, maar stellig zullen de ouderen antwoord kunnen geven.’ of ‘Maakt u dit lijstje zelf verder af ?
Succes, beste lezer, zoek het toch lekker zelf allemaal uit.
Het fotoboekje is niet meer nieuw in de boekhandel te koop, maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te koop is. Stel jij je toch eens voor dat dit fotoboekje in jouw verzameling zou ontbreken.

1988 – Het jaor rond
De publicatie is in 1988 uitgegeven.
Dwingelpers b.v. is de uitgever van deze publicatie.
Albertus Andree (André ?, Andrea ?, Andreae ?) (die in de Deeverse volksmond altijd Bart Eulie werd genoemd) is de schrijver van deze publicatie.
De schrijver vertelt in tien verhalen over zijn jeugd in Deever.
De publicatie is niet meer nieuw in de boekhandel te koop, maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te koop is.

1992 – Geschiedenis van Diever
Het boek is in 1992 uitgegeven door de Stichting Het Drentse Boek in Zuidwolde.
Het boek is geschreven door drs. J. Bos en anderen.
In het boek is de geschiedenis van de gemiente Deever in de vorm van twaalf thematische hoofdstukken beschreven. De hoofdstukken zijn voorzien van annotatie, illustraties, literatuuropgave en register.
Het boek is niet meer in de boekhandel te koop, maar de kans is groot dat een tweedehands exemplaar te koop wordt aangeboden op het internet. Stel je toch eens voor dat dit boek in jouw verzameling zou ontbreken.
De publicatie is niet meer nieuw in de boekhandel te koop, maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te koop is.

1998 – Dievers Geschrief II
De Stichting Openbare Bibliotheek en de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever hebben het boekje in november 1998 uitgegeven.
Het boekje is geschreven door de inwoners van de gemiente Deever.
Het boekje is tot stand gekomen met medewerking van vele mensen, zoals de schrijvers, schrijfsters, illustratoren en een redactie-commissie. Sommigen hebben hun bijdrage geschreven in het Nederlands, anderen in het Drents.
Wijlen alleskunner Klaas Kleine heeft zich er ook mee bemoeid; hij heeft waar nodig de bijdragen in het Drents in de niet bestaande Nieuwe Drentse spelling gezet.

1999 – Diever, ie bint ’t wel …
In Opraekelen 94/1 (maart 1994), het allereerste nummer van het papieren blad van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever staat de volgende aankondiging van het bestuur:
Met vier mensen wordt hard gewerkt aan het verzamelen van oude foto’s en ansichtkaarten van de gehele gemeente Diever. Door het plaatsen van twee oproepen in het Weekblad van de Gemeente Diever (Van Goor’s blattie) zijn vele reacties binnengekomen. Met de inventarisatie van deze foto’s en ansichtkaarten hoopt men aan het eind van dit jaar via de Europese Bibliotheek een boekje uit te geven. Het boekje mag in totaal uit 76 foto’s en ansichtkaarten uit de periode 1880-1940 bestaan. Wij zien het boekje als een vervolg op de twee boekjes, die zijn samengesteld door wijlen A. (Albertus) Andreae. De boekjes kregen als titel mee: ‘Diever in oude ansichten’ en ‘Kent u ze nog … die van Diever’.
In de nieuwe uitgave willen we vastleggen hoe de gemeente er uitzag in de periode 1880-1940. Het moet beslist geen werk worden dat de gehele geschiedenis van alle eeuwen beschrijft, of in woord en beeld monumenten en andere historisch belangrijke punten vastlegt. Uitsluitend beelden en gebeurtenissen uit de tijd tussen 1880 en 1940 moeten worden opgenomen. In de afbeeldingen moet de autochtone inwoner dingen vinden die hij zelf nog weet en waarvan hij zegt; ‘Ach ja, zo was het’. Voor hem (of haar) dienen de teksten in feite als een geheugensteuntje. De jongere inwoners en de nieuwkomers zullen in het boekje kunnen zien hoe hun woonplaats er vroeger uitzag en zij zullen zich een beeld kunnen vormen van de samenleving van die dagen. De historisch geïnteresseerde zal op de afbeeldingen gebouwen en straten vinden die inmiddels gesloopt of veranderd zijn, terwijl hij tevens een indruk krijgt van de ontwikkeling van de plaats.
Het lukte de vier vrijwilligers niet het fotoboekje tegen het einde van 1994 klaar te hebben, ook in de jaren daarna niet. Pas in 1999 lukte het een andere vrijwilliger wel het fotoboekje met de titel ‘Diever, Ie bint ’t wel …’ binnen de hiervoor beschreven strenge randvoorwaarden van het bestuur van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever samen te stellen, drukgereed te maken en uitgegeven te krijgen.
Het boekje is niet meer nieuw te koop, maar de kans is groot dat een tweedehands exemplaar te koop wordt aangeboden op het internet. Stel je toch eens voor dat dit boek in jouw verzameling zou ontbreken.

1999 – 99 Krabbels – De laatste van het millennium
Het boek is uitgegeven in november 1999.
Drukkerij en Boekhandel Jacob (Japie) van Goor an de Kruusstroate in Deever.is de uitgever van deze publicatie.
Het boek bevat negenennegentig Krabbels van alleskunner Klaas Kleine, die gepubliceerd zijn in twee jaargangen van het Weekblad van Deever.
De publicatie is niet meer in de boekhandel te koop, maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te kopen.

2000 – Wel en wee van een oude en een nieuwe vaart
Het boekje is uitgegeven in januari 2000.
Willem Pieter Zwuup is de schrijver van dit boekje
De Historische Vereniging Havelte en Omstreken is de uitgever van dit boekje
Het ISBN-nummer van dit boekje is 90-805880-1-6.
In het boekje is de ontstaansgeschiedenis van de Drentse Hoofdvaart beschreven.

2000 – Het Mirakel
Klaas Kleine is de schrijver van het boekje.
Hij heeft het boekje in maart 2000 in eigen beheer uitgegeven.
Het boekje is gedrukt bij drukkerij Jacob (Japie) van Goor an de Kruusstroate in Deever.
Het boek heeft geen ISBN-nummer, maar hopelijk heeft Klaas Kleine wel een exemplaar van het boek naar het Nationaal Archief in ’s Gravenhage gestuurd.
Klaas Kleine beschrijft in het boekje de geschiedenis van de hervormde kerk van Deever.
In zijn woord vooraf schrijft hij:
Met het schrijven van de geschiedenis van de hervormde kerk van Diever heb ik niet de intentie gehad wetenschappelijk werk te verrichten.
De publicatie is niet meer in de boekhandel te koop, maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te koop .

2004 – Wittelte na Witto
De Wittelter Dorpsvereniging heeft het boek uitgegeven in het voorjaar van 2004.
De Werkgroep Historische Wittelte en Jeannet Boverhof zijn de samenstellers van het boek.
Het boek over de geschiedenis van de streek Wittelte in de periode 1040-2000 is uitgegeven naar aanleiding van het veronderstelde 950-jarige bestaan van de streek Wittelte in het jaar 1990.
Op de achterkant van het boek is de volgende tekst te lezen:
Toen in het jaar 1990 ons mooie dorp Wittelte het 950-jarig bestaan vierde, kwam de gedachte naar voren om het heden en verleden van het dorp in een boek vast te leggen. Daarop volgden verschillende pogingen in die richting, maar zonder resultaat. Elf jaar later bespraken twee Wittelters het idee nogmaals. Het moest toch mogelijk zijn om de geschiedenis van dit dorpje te documenteren en vast te leggen voor ons nageslacht.

2004 – Van School met den Bijbel naar Roosjenschool
Het boek is uitgegeven in 2004.
De Schoolcommissie Roosjenschool Diever is de uitgever van dit boek
Het jubileumboek ter gelegenheid van 100 jaar christelijk onderwijs in de gemiente Deever is samengesteld door de heer Bote Algra.
Het boek beperkt zich hoofdzakelijk tot de beschrijving van de geschiedenis van de Christelijke school in de gemiente Deever, een school die in het jaar 1904 van start is gegaan. In het boek wordt het verband gelegd met de landelijke strijd voor de eigen vrije christelijke school.

2006 – Voetbalvereniging Diever 65 jaar – De geschiedenis van de sport- en supportersvereniging
De publicatie is uitgegeven in juni 2006.
De voetvalvereniging Diever is de uitgever van deze publicatie.
Het boek beschrijft de geschiedenis van vijfenzestig jaar voetbalvereniging Diever en haar supportersvereniging.
Een werkgroep bestaande uit leden van de Voetbalvereniging Diever-Wapse en de Historische Vereniging vroegere Gemeente Diever heeft de publicatie samengesteld.
Het boek is wellicht nog verkrijgbaar te zijn bij de Voetbalvereniging Diever-Wapse.

2007 – Voormalige gemeente Diever in oude ansichtkaarten
De publicatie is uitgegeven in september 2007
De niet meer bestaande zelfbedieningswinkel Golff is de uitgever van dit fotoboekje
Een werkgroep van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge verening uut Deever heeft het fotoboekje in opdracht van de niet meer bestaande Golff zelfbedieningswinkel an de Heufdstroate in Deever samengesteld.
De inhoud van de publicatie omvat een verzameling van slechts 60 foto’s uut Deever en de omliggende dorpen, die nog niet eerder in boekvorm waren uitgegeven.
Zie voor meer gegevens over de afbeeldingen in het boek het bericht Olde plèèties uut de vroggere gemiente Deever.
De publicatie is niet meer nieuw in de boekhandel te koop, maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te koop is.

2008 – Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980
De publicatie is uitgegeven in 2008.
Uitgeverij Aprilis in Zaltbommel is de uitgever van het boek.
Een werkgroep van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever heeft deze publicatie samengesteld.
De publicatie bevat ruim 120 foto’s en ansichtkaarten van onderwerpen uut de gemiente Deever (Diever, Dieverbrug, Geeuwenbrug, Oldendiever, Oude Willem, Wapse, Wateren, Wittelte en Zorgvliet) uit de periode 1930-1980.
Het boek is niet meer verkrijgbaar in de boekhandel.
De publicatie is niet meer nieuw in de boekhandel te koop, maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te koop is.

2009 – Oldendiever in de twintigste eeuw
De Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever heeft het boek in eigen beheer uitgegeven in 2009. Bij het boek behoort ook de wandelroute Kuierrondtie deur Oldendiever.
Het boek heeft geen ISBN-nummer, maar hopelijk heeft de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever wel een exemplaar van het boek naar het Nationaal Archief in ’s Gravenhage gestuurd.
Het boek is samengesteld en uitgegeven ter gelegenheid van het 15-jarige bestaan van de hiervoor genoemde historische vereniging.
Een Oll’ndeeverse werkgroep heeft het boek samengesteld.
In het boek komen onderwerpen over de buurtschap Oll’ndeever in de periode 1900-2000 aan de orde.
Het boek is wellicht nog nieuw verkrijgbaar te zijn bij de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever.
Maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te koop is.

2014 – An de Brogge – Geschiedenis van Dieverbrug in woord en beeld
Het boek is uitgegeven in 2014 ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van de Historische Vereniging Gemeente Diever.
De Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever heeft het boek in eigen beheer uitgegeven
In het boek worden fragmenten uit het verleden van de streek rond de Deeverbrogge beschreven, zoals het belang van de Drentse Hoofdvaart, het belang van de weg langs de vaart, landbouw, veeteelt, industrie, transportbedrijven, boerenleven, horeca, neringdoenden, enzovoort.
De publicatie is niet meer nieuw in de boekhandel te koop, maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te koop is.

2015 – Sporen uit het verleden
De publicatie is uitgegeven in 2015.
De uitgever is ‘Het Nationale Park van Drenthe’.
De publicatie is uitgegeven ter herinnering aan 70 jaar bevrijding in 2015.
In de publicatie zijn artikelen over gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog in de gemeente Westenveld opgenomen.
In de publicatie zijn met betrekking tot gebeurtenissen in de gemiente Deever de volgende artikelen opgenomen:
– Diever – Landing van Franse parachutisten bij Diever;
– Wateren – Hongerwinter in de Tweede Wereldoorlog;
– Diever – De bevrijding van Diever;
– Zorgvlied – Ben en Anke;
– Diever – 10 april 1945 – Het drama van Diever.

2018 – Wittelte – Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden
Het boek is geschreven door de Witteler boerenzoon Klaas de Boer.
De Dorpsvereniging Wittelte heeft het boek in 2018 in eigen beheer uitgegeven.
Het boek bevat een beschrijving van alle huizen die vanaf 1806/1810 tot 1950 in Wittelte stonden of nog steeds staan. Huizen die na 1950 zijn gebouwd worden zijdelings in het boek genoemd. Bij elk huis is een korte beschrijving van de bewoners en hun leefomstandigheden opgenomen. Zo mogelijk gekoppeld aan oude gewoonten en gebruiken, die vroeger een belangrijke plaats in het dagelijkse leven hadden.
Het boek bevat ook beschrijvingen van het graven van de Drentse Hoofdvaart en de aanleg en verharding van wegen, die van grote betekenis waren voor de hele regio en zeker ook voor de ontwikkeling van Wittelte.
Het boek is nog verkrijgbaar bij de Dorpsvereniging Wittelte.
De redactie verwijst ook naar het bericht Ièst mit de vlegel un legge rogge döss’n op de deele.

2020 – Uit de geschiedenis van Wateren, Zorgvlied en Oude Willem
De Stichting Stellingwarver Schrieversronte heeft het boek in 2020 uitgegeven.
Janneke Hielkema, Carol Jan Klok, Albertha Bloemhof en Hans Salverda zijn de samenstellers van het boek.
Het ISBN-nummer van het boek is 978-90-90-6466-2010.
Janneke Hielkema belicht in dit boek de archeologische betekenis van de Streek. Carol Jan Klok beschrijft de geschiedenis van de Maatschappij van Weldadigheid en het Landbouwinstituut. Daarnaast zocht hij de voorgeschiedenis uit van zijn betovergrootvader Adriaan Kasper. Als Zeeuwse wees was deze een van de eerste ‘kwekelingen’ aan het Landbouwinstituut. Tot slot doen Albertha Bloemhoff en Hans Salverda verslag van de ontwikkeling van Zorgvlied, Wateren en Oude Willem tijdens de Tweede Wereldoorlog. Albertha Bloemhoff nam ook de eindredactie op zich van het voorliggende boek.

2021 – Fragmenten uit de geschiedenis van de vroegere gemeente Diever
Een werkgroep van de de Historische Vereniging Gemeente Diever heeft het boek samengesteld.
De Historische Vereniging Gemeente Diever heeft het boek in 2021 in eigen beheer uitgegeven.
In het boek staan fragmenten uit de recente geschiedenis van Deever, Oll’ndeever, Wittelte, Deeverbrogge, ut Moer, ut Noord, Kalter’n, Wapse, Woater’n, Olde Willem en Zorgvliet.
Het boek is niet meer verkrijgbaar bij de Historische Vereniging Gemeente Diever.
De publicatie is niet meer nieuw in de boekhandel te koop, maar het kan zo zijn dat op het internet wel een tweedehands exemplaar te koop is.

2021 – Groot Wateren: Een oase van weldaad
Hans Salverda en Ebbing Kiestra zijn de auteurs van dit boek.
Het boek is in 2021 uitgegeven in eigen beheer.
Het boek bevat een beschrijving van diverse onderwerpen die verband houden met het ontstaan en de ontwikkeling van Groot Wateren. Zie ook het bericht See hept de stee van de stienoo’m evun’n.

Posted in Publicatie | Leave a comment

Un foto van de bau van de kattelieke kaarke

Posted on 10 januari 2024

In Spinning Houwe, het papieren blad van de Stichting Waalres Erfgoed, jaargang 15, nummer 4, december 1915 verscheen het artikel Familie Brinkmann, geschreven door Harrie van de Laak. De redactie van ut Deevers Archief heeft toestemming van de de Stichting Waalres Erfgoed dit artikel in ut Deevers Archief op te nemen. De redactie is de Stichting Waalres Erfgoed bijzonder erkentelijk voor deze toestemming.

Familie Brinkmann
Twee jaar terug stond onderstaande foto op Facebook Oud-Aalst-Waalre met bijgaande tekst: 1934 – verbouwing aan de kerk van Onze Lieve Vrlouwe Presentatie in Aalst. Volkert Brinkmann (waarschijnlijk degene boven aan de ladder) heeft hierbij geholpen.. De vraag hierbij is: is dat juist ?
Het probleem is dat de raamindeling niet klopt. Tussen twee steunberen zitten steeds drie smalle ramen, terwijl er bij de Aalster kerk slechts één breed raam tussen de steunberen zit. Na enig speurwerk op internet heb ik de kerk met de drie ramen tussen de steunberen gevonden: Zorgvlied, een klein gehucht in Drente. Deze kerk is in 1924 gebouwd, dus de tekst bij de foto had moeten zijn: boven aan de ladder staat Volkert Brinkmann bij de bouw van de kerk in Zorgvlied, gemeente Diever.
Natuurlijk was het niet toevallig dat ik in Drente ging zoeken, in het bevolkingsregister van Waalre kunnen we zien dat Valentinus Brinkmann zich met zijn gezin op 4 mei 1933 in Aalst gevestigd heeft vanuit Diever, Zorgvlied 55. Zorgvlied maakt deel uit van de gemeente Diever in Drente, een plaatsje vlak bij de grens met Friesland. Zijn beroep was koopman en timmerman, dus het is mogelijk dat hij meegewerkt heeft aan de verbouwing van onze kerk in 1934, echter de foto is in Zorgvlied genomen.
In het kort de geschiedenis van de familie Brinkmann: Johann Friedrich Brinkmann is geboren in 1807 in Südmerzen in Duitsland, een plaatsje enkele kilometers ten noorden van Mettingen. Hij vertrekt naar Friesland, naar Haskerdijke, trouwt daar met Aaltje Berends Kruis en zijn beroep is veenbaas.
Zijn zoon Bernardus Frederick Brinkmann geboren in 1845 trouwt met Johanna Elisabeth van Putten, hij is boer en herbergier in Zorgvlied.
Zijn zoon Valentinus geboren in Zorgvlied Diever in 1882 vestigt zich met zijn vrouw Riemke Kingma en 12 kinderen in Aalst. Hij is echter niet de eerste Brinkmann die zich in Aalst vestigt, dat is zijn zus Maria Margaretha getrouwd met Johannes Halman.
Daarvóór was het gedrag van Johannes Halman vergelijkbaar met een asielzoeker. In 1924 komt hij vanuit Weesperkarspel in Luyksgestel, in 1928 vertrekt hij naar Veldhoven, in 1930 gaat hij weer terug naar Luyksgestel, in hetzelfde jaar vestigt hij zich in Aalst.
Volkert (die naam is afgeleid van Valentinus) was in zijn jeugd een verdienstelijk schaatser, blijkens de uitslagen in de krant, onder andere in Hepkema’s courant van 24 januari 1903. In 1905 overlijdt zijn vader, maar zijn moeder blijft herbergierster.
Uit Hepkema’s courant van 23 mei 1908. Volkert was de enige zoon, dus waarschijnlijk betreft het hier Volkert.
In Aalst zijn verschillende families verbonden met de Brinkmannen. Onder andere Gilsing, Flapper, Piepenbrock, Habraken, Strijbos, Heesterbeek, Baselmans, enzovoort.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Zie ook het bericht De fumilie Halman woonde op Woater’n en Zorgvliet.
De redactie heeft het bestuur van de Stichting Waalres Erfgoed verzocht een goede scan van de in afbeelding 1 afgebeelde foto van de rooms katholieke kerk op Zorgvliet ter beschikking te stellen voor publicatie in ut Deevers Archief.
Op de afbeeldingen 3 en 4 zijn de gegevens uit het bevolkingsregister van de gemiente Deever van het echtpaar Valentinus Brinkmann en Riemkje Kinkma en hun 13 kinderen te lezen. Het gezin werd op 10 september 1929 uitgeschreven uit het bevolkingsregister van de gemiente Deever. Het gezin vertrok naar Veldhoven in Noord-Brabant.

Het gezin Brinkmann was als volgt samengesteld.
1. Valentinus (Volkert) Brinkmann
Hij is geboren op 17 april 1882 op Zorgvliet. Hij is overleden op 14 juni 1961 in Aalst. Hij trouwde op 8 oktober 1910 in Deever met Riemkje Kingma.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
2. Riemkje (Regina) Kingma
Zij is geboren op 18 november 1888 in Wirdum (Leeuwarderadeel). Zij is overleden op 22 september 1964 in Aalst. Zij trouwde op 8 oktober 1910 in Deever met Valentins Brinkmann.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
3. Bernardus Antonius Brinkmann
Hij is geboren op 10 juli 1911 op Zorgvliet. Hij is overleden op 9 september 1988 in Waalre. Hij trouwde op 26 september 1940 in Waalre met Barbara Hendrica Cox.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
4. Emerentiana Maria Brinkmann
Zij is geboren op 30 oktober 1912 op Zorgvliet. Zij is overleden op …
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
5. Ignatius Willebrordus Brinkmann
Hij is geboren op 27 juli 1914 op Zorgvliet. Hij is overleden op 20 … in Eindhoven.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
6. Johannes Frederik Brinkmann
Hij is geboren op woensdag 10 mei 1916 op Zorgvliet. Hij is overleden op woensdag 16 januari 1985 op 68-jarige leeftijd in Valkenswaard. Hij trouwde met Hendrika Wilhelmina Gerrits. Zij is geboren op zondag 10 juli 1921 in Nijmegen en is overleden op donderdag 23 maart 2006 op 84-jarige leeftijd in Velden.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
7. Johanna Alida Brinkmann
Zij is geboren op maandag 29 juli 1918 op Zorgvliet. Zij is overleden op zondag 21 december 1997 op 79-jarige leeftijd in Veldhoven. Zij trouwde op donderdag 21 mei 1953 op 34-jarige leeftijd met de 32-jarige Christianus (Chris) Antonius Gilsing. Hij is een zoon van Petrus Leonardus Gilsing en Maria Gerarda Walraven. Christianus is geboren op vrijdag 11 maart 1921 in Eindhoven. Hij is overleden op dinsdag 2 mei 1989 op 68-jarige leeftijd in Waalre. Van Johanna en Christianus zijn vijf kinderen bekend.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
8. Agatha Maria Brinkmann
Zij is geboren op 10 mei 1920 op Zorgvliet. Zij is overleden op 13 maart 1921 op Zorgvliet, oud: 10 maanden.
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
9. Willebrordus Joseph Brinkmann
Hij is geboren op 1 juli 1922 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
10. Antonius Bernardus Brinkmann
Hij is geboren op 6 oktober 1923 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
11. Valentinus Johannes Brinkmann
Hij is geboren op 14 januari 1925 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
12. Bernardinus Johannes Brinkmann
Hij is geboren op 3 september 1926 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.
13. Agatha Maria Brinkmann
Zij is geboren op 10 mei 1928 op Zorgvliet. Zij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van haar.
14. Reginald Antonius Brinkmann
Hij is geboren op 11 december 1929 op Zorgvliet. Hij is overleden op ….
De redactie moet in de openbare archieven nog op zoek naar meer gegevens van hem.

Afbeelding 1
Bladzijde 3 van het papieren blad Spinning Houwe van de Stichting Waalres Erfgoed, jaargang 15, nummer 4, december 1915.
Op de links afgebeelde foto is de man in het zwart pastoor M.D.N.J. Epping en is de man boven aan de ladder Valentinus (Volkert) Brinkmann.

Afbeelding 2
Het bovenste deel van bladzijde 4 van het papieren blad Spinning Houwe van de Stichting Waalres Erfgoed, jaargang 15, nummer 4, december 1915.

Afbeelding 3

Afbeelding 4

Posted in Kattelieke Kaarke, Zorgvliet | Leave a comment

Advendo op un muziekconcours in Tuk in 1949

Posted on 23 december 2023

Op het vaandel staat dat de Gereformeerde muziekvereniging Advendo (Aangenaam door vriendschap en nuttig door oefening) in 1924 is opgericht. In 1964 had de vereniging nog ongeveer dertig leden. In 1977 is Advendo gestopt vanwege te weinig leden, maar werd niet opgeheven, in de hoop in de toekomst met voldoende leden weer verder te kunnen. De hier afgebeelde foto moet omstreeks 1949 zijn gemaakt.

De redactie is Roelof Pot bijzonder erkentelijk voor zijn medewerking bij het herkennen van de personen op de hier afgebeelde foto. Hij wist de naam van alle personen op deze foto. Hij kon ook zo vertellen welk instrument door welk lid werd gespeeld. Hij wist ook een aantal andere gegevens van de mensen op de foto. Jacob Zantinge was toen voorzitter van de vereniging. Volgens Roelof Pot was Jans Kruid een hele goede muzikant. Michiel Kiers, die toen op Soerte woonde, is geëmigreerd naar Brazilië. Geert Scholten, die toen op ut Kastiel woonde, is geëmigreerd naar Canada. Tinus de Graaf is nog steeds in het bezit van zijn althoorn. Harm Post, was geen lid van de vereniging, hij was die dag enkel meegekomen als vaandeldrager, omdat zijn vader secretaris van de vereniging was. Harm Post herinnert zich steeds, nu hij zelf in Tuk woont, bij het passeren van de watertoren aldaar, dat deze foto daar vlakbij tijdens een concours is genomen.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

In afbeelding 2 is bij elk lid een nummer geplaatst.. Op de afgebeelde foto (afbeelding 1) zijn de volgende leden van muziekvereniging Advendo te zien.

1. Jan Post
Hij is geboren op 30 juli 1923. Hij is overleden op 19 oktober 2000. Hij was getrouwd met Jannie Bakker. Jan Post woonde in 1949 aan de Hoofdstraat in de woning die bij de Coöperatie hoorde. Zijn instrument was de bariton.

2. Jentinus Timmerman
Hij is geboren in Wittelte. Hij was van beroep reiziger. Hij woonde in die tijd in Wittelte. Hij is overleden op 5 juli 1949 in Wittelte. Hij was een zoon van landbouwer Heime Timmerman en Albertje Timmerman. Zijn instrument was de klarinet.

3. Hendrik Kloeze
Hij is geboren op 30 juli 1909. Hij is overleden op 30 juli 1967 in Deever. Hij was getrouwd met Aaltje Jansen (geboren op 28 december 1903 en overleden op 24 maart 1972). Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Zij woonden in die tijd an de Heufdstroate in Deever. Hij was smid. Zijn instrument was de klarinet.

4. Jacob Fledderus
Hij is geboren op 20 januari 1911. Hij is overleden op 20 mei 1974. Hij was getrouwd met Akke Oenema (geboren op 4 september 1909 en overleden op 21 november 1991). Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Zij woonden in die tijd in Wapse. Zijn instrument was de trombone.

5. Jan Pot Gzn.
Hij was getrouwd met Tina Klaassen. Zij woonden in Wittelte. Hij was boer. Zijn instrument was de bariton.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

6. Roelof Pot Azn.
Hij was getrouwd met Gina Timmerman. Zij woonden in Wittelte langs de Voat. Hij was boer. Zijn instrument was de kornet.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

7. Michiel Kiers
Hij was getrouwd met Harmina Moes. Hij woonde in 1949 op Soerte. Hij is geëmigreerd naar Canada. Zijn instrument was de bügel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

8. Jan Heuvelman
Hij woonde in 1949 op Woater’n. Zijn instrument was de bügel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

9. Klaas Fledderus
Hij is geboren op 27 januari 1908. Hij is overleden op 26 juni 1988. Hij was getrouwd met Fransien (Siene) Fledderus. Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Zij woonden op ut Kastiel in Deever. Hij was boer. Zijn instrument was de s-Bas.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

10. Harm Post
Hij is geboren op 26 juli 1932. Hij was getrouwd met Jetta Koster. Hij was een zoon van Gerrit Post. Hij woonde in 1949 in Deever. Hij was de drager van het vaandel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

11. Arend Zantinge Jzn.
Hij was niet getrouwd. Hij woonde op de Honingvlaken. Zijn instrument was de althoorn.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

12. Martinus (Tinus) de Graaf
Hij is geboren op 1 maart 1935. Hij was getrouwd met Hillie van Eerten. Zij woonden in Deever. Zijn instrument was de althoorn.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

13. Geert Scholten
Hij is geboren op 23 juli 1932. Hij was getrouwd met Tiny de Graaf. Zij woonden in 1949 op ut Kastiel in Deever. Zij zijn geëmigreerd naar Canada. Zijn instrument was de bügel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

14. Jan Kerssies
Hij woonde op ut Kastiel in Deever. Zijn instrument was de bügel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

15. Grietinus Fledderus
Hij was getrouwd met Stina Bakker. Hij woonde op ’t Noave. Hij was boer. Zijn instrument was de althoorn.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

16. Engbert Oosterga
Hij is geboren op 5 december 1921. Hij woonde op Woater’n. Zijn instrument was de klarinet
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

17. Jaap ter Heide
Hij woonde in Deever. Zijn instrument was de klarinet.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

18. Umberto Alois Mainardis
Hij is geboren op 1 maart 1908. Hij is overleden op 19 november 2001. Hij was getrouwd met Aaltje Timmerman. Zij woonden in Deever. Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Zijn instrument was de kleine trommel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

19. Jannes Kruid
Hij is geboren op 15 november 1900. Hij is overleden op 13 november 1980. Hij was getrouwd met Maria Anna Bouwknegt. Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Zij woonden an de Brinkstroate in Oll’ndeever. Hij was boer. Zijn instrument was de tuba.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

20. Jan Pot Jzn.
Hij is geboren op 3 augustus 1919. Hij is overleden op 12 november 1987. Hij was getrouwd met Margje Moes. Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Hij woonde an de Wittelerweg in Wittelte. Hij was boer. Zijn instrument was de kornet.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

21. H.J.F. van de Nieuwenhof
Hij woonde in Assen. Hij was de dirigent.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

22. Jacob Zantinge
Hij woonde op de Honingvlaken. Hij was boer. Zijn instrument was de b-Bas.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

23. Gerrit Post
Hij is geboren op 21 augustus 1895. Hij is overleden op 10 november 1949. Hij was getrouwd met Jentje Klunder. Zij woonden in de woning bij de Coöperatie an de Heufdstroate in Deever. Zijn instrument was de tuba.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

24. Wolter Oost
Hij is geboren op 24 januari 1917. Hij is overleden op 19 september 1982. Hij was getrouwd met Hendrikje Boverhof. Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Zij woonden in Deever. Zijn instrument was de trommel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

De redactie is zich bewust van het feit dat in ut Deevers Archief met name meer aandacht moet besteden aan het christelijke verenigingsleven in de gemiente Deever. Dit kan alleen met hulp van derden. Lezers en familieleden van de personen op deze foto worden verzocht foto’s van en verhalen over Advendo in te sturen voor publicatie in ut Deevers Archief.

Posted in Gemiente Deever, ut Kastiel, Vurening | Leave a comment

Keimpe Roosjen in ut Oranjehotel in Scheveningen

Posted on 11 december 2023

Bij het tonen van ansichtkaarten uut de gemiente Deever gaat het de redactie van ut Deevers Archief in de eerste plaats om wat op de afbeelding is te zien, maar vaak is het tonen van een ansichtkaart pas echt de moeite waard als op de achterkant iets staat dat verband houdt met het verleden van de gemiente Deever, bijvoorbeeld bekende namen (elke Deeverse maakt deel uit van het verleden van de gemiente Deever) of een mooie waardevolle tekst. Zo ook de informatie op de achterkant van de afgebeelde ansichtkaart. Nog waardevoller wordt het bericht als bezoekers van ut Deevers Archief op dit bericht reageren.

In 1941, tijdens de Tweede Wereldoorlog, stuurde de familie Kuiper (Wie weet welke familie Kuiper ? De redactie vermoedt dat het de familie Dirk Kuiper (Dörkie Kuper) an ut begun van de Heufdstroate was) bijgaande ansichtkaart van de gedenknaald in ’t bosch bij Diever (het nu in bouwvallige staat verkerende monument op Berkenheuvel) naar de Deeverse Keimpe Roosjen, die gevangen zat in cel 778 van de beruchte Deutsche Polizeigefängnis (Oranjehotel) aan de Van Alkemadelaan 850 in Scheveningen.
Keimpe Roosjen is een zoon van Broer Roosjen (geboren op 20 januari 1884, overleden op 2 januari 1939 in Deever) en Jacoba Tiemersma (geboren op 30 mei 1888, overleden op 1 mei 1955 te Deever). Broer Roosjen was hoofdonderwijzer van de Gereformeerde School in Deever)
Keimpe Roosjen is de jongste broer van Sierd Okke Roosjen (geboren op 7 oktober 1908 in Deever, overleden op 5 februari 1973 in Amsterdam), die hoofdonderwijzer van de Gereformeerde School in Deever was. Sierd Okke Roosjen was getrouwd met Grietje Fokkinga (geboren op 22 september 1907, overleden op 19 augustus 1998).
Keimpe Roosjen slaagde in 1932 aan de Christelijke Kweekschool in Zwolle voor zijn examen van onderwijzer. Hij slaagde in 1936 voor de zo genoemde hoofdakte (na de lagere akte kon je de hoofdakte halen). In 1936 werd hij tijdelijk onderwijzer aan de bijzondere school op Koekange. Hij ging daarna werken als ambtenaar op het Departement van Defensie. In december 1940 werd hij bevorderd tot adjunct-commies op het Departement van Justitie.
De redactie heeft tot op de dag van vandaag niet kunnen achterhalen waarom Keimpe Roosjen gevangen zat. Had het iets te maken met zijn werk op het Departement van Defensie in oorlogstijd ? Wie weet het wel ?

Op 2 november 2018 en 10 november 2018 reageerde mevrouw Jacobien Bruinsma-Roosjen als volgt.
Keimpe Roosjen was mijn vader. Ik ben zijn jongste dochter Jacobien. Ik ben geboren op 15 juli 1958.
Mijn vader werkte bij het Ministerie van Defensie in Den Haag. Hij was tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in het verzet. Hij verspreidde illegale bladen (Trouw). Hij woonde bij een hospita en is door haar verraden. Hij is opgepakt in 1941 en zat gevangen in het Oranjehotel. Hij werd later naar Duitsland overgeplaatst. Gelukkig was dit in het begin van de oorlog. Hij heeft de oorlog doorstaan. Hij is een geweldig mens geweest voor zijn vrouw, vijf kinderen en tien kleinkinderen. Hij was een fantastische vader. Hij is overleden in 1997.

Op 13 november 2018 reageerde de heer Broer (Bob) Roosjen als volgt.
Ik ben één van de twee zonen van Keimpe Roosjen
Sierd Okke Roosjen is de oudste broer van Keimpe Roosjen (1913-1997). Zijn ouders zijn Broer Roosjen (1884-1939), ook hoofdonderwijzer te Diever en Jacoba Tiemersma (1883-1955).
.
Abracadabra-1216

Posted in Alle Deeversen, Ansichtkoate, Landgoed Berkenheuvel, Monement op Baark'nheuvel, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

De Deeverse roggemeeërs van mr. A. C. van Daalen

Posted on 1 december 2023

Mannen uut de gemiente Deever deden in de bouw het seizoenswerk op het Landgoed Berkenheuvel. De hier afgebeelde foto geeft een fraai beeld van boerenarbeiders aan het werk en dan nog wel tijdens het rogge maaien op de bouwakkers van het Landgoed Berkenheuvel van mr. A.C. van Daalen. De redactie van ut Deevers Archief zou bijzonder graag willen weten wanneer de hier afgebeelde sepiakleurige foto is gemaakt; de redactie schat in dat de foto in de dertiger jaren van de vorige eeuw is gemaakt. Niet bekend is wie de hier afgebeelde foto aan de redactie ter beschikking heeft gesteld ! Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan de redactie helpen met het vinden van de namen van de mannen ? Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief wil de redactie in de gelegenheid stellen foto’s van het boerenleven in de gemiente Deever te scannen ?

In juli 1890 kochten mr. Albertus Christiaan van Daalen en zijn neven Theodorus Helenus van Rees en Hendrik Johannes Praeger het Landgoed Berkenheuvel voor 46000 gulden van mr. J. Hoekwater. Daarmee waren ze eigenaar geworden van ruim 950 hectare grond, bestaande uit 320 hectare bosgrond, 130 hectare heideveld, 500 hectare zandverstuiving en 4 hectare bouw- en weiland en een landhuis.
In 1925 was mr. Albertus Christiaan van Daalen de enige eigenaar van het Landgoed Berkenheuvel. Door de vele aankopen was het landgoed uitgebreid tot 1350 hectare. In 1925 bestond het landgoed uit 1050 hectare bosgrond, 230 hectare heideveld, nog slechts 20 hectare zandgrond en 40 hectare bouw- en weiland, alsmede 60 wegen en waterleidingen, een kwekerij, 10 woningen en een landhuis.
Mr. Karel Meerkamp van Embden uit Amstelveen, kleinzoon van mr. A.C. van Daalen, heeft voor de vele nazaten van mr. A. C. van Daalen een boek over de geschiedenis van het Landgoed Berkenheuvel samengesteld. Bij zijn speuren naar gegevens voor het boek kwam hij in bewaard gebleven loonstaten van de periode 1947 tot 1964 de namen tegen van de mannen die tot 1970 (het jaar van de verkoop van het Landgoed Berkenheuvel aan de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten en Staatsboschbeheer) in vaste dienst van het Landgoed Berkenheuvel waren:
– Wolter Smit (boswachter van 1934 tot 1964);
– Albert Oostra (van 1947 tot zijn pensionering in 1964);
– Jan Albert (Jan Auberts) Udinga (van 1947 tot 1970);
– Albert (Appe) Noorman (van 1947 tot 1970);
– Koert Boers (van 1947 tot 1964);
– Harm Zoer (van 1947 tot 1964);
– Jan Smit (van 1947 tot 1956);
– Johannes Smit (van 1947 tot 1956);
– Johannes (Hans) Warring (van 1947 tot 1952);
– Koop Westerhof (van 1947 tot 1952);
– Frederik (Frièrik) Heiblom (van 1950 tot 1962);
– Lammert (?) Houwer (van 1950 tot 1954);
– Wolter Douwsma (voorwerker van 1955 tot 1970);
– Rensinus (Sinus) Gerrits (van 1965 tot 1970).
Toen de nazaten van mr. A.C. van Daalen het landgoed in 1970 verkochten, waren in vaste dienst Wolter Douwsma, Jan Albert (Jan Auberts) Udinga, Albert (Appe) Noorman en Rensinus (Sinus) Gerrits.
Anne Udinga (geboren 7 januari 1941), een zoon van Jan Albert Udinga, vertelde de redactie van ut Deevers Archief dat hij in zijn jonge jaren, twee jaar op het Landgoed Berkenheuvel heeft gewerkt als pootjongen, zeg maar als boompjesplanter. En zo zullen er wel meer jonge mannen zijn geweest. De redactie van ut Deevers Archief verzoekt de de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief meer gegevens aan te dragen over de werkers die meegeholpen hebben het Landgoed Berkenheuvel groot en prachtig te maken.
Het is jammer dat het boek over de geschiedenis van het Landgoed Berkenheuvel van mr. Karel Meerkamp van Embden, kleinzoon van mr. A.C. van Daalen, volgens hem teveel een familieboek is geworden en daardoor wellicht nimmer de inwoners van de gemiente Deever zal bereiken. De in de geschiedenis van het Landgoed Berkenheuvel geïnteresseerden zullen daarom op eigen kracht en voor zover mogelijk achter de ongetwijfeld in alle opzichten boeiende geschiedenis van het Landgoed Berkenheuvel moeten zien te komen.

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Alle Deeversen, Landgoed Berkenheuvel | Leave a comment

Un Spartaans hangkottie op de Langparkeerbrink

Posted on 24 november 2023

In de Olde Möppeler (Möppeler Kraante, Meppeler Courant) van 25 september 2017 stond het volgende berichtje over een culturele gebeurtenis van de eerste orde binnen de grenzen van de gemiente Deever. Deze gedenkwaardige gebeurtenis zal ongetwijfeld rechtstreeks en zonder enige betuttelende gereformeerde ballotage in een nieuw geschiedenisboek van de gemiente Deever worden vermeld.

Jeugd Diever heeft eigen plek
Jongeren Ontmoetings Plaats bij sportvelden
Diever. De jongeren in Diever hebben een eigenplek. Wethouder Homme Geertsma heeft samen met een aantal jongeren de JOP, een Jongeren Ontmoetings Plaats, geopend.

De Jongeren Ontmoetings Plaats in Diever is gerealiseerd in de nabijheid van scholengemeenschap ‘Stad en Esch’ en het sportterrein Westeres van de voetbalvereniging Diever/Wapse. Hij is geplaatst op het parkeerterrein. De JOP is geheel van metaal en voorzien van banken. De jeugd kan nu overdekt zitten en elkaar gezellig ontmoeten. De JOP is voorzien van de tekst: ‘Hangen oké ! Overlast nee ! En rotzooi opruimen !’
Geertsma opende de JOP door samen met jongeren uit Diever de poster te plaatsen waarop de afspraken staan die zijn gemaakt. Men mag geen lawaai maken en harde muziek is geheel niet toegestaan. De wethouder zei dat het goed was om te zien dat de gemeente, de jongeren en de omwonenden gezamenlijk tot een prachtige ontmoetingsplek waren gekomen.
‘Een JOP waarin jongeren gezellig kunnen praten en bij elkaar kunnen zijn. En doordat we onderling goede en duidelijke afspraken hebben gemaakt, ga ik er van uit dat we allemaal plezier beleven aan de JOP.
Overlast
Naast de Jongeren Ontmoetings Plaats is een afvalbak geplaatst. Deze is volgens omwonenden nog niet heel erg opgevallen, gezien het vele afval in de JOP afgelopen weekeinde.
In Diever wordt gehoopt dat door de realisatie van de JOP de overlast die rondhangende jeugd regelmatig veroorzaakt bij de openbare lagere school ‘de Singelier’ en in de overdekte picknickplaats aan de Bosweg minder wordt.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Volgens de webstee van de Voorkant Van Het Grote Gemeentelijke Gelijk was de hoogedelachtbare heer Homme Geertsma in 2017 de CDA-wethouder voor het beheer van de openbare ruimte, milieu, onderwijs, sport en jeugdzorg. Dat waren heel wat dikke zware, vette, dure portefeuilles bij elkaar, maar dat kwam bij deze topgebeurtenis mooi uit: één wethouder die politiek verantwoordelijk is voor het beheer van duurzame objecten in een duurzame openbare ruimte binnen de gemiente Deever én bovendien politiek verantwoordelijk is voor het duurzaam christelijk democratisch zorgen voor de jeugd.
De hoogedelachtbare heer C.D.A.-wethouder Homme Geertsma, de JOPsbode van de Voorkant Van Het Grote Gemeentelijke Gelijk, kwam met een opgeheven moraliserend gereformeerd wijsvingertje en met het volgende JOPsbericht naar het Spartaanse rondhangkotje op de gratis Langparkeerbrink aan de straat met de naam Westeresch in Deever: ‘Hangen oké ! Overlast nee ! Rotzooi opruimen ! Geen lawaai maken !’ ‘Geen harde muziek afspelen !’
Als de rondhangjeugd in de buurt van het rondhangkotje toevallig eens een keer een beetje afval maakte in de vorm van bijvoorbeeld een leeg blikje van een energiedrankje van een niet nader te noemen merk, dan was het gereformeerde bevel ‘En rotzooi opruimen !’. Rondhangjeugd trapt rotzooi, rondhangjeugd maakt rotzooi, rondhangjeugd is rotzooi !
Dat minachtende woord rotzooi gaf al meteen aan dat de hoogedelachtbare heer C.D.A.-wethouder Homme Geertsma de Deeverse jeugd om het op zijn Deevers te zeggen ‘veur gien cent in de reek’n haar’ of anders gezegd ‘minder in de reek’n haar dan un vurrotte kool’, want op de webstee van de Voorkant Van Het Grote Gemeentelijke Gelijk wordt wel degelijk gebruik gemaakt van de termen afval en zwerfafval en niet van de gereformeerde termen rotzooi en zwerfrotzooi.
De hoogedelachtbare heer C.D.A.-wethouder Homme Geertsma hoefde in zijn JOPsbericht niet het bevel ‘Niets vernielen !’ op te nemen, want het massief dikstalen en militair-donkergroen gespoten Spartaanse rondhangkotje valt niet te vernielen.
Het zware orkaan- en kogelbestendige Spartaanse rondhang- en wegpestkotje kan ook onmogelijk worden omgeduwd.
Hij had voor alle zekerheid in zijn JOPsbericht wel het gereformeerde bevel ‘Niet spuitverven !’ kunnen opnemen.
Het Spartaanse rondhangkotje kan ook niet in brand gestoken worden, want staal is nog steeds niet brandbaar.
Kortom de hoogedelachtbare heer C.D.A.-wethouder Homme Geertsma van de Voorkant Van Het Grote Gemeentelijke Gelijk was er volledig in geslaagd de Deeverse rondhangjongeren een asociaal, onpersoonlijk, onaantrekkelijk, ongezellig en afstotelijk Spartaans rondhang- en wegpestkotje op de gratis Langparkeerbrink op de Westeresch van Deever door de strot te duwen.
Deze indruk werd versterkt door de slechte anti-propagandafoto van de Voorkant Van Het Grote Gemeentelijke Gelijk, waarop een erg eenzame hoogedelachtbare heer C.D.A.-wethouder Homme Geertsma nota bene, mind you, let wel, met de rug naar de fotograaf bezig was met het doorknippen van een wellicht door hemzelf meegebracht en opgehangen rood-wit geblokt plastic wegenbouwlintje met een wellicht door hemzelf meegebracht schaartje. Of had hij voor de zekerheid altijd een schaartje in zijn binnenzak ? Je zou verwachten dat het doorknippen van dat lintje gedaan mocht worden door een vertegenwoordiger van de rondhangjongeren, maar nee …. Op de foto zijn in de verste verte geen, ook niet achter de bosjes bij de twee langparkeerauto’s, rondhangjongeren te bekennen. Ech neet ! Maar deze staan ongetwijfeld in groten getale achter de maker van de krantenfoto. Ech wè ?
Dan was de onthulling van het Spartaanse rondhangkotje voor de hoogedelachtbare heer C.D.A.-wethouder Homme Geertsma zo in de aanloop naar de 2018-gemeenteraadsverkiezingen toch wel als een soort van negatief persmomentje, als een soort van deceptietje te beschouwen, want een wethouder die politiek verantwoordelijk is voor het duurzaam chritelijk democratisch zorgen voor de jeugd had op zijn minst moeten zorgen wel omringd door rondhangjongeren op de foto te komen. Had hij maar een schriftelijk snelcursusje ‘Hoe ga ik om met mijn klanten’ moeten volgen ! Want rondhangjongeren mogen tegenwoordig al stemmen als ze achttien jaren jong zijn.
De redactie van ut Deevers Archief heeft de twee hier afgebeelde kleurenfoto’s van het Spartaanse rondhangkotje op 4 november 2017 gemaakt.

Posted in Deever, Gemeente Westenveld, Westeresch | Leave a comment

Kiender van de legere skoele in Deever in 1949

Posted on 23 november 2023

De in de periode 2000-2007 bestaand hebbende werkgroep Olde Skoelfotoos van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever was in die jaren voortdurend en voortvarend bezig met het verzamelen van schoolfoto’s van alle scholen in de voormalige gemiente Deever en met het uitzoeken van de namen van de kinderen en onderwijzers op die foto’s. Een van die schoolfoto’s was de hier afgebeelde foto van een groep leerlingen van de Openbare Lagere School, die destijds gevestigd was an de Tusschendarp in Deever. Mevrouw Gezina Raadgever-Smit (dochter van Helprig Smit en Wietske van Leeuwen, destijds wonend an de Kruusstroate in Deever) uit Amsterdam, stelde deze foto graag voor publicatie ter beschikking. De redactie van ut Deevers Archief is mevrouw Gezina Raadgever-Smit bijzonder erkentelijk voor deze toestemming.

Olde Skoelfotoos – Legere skoele in Deever – 1949
De namen van de kinderen, de onderwijzers en de buschauffeur en hun gegevens zijn in 2004 uitgezocht en geven niet de huidige (2023) stand van zaken weer. De redactie van ut Deevers Archief moet deze gegevens nog actualiseren.
Elke keer blijkt maar weer dat het uitzoeken van de naam en de verblijfplaats van de leerlingen op de foto niet gemakkelijk is. Het zoekwerk was deze keer echter niet zo moeilijk, omdat een van de leerlingen op de foto staat nagenoeg alle op de foto aanwezige medeleerlingen wist te herkennen. Mevrouw Gezina Raadgever-Smit uit Amsterdam kon de meeste namen bevestigen.
Juffrouw Antje Dijkstra was van augustus 1947 tot september 1954 werkzaam in Deever. Ze was in de kost bij kapper Geert Vierhoven. Zij trouwde met Lambertus (Bertus) Koning uut Deever (zoon van Jan Koning, die op 10 april 1945 door de Duitsers werd doodgeschoten op de Heezeresch bee Deever), die na de Tweede Wereldoorlog met zijn moeder in het vroegere Groene Kruis gebouw aan het Moleneinde woonde.
Het kostte enige moeite om de gegevens van meester Willem Wemmenhoeve te achterhalen, mede omdat in Deever veel mensen dachten dat zijn achternaam Wemmenhove is. Willem Wemmenhoeve is echter uit Ruinerwold afkomstig en niet uit Zuidwolde.
De tweeling Jantje en Stina Koning gingen later in Wapse naar school. Ze woonden aan de weg naar Wapse (thans Ten Darperweg).
Via Grietje Santing leidde het spoor naar Geertruida ten Veen. Zij is een dochter van Roelof ten Veen en Ympkje Geertruida Drenth. Roelof ten Veen was koopman en ventte met lappen en andere spullen. Deze familie woonde in een woonwagen op het marktterrein in Deever. Het echtpaar had acht kinderen: Frans (overleden, voetbalde in Deever), Emmo (overleden, oud-Indiëganger, was getrouwd met Rensina Keizer, dochter van Albert Keizer en Jantje Warring), Steven (overleden, heeft nog op meubelfabriek De Toekomst gewerkt), Hiltje (overleden), Wolter (werd Wolter Slim genoemd), Henk (was kapper bij Geert Vierhoven), Geertruida (Geertje) en Jantina (Jannie) Carolina.
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog stond de familie Ten Veen met de woonwagen op het marktterrein in Diever, maar is in 1941 in Steenwijk in een huis gaan wonen, omdat de Duitsers willekeurig woonwagenbewoners begonnen op te pakken en naar Duitsland deporteerden. Kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog is de familie met de woonwagen teruggegaan naar Diever. Ze woonde van zomer 1945 tot eind 1951 in het woonwagenkamp op het marktterrein, vanwaar ze met de woonwagen
naar Hoofddorp verhuisden.
De nog levende kinderen hadden in 2004 allen goede herinneringen aan Deever. Henk ten Veen staat graag met zijn caravan (het bloed kruipt toch waar het niet gaan kan) op camping Hoeve aan den Weg in de Olde Willem. Geertruida komt zo nu en dan nog in Deever.
Moeilijker was het om achter gegevens van Harm en Hilligje Smit te komen.
Veel meer moeite kostte het om de verblijfplaats van Jannie Benthem van Kalteren uit te zoeken.
Het uitzoeken van de gegevens van de drie kinderen Kannegieter op de foto was ook niet moeilijk, dank zij wat aanwijzingen van Karst Kannegieter Azn.

De leerlingen van de eerste en de tweede klas (welke leerlingen ontbreken?) van het schooljaar 1948-1949 en leerkrachten van de Openbare Lagere School in Deever en DABO-chauffeur Harm Dieters zijn in de zomer van 1949 tijdens het jaarlijkse schoolreisje op de hier afgebeelde foto gezet. Wie kan zich herinneren waar deze foto is gemaakt ? Appelscha ?
De redactie wil bijzonder graag in de gelegenheid worden gesteld om de schoolfoto’s met de leerlingen van de derde, vierde, vijfde en zesde klas van het vermelde schooljaar te scannen voor opname in ut Deevers Archief. Wie stelt zijn of haar foto’s ter beschikking?

Op de schoolfoto zijn de volgende personen te zien:

1. Antje Dijkstra
Zij is geboren op 4 oktober 1926. Zij trouwde met Lambertus Koning.
Zij woonde in 2004 in Delden
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

2. Willem Wemmenhoeve
Hij is geboren op 4 juli 1926. Hij is overleden op 26 juni 1996. Hij trouwde met Eef Vogelsang.
Hij woonde in Wijhe.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

3. Harm Dieters
Hij is geboren op 11 april 1905 in Haarlem. Hij is overleden op 8 augustus 1991.
Hij trouwde op 28 april 1930 in Emmen met Marchien Schuur.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

4. Rigtje Johanna van der Land
Zij is geboren op 1 november 1909 in de kolonie Willemsoord. Zij is overleden op …. Zij is niet getrouwd geweest. Zij woonde heel lang an de Binnenesch in Deever. Zij woonde de laatste jaren van hhar leven in bejaardenhuis De Menning in Wilhelminaoord.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

5. Albertus Andree (André ?, Andrea ? Andreae ?)
Hij is geboren op 18 maart 1908. Hij is overleden op 27 maart 1981. Hij trouwde met Lutina Talen.
Hij woonde in Deever. Hij was de bovenmeester van de legere skoele.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

6. Geertruida (Geertje) ten Veen
Zij is geboren op 26 december 1941. Zij trouwde met Jan van Veen.
In 2004 woonde ze in Aalsmeerderbrug.

7. Jantje Zwaantje Koning
Zij is geboren op 5 maart 1942. Zij trouwde met Pieter Bralte Oosterveld.
Zij woonde in 2004 op Wapservene.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

8. Geertje Kannegieter Ldr.
Zij is geboren op 21 augustus 1941. Zij trouwde met Jan Hendrik Schutten.
Zij woonde in 2004 in Hoogeveen.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

9. Albert Klok Czn.
Hij is geboren op 28 september 1942 in Oll’ndeever.
Hij woonde in Dedemsvaart.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

10. Jans Kannegieter Jzn.
Hij is geboren op 14 mei 1942. Hij is overleden op 17 juli 1992.
Hij trouwde met Jannie Betten. Hij woonde in Emmen.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

11. Jannie Wesseling
Zij is geboren op 16 december 1942. Zij trouwde met Jan Key.
Zij woonde in 2004 in Dwingel.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

12. Harm Smit
Hij is geboren op 17 augustus 1942.
Hij woonde in 2004 in Havelte.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

13. Geertje Schade
Zij is geboren op 29 mei 1940.. Zij is overleden op 13 december 1996.
Zij trouwde met Aaldert de Weerd. Zij woonde in Dwingel.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

14. Hilligje (Hillie) Smit
Zij is geboren op 7 augustus 1940 in Diever. Zij is overleden op 2 augustus 2021 in Marijenkampen. Zij trouwde met David (Dave) Knoop. Zij woonde in 2004 in Marijenkampen. Zie het bijgevoegde overlijdensbericht uit de Olde Möppeler (Möppeler Kraante, Meppeler Krant) van 8 augustus 2021.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

15. Johannes (Jannes) Tiemes
Hij is geboren op 11 april 1941. Hij is overleden op 29 januari 2003.
Hij is niet getrouwd geweest. Hij woonde an de Deeverbrogge.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

16. Cornelis (Corné) Andree (Andrea ? Andreae ?)
Hij is geboren op 19 juni 1941. Hij trouwde met Charlien Kroes.
Hij woonde in 2004 in Maassluis.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

17. Johannes (Jopie) Hatzmann
Hij is geboren op 23 juli 1941. Hij trouwde met Geesje (Gé) Doosje.
Hij woonde in 2004 in Emmeloord.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

18. Wolter Smit
Hij is geboren op 9 oktober 1942. Hij trouwde met Manja Golsteijn.
Hij woonde in 2004 in Brunssum.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

19. Grietje Santing
Zij is geboren op 7 februari 1942. Zij trouwde met Egbert Jan Steenbergen.
Zij woonde in 2004 in Beilen.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

20. Albert (Appie) Vierhoven
Hij is geboren op 13 oktober 1941. Hij is overleden op …
Hij is niet getrouwd geweest. Hij woonde in de Olde Willem.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

21. Jan Kannegieter Azn.
Hij is geboren op 30 oktober 1941. Hij trouwde met Roely Waninge.
Hij woonde in 2004 in Wanneperveen.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

22. Goossem Bijker
Hij is geboren op 13 april 1941. Hij is overleden op 7 augustus 1981.
Hij is niet getrouwd geweest. Hij woonde in Deever. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

23. Barteld (Bart) Smit
Hij is geboren op 1 mei 1941. Hij trouwde met Wolterdina (Wout) Zoer
Hij woont in Deever.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

24. Jacob Andreae
Hij is geboren op 15 november 1941. Hij is getrouwd met Roelie Pit.
Hij woonde in 2004 in Delfzijl.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

25. Janna Schade
Zij is geboren op 1 augustus 1937. Zij trowude met Jan de Weerd.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

26. Hendrik (Henkie) Vierhoven Lzn.
Hij is geboren op 23 juli 1940.
Hij woonde in 2004 in Meppel.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

27. Willem (Wimmie) Jansen
Hij is geboren op 2 oktober 1942 in Deever. Hij is getrouwd met Lieneke Timmer.
Hij woonde in 2004 in Zuidwolde.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

28. Pieter Oostenbrink
Hij is geboren op 10 juli 1942 in Deever. Hij is overleden op 24 november 1988.
Hij trouwde met Carol Mercks.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

29. Geertje Klok
Zij is geboren op 1 april 1941. Zij trouwde met Hilbert Soer.
Zij woonde in 2004 in Meppel.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

30. Martje Broekema
Zij is geboren op 6 april 1942. Zij is getrouwd met Pieter Klaas Dijkstra
Zij woonde in 2004 in Drachten.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

31. Wolterdina (Wout) Zoer
Zij is geboren op 8 april 1942. Zij trouwde met Barteld (Bart) Smit.
Zij woont in Deever.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

32. Mini (Miny) Udinga
Zij is geboren op 10 juli 1942 op Kalteren.
Zij trouwde met Albert (Appie) Grit. Zij woonde in 2004 op de Smilde.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

33. Willie Tiemes
Zij is geboren op 23 juli 1942. Zij trouwde met Kees Bakema.
Zij woonde in 2004 in Sappemeer.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

34. Christina (Stientje) Klok
Zij is geboren op 11 juni 1942. Zij trouwde met Tjeerd Bosma.
Zij woonde in 2004 in Schotland.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

35. Jantje (Jannie) Benthem
Zij is geboren op 24 maart 1943. Zij trouwde met Johannes Hoekstra.
Zij woonde in 2004 in Bleskensgraaf.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

36. Gezina (Sina) Elly Smit
Zij is geboren op 28 januari 1943. Zij trouwde met Dick Raadgever.
Zij woonde in 2004 in Amsterdam.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

37. Bart Buiter
Hij is geboren op 28 april 1941 in Deever.
Hij trouwde met Klaasje Boldng. Hij woont in Deever.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

38. Egbert (Eppie) de Vries
Hij is geboren op 23 maart 1942. Hij trouwde met Johanna Hoogeveen.
Hij woonde in 2004 in Luttelgeest.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

39. Anne Udinga
Hij is geboren op 7 januari 1941. Hij trouwde met Anna van der Heide.
Hij woonde in 2004 op de Smilde.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

40. Lambertus (Bertus) Bijker
Hij is geboren op 10 juli 1942. Hij trouwde met Tinie Beekelaar.
Hij woonde in 2004 in Wilhelminaoord.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van hem.

41. Willie Fransen
Zij is geboren op 6 augustus 1942.
Zij woonde in 2004 in Beilen.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

42. Margje van Nijen
Zij is geboren op 8 september 1939. Zij is overleden op 23 augustus 1992.
Zij trouwde met Harm Hummel. Zij woonde in 2004 in Deever.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

43. Jacoba (Cobie) Dieters
Zij is geboren op 30 november 1941.Zij trouwde met Guus d’Hoes.
Zij woonde in 2004 in Uden.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

44. Stina Koning
Zij is geboren op 5 maart 1942. Zij trouwde met Jacob (Jaap) Post.
Zij woonde in 2004 in Oosterwolde.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

45. Margje Warries
Zij is geboren op 27 februari 1942. Zij trouwde met Antonio (Ton, Tonny) Giateli.
Zij woonde in 2004 in Hoogersmilde.
De redactie moet (in de openbare bronnen) nog op zoek naar meer gegevens van haar.

Posted in Alle Deeversen, Legere skoele in Deever | Leave a comment

Ut turrein van ut eup’mlogtspel hef fl. 51.000 ekost

Posted on 21 november 2023

Op 3 september 1997 schreef Karel Meerkamp van Embden aan zijn neef Albertus (Bert) Christiaan Doorman, beiden zijn kleinzonen van mr. Albertus Christiaan van Daalen, de grondlegger van de Deeverse bos, het volgende over het openluchttheater aan de Heezeresch.

Over het openluchttheater ligt een dossiertje in het kantoortje.
Op 31 augustus 1946 vond de eerste opvoering plaats in de open lucht: Midzomernachtsdroom.
Ik meen dat de toneelvereniging de eerste jaren gratis gebruik mocht maken van het terrein. In 1950 deelde de vereniging mee, dat zij een stenen gebouwtje wilde neerzetten en daarom wilde zij een langjarig contract.
N.V. Berkenheuvel stelde voor 5-jarige huur met verlenging van telkens 5 jaar, voor een huur van fl. 1,– per jaar en fl. 0,10 per persoon voor 80 % van de bezoekers. Hieraan lag de gedachte ten grondslag, dat de kaart voor toegang tot Berkenheuvel fl. 0,10 kostte en men schatte, dat 20 % van de bezoekers wel al een kaart zou hebben. Erg hoog geschat, dunkt mij !
In 1952 zei de toneelvereniging, dat zij alleen subsidie kon krijgen voor het stenen gebouwtje, als dat op grond in langdurige erfpacht of op grond in eigendom zou komen te staan. Later wilde de vereniging ook geen erfpacht meer.
Maar N.V. Berkenheuvel wilde niet aan de toneelvereniging verkopen, want die bood geen verhaal bij wanbetaling of schade. In 1954 kocht de gemeente Diever het terrein (bestemming was bouwterrein) voor fl. 51.000,–

Voor zover bekend bij de redactie van ut Deevers Archief, is de eerste zwart-wit ansichtkaart met witte rand in november 1949 uitgegeven door Van Leer’s Fotodrukindustrie in Amsterdam. Die hier afgebeelde ansichtkaart was is Deever te koop bee Jan Brogg’n (de Wiba) an de Heufdstroate.
Op de hier afgebeelde ansichtkaart is het openluchttheater in zijn originele staat te zien.
Maar wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief is in het bezit van een oudere ansichtkaart of oudere foto dan de hier afgebeelde ansichtkaart uit november 1949 ? De redactie ontvangt bijzonder graag een goede scan van die ansichtkaart of die foto.

Posted in Ansichtkoate, Eup’mlogtspel | Leave a comment

De Hunnebedweg löp vlak langes ut Pottiesbaargie

Posted on 7 november 2023

De redactie van ut Deevers Archief toont bijzonder graag afbeeldingen van zwart-wit ansichtkaarten met beelden van de olde Deeverse Bos, de bos zoals hij die in zijn jeugd heeft gekend. Op bijgaand afgebeelde zwart-wit ansichtkaart is de Hunnebedweg op het landgoed Berkenheuvel te zien. Deze ansichtkaart is in 1949 uitgegeven. Het landgoed Berkenheuvel was gelukkig toen nog in het bezit van mr. Albertus Christiaan van Daalen uit het verre Bennekom.
Hij is de bedenker van de naam Hunnebedweg. Deze weg loopt langs de plaats van het verdwenen hunnebed D52a op de plek die nu de naam Pottiesbaargie heet. Dus eigenlijk had mr. A.C. uit Bennekom de weg beter de naam Verdwenen Hunnebedweg kunnen geven.
De Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten uit het verre ’s Graveland, de huidige eigenaar van het gebied waar zich de plaats van het verdwenen hunnebed bevindt, is uiterst fanatiek, funest en razendsnel bezig alle wegen, paden, lanen en zo voort uit de tijd van mr. A.C. uit Bennekom uit te wissen, te versperren, om te ploegen, onder water te zetten of te laten overwoekeren door tekentafelcultureluurnatuur. Dus de grote vraag is: bestaat de Hunnebedweg nog wel ? Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan daar het antwoord op geven ?
De ogenschijnlijk overduidelijke en rücksichtlose bedoeling van de Almachtige Hoge Dametjes En Heertjes Van De Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten uit het verre ’s Graveland is zoveel mogelijk, liefst alle, menselijke bezoekers de toegang tot het door hun ‘beheerde’ gebied te belemmeren en zo mogelijk uit hun gebied weg te pesten. Want DE WOLF heeft het onvervreembare unieke recht op een volledig mensvrij bosrijk wildrijk jachtgebied. En dat terwijl DE WOLF bij voorkeur zelfs tot ver buiten het gebied van de Deeverse bos jaagt en daar zo veel mogelijk schapen vermoordt.
Maar hoe gaan de Almachtige Hoge Dametjes En Heertjes Van De Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten uit het verre ’s Graveland die groeiende verwende veeleisende doordrukkende groep consumenten van de Deeverse bos nu eigenlijk echt en definitief weren ? Consumenten van de Deeverse bos zijn onder meer: allterrainbikers, autobestuurders, biologen, bijzondereopsporingsambtenaren, boomklimmers, bosarbeiders, boswachters, boskoddebeiers, bromfietsers, bungalowparkbewoners, drugsafvaldumpers, e-bikers, eierzoekers, excursiegangers, fietsers, gravelbikers, handhavers, hardlopers, hotelgasten, houtdieven, houthakkers, houtsprokkelaars, huifkarrijders, huttenbouwers, joggers, journalisten, kampeerders, kettingzagers, langlaufers, motorrijders, mountainbikers, nachtmountainbikers, naturisten, natuurfotografen, oermuseumroutelopers, openluchtspeltoeschouwers, ornitologen, paddestoelenzoekers, padvinders, parkwachters, picknickers, rolstoelers, ruiters, rustzoekers, sjokkers, skaters, stropers, toeristen, trimmers, vakantiehuisjesbewoners, veldrijders, vissers, vogelaars, vrijwilligers, wandelaars, wielrenners, wiettelers, wildkampeerders, wolfologen, wolvenkeuteltellers, wolventemmers, wolvenspotters, wolvenvoederaars, zwemmers, enzovoort, enzovoort.
Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief weet meer namen van groepen consumenten van de Deeverse bos ?

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, de Deeverse bos, Wolf | Leave a comment

De Deeverse musiek in de Heufdstroate in Deever

Posted on 29 oktober 2023

Vóór de Tweede Wereldoorlog bloeide het verenigingsleven in de gemiente Deever. Zo ook de volgende verenigingen die zich met muziek bezig hielden:
– Muziekvereniging Excelsior (opgericht 1908) in Deever;
– Christelijke muziekvereniging Advendo in Deever (opgericht in 1924);
– Gemengd zangkoor Crescendo in Deever (opgericht in 19xx (??);
– Christelijk gemengde zangvereniging Excelsior in Deever (opgericht in 19xx ?);
– Muziekvereniging VOGIDO in Wapse (opgericht in 1927);
– Kerkkoor Nederlands Hervormde Kerk (bestaat vanaf 1935);
– Mogelijk andere verenigingen die zich met muziek bezig hielden.
Zoals gebruikelijk in die tijd hadden de offeskeid’n van de hervormde kaarke uiteraard ook hun eigen muziekverenigingen. Lekker knusjes onder elkaar, maar niet op zondag en christelijke feestdagen, maar wel mét de goedkeuring van het christelijke kerkbestuur en menièr de domeneer.
De redactie van ut Deevers Archief heeft zich in de paragraaf Muziekverenigingen op de bladzijden 251 tot en met 255 van het in 1992 uitgegeven standaardwerk der standaardwerken met de titel ‘Geschiedenis van Diever’ een slag in de culturele rondte gezocht naar enige gegevens over het hiervoor genoemde gemengde zangkoor Crescendo, maar helaas niets kunnen vinden.
De redactie vond een dezer dagen bij het digitaliseren (scannen) van één van zijn vele aantekeningenboekjes uit de periode 1999-2007, toen hij voor de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever, in totaal 32 nummers van het papieren blaadje Opraekelen samenstelde, tussen de bladeren van een exemplaar van dat blaadje bijgaand afgebeeld sepiakleurige fotootje. De tekst achter op het hier afgebeelde fotootje luidt: Achter de man met de trombone is de man met klarinet E. Oosterga, de tweede van rechts. De redactie veronderstelt dat deze foto aanwezig was in de verzameling van wijlen Egbert Oosterga
Marcheren de muzikanten van Excelsior (Steeds hoger), A.D.V.E.N.D.O. (Aangenaam door vriendschap en nuttig door oefening) of V.O.G.I.D.O. (Voor ons genoegen is dit opgericht) ?? Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers dit weet, die wordt ten zeerste verzocht het te melden. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers mensen op de hier afgebeelde foto herkent, die wordt ten zeerste verzocht die namen te melden.
De muzikanten marcheren deur de Heufdstroate van Deever. De hier afgebeelde foto is gemaakt vóór de Tweede Wereldoorlog, want het pand achter het muziekkorps is kort voor het begin van de Tweede Wereldoorlog afgebrand. De redactie vermoedt dat de hier afgebeelde foto in 1938 is gemaakt. In de boerderij op de achtergrond boerkten Jacob (Jaap) Hessels en Margje Veenhuis. Deze boerderij staat aan het begin van de Kruusstroate. Deze boerderij bestaat gelukkig nog steeds.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier afgebeelde foto ook ten zeerste in zwart-wit weergave bewonderen op bladzijde 1 van het papieren blaadje Opraekelen nr. 23/1 (maart 2023) van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren blaadje zijn of dat papieren blaadje bij iemand in kunnen zien.

Posted in Alle Deeversen, Vurening | Leave a comment

Witteler skoelkiender bee un Oavelter hunnebed

Posted on 28 oktober 2023

Juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst en de oldste kiender van de Witteler skoele hebben op donderdag 21 mei 1936 – dat was op Hemelvaartsdag – op de fiets een uitstapje naar de Havelterberg gemaakt. Bij één van de twee hunnebedden op de Havelterberg zijn met het fototoestel van juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst drie foto’s gemaakt; zie de afbeeldingen 1, 3 en 4. Juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst zal twee foto’s hebben gemaakt, te weten foto 1 (afbeelding 1) en foto 3 (afbeelding 4), want op die foto’s staat zij zelf niet. De redactie van ut Deevers Archief weet niet wie foto 2 (afbeelding 3) heeft gemaakt; waarschijnlijk één van de meegekomen moeders.
De Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever, mocht enige jaren (alweer lang geleden) de rubriek ‘Ontbrekende namen op school- en verenigingsfoto’s in de niet meer bestaande papieren krant De Westervelder verzorgen. Foto 1 (afbeelding 1) heeft in de papieren De Westervelder van 4 juli 2007 gestaan; zie afbeelding 2. Meestal waren de namen van alle ‘onbekende’ personen op een getoonde school- of verenigingsfoto wel degelijk bekend bij de genoemde vereniging, maar werden als opwarmertje slechts een paar namen genoemd in de genoemde rubriek. Belazeren is ook een kunst. Zo zal het ook met foto 1 (afbeelding 1) zijn gedaan. In latere artikelen in de genoemde rubriek is helaas ook niet teruggekomen op dit ‘zoekplaatje’.
De redactie weet niet wie de man op foto 2 (afbeelding 3) was. Was hij het vriendje van juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst ?

Afbeelding 1

Afbeelding 2

01. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

2. <naam>/
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

3. Hendrik Berends
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

4. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

5. Bertus Koning
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

6. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

7. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

8. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

9. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

10. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

11. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

12. Albertje Berends
Zij is geboren op 24 oktober 1922 in Wittelte. Zij is overleden op 12 juli 2003.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

13. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

14. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

15. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

16. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

17. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

18. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

19. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

20. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

21. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

22. Tinus Lensen
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

23. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

24. <naam>
De naam van deze leerling is nog niet bekend. Wie helpt ?

Afbeelding 3

Afbeelding 4

Posted in Alle Wittelers, Witteler skoele | Leave a comment

De Canadees’n hept Deever op 12 april 1945 bevreet

Posted on 27 oktober 2023

In de nogal onbekende en wellicht al vergeten brochure ‘Sporen uit het verleden. Getuigenissen en routes’, die de niet meer bestaande Stichting Toeristisch Bureau Gemeente Westenveld ter gelegenheid van het herdenken en vieren van 70 jaren bevrijding in 2015 heeft uitgegeven, is op de bladzijden 15 en 17 het volgende artikel opgenomen. Dit artikel is ongetwijfeld geschreven door de enige en echte en erkende Tweede-Wereldoorlog-geschiedkundige-expert van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkundige vurening uut Deever.

De bevrijding van Diever
Na het drama van Diever, de komst van het Duitse leger en de executie van tien gegijzelde burgers, raakten de bewoners in de ban van de angst. De dag na het drama, woensdag 11 april 1945, deed het gerucht de ronde dat de Duitsers weer terug zouden komen. Vele mannen gingen via de sluisdeuren (de Dieverbrug was op 7 april opgeblazen, omdat het Canadese leger in aantocht was) naar Dwingeloo om daar een veilig onderkomen te zoeken. De eerste verkenningseenheden van de Royal Canadian Dragoons kwamen tegen de middag met hun gevechtswagens (lichte tanks) aan in Dwingeloo. In de loop van de middag volgde de infanterie en daarmee was Dwingeloo bevrijd !
Het Canadese leger had de opdracht om langs de oostzijde van de Drentse Hoofdvaart op te trekken tot Hoogersmilde. Hier moest men de vaart oversteken en in de richting van Oosterwolde optrekken naar de Friese havenplaatsen. Daarom hadden de Franse parachutisten niet in Diever, maar nabij Appelscha moeten landen om het pad voor de hoofdmacht te effenen. De Duitsers verdedigden de Drentse Hoofdvaart niet, omdat de mogelijkheden om dit succesvol te doen ontbraken. De verdedigingslinie die met inzet van vele dwangarbeiders was aangelegd, was gericht op nadering van de geallieerden vanuit het westen. Na beraad binnen de Nederlandsche Binnenlandse Strijdkrachten (BS) Diever werd besloten de Canadese commandant in Dwingeloo te verzoeken enkele van zijn eenheden naar Diever te sturen om het dreigende gevaar van een Duitse strafexpeditie tegen te gaan. Gewezen werd op de moordpartij van de vorige dag en het gevaar dat bleef dreigen voor de burgerij van Diever. De Canadese commandant had begrip voor de benarde situatie, maar was niet bij machte hulp te bieden zonder te beschikken met een deugdelijke brug.
De genietroepen zouden nog minstens drie dagen op zich laten wachten. Indien er gevaar dreigde, dan moesten de burgers van Diever maar naar Dwingeloo komen, waar ze onder bescherming waren van het Canadese leger.
De heer R. Koers, opzichter bij Rijkswaterstaat, meldde zich ook bij de Canadese commandant. Hij stelde voor een noodbrug te bouwen. Hij had de vrijgekomen materialen van de afgebroken Wittelterbrug op een bokschuit gelegd en deze aan de stille kant van het kanaal verdekt afgemeerd, omdat men toen veronderstelde dat de geallieerden over de rijksweg zouden oprukken. De heer Koers wist de Canadese commandant te overtuigen dat hij de kans zag met dit materiaal een deugdelijke brug te bouwen over de remmingswerken van de vernielde Dieverbrug. Er werd een aantal vrijwilligers, vaklieden uit de omgeving, aangezocht om te helpen. De opdracht was dat de brug in de ochtend uiterlijk om 06.30 uur gereed moest zijn.
De hele nacht werd doorgewerkt met behulp van en onder bescherming van enkele Canadese militairen. Om de brug de gewenste sterkte te geven werden enkele zeven meter lange zware ijzeren balken, die in de buurt van Leggeloo lagen opgeslagen, opgehaald met behulp van enkele gevechtswagens. Nadat deze balken waren aangebracht, durfde de commandant het aan een gevechtswagen, 14 ton zwaar, over de brug te sturen. In de vroege ochtenduren, ongeveer om 06.15 uur, reed de gevechtswagen voorzichtig de noodbrug op. Kreunend en steunend hield de brug die last. Na enige aanpassingen ging de tweede gevechtswagen naar de overzijde. Na weer enkele aanpassingen de derde. Dit proces ging door totdat de brug uiteindelijk de voldoende stabiliteit had. Nu konden de colonnes gevechtswagens en andere voertuigen de vaart oversteken. In de vroege morgen van donderdag 12 april werd Diever, waar het die nacht gelukkig rustig was gebleven, bevrijd !
De Royal Canadian Dragoons maakten goed gebruik van de plotseling geboden mogelijkheid van een oversteek over de Drentse Hoofdvaart. Vanuit Diever zwermden ze uit om dezelfde dag de hele gemeente Diever te bevrijden. Die dag bereikten ze verder nog Elsloo, Noordwolde, Eesveen en het vliegveld Havelte. De hoofdmacht trok ook de noodbrug over om vervolgens via de rijksweg tot voor Hoogersmilde te komen. Daarna trokken ze weer volgens plan Friesland in om op 15 april de Waddenkust te bereiken. Onderweg bevrijdden ze grote delen van Friesland, Drente en Groningen.
De noodbrug in Dieverbrug kan worden beschouwd als de geboden mogelijkheid om Friesland sneller te bevrijden dan gepland. De Canadezen hebben hier dankbaar gebruik van gemaakt. Het versnelde tevens de opmars van de Canadese derde divisie.
Meppel was door de Duitsers tot een verdedigingsbolwerk omgebouwd. Zij werden gedwongen zich hieruit terug te trekken, omdat ze anders dreigden te worden afgesneden door het bij Diever doorgebroken Canadese leger.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie verwijst vooral naar het bericht De seum lange staarke iesern balk’n van Oere Chris, waarin de getuigenis van de ooggetuige en Leggeler aannemer Albert Schipper is opgetekend. En dat kon natuurlijk gelukkig enkel en alleen maar in het streekdialekt.

Posted in Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Veer skeetbèèn’n op de Nul bee Wapse

Posted on 26 september 2023

In het Algemeen Handelsblad van 17 mei 1906 verscheen het navolgende bericht over de oprichting van schietbanen (bij de Kogelvangers) nabij Wapse.

De bezwaren tegen de door het Departement van Oorlog voorgenomen oprichting van een viertal dubbele schietbanen nabij den weg van Diever naar Doldersum in de gemeente Diever, rapporteur de Staatsraad mr. Asser.
Bezwaren werden ontwikkeld door een eigenaar van bosschen, die vreesde:
1o. voor het publiek op den weg bij de schietbanen, en
2o voor de arbeiders in nabijzijnde bosschen.
In deze trad voor den Minister ter bestrijding van de bezwaren op de kapitein eerstaanwezend ingenieur te Zwolle. De Koninklijke beslissingen volgen later.

In het Algemeen Handelsblad van 27 juni 1906 verscheen het volgende bericht over het koninklijke besluit over de oprichting van vier dubbele schietbanen nabij Wapse.

Schietbanen te Diever
De Staatcourant nr. 147 bevat een Koninklijk besluit van 16 juni 1906 (Staatsblad nr. 130) houdende ongegrondverklaring van de bezwaren, ingebracht tegen de oprichting, door het Departement van Oorlog, van een viertal dubbele schietbanen nabij den weg van Diever naar Doldersum in de gemeente Diever.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Een van de personen die bezwaren ontwikkelde tegen de oprichting van de vier dubbele schietbanen was mr. Albertus Christiaan van Daalen, de eigenaar van de aangrenzende bosschen op Berkenheuvel.
De schietbanen waren bedoeld voor schietoefeningen van de soldaten in ‘de kaamp’ op de Oeren.
Blijkens bij de Raad van State, afdeling voor de geschillen van bestuur, ingekomen koninklijke besluiten, zijn in vroeger vermelde zaken beslissingen genomen, waaronder de beslissing over de schietbanen bij Wapse.
De schietschijven van de schietbanen stonden op de plek die in de volksmond de Kogelvangers werd en wordt genoemd en de schietschijvenloods stond bij het begin van de schietbanen op de Nul bee Wapse.
Zie de situering van de Oeren, de schijvenloods en de schietbanen op de afbeelding van een deel van een topografische kaart uit 1906.

Posted in de Kaamp op de Oeren, Kogelvanger, Wapse | Leave a comment

Ansichtkoate van ut Monement in de bos van Deever

Posted on 24 september 2023

Het monument in de bos op het landgoed Berkenheuvel is op veel zwart-wit ansichtkaarten afgebeeld. De foto voor de hier afgebeelde ansichtkaart moet in 1949 zijn gemaakt. De afgebeelde ansichtkaart is in november 1949 uitgegeven door Van Leer’s Fotodrukindustrie N.V. en was te koop bij Jan Brugging (de Wiba) an de Heufdstroate in Deever.

Op de hier zichtbare zijde van het uit vier dunne platen van natuursteen samengestelde holle monument op een sokkel van wat gratis veldkeitjes uit de buurt (zelf een eigen monument oprichten was tot daar aan toe, maar dat mocht van de zuinige mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom ook weer niet al te veel kosten) staat de volgende tekst gegraveerd:
Mr. A.C. van Daalen,
1890
950 ha: 500 zand, 320 bosch, 130 hei, 4 bouw- en weiland, 1 woning.
1925
1330 ha: 1000 bosch, 20 zand, 230 hei, 60 wegen en waterleiding, 40 bouw- en weiland, kweekerij, 10 woningen.

Als in 1925 tien woningen op Berkenheuvel stonden, dan zijn deze wellicht terug te vinden op topografische kaarten uit de jaren na 1925. De redactie van ut Deevers Archief zal trachten uit te zoeken waar deze woningen staan of hebben gestaan.

De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto van de zijde van het monument, waarop de hiervoor weergegeven tekst staat, gemaakt op 26 april 2018.

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Ansichtkoate, Landgoed Berkenheuvel, Monement op Baark'nheuvel | Leave a comment

Kaarke an de brink van Deever in 1933

Posted on 21 september 2023

De redactie van ut Deevers Archief kent maar weinig mooie oude foto’s van onderwerpen uut de gemiente Deever, waarvan de juiste datum van fotograferen bekend is.
Van de hier afgebeelde foto van de gemeentelijke toren en het kerkgebouw an de brink van Deever is die datum wel bekend, te weten 11 maart 1933. Deze foto, nota bene afgedrukt op papier met een kartelrand, is gemaakt door juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst. Zij was van 1 maart 1930 tot 1 maart 1937 onderwijzeres an de Wittelter skoele. Daarvoor had ze een tijdelijke aanstelling aan de openbare lagere school in Deever. Ze was in de kost bij Gosem Klasen, die in de Hoofdstraat woonde.
Aan de linker kant van de zuidelijke zijbeuk van de kerk is een deur te zien. Die deur is bij de restauratie van 1956/1957 weggehaald, omdat dit geen originele deur was, maar later is aangebracht, waarschijnlijk in de tijd dat de ruimte achter de deur, waar nu een drieluik hangt, in gebruik werd genomen als lagere school.
Op de hof van de kerk werden geen doden meer begraven, maar toch stond er nog een hek om de kerk, de reden daarvan kan zijn geweest dat de aanwezige graven nog niet waren geruimd, dat gebeurde bij de restauratie in 1956/1957. Straatjongens uit die tijd zullen zich de berg schedels en skeletten bij de zij-ingang van de kerk nog wel kunnen herinneren.
Aan de rechter kant van de foto is nog net een stukje van het hek om de braandkoele op de brink te zien.
Heel mooi is ook het slijtpad vanaf de Hoofdstraat over de brink naar de ingang van het oude gemeentehuis.
Uiteraard was het electriciteitsnet nog niet onder de grond aangebracht.
Het liek’nhusie op de brink is op deze foto niet meer te zien.
De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto gemaakt op vrijdag 19 november 2021.

Posted in Brink, Deever | Leave a comment

De Nimrodseun’n skeut’n de probleemswienties of

Posted on 6 september 2023

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 8 juli 1898 verscheen het volgende korte bericht over overlast van probleemvarkens in een korenakker van Lambert Wanningen op de Nul bij Wapse, grenzend aan de bos van mr. Albertus Christiaan van Daalen.

Diever, 6 juli.
Nu wij eenigen tijd niets meer van de wilde varkens alhier hoorden, meenden wij, dat deze dieren waren vertrokken. Doch deze week is een korenakker, toebehoorende aan den landbouwer L. Wanningen, op de Nul, nabij Wapse, onder deze gemeente, totaal omgewroet. ’t Is te hopen, dat onze Nimrodszonen, die hun best zullen doen deze ongewenschte gasten onschadelijk te maken, in hun poging zullen slagen.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De Deeverse jagers waren vroeger geweldige jagers, echte zonen van Nimrod en zullen terecht maar wat graag jacht hebben gemaakt op die paar vervelende vernielzuchtige vraatzuchtige wilde zwijnen. Het zal hen vast en zeker zijn gelukt die paar probleemzwijnen neer te knallen. En terecht, want als de overheid een hardwerkende keuterboer niet kon of wilde beschermen of de schade niet kon of wilde vergoeden, dan was afschieten de enige juiste maatregel. En wellicht is de burgemeester van de gemiente Deever na die succesvolle jacht wel in de watten gelegd met een flinke portie van het beste en smakelijkste vlees uit de nek van de everzwijnen.
De cultuurnatuurfabrikanten Staatsboschbeheer uit het verre Amersfoort en de Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten uit het verre ’s Graveland, doen al het onmogelijke een aantal roedeltjes exotische oost-europese wolven te vertroetelen met wilde mensvrije leefruimte. En dat is een archaïsch utopisch problematisch probleemgevalletje. Want het is erg druk in de Deeverse bos.
Consumenten van de Deeverse bos zijn onder meer: hardlopers, wandelaars, joggers, sjokkers, trimmers, wielrenners, rolstoelers, veldrijders, mountainbikers, gravelbikers, allterrainbikers, nachtmountainbikers, autobestuurders, bromfietsers, motorrijders, fietsers, e-bikers, ruiters, stropers, eierzoekers, rustzoekers, skaters, excursiegangers, biologen, ornitologen, boomklimmers, vissers, toeristen, vakantiehuisjesbewoners, bungalowparkbewoners, huttenbouwers, openluchtspeltoeschouwers, paddestoelenplukkers, paddestoelenzoekers, kampeerders, wildkampeerders, naturisten, langlaufers, zwemmers, wolfologen, wolvenspotters, wolvenvoerders, wolventemmers, hotelgasten, boswachters, boskoddebeiers, parkwachters, journalisten, handhavers, bijzondereopsporingsambtenaren, huifkarrijders, vogelaars, vrijwilligers, padvinders, houthakkers, houtdieven, kettingzagers, bosarbeiders, oermuseumroutelopers, drugsafvaldumpers, wiettelers, enzovoort, enzovoort.
En het zal steeds drukker worden in de Deeverse bos, Want de cultuurnatuurfabrikanten Staatsboschbeheer uit het verre Amersfoort en de Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten uit het verre ’s Graveland moedigen een bezoek aan de Deeverse bos onder meer door middel van bezoekerscentra ten zeerste aan.
Want de aanwezigheid van die roedeltjes exotische oost-europese moordlustige wolven bewijst schijnbaar immers het onweerspreekbare en onweerstaanbare succes van het beleid van die twee cultuurnatuurfabrikanten. Wilde cultuurnatuur kan worden gefabriceerd ! Wilde cultuurnatuur is maakbaar ! Wilde cultuurnatuur is helemaal geen symtoombestrijding van een overbevolkt land !
Maar intussen zijn de roedeltjes exotische oost-europese wilde wolven wel roedeltjes bijzonder schadelijke tamme schapen-, ezels- en koeienverscheurende schrikaanjagende probleemwolven geworden. De eenvoudige conclusie is dat met al die consumenten van de Deeverse bos de probleemwolven te weinig echte wilde lebensraum met te veel tamme en te weinig wilde prooidieren hebben. Enige voor de hand liggende oplossingen voor dit probleem zijn: de probleemwolven verprutsen door ze steeds maar op vaste plekken en vaste tijden te voeren en ze zo lui en tam te maken, de probleemwolven deporteren naar gebieden ver buiten Nederland met een hele lage bevolkingsdichtheid en grote oppervlaktes natuur, de probleemwolven zo snel mogelijk laten afschieten door de Deeverse jagers.

Posted in de Deeverse bos, Wolf | Leave a comment

Jan Winters hef de rove van de rechter klompe of

Posted on 2 augustus 2023

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is opgenomen als afbeelding 54 een foto van de leerlingen van de Witteler skoele. Juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst maakte deze foto in het voorjaar van 1930. In de tekst bij de afgebeelde foto zijn alle leerlingen genoemd. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

54 – Wittelte – Bij de Berg – Voorjaar 1930
Deze foto van de leerlingen van de Wittelter school is genomen door Christina Augusta Johanna ter Horst. Zij was van 1 maart 1930 tot 1 maart 1937 onderwijzeres aan deze school.
Onderste rij van links naar rechts:
Lambert Jonker, Hendrik Berends, Jan Tabak Jzn., Hendrik Boerhof, Steven Jan van de Berg, Jan Winters, Albert Jongbloed, Etje Slot, Aaltje van Leeuwen, Annigje Jonker, Geertje Vrielink, Marinus Odie, Martinus Lensen en Jacoba Tabak.
Tweede rij van links naar rechts:
Jans Ofrein, Gelmer Siemens, Geert Kok, Sieme Jongbloed, Jan Kok Lzn., Jan Thijs Thijen, Harm Hessels, Klaas (Koos) Smak, Klaas van de Berg, Jantje Tabak en Albertje Berends.
Derde rij van links naar rechts:
Karel van Kooten, Hendrik Berends Jzn., Wim van Kooten, Wietske van Leeuwen, Griet Ofrein, Aaltje Hendrikje Tabak, Jantina Kok, Anna Koning, Albertje Lensen, Roelofje Vrielink.
Bovenste rij van links naar rechts:
Aaltje Thijen, Jentje Berends, Roelie Soer, Anna van Leeuwen, Willempje Siemens.
Harm Hessels zat niet op de Wittelter school, maar woonde in de boerderij tegenover de Baarg en kwam natuurlijk aangelopen toen deze foto werd genomen.
De kinderen hebben bekende Wittelter achternamen, behalve de broertjes Van Kooten. Zij zijn de zonen van de beheerder van het werkverschaffingskamp dat toen bij de Dwingeler Stroom stond.
De kinderen poseren bij de sterk in verval geraakte berg in het land van Klaas van de Berg. Op de berg staan een paar hulsebossen. Wittelters kunnen zich nog herinneren dat de platte bovenkant van de berg veel groter was.
Bij de berg bevond zich in die tijd nog een drinkenskoele. De berg werd steeds lager door afbrokkeling, boeren haalden grond weg voor het vullen van gaten in wegen, ook kinderen en koeien hebben zo het een en ander verropt.
Klaas van de Berg heeft de berg later bijna helemaal afgegraven, want op die bult wilde geen gras groeien en die hulsebossen stonden ook maar in de weg.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft in verschillende berichten aandacht besteed aan de Witteler Baarg.
Juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst was van 1 maart 1930 tot 1 maart 1937 werkzaam in de Witteler Skoele.
Zij moet de hier afgebeelde schoolfoto kort na 1 maart 1930 hebben gemaakt. Alle kinderen dragen kniekousen en dikke truien
De leerling Jan Winters die van links af gezien de zesde jongen op de voorste rij is, mist van zijn rechter klomp de kap.
In ut Deevers: Hee hef de rove van de rechter klompe of.

1. Aaltje Thijen
Zij is geboren op 2 februari 1917. Zij is overleden op 14 juni 1999.
Zij trouwde met Albert Westerveen. Zij woonde in Wittelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar

2. Jentje Berends
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

3. Roelie Soer
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

4. Anna van Leeuwen
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

5. Willempje Siemens
Zij is geboren op 11 maart 1917. Zij is overleden op 15 december 2002. Zij was getrouwd met Jantinus Klok. Zij woonde bij de Wittelterbrug in Wittelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

6. Karel van Kooten
Hij is een broer van Wim van Kooten, die ook op deze foto staat.
Zijn vader was beheerder van het kamp voor werkloze Utrechtse arbeiders van het werkgelegenheidsproject voor het recht trekken van de Dwingeler Stroom in de dertiger jaren van de vorige eeuw. De barakken stonden op het terrein waar nu een camping is gevestigd bij de Drentse Hoofdvaart.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

7. Hendrik Berends Jzn.
Hij is geboren op 2 juli 1922. Hij is overleden op 27 april 2004. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Hij woonde in Wittelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

8. Wim van Kooten
Hij is een broer van Karel van Kooten, die ook op deze foto staat.
Zijn vader was beheerder van het kamp voor werkloze Utrechtse arbeiders van het werkgelegenheidsproject voor het recht trekken van de Dwingeler Stroom in de dertiger jaren van de vorige eeuw. De barakken stonden op het terrein waar nu een camping is gevestigd bij de Drentse Hoofdvaart.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.

9. Wietske van Leeuwen
Zij was getrouwd met Helprig Smit.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

10. Griet Ofrein
Zij is geboren op 21 mei 1917. Zij is overleden op 26 september 1994. Zij was getrouwd met Jan Bolding. Zij woonde op Wapservene.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

11. Aaltje Hendrikje Tabak Jdr.
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

12. Jantina Kok
Zij is geboren op 9 september 1918 op ’t Noord. Zij is overleden op 30 januari 1996. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Zij is niet getrouwd geweest. Zij heeft altijd achter op ’t Noord gewoond, samen met haar zuster Jantje en haar broer Jan.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

13. Anna Koning
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

14. Albertje Lensen
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

15. Roelofje Vrielink
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

16. Jannes (Jans) Ofrein
Hij is geboren op 27 november 1919. Hij is overleden op 10 juni 1996. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Hij had wel een vriendin, maar is niet getrouwd geweest. Hij woonde achter op het Noord.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

17. Gelmer Siemens
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

18. Geert Kok Lzn.
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

19. Sieme Jongebloed
Hij is geboren op 8 juli 1916. Hij is overleden op 25 juni 1977.
Hij trouwde met Jantje Weide.
De redactie moet nog meer gegevens van hem uitzoeken.

20. Jan Kok Lzn.
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

21. Jan Thijs Thijen
Hij was getrouwd met Aaltje Thijen. Hij was boer in Wapse.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

22. Harm Hessels
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

23. Klaas (Koos) Smak
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

24. Klaas van de Berg
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

25. Jantje Tabak Jzn.
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

26. Albertje Berends
Zij is geboren op 24 oktober 1922. Zij is overleden op 12 juli 2003. Zij was getrouwd met Egbert Rink. Zij woonde in Havelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

27. Lambert Jonker
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

28. Hendrik Berends
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

29. Jan Tabak Jzn.
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

30. Hendrik Boerhof
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

31. Steven Jan van de Berg
Hij is geboren op 28 maart 1921 in Wittelte. Hij is overleden op 3 mei 2003.
Hij woonde aan de Wapserveenseweg in Wittelte.
De redactie moet nog op zoek naar meer gegevens van hem.

32. Jan Winters
Hij is geboren op 7 september 1920. Hij is overleden op 19 augustus 2003. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Hij trouwde met Jantje Liezen. Hij heeft altijd in Wittelte gewoond.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

33. Albert Jongebloed
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

34. Etje Slot
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

35. Aaltje van Leeuwen
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

36. Annigje Jonker
Zij is geboren op 24 september 1920 in Wittelte. Zij is overleden op 24 oktober 2002. Zij was getrouwd met Hendrik Punt. Zij woonde aan de Peperstraat in Diever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

37. Geertje Vrielink
De redactie moet haar gegevens nog uitzoeken.

38. Marinus Odie
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

39. Martinus Lensen
De redactie moet zijn gegevens nog uitzoeken.

40. Jacoba (Coba) Tabak
Zij is overleden op 17 februari 2004. Zij was getrouwd met Jan ten Buur. Zij woonde in Dwingel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

Posted in de Witteler Baarg, Diever, ie bint 't wel ..., Witteler skoele, Wittelte | Leave a comment

Un trouwjurk van siede van un Fraanse parachute

Posted on 31 juli 2023

De redactie van ut Deevers Archief ontving op 10 april 2016 bijgaande reactie van Carla Kragt, een dochter van Karel Kragt en Geertje van Gijssel. Haar reactie ging vergezeld van de hier afgebeelde scan van de trouwfoto van haar ouders. De redactie is haar bijzonder erkentelijk voor haar bijdrage aan het beschrijven van de geschiedenis van Deever. Alle beetjes helpen. Haar moeder Geertje van Gijssel is opgegroeid in ’t Aar’mhuus an de Grönnigerweg bee Deever. Geertje van Gijssel is een dochter van Albert van Gijssel en Aaltje Hagewoud.

Ik ben een kleinkind van Albert van Gijssel en Aaltje Hagewoud.
Het bevreemde mij dat het Armenwerkhuis door de gereformeerde gemeente was opgezet, maar voor zover ik weet waren mijn grootouders hervormd.
Sommige mensen die het over het Armenwerkhuis hadden, dachten dat daar arme mensen woonden, maar mijn grootouders waren niet arm. De mensen die verzorgd werden, die waren arm. Jans en Geert waren de laatste twee mannen, die in het Armenwerkhuis werden verzorgd.
Ook kwamen in de zomer groepen jongens (padvinders ?) naar het Armenwerkhuis. Daar herinner ik mij nog een voorval van. Enige jongens hadden zout in de custard pudding gegooid en werden voor straf naar huis gestuurd. Ik zie nog voor mij hoe mijn oma in hele grote gietijzeren potten kookte voor de jongens. De groepen jongens aten in de half open schuur. De tafels waren planken op balen stro. De jongens sliepen ook in die schuur, op balen stro.
Geertje van Gijssel is mijn moeder. Zij was gehuwd met Karel Kragt. Mijn vader gaf vroeger dansles, ook in Diever. Ik weet niet of hij in Diever ook dansles gaf tijdens de oorlog, maar ik denk het wel.
Geertje was de oudste van de vier dochters van Albert van Gijssel en Aaltje Hagewoud.
Ik weet dat mijn oma de scepter zwaaide in het Armenwerkhuis, mede omdat mijn opa een beroerte – wat nu een TIA wordt genoemd – had gehad en als gevolg daarvan was verlamd in zijn aangezicht.
Over het einde van de oorlog in april 1945 vertelde mijn moeder ooit, dat de lijkkoets toen wel erg vaak door de Groningerweg (toen nog een zandweg) kwam. Achteraf had ze het idee dat met de lijkkoets verzetsmensen werden verplaatst of parachutisten.
Mijn moeder vertelde mij dat mijn opa en anderen aan het einde van de oorlog parachutes van de Franse parachutisten uit de bomen in het bos tegenover het Armenwerkhuis haalden. Ook haalden ze daar een Franse parachutist, die in een boom hing, naar beneden. Dat werd in het donker gedaan om geen risico te lopen.
Mijn ouders Karel Kragt en Geertje van Gijssel trouwden op 30 oktober 1945. Op hun trouwfoto -zie de bijgaande afbeelding- is het niet goed te zien, maar de trouwjurk van mijn moeder is gemaakt van stof afkomstig van een van de parachutes van de Franse parachutisten. De eerste tijd na de Tweede Wereldoorlog was alles schaars. Dus stof van een parachute, die van echte zijde was gemaakt, was zeer gewild bij de dames.
Mijn grootouders Albert van Gijssel en Aaltje Hagewoud zijn na hun tijd in het Armenwerkhuis verhuisd naar Ruinerwold. Daar zijn zij ook in een boerderij gaan wonen. Die boerderij kon je bezichtigen, die is nog steeds te bezichtigen. Na het overlijden van mijn grootvader is mijn grootmoeder daar nog een aantal jaren blijven wonen, waarna ze naar het bejaardenhuis in Dwingelo is gegaan, waar zij is overleden.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De boerenknecht Albert van Gijssel trouwde op 15 augustus 1924 op 29-jarige leeftijd in Zuidwolde met de 20-jarige Aaltje Hagewoud.
Albert van Gijssel is geboren op 16 januari 1895 in Ruinerwold. Hij is overleden op 10 januari 1967 in Ruinerwold. Hij is een zoon van Jan van Gijssel en Geertje Ridderman. Albert van Gijssel ligt begraven op de kaarkhof van Runerwold.
Aaltje Hagewoud is op 6 juni 1904 geboren in Hoogeveen. Zij is op 8 maart 1992 overleden in Dwingel. Zij is een dochter van Theunis Hagewoud en Hilligje Schipper. Aaltje Hagewoud ligt begraven op de kaarkhof van Runerwold.
Karel Kragt is geboren op 27 juni 1916 in Vledderveen. Hij is overleden op 30 januari 1990.
Geertje van Gijssel is geboren op 30 december 1924. Zij is op 9 augustus 2008 overleden in Deever.
Karel Kragt gaf in de Tweede Wereldoorlog dansles in het café van Klaas Marcus Balsma.
Boven de voordeur van het Armenwerkhuis is te lezen: Armenwerkhuis der Gereformeerde Gemeente van Diever, opgerigt in het jaar 1861′. In die jaren werd naast de term ‘Nederlands Hervormde Gemeente’ ook nog de term ‘Christelijk Gereformeerde Gemeente’ of ‘Gereformeerde Gemeente’ gebruikt.
Jan Havermans maakte bestek en tekeningen voor het Armenwerkhuis aan de Groningerweg, ver buiten het dorp Deever. Het Armenwerkhuis werd in 1861 gebouwd in opdracht van de diaconie van de Nederlands Hervormde Kerk. Voor de bouw van het Armenwerkhuis schreef hij met 750 gulden te hoog in. Aannemer werd Harm Roelfs Kuiper uut Deever voor het inschrijfbedrag van 725 gulden.

Posted in Aar'mhuus, Boerdereeje, Grönnegerweg, Kaarke an de brink, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

De Gèper aan de gevel van drogistereeje Henduk Moesie

Posted on 6 juli 2023

De twee hier afgebeelde zwart-wit foto’s van ‘de Gaper’ aan de gevel boven de winkeldeur van de drogisterij van Hendrik Mulder an de Heufdstroate in Deever zijn afkomstig uit een collectie foto’s van Monumentenzorg, die aanwezig is in het Drentsch Archief in Assen. De twee foto’s zijn op 2 april 1959 gemaakt.

Hendrik Mulder (Hendrik Moesie; alle Mulders in Deever hadden een bijnaam; hij werd ook wel Moesie Peep genoemd) en zijn vrouw Christina (Stina) Klok openden in 1933 in Deever in een nieuw pand drogisterij ‘De Gaper’, Hoofdstraat 17, nu Hoofdstraat 43. Hendrik was ook huisschilder, zijn vrouw Christine (Stina) deed de drogisterij. Hendrik maakte ook graag foto’s.
Hendrik Mulder is geboren op 24 mei 1905 en is overleden op 30 januari 1977. Zijn vrouw Christina (Stina) Klok is geboren op 24 januari 1910 en is overleden op jonge leeftijd op 28 oktober 1961.
Per 1 januari 1966 deed Hendrik Mulder (Hendrik Moesie) zijn zaak over aan zijn neef Hendrik Koopman. In juni 1993 is Hendrik Koopman met zijn drogisterij verhuisd naar de Peperstraat. Zowel Hendrik Mulder als Hendrik Koopman waren uitgever van heel veel mooie ansichtkaarten met afbeeldingen uut de gemiente Deever. Deever is hen daar veel dank voor verschuldigd.
De Gaper, het beeld met de houten kop met de gapende mond (tong uit de mond), is gemaakt door een beeldhouwer uit Veendam. In de tachtiger jaren van de vorige eeuw moest de fraaie kop worden verwijderd. Hij was totaal verrot.
Het gevelobject Gaper maakt steeds minder deel uit van het straatbeeld in dorpen en steden in Nederland. Er is al een webstee die zich speciaal richt op Gapers in Nederland. In deze webstee is ook een kleurenafbeelding van ‘de Gaper’ van Hendrik Mulder aanwezig. Boven in het scherm van de webstee Gapers in Nederland op de hoofdletter D klikken en vervolgens naar beneden ‘scrollen’.
Het gevelobject ‘de Gaper’ kan beschouwd worden als een jammer genoeg verloren gegaan Deevers kunstobject van historische waarde. Wellicht kan een groepje dorpskrachten van de heemkundige vereniging uut Deever of een groepje dorpskrachten van de vereniging van neringdoenden uut Deever in samenwerking met de huidige eigenaar van het pand een kleine inspanning doen om te komen tot het plaatsen van een nieuwe ‘de Gaper’.
Als in Deever daken van pothokken opgetuigd kunnen worden met lichtgevende dakpannen, dan behoort het opnieuw plaatsen van ‘de Gaper’ zeker tot de mogelijkheden. Wellicht zou ‘de Gaper’ bij wijze van experiment met behulp van een 3D-printer kunnen worden gemaakt van een duurzame kunststof en zou een lokale kunstenaar de zo ontstane ‘de Gaper’ kunnen beschilderen.
De redactie van ut Deevers Archief stelde in 2003 ten behoeve van de leden van de plaatselijke heemkundige vereniging de zo door de heemkundige vereniging genoemde ‘historische kalender’ (hoe kan een kalender historisch zijn ?) voor het jaar 2004 samen. De bijgaande afbeelding toont het kalenderblad voor de louwmaand 2004, dat wil zeggen januari 2004.
De zwart-wit foto van de gevel van de drogisterij met ‘de Gaper’ is omstreeks 1962 gemaakt en is afkomstig uit het archief van de voormalige gemiente Deever.

Abracadabra-1207 Abracadabra-1206 Abracadabra-1208

Posted in Deever, Heufdstroate, Historische kalender, Kitsch in de gemiente Deever, Neringdoende | Leave a comment

Saandige en hadde saandige heide en saandduun’n

Posted on 30 juni 2023

Bernardus Schotanus à Sterringa kreeg in 1682 opdracht van Gedeputeerde Staten van Frieslandt om nieuwe kaarten te maken van alle grietenijen in de provincie Frieslandt. Eerder had hij zijn vader Christianus Schotanus geassisteerd bij het maken van de kaarten en plattegronden in de Beschrijvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt (1664).
De opdracht van Gedeputeerde Staten resulteerde in de Friesche Atlas uit 1698. Een tweede, verbeterde druk daarvan werd in 1718 samengesteld door François Halma, drukker voor de Friese Staten.
Op bijgaande afbeelding is een stukje van de verbeterde Schotanus-Halma-kaart van de grietenij van Ooststellingwerf te zien. Op deze afbeelding is linksonder (in het grijze deel van de afbeelding) ook een stukje van een uithoek van de gemiente Deever in Drente te zien.
In het grijze deel zijn de gehuchten Klein Woater’n en Groot Woater’n ingetekend als stemhebbende plaatsen met huizen (lees boerderijen). Het gehucht Klein Woater’n zal zo genoemd zijn, omdat daar minder stemhebbende plaatsen met huizen waren dan in Groot Woater’n.
De webstee van de heemkundige vereniging uut Deever vermeldt over de naam Woater’n.
In 1493 to Waethoeren genoemd. De plaatsnaam is samengesteld uit waet = nat en horn = hoek, wat natte hoek betekend.
Dat Woater’n de betekenis van natte hoek zou hebben, dat klinkt belangwekkend, echter lijkt volstrekt ongeloofwaardig, omdat Klein Woater’n en Groot Woater’n op hoogliggende sandige heyde en hoogliggende harde sandige heyde lagen; bovendien kon al het hemelwater snel afwateren via de veelal droogstaande bedding van de rijkelijk aanwezige beekjes.
De op de afbeelding zichtbare Wech over de Heyde tussen Klein Woater’n en Ter Wisga ligt heel dicht in de buurt van de huidige wegen met de namen Appelschaseweg en Canada.
Grazende schaapskudden hebben al ver voór 1700 een flink deel van de hoogliggende sandige heyde en de hoogliggende harde sandige heyde vernield met als gevolg dat de streek woestijnificeerde en sand duinen ontstonden.
Dat het uitgeplaatste Staatsboschbeheer nu door grootschalige vernieling van het cultuurbos de sand duinen weer te voorschijn heeft laten halen, heeft niets met herstel van oude bijna middeleeuwse natuur te maken, maar alles met decorbouw, met kunstnatuur, met een mentaliteit van wij bepalen wel wat goed voor u is.
Het uitgeplaatste Staatsboschbeheer vindt het eenvoudigweg niet voldoende dat de toevertrouwde terreinen goed worden beheerd. Waar het bij het uitgeplaatste Staatsboschbeheer om gaat is dat zij de decors willen bouwen, dat zij willen bepalen wat goed is voor het belastingbetalende publiek, dat zij bepalen waar het publiek van moet gaan genieten.
De externe positionering van Staatsboschbeheer heeft bee Woater’n geen publieksbetrokkenheid bij besluitvorming tot gevolg gehad. De noodzakelijke maatschappelijke participatie is hier niet van de grond gekomen. Maatschappelijke participatie kan leiden tot maatschappelijk draagvlak, wat de legitimatie moet zijn voor financiering uit de openbare middelen. Geen maatschappelijk draagvlak, geen belastinggeld als inkomstenbron.

Abracadabra-1209

Posted in De aandere kaante van de Deeverse bos, Staatsbosbeheer, Woater’n | Leave a comment

Ut ende van ut laandgood Baark’nheuvel

Posted on 29 juni 2023

In 1851 verkocht de boermarke van Wapse 50 hectare grond aan Johannes Bernardus Stoop (1781-1856). Het is niet meer na te gaan of deze de naam Berkenheuvel voor het eerst gebruikte, of dat dit al een bestaande streeknaam was.
Het bezit werd geleidelijk uitgebreid en wisselde enige keren van eigenaar. In 1890 kwam het in handen van mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom. Van Daalen had het landgoed leren kennen als jachtvriend van de eigenaren en was zeer getroffen door het grote natuurschoon. Toen hij het verwierf was het landgoed 954 hectare groot: 500 hectare zand, 320 hectare bos, 130 hectare heide en 4 hectare bouwland.
In Drenthe waren in die tijd nog zandverstuivingen aanwezig, Soms werd een dorp bedreigd door het oprukkende zand. Enkele zandverstuivingen lagen op het landgoed Berkenheuvel. Waren die bij de overheersende zuidwestenwinden een bedreiging voor Diever of Wapse ? Van Daalen heeft echter geijverd voor het vastleggen van deze zandverstuivingen. In 1925 was dat doel bereikt: op het landgoed, toen 1360 ha groot was nog slechts 20 ha zand, dat geen gevaar meer opleverde. In de dertiger en veertiger jaren van de vorige eeuw is nog ongeveer 30 hectare heide ontgonnen tot bouwland, voornamelijk in de Hertekamp en deels langs de Doldersumsweg.
Het landgoed was doorsneden door smalle, langgerekte stroken grond van andere eigenaren. Door koop of door ruiling heeft Van Daalen het landgoed tot een aaneensluitend geheel gemaakt.
Op de arme gronden van Berkenheuvel was bosbouw een armoedig bedrijf. Van Daalen heeft veel geëxperimenteerd met exotische boomsoorten in de hoop, dat hij een soort zou vinden, die het ook op de schrale grond wat beter zou doen. Daardoor is een zeer gevarieerd bosbeeld ontstaan met een grote afwisseling van boomsoorten.
Er zijn veel plannen gemaakt om het landgoed meer rendabel te maken: exploitatie van een hotel, paddestoelenkwekerijen (cantharel en eekhoorntjesbrood kwamen in overvloed voor), enzovoort. Het enige wat enig resultaat heeft gehad is de aanschaf van een houtzaagmachine geweest, die planken zaagde, zowel voor eigen gebruik als voor afnemers.
In 1927 kreeg het landgoed de juridische vorm van naamloze vennootschap: N.V. Maatschappij tot exploitatie van het landgoed Berkenheuvel.
Door aan- en verkoop van grond wisselde de grootte van het landgoed vrij sterk. Toen Van Daalen in 1939 overleed, was het ongeveer 1200 hectare groot. Het beheer werd overgenomen door zijn jongste zoon, ir. Mello van Daalen. Deze was zich zeer bewust, dat hij niet zoveel tijd in het beheer kon steken als zijn vader, maar ook dat hij veel minder van bosbouw en landbeheer afwist dan zijn vader. Mr. A.C., zoals hij in de familie werd genoemd, had het beheer gevoerd met de goede boswachters Marten Wouwenaar en Wolter Smit. Ir. Mello van Daalen vond meer deskundige hulp in de persoon van ir. W.K.J. de Wit, gepensioneerd opperhoutvester uit het voormalige Nederlands-Oost-@Indië. De Wit en Wolter Smit maakten in 1940 het eerste vijfjarenplan en in 1946 een tienjarenplan.
Berkenheuvel heeft in de Tweede Wereldoorlog weinig te lijden gehad van directe oorlogshandelingen, echter wel werd enorme schade geleden in de laatste oorlogswinter, toen de bezetter willekeurig door het hele landgoed heen het beste en zwaarste hout velde. Na afloop van de oorlog is slechts een deel daarvan teruggevonden en daarvan is weer een groot deel gestolen en in beslag genomen.
De sterke steiging van lonen en sociale lasten en de daling van de houtprijzen, samen met de sluiting van de mijnen (Berkenheuvel leverde veel mijnhout) maakten na de Tweede Wereldoorlog, dat de exploitatie steeds meer verliesgevend werd. In 1969 besloot de N.V. het landgoed te verkopen. Staatbosbeheer en Natuurmonumenten verwierven elk ongeveer de helft.
De nakomelingen van mr. Albertus Christiaan van Daalen bezitten nog ongeveer 26 ha.

Posted in Landgoed Berkenheuvel | Leave a comment

Plèties in heufdstok 3 van de Magnum Opus

Posted on 27 juni 2023

tVrijdag 9 juli 2021 was een zeer heuglijke en gedenkwaardige en historische dag, want op die dag reikte de heer Homme Geertsma, toen nog steeds voorzitter van het hoofdbestuur van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, het eerste exemplaar van de in eigen beheer uitgegeven maar vet gesponsorde fotobijbel Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever uit aan zijn vroegere collega de heer doctorandus Hendrikus (Rikus) Jager, voorzitter van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Westenveld. De uitreiking vond plaats in het krimpfiliaaltje van scholenmoloch Stad en Esch uut Möppel op de Westeresch van Deever.
De redactie van ut Deevers Archief beschouwt dit prachtige bijna 600 bladzijden tellende standaardwerk, let op, nota bene, mind you, toch echt wel als het Magnum Opus van de veteranen onder de vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever.
De redactie betreurt het toch wel enigszins dat in het paar kilo zware boek geen overzicht van de opgenomen illustraties met bronvermelding is opgenomen. Teneinde deze omissie in enige mate te compenseren is in dit bericht het overzicht van de illustraties in hoofdstuk 3 opgenomen. Als een bepaalde illustratie aanwezig is in ut Deevers Archief, dan is een link naar deze illustratie aangebracht.

3. Ontginning land- en bosbouw
157 – Bladzijde 101 – Foto van het Monument op Berkenheuvel.
158 – Bladzijde 102 – Foto van de stoomtram an de Deeverbrogge.
159 – Bladzijde 102 – Foto van de gemeentelijke dokterswoning an de Heufdstroate in Deever.
160 – Bladzijde 103 – Foto van de gemeentelijke burgemeesterswoning an de Heufdstroate in Deever.
161 – Bladzijde 103 – Foto van Harm Smit en Jacoba Mones bij het huis op Berkenheuvel.
162 – Bladzijde 103 – Foto van zandduinen op Berkenheuvel.
163 – Bladzijde 104 – Tekening van mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom
164 – Bladzijde 104 – Foto van de onthulling van het Monument door kleinzoon Bert Doorman.
165 – Bladzijde 104 – Foto van Bert van Daalen 75 jaar na onthulling van het Monument.
166 – Bladzijde 105 – Foto 1 van genodigden op boerenkarren na onthulling Monument op Berkenheuvel.
167 – Bladzijde 105 – Foto 2 van genodigden op boerenkarren na onthulling Monument op Berkenheuvel.
168 – Bladzijde 105 – Foto van de houten uitkijktoren op Kijkduin op Berkenheuvel.
169 – Bladzijde 106 – Foto van boschbaas Marten Wouwenaar.
170 – Bladzijde 106 – Foto van boschbaas Harm Smit.
171 – Bladzijde 106 – Foto van boschbaas Wolter Smit.
172 – Bladzijde 108 – Detail van de topografische kaart uit 1909 met het Adderveen.
173 – Bladzijde 109 – Foto van het Adderveen in 1891.
174 – Bladzijde 109 – Foto van het Adderveen in omstreeks 2020/2021.
175 – Bladzijde 110 – Tekening van het ontstaan van een pingo.
176 – Bladzijde 111 – Geomorphologische kaart van de zandverstuivingen op Berkenheuvel.
177 – Bladzijde 111 – Doorsnede van de zandverstuivingen op Berkenheuvel.
178 – Bladzijde 112 – Ansichtkaart van de Koekoeksvijver.
179 – Bladzijde 112 – Foto van de Koekoeksvijver in de vijftiger jaren van de vorige eeuw.
180 – Bladzijde 112 – Ansichtkaart van een ven aan de Doldersummerweg.
181 – Bladzijde 112 – Ansichtkaart van het Mastenveldje aan de Bosweg.
182 – Bladzijde 113 – Ansichtkaart van de Veentjes.
183 – Bladzijde 113 – Ansichtkaart van de plas Studentenkamp aan de Studentenweg.
184 – Bladzijde 113 – Ansichtkaart Snoekveen in hoek Pastoorszandweg en Studentenweg bij Geeuwenbrug.
185 – Bladzijde 114 – Groepsfoto familie gWolter Smit met mr. Albertus Christiaan van Daalen uit 1934.
186 – Bladzijde 114 – Foto overdracht beheer van Berkenheuvel van Harm Smit naar Wolter Smit uit 1934.
187 – Bladzijde 115 – Nieuwsblad van het Noorden van 29-9-1949 – Waar zal het militair oefenterrein komen ?
188 – Bladzijde 115 – Ansichtkaart van paviljoen Berkenheuvel aan de Bosweg bij Diever.
189 – Bladzijde 116 – Ansichtkaart van de uitkijktoren aan de Bosweg.
190 – Bladzijde 116 – Foto van professor Van Giffen bij zijn zomerhuisje De Keet op de Heezerberg.
191 – Bladzijde 117 – Ansichtkaart van het openluchttheater aan de Heezeresch.
192 – Bladzijde 117 – Foto van bosexploitatie gebroeders Buitenhuis-Pleij.
193 – Bladzijde 117 – Foto van een ploeg eekschillers.
194 – Bladzijde 118 – Foto uit de fotoreportage Vereniging Het Grondbezit – 1936.
195 – Bladzijde 118 – Foto uit de fotoreportage Vereniging Het Grondbezit – 1936.
196 – Bladzijde 118 – Foto van het gezelschap Vereniging Het Grondbezit op bezoek op Berkenheuvel – 1936.
197 – Bladzijde 119 – Foto van een zandverstuiving met een bosje op Berkenheuvel.
198 – Bladzijde 120 – Foto van Harm Smit en Jacoba Mones bij het 25-jarig jubileum als boschbaas.
199 – Bladzijde 121 – Ansichtkaart met uitzicht vanaf de uitkijktoren over de Noorderesch en Deever.
200 – Bladzijde 121 – Detail van een wandel- en fietskaart uit 1952, uitgegeven door de V.V.V. in Deever.
201 – Bladzijde 122 – Foto van vrijwilligers van de Historische Vereniging Diever bij het fundament brandpaal.
202 – Bladzijde 122 – Foto van het fundament van de brandpaal op Berkenheuvel.
203 – Bladzijde 122 – Ansichtkaart restant van de zandverstuiving de Witte Bergen aan de Bosweg in 1957.
204 – Bladzijde 123 – Ansichtkaart van het Van Tienhovenpark op Berkenheuvel uit 1953.
205 – Bladzijde 123 – Detail wandelkaart Berkenheuvel met de Witte Bergen en het Van Tienhovenpark.
206 – Bladzijde 123 – Foto van de Koekoeksvijver aan de Melloweg uit 1949.
207 – Bladzijde 124 – Foto van de zuidzijde van het monument op Berkenheuvel uit 1925.
208 – Bladzijde 125 – Foto van de kogelvangers aan de Kogelvangerweg op Berkenheuvel.
209 – Bladzijde 125 – Foto van het de plaats van het verdwenen hunnebed Pottiesbaargie.
210 – Bladzijde 126 – Foto van vrijwilligers tijdens herstelwerkzaamheden aan het Onderduikershol.
211 – Bladzijde 126 – Foto Slangenbad op de hoek van de Ringweg en de Harm Smitweg op Berkenheuvel.
212 – Bladzijde 127 – Foto van de weg langs de Noorderesch van Deever gezien vanaf de Bosweg.
213 – Bladzijde 128 – Foto van een schaapskudde. Deze foto is niet in de gemiente Deever gemaakt.
214 – Bladzijde 129 – Tekening van de plaats van de essen rond Deever.
215 – Bladzijde 130 – Foto van arbeiders bij een lorrie en een paard in de ontginning van ut Olde Willemsveld.
216 – Bladzijde 130 – Foto van arbeiders in de ontginning van ut Olde Willemsveld.
217 – Bladzijde 130 – Foto van de familie Haveman bij een trekker in een ontginning op Woater’n.
218 – Bladzijde 130 – Foto van arbeiders bij een diepploegtrekker in ut Olde Willemsveld.
219 – Bladzijde 131 – Foto van Hendrik Offerein en Aaltje Smidt bij het aardappels rooien.
220 – Bladzijde 131 – Foto van Hendrik Offerein en Aaltje Smidt bij het aardappels rooien.
221 – Bladzijde 131 – Foto van Thomas Heiblom en Hilligje Liezen bij het machinaal rooien aardappelen.
222 – Bladzijde 131 – Foto van Thomas Heiblom en Hilligje Liezen bij het machinaal rooien aardappelen.
223 – Bladzijde 132 – Foto van Jaap Snoeken en Geesje van Zomeren bij het selecteren van aardappelen.
224 – Bladzijde 132 – Foto van N.A.D.-arbeidsmannen op een aardappelakker op de Noorderesch in 1942.
225 – Bladzijde 132 – Foto van Jan Pottie met zes van zijn kinderen bij het aardappelrooien.
226 – Bladzijde 133 – Foto van gebroeders Jan en Teunis Wesseling in de Wittellermoa bij het gras maaien.
227 – Bladzijde 133 – Foto van Hendrik Ofrein uit Oldendiever bij het grasmaaien.
228 – Bladzijde 133 – Foto van Jan Pottie en Harm Hessels bij het maaien van gras in Wittelte.
229 – Bladzijde 133 – Ansichtkaart met Anke Doggen-Goettsch en Froukje Moes bij het hooien.
230 – Bladzijde 134 – Foto van Jan Kok van ’t Noord bezig met het gras schudden met een trommelschudder.
231 – Bladzijde 134 – Foto van Hans Nijzingh uit Wapse bezig met het rillen van het hooi.
232 – Bladzijde 134 – Foto van Jan Kok met zuster Jantina Kok bezig met het inhalen van het hooi.
233 – Bladzijde 134 – Foto van gemaaid gras op de Noorderesch van Deever.
234 – Bladzijde 135 – Foto van Hendrik Offerein en Aaltje Smidt bij het rogge maaien met de zende.
235 – Bladzijde 135 – Foto van Hendrik Offerein en Aaltje Smidt bij het rogge maaien met de zende.
236 – Bladzijde 135 – Foto van roggemaaiers in het Oldendieverse veld.
237 – Bladzijde 135 – Foto van Reinder van der Helm bezig met het maaien van rogge.
238 – Bladzijde 136 – Foto van Roelof Bennen bij het rogge maaien op de Heezeresch.
239 – Bladzijde 136 – Foto van Aaltje Offerein-Smidt en Teunis Mulder bij het rogge maaien.
240 – Bladzijde 136 – Foto van Margje Klok-Westerhof, Jacob Oost en Cornelis Klok op de maaimachine.
241 – Bladzijde 136 – Foto van Roelof Bennen bij het rogge maaien op de Heezeresch.
242 – Bladzijde 137 – Foto van Roelof en Geert Bennen bij het roggemaaien op de Heezeresch.
243 – Bladzijde 137 – Foto van de familie Bult en arbeiders bij het rogge maaien in Oll’ndeever.
244 – Bladzijde 137 – Foto van Jan Willem Bakker, dochter Geertje en Roelie en een nicht van Jan-Willem.
245 – Bladzijde 137 – Foto van Hendrik Oost, Johannes Nijzingh, Hendrik Houwer, Jan Moes, ….
246 – Bladzijde 138 – Foto van kinderen op de Noorderesch bij het korengaasten.
247 – Bladzijde 138 – Foto van roggegaasten op de Heezeresch met op de achtergrond de toren van Diever.
248 – Bladzijde 138 – Foto van roggegaasten op de Heezeresch met op de achtergrond de uitkijktoren.
249 – Bladzijde 138 – Foto van het intrekken van de rogge op de Westeresch.
250 – Bladzijde 139 – Ansichtkaart van het intrekken van de rogge met twee paarden voor de wagen.
251 – Bladzijde 139 – Foto menner Berend Gruppen en vader Hendrik Gruppen bij intrekken van rogge.
253 – Bladzijde 140 – Foto van roggemieten op de Noorderesch met links de Bosweg.
254 – Bladzijde 140 – Foto van roggemieten op de Heezeresch, foto gemaakt door Harm (Haarm) Hessels.
255 – Bladzijde 140 – Foto van roggemieten op de Heezeresch, foto gemaakt door Harm (Haarm) Hessels.
256 – Bladzijde 141 – Foto van dorsen met loondorscherij H. Boonstra van de Deeverbrogge.
257 – Bladzijde 141 – Afbeelding van een rekening van loondorscherij H. Boonstra van de Deeverbrogge.
258 – Bladzijde 141 – Foto van Willem Elting in Wittelte.
259 – Bladzijde 141 – Foto van een maisveld op de Heezeresch met de nu verdwenen Heezerbergweg.
260 – Bladzijde 142 – Foto van Jan Tabak in Wittelte, bij het inspannen van het paard.
261 – Bladzijde 142 – Foto van Hennie Nijzingh uit Wapse op de Ten Darperweg.
262 – Bladzijde 142 – Ansichtkaart in kleuren van een ploegende boer op de Heezeresch.
263 – Bladzijde 142 – Foto van Jantinus Gerrits, Berend Gruppen, Ronkje van Nijen en Aafje van der Weij.
264 – Bladzijde 143 – Foto van Klaas Hofstee in Oll’ndeever met paard en wagen.
265 – Bladzijde 143 – Foto van Geert Bennen met paard en wagen in de Hoofdstraat.
266 – Bladzijde 143 – Foto van Tijme Bakker bij het ploegen op de Zandakkers an de Grönnegerweg.
267 – Bladzijde 144 – Foto van het echtpaar Van Ankorven-Oost met paard en wagen.
268 – Bladzijde 144 – Foto van het bestuur van het paardenfonds.
269 – Bladzijde 144 – Foto van Cornelis Klok en Margje Westerhof bij hun paarden.
270 – Bladzijde 144 – Foto van dekhengst Rigoletto van dekstation Oldendiever.
271 – Bladzijde 145 – Foto van boerderij aan de Ter Darperweg bij de weg naar Soerte.
272 – Bladzijde 145 – Foto Marinus Bakker, Hendrik Kloeze, Albert Kloeze, Roelof … , Albert Kloeze.
273 – Bladzijde 145 – Foto Jan de Ruiter, Saathof, Jans de Ruiter, Henk van den Bos, Albertje van de Berg.
274 – Bladzijde 146 – Foto van koeien op stal bij Cornelis Klok.
275 – Bladzijde 146 – Foto van de koeien van de familie Bult in de wei in Oll’ndeever.
276 – Bladzijde 146 – Foto van boeren die met de hand koeien melken bij Ten Have.
277 – Bladzijde 146 – Foto van Janna van Ankorven die met de hand een koe melkt.
278 – Bladzijde 147 – Foto van Harm en Geert Kok die met de hand een koe melken.
279 – Bladzijde 147 – Foto van Jans en Mina Bult die met de hand een koe melken.
280 – Bladzijde 147 – Foto van Jacob Smit die koeien melkt met de melkmachine.
281 – Bladzijde 147 – Foto van het melken met de melkrobot bij de familie Oosterhuis in de Broeken.
282 – Bladzijde 148 – Foto van boeren bij een jongveekeuring op het marktterrein.
283 – Bladzijde 148 – Foto van het verhandelen van een pink bij de boerderij van de familie Bult in Oll’ndeever.
284 – Bladzijde 148 – Foto van de kadaverbak op Ten Have.
285 – Bladzijde 148 – Foto van het bestuur van het veefonds Diever, foto van Harm (Haarm) Hessels.
286 – Bladzijde 149 – Afbeelding van de voorkant van een kalverboekje van het Nederlands Rundvee Stamboek.
287 – Bladzijde 149 – Afbeelding van de voorkant van een melkcontrole-boekje.
288 – Bladzijde 149 – Foto van het schetsen van een kalf bij Albert Winters aan de Wittelterbrug.
289 – Bladzijde 150 – Ansichtkaart van de voorgevel van de boerderij Kastanjelaan 20 met koeien.
290 – Bladzijde 150 – Foto van de keuring van een stier bij de familie Bult in Oll’ndeever.
291 – Bladzijde 150 – Foto van de zijgevel van de voormalige boerderij Oldendiever 6.
292 – Bladzijde 151 – Foto van de boerderij Wittelterweg 14.
293 – Bladzijde 151 – Foto van personeel bij de zuivelfabiek van Wapse in 1934.
294 – Bladzijde 152 – Ansichtkaart van de Wapser zuivelfabriek in de zestiger jaren van de vorige eeuw.
295 – Bladzijde 152 – Afbeelding van het briefhoofd van de Wapser zuivelfabriek.
296 – Bladzijde 153 – Foto van het personeel van de Wapser zuivelfabriek.
297 – Bladzijde 154 – Foto van hert personeel van de Wapser zuivelfabriek.
298 – Bladzijde 155 – Foto van het keuterijtje van Geert Kleene en Elisabeth van der Veen.
299 – Bladzijde 156 – Foto van Geert Kleene, die bezig is met de hand een koe te melken.
300 – Bladzijde 156 – Foto van Geert Kleene, Elisabeth van der Veen en hun kinderen in 1915.
301 – Bladzijde 157 – Foto van meester Groeneveld van de Wapser skoele.
302 – Bladzijde 158 – Foto van de stoomzuivelfabriek an de Deeverbrogge.
303 – Bladzijde 158 – Foto van het pand van de stoomzuivelfabriek in 2020.
304 – Bladzijde 158 – Foto van de zuivelfabriek en de beltmolen aan het Moleneinde in Deever.
305 – Bladzijde 159 – Ansichtkaart van de zuivelfabriek en de beltmolen aan het Moleneinde in Deever.
306 – Bladzijde 159 – Foto onthulling gedenkplaat bij het 40-jarig bestaan van zuivelfabriek Diever.
307 – Bladzijde 160 – Foto van bestuur en raad van commissarissen van de zuivelfabriek Diever.
308 – Bladzijde 160 – Foto van bestuur, raad van commissarissen en personeel van de zuivelfabriek Diever.
309 – Bladzijde 160 – Luchtfoto van LFN van de zuivelfabriek Diever, omstreeks 1952.
310 – Bladzijde 160 – Foto van de voorpersmachine in de kaasmakerij in 1959.
311 – Bladzijde 161 – Foto van de reünie ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de zuivelfabriek Diever.
312 – Bladzijde 161 – Foto van een paard en wagen met melkbussen bij het café Jonkers an de Gowe.
313 – Bladzijde 161 – Foto van wagen met melkbussen op het Kasteel.
314 – Bladzijde 161 – Foto van Jan Kiers bij zijn laatste melkrit voor de zuivelfabriek Diever.
315 – Bladzijde 162 – Foto van de laatste trekkers met wagens met melk bij de zuivelfabriek Diever.
316 – Bladzijde 162 – Foto van de zuivelwinkel aan het Moleneinde in Deever.
317 – Bladzijde 162 – Afbeelding van een beschrijving van het schoonmaken van melkbussen.
318 – Bladzijde 162 – Afbeelding van een reclame voor de zuivelwinkel aan het Moleneinde.
319 – Bladzijde 163 – Foto van de kaasmakerij van de zuivelfabriek Diever.
320 – Bladzijde 163 – Foto van de kaasmakerij van de zuivelfabriek Diever.
321 – Bladzijde 163 – Foto van de kaasmakerij van de zuivelfabriek Diever.
322 – Bladzijde 163 – Reclame voor producten van de zuivelfabriek Diever.
323 – Bladzijde 163 – Reclame voor producten van de zuivelfabriek Diever.
324 – Bladzijde 164 – Foto van de attributen voor het monsternemen van melk voor de zuivelfabriek Diever.
325 – Bladzijde 165 – Afbeelding van een krantenfoto van Roelof Pot vanwege de ruilverkaveling.
326 – Bladzijde 165 – Foto van boer bij de stemming over ruilverkaveling Diever in de gereformeerde kerk.
327 – Bladzijde 165 – Foto van boer bij de stemming over ruilverkaveling Diever in de gereformeerde kerk.
328 – Bladzijde 165 – Afbeelding uit een krant van mensen in een zaal bij vergadering over ruilverkaveling.
329 – Bladzijde 166 – Foto Jantina en Jan Kok, Jan Arend Krol en Albertus Bel bij stemming ruilverkaveling.
330 – Bladzijde 166 – Foto van onder meer Harm Kerssies, Jan de Ruiter en Marinus Bakker.
331 – Bladzijde 166 – Foto van Geert Dolsma bij het laden van stalmest bij zijn boerderij Achterstraat 14.
332 – Bladzijde 167 – Afbeelding in een krant van Jacobus Kruid in verband met de ruilverkaveling.
333 – Bladzijde 167 – Afbeelding in krant van wethouder en boer … Bakker in verband met ruilverkaveling
334 – Bladzijde 168 – Foto Wolter Benthem en Rob Schuiling bij overdracht van grond aan Natuurmonumenten.
335 – Bladzijde 168 – Schilderij van de boerderij van de familie Benthem op Woater’n anno 1902.
336 – Bladzijde 169 – Ansichtkaart van de zandverstuivingen in het Ekingerzand.
337 – Bladzijde 170 – Foto van de boerderij Wateren 12 van de familie Benthem op Woater’n in 1991.
338 – Bladzijde 171 – Luchtfoto van de melkveehouderij, adres Wateren 12.
339 – Bladzijde 171 – Schets van de situatie in het Wapserveld.
340 – Bladzijde 172 – Foto van de boerderij Wateren 12.

Posted in Magnum Opus | Leave a comment

De drogistereeje van Moesie Peep

Posted on 18 juni 2023

De redactie van ut Deevers Archief stelde in 2003 ten behoeve van de leden van de plaatselijke heemkundige vereniging de zo door de heemkundige vereniging genoemde ‘historische kalender’ (hoe kan een kalender historisch zijn ?) voor het jaar 2004 samen. De hier afgebeelde zwart-wit foto stond afgebeeld op het kalenderblad voor de louwmaand 2004, dat wil zeggen januari 2004. De redactie herinnert zich het samenstellen van deze kalender als een leerzame wandeling op de wegen der vrijheid.
De zwart-wit foto is omstreeks 1962 gemaakt en is afkomstig uit het archief van de voormalige gemeente Deever. De redactie heeft de kleurenfoto van het nog immer bestaande pand ongeveer 50 jaar later op 3 oktober 2012 gemaakt. Zoek op de twee foto’s de wellicht meer dan 10 verschillen tussen de oude en de huidige voorgevel. Om treurig van te worden. De kleurenfoto heeft inmiddels ook al enige historische waarde.

Hendrik Mulder (Hendrik Moesie; alle Mulders in Deever hadden een bijnaam, hij werd ook wel Moesie Peep genoemd) en zijn vrouw Stina Klok openden in 1933 in een nieuw pand drogisterij ‘De Gaper’, Hoofdstraat 17, nu Hoofdstraat 43. Hendrik was ook huisschilder, zijn vrouw Stina deed de drogisterij. Hendrik Mulder werd geboren op 24 mei 1905 en overleed op 30 januari 1977. Zijn vrouw Christina Klok werd geboren op 24 januari 1910 en overleed op jonge leeftijd op 28 oktober 1961.
De houten kop met gapende mond is gemaakt door een beeldhouwer uit Veendam. In de tachtiger jaren van de vorige eeuw is de fraaie kop verwijderd. Hij was totaal verrot.
Per 1 januari 1966 deed Hendrik Moesie zijn zaak over aan zijn neef Hendrik Koopman. In juni 1993 is Hendrik Koopman met zijn drogisterij verhuisd hen de Peperstroate in Deever.
In de etalages en aan de zijmuur wordt reclame gemaakt voor pleegzuster Bloedwijn, Akkertjes pijnstillers, Babyderm, Vicks tegen hoest, Chefarine 4 en meer van dat soort merken van de zestiger jaren van de vorige eeuw.
Let vooral ook op de fraaie reclameborden van email aan de zijmuur van de winkel. Let vooral ook op de voorgevel die niet haaks op de zijmuur staat.

Reactie van Ricardo Marlo Ruiter van 3 mei 2016
Mijn naam is Ricardo Marlo Ruiter. Mijn familie en ik zijn de huidige bewoners van deze voormalige drogisterij.
Wij wonen hier sinds 2003 en zijn erg gelukkig met het huis. Het is heel groot en het heeft een leuke kelder.
Inmiddels is binnenshuis heel veel verbouwd.
De zolder is in drie slaapkamers verdeeld met drie opbergkasten. De schuur is in tweeën gedeeld. De ene helft is nu de woning van mijn oma. De andere helft is onze schuur. De winkelruimte is nu onze woonkamer.
Wij vinden het heel leuk dat de historie van ons pand op internet staat, dan kan iedereen wat lezen over ons huis.

Posted in Deever, Heufdstroate, Historische kalender, Neringdoende | Leave a comment

Skildereej’n van ut boer’ncafé van Wolter Benthem

Posted on 20 mei 2023

De redactie van ut Deevers Archief mocht bij de gratie van het bestuur van de Histerische Vereniging Vroegere Gemeente Diever in 2004 de zo genoemde ‘historische kalender’ voor het jaar 2005 maken. In het begin van 2008 kwam een einde aan het jaarlijkse ‘historische kalendertje’ maken. Toen kreeg de redactie bij monde van de steeds maar niet weg te branden voorzitter Homme Geertsma en zijn paladijnen van het genoemde bestuur zo maar vanuit het niets een vuile trap in zijn rug en kon hij oprotten. Want het argument was: ‘we gaan het totaal anders doen’. De redactie bleef achter ‘with just another filthy memory!’
De redactie heeft die ‘historische kalenders’ met heel veel plezier gemaakt. Uiteraard niet voor het bestuur van de Histerische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, maar voor de toen nog vele en contente leden van de hiervoor genoemde vereniging. De redactie toont in dit bericht het kalenderblad voor de maand maart van het jaar 2005. Per slot van rekening heeft de redactie van ut Deevers Archief het copyright van die kalender op zijn naam staan.

Wateren – Boerencafé van Wolter Benthem en Baukje Stelma – 1906
In dit boerderijtje, toen met adres Wateren 6, was het café van Wolter Benthem (geboren: 11-7-1850, overleden: 1-7-1925) en Baukje Stelma (geboren: 16-6-1854, overleden: 28-12-1929) gevestigd. Vanaf 1 mei 1900 mocht in de voorkamer sterken drank in het klein worden verkocht. De drank stond op een buffetkast, die nog steeds in de familie aanwezig is. Baukje maakte zelf ook steernties (zoete likeur van steranijs en brandewijn).
Na de dood van Wolter Benthem stond de vergunning met ingang van 1 mei 1926 op naam van Baukje Stelma. In de laatste jaren van haar leven hielden haar zoon Albert Benthem en zijn vrouw Evertje Goettsch het café. Evertje stond overdag in het café. Albert was ’s avonds en ’s zaterdags de caféhouder. Op zondagen was het café gesloten. De vergunning verviel met ingang van 1 mei 1930.
Dominee Arnold Kan heeft het in zijn publicatie Uit verre eenzaamheid uit 1904 over een ouderwetse gezellige dorpsherberg met een lage gelagkamer aan de rand van een grote heide. Boeren, die met paard en wagen op weg waren naar Diever, dronken hier eerst een jonkie, voordat ze aan de oversteek begonnen.
Op het schilderij van A. van Schayk uit 1906 staan van links naar rechts: Albert Benthem, Lutske Benthem, Sjouke Benthem, Wolter Benthem, Baukje Stelma, Hendrikje Benthem, de kleine Aaltje Benthem en Egbertje Benthem.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie is op zoek naar gegevens van de kunstschilder A. van Schayk. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan de redactie over hem informeren ?
De familie Benthem bestond uit de volgende personen.
Wolter Benthem
Hij is geboren op 11 juli 1850 op Woater’n. Hij is overleden op 1 juli 1925 op 74-jarige leeftijd op Woater’n. Hij is begraven op de kaarkhof op Zorgvliet. Hij trouwde op 17 mei 1877 in Deever met Baukje Stelma.
Baukje Egberts Stelma
Zij is geboren op 18 juni 1854 in Makkinga. Zij is overleden op 28 december 1929 op Woater’n. Zij is begraven op de kaarkhof op Zorgvliet.
Jan Benthem
Hij is geboren op 22 mei 1878 op Woater’n. Hij is overleden op 24 mei 1966 in Steenwijk. Hij trouwde op 12 juni 1909 in Steenwijk met Annegje Stroop. Toen hij trouwde was hij sigarensorteerder. Hij staat niet op het schilderij. Hij was in 1906 al het huis uit.
Hendrikje Benthem
Zij is geboren op 25 februari 1880 op Woater’n. Zij is overleden op 16 december 1963 in Steenwijk. Zij trouwde in 1903 met Lammert van Zanden. Zij trouwde in 1920 met Albert Ekkels.
Jantje Benthem
Zij is geboren op 14 maart 1882 op Woater’n. Zij is overleden op 29 juni 1907 in Groningen.
Zij trouwde op 29 april 1905 in Deever met boer Wietze Donker.
Jantje Benthem staat niet op het schilderij. Ze was in 1906 al het huis uit.
Lutske Benthem
Zij is geboren op 7 november 1884 op Woater’n. Zij is overleden op 30 mei 1938 in Kerkbuurt.
Zij trouwde op 3 november 1906 met politieagent Meeles Koopstra.
Egbertje Benthem
Zij is geboren op 20 juli 1887 op Woater’n. Zij is overleden op 13 april 1957 in Meppel.
Zij trouwde op 30 mei 1912 met wagenmaker Jannes Mos uit Deever. Zij woonden in Deever an de Heufdstroate vlak bij de brink.
Albert Benthem
Hij is geboren op 20 november 1889 op Woater’n. Hij is overleden op 28 januari 1962 in Oosterwolde.
Hij trouwde op 30 april 1921 in Deever met Evertje Goettsch.
Sjouke Benthem
Hij is geboren op 23 december 1891 op Woater’n. Hij is overleden op 2 oktober 1976 op Woater’n. Hij is begraven op de kaarkhof op Zorgvliet.
Hij trouwde op 3 mei 1919 in Deever met Suzanna Christina Bos. Zij was een dochter van Pieter Bos en Wemke Egberts Donker, die een kruidenierswinkel hadden aan de Dorpsstraat op Zorgvliet.
Aaltje Benthem
Zij is geboren op 24 april 1897 op Woater’n. Zij is overleden op 17 september 1976 op Zorgvliet. Zij is begraven op de kaarkhof op Zorgvliet. Zij trouwde op 26 september 1926 in Deever met Klaas Hielkema.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds graag kijkt naar zwart-wit afbeeldingen op papier uut de gemiente Deever, kan het hier afgebeelde kleurenschilderij ten zeerste in zwart-wit bewonderen op het kalenderblad voor de maand maart van het jaar 2005 (zie afbeelding 5) van de zo genoemde ‘historische kalender’ van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever.. Voor de afbeelding op dit kalenderblad is afbeelding 1 gebruikt.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Ontginning Land – en Bosbouw (Hoofdstuk 3) op bladzijde 168 opgenomen een afbeelding van een sepia-kleurige foto (zie afbeelding 3), die kunstschilder A. van Schayk als voorbeeld heeft gebruikt voor het maken van de twee kleurenschilderijen (zie afbeelding 1 en afbeelding 2).
De kunstschilder A. van Schayk heeft in 1906 het boerencafé van Wolter Benthem en zijn bewoners geschilderd. Deze schilder maakte van een schilderij op bestelling het aantal gewenste exemplaren. Van dit schilderij bestaan twee exemplaren. Eén exemplaar hangt bij een nazaat van het echtpaar Jan Benthem en Annegje Stroop (afbeelding 2) aan de muur en het andere exemplaar hangt bij een nazaat van Hendrikje Benthem en Albert Ekkels (afbeelding 1) aan de muur. De twee schilderijen verschillen wel in enige mate van elkaar. Men vergelijke de afbeeldingen 1 en 2.
Afbeelding 3 is een afbeelding van de sepiakleurige foto, die kunstschilder A. van Schayk als voorbeeld heeft gebruikt voor het maken van de twee kleurenschilderijen (afbeelding 1 en afbeelding 2). Het is aannemelijk dat kunstschilder A. van Schayk de maker is van deze foto.

Afbeelding 1
Dit schilderij (versie 1) is in het bezit van de nazaten van Wolter Benthem en Baukje Stelma.

Afbeelding 2
Dit schilderij (versie 2) is in het bezit van de nazaten van Wolter Benthem en Baukje Stelma.

Afbeelding 3
De hier afgebeelde foto is in het bezit van de nazaten van Wolter Benthem en Baukje Stelma.

Afbeelding 4
Van het voormalige boerencafé is na diverse verbouwingen in de loop van de tijd niets meer te herkennen.
(© 21 september 2004, Coen Broekema, Diever)

Afbeelding 5
Kalenderblad voor de maand maart van het jaar 2005 van de zo genoemde ‘historische kalender’ van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever.

Posted in Kuunst in de gemiente Deever, Skildereeje, Woater’n | Leave a comment

Veul heil en seeg’n in 1906

Posted on 7 mei 2023

In het onvolprezen populair-niet-wetenschappelijke bladerboek ‘An de Brogge. Geschiedenis van Dieverbrug in woord en beeld’ (het boek is merkwaardig genoeg niet voorzien van een ISBN-nummer), dat de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever, in 2015 heeft uitgegeven ter gelegenheid van haar 20-jarige bestaan, is enige aandacht besteed aan het huis van den opzichter van den Waterstaat bee de sluus an de Deeverbrogge.
De navolgende tekst moet beschouwd worden als een mineure en bescheiden aanvulling op het hiervoor vermelde bladerboek. In het bladerboek ‘An de Brogge’ is op bladzijde 27 bijgaande afbeelding zonder enige uitleg opgenomen.

Cornelis Leendert Dalebout is geboren op 21 juni 1874 te Goedereede op het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee als zoon van Hendrik Dalebout, die was opzichter van den Waterstaat, en Pieternella van Beveren. Cornelis Leendert Dalebout trouwde op 14 augustus 1902 op 28-jarige leeftijd in Arnhem met de 27-jarige Anna Agatha Christina Rothfusz. Cornelis Leendert Dalebout is niet oud geworden. Hij is op 57-jarige leeftijd op 5 juni 1932 in Haarlem overleden. Zijn vrouw is op 78-jarige leeftijd op 24 juli 1953 in Arnhem overleden.

Rijksopzichter Cornelis Leendert Dalebout werd met ingang van 1 november 1905 overgeplaatst van de standplaats Wieringen naar de standplaats an de Deeversluus. In het ‘Vliegend blaadje: Nieuws- en advertentiebode voor Den Helder’ (hoe vind je zo’n blaadje) verscheen op 21 oktober 1905 het navolgende berichtje onder de korte berichten van het eiland Wieringen:
De heer C.L. Dalebout, opzichter van den Waterstaat alhier is met ingang van 1 november aanstaande overgeplaatst naar Dieverbrug in Drenthe.

Het echtpaar Dalebout kwam te wonen in het huis van den opzichter van den Waterstaat bee’j de sluus an de Deeverbrogge. De Drentsche Hoofdvaart en de weg langs de vaart (de Riekseweg) waren toen in beheer bij de Rijkswaterstaat. Het huis van de opzichter werd gebouwd in 1903. Cornelis Leendert Dalebout heeft dat huis op bijgaande ansichtkaart met de titel Sluis te Dieverbrug aangegeven met een pijl met daarbij de tekst ‘Onze woning’. In het huis bee’j de sluus werd op 25 april 1908 Johanna Maria Dalebout geboren. Wie hebben van 1903 tot 1 november 1905 in het nieuw gebouwde huis gewoond ?

Aan het einde van 1905 stuurde Cornelis Leendert Dalebout bijgaande ansichtkaart (deze is als topstuk opgenomen in het Deevers Archief) bij wijze van nieuwjaarskaart naar den heer A. Dijkshoorn in het buurtschap Belt op het eiland Wieringen in Noord-Holland. De kaart met de fraaie afbeelding is bij verzending gestempeld in het postkantoor an de Deeverbrogge en is bij ontvangst op 1 januari 1906 op het postkantoor van Wieringen nog een keer gestempeld.
In die tijd mocht de adreskant van een briefkaart nog niet worden beschreven. Op de voorkant van de kaart was daarom onder de afbeelding ruimte voor een korte tekst uitgespaard, waar Cornelis Leendert Dalebout gebruik van heeft gemaakt. Dat maakt deze kaart nog fraaier. Het volgende bericht is op de voorkant te lezen:
Waarde familie Dijkshoorn,
Met de Uwen onze beste wenschen bij de intrede van 1906. Wij hopen dat het U in alle opzichten naar wensen moge gaan. Het begint hier zachtjes aan te wennen.
Onze groeten, Dalebout

Cornelis Leendert Dalebout kreeg bijna meteen na zijn begin als opzichter van de Waterstaat an de Deeverbrogge te maken met het toezicht op een voor die tijd stevige klus. Het Nieuwsblad van het Noorden schrijft daarover op 21 april 1906 het volgende bericht:
Op Woensdag 6 mei, des voormiddags om 11½ uur, zal aan het gebouw voor het Provinciaal Bestuur te Assen, worden aanbesteed: Het aanbrengen van voorzieningen aan de draaipijlers van de drie draaibruggen over de Drentsche Hoofdvaart, genaamd de Geeuwenbrug, de Dieverbrug en de Oude Dieverbrug, het afbreken van een der landhoofden en het daarvoor in de plaats maken van een aanbrug met een ijzeren juk en gemetseld landhoofd voor elk dezer bruggen; een en ander behoorende tot de werken van de Drentsche Hoofdvaart. Raming f. 9070. Het bestek ligt na 25 April ter inzage aan de lokalen der provinciale besturen, en is voorts, op franco aanvrage, tegen betaling te bekomen bij de firma Gebroeders van Cleef te ’s Gravenhage. Nadere inlichtingen zijn te bekomen bij den hoofdingenieur-directeur jonkheer De Jong van Beek en Donk te Zwolle, bij den ingenieur du Croix te Assen en bij den opzichter Dalebout te Dieverbrug. De nota van inlichtingen ligt op 3, 4 en 5 mei ter inzage bij den ingenieur van den Waterstaat du Croix te Assen.

De fraaie horizontaal draaibare Deeverbrogge is op bijgaande afbeelding op de voorgrond te zien. Aan de rechterkant is achter de leilinden het witte café-logement van Sjoert Benthem te zien. Links daarvan is de opslagloods van Sjoert Benthem te zien. Links naast de loods is achter de leilinden het huis van de brugwachter te zien.
Het is drok an de Deeverbrogge Voor het café-logement ligt de snikke van Sjoert Benthem afgemeerd. Voor de löswal liggen vrachtschepen. Op de löswal staat een grote wagen bij een vrachtschip, waar mannen bezig zijn met het laden of het lossen van het schip. Zijn ze bezig met het lossen van törf ? Tussen de masten van de schepen is het huis van den opzichter van den Waterstaat te zien. Dit pand bee de sluus bestaat nog steeds.

De redactie van ut Deevers Archief heeft de hier afgebeelde kleurenfoto van de woning van den opzichter van den Waterstaat bee’j de sluus an de Deeverbrogge gemaakt op 23 oktober 2012 gemaakt. In het pand was toen nog visrestaurant ‘Huis aan de Dieversluis’ gevestigd.

Abracadabra-1623

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkoate, Café-Logement Sjoert Benthem, Deeverse sluus, Löswal, Scheepvaart, Topstuk | Leave a comment

In ut café van Jan Pot an ut Wittelerschut

Posted on 5 mei 2023

Op 10 december 1868 verscheen in de Drentsche en Asser Courant het navolgende korte bericht over de verkoop van hout op stam ten huize van Jan Pot an ’t Wittelterschut.

De notaris mr. W.O. Servatius te Dwingelo zal, op vrijdag den 18 december 1868, des morgens om elf uren, ten huize van Jan Pot, aan het Wittelterschut publiek verkoopen: Eenige perceelen schel- en weekhout en dennen, op stam staande te Wittelte, in de gemeente Diever, en toebehoorende aan de markegenooten van Wittelte en aan B.H. Barelds te Dwingelo, kunnende van die perceelen aanwijzing worden bekomen bij H.L. Barelds te Wittelte.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
In dit bericht wordt Dwingel geschreven, zoals het in het Nederlands met één o behoort te worden geschreven: Dwingelo.
In 1868 bestond ut Wittelerschut in de Dreinse Heufdvoat nog. Dit overbodige en te smal geworden schut werd tussen 1 juli 1880 en 15 augustus 1880 afgebroken.
Ten huize van Jan Pot was ten huize van de schutmeester Jan Pot van ut Wittelerschut. Jan Pot zal in één van de voorkamers (de voorkamer aan de kant van de Wittelterbrug) van de schutmeesterswoning (de sluiswachterswoning) een café hebben gehad, waar de publiek verkoop van hout op stam plaats moet hebben gevonden. Jan Pot was naast schutmeester (sluiswachter) ook landbouwer.
Jan Pot werd op 22 juli 1835 geboren in Wittelte, als zoon van Jan Pot en Aaltje Jans Duiker. Hij overleed op 21 januari 1920 in Wittelte. Hij was getrouwd met Christina Henderika Leonora Bakker.
De schutmeesterswoning, die eigendom was van het Rijk, werd in 1905 op een openbare veiling verkocht.
Het pand heeft tegenwoordig als adres: Rijksweg 74, Wittelte. In het pand was jarenlang het Old Timer Museum van Gerard de Boer gevestigd.
H.L. Barelds was Hendrik Lefferts Barelds (geboren op 1 april 1834, overleden op 11 mei 1895).
Met weekhout wordt bedoeld hout van de populier. Dat hout was geschikt voor het maken van klompen.

Posted in Dreinse Heufdvoat, Witteler skut, Wittelte | Leave a comment

Sicht op de diek rond ut swömbad Deeversaand

Posted on 21 april 2023

De besloten vennootschap Berkenheuvel van de zeer vele erfgenamen/nazaten van mr. Albertus Christiaan van Daalen, de grondlegger van het landgoed Berkenheuvel, heeft in het begin van 2018 een perceel bos aan de weg naar het Monument op Berkenheuvel geoogst. Hadden de zeer vele erfgenamen/nazaten van mr. A.C. een voorraadje hout nodig voor de open haard in hun drukbezette landhuis Berkenheuvel aan de Noorderesch van Deever ?
Een gelukkige bijkomstigheid van deze kaalslag is het ontstane zicht op een deel van de dijk rond het voormalige zwembad Dieverzand aan de Bosweg. De achterkant van deze dijk is op de tweede afgebeelde kleurenfoto aan de linkerkant te zien. De dijk bestaat uit grond die vrijkwam bij het graven van het zwembad Dieverzand an de Bosweg in Deever. De resten van het voormalige zwembad Dieverzand zijn te beschouwen als een gemeentelijk archeologisch post-bellum monument van de eerste categorie. Ech wè.
De voorkant van dit deel van de dijk is op de hier afgebeelde zwart-wit foto te zien achter het publiek aan de kant van het zwembad. De zwart-wit foto is gemaakt in de vijftiger jaren van de vorige eeuw. Op de spriet (de stam van een denneboom) boven het water balanceert mejuffrouw Sina Smit; zij is verkleed als verpleegster.
De redactie ut Deevers Archief heeft de twee afgebeelde kleurenfoto’s gemaakt op 26 april 2018.

Posted in Aarfgood, Bosweg, Cultuurhistorie, Swömbad Deeverse Saand | Leave a comment

Kiender van de Witteler skoele in de zomer van 1949

Posted on 31 maart 2023

In de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever was lang geleden een werkgroep van vrijwilligers bezig met het verzamelen en documenteren van schoolfoto’s van alle scholen en voormalige scholen in de gemiente Deever. Is deze werkgroep ter ziele gegaan ? Zijn de werkgroepleden ter ziele gegaan ? Het grootse streven was zoveel mogelijk schoolfoto’s te verzamelen en te documenteren en deze zo mogelijk per school in boekvorm uit te brengen. De redactie van ut Deevers Archief heeft in de periode 1999-2007 actief meegewerkt aan deze werkgroep. De redactie van ut Deevers Archief heeft zich ook ná 2007, na het verlaten van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, bezig gehouden met het verzamelen en documenteren van schoolfoto’s van alle scholen en voormalige scholen in de gemiente Deever ten behoeve van ut Deevers Archief.
Zo nu en dan is in de periode 1999-2007 een schoolfoto met de namen van de gefotografeerde leerlingen in het papieren blad Opraekelen van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever geplaatst. Zo is de bijgaand afgebeelde schoolfoto uit 1949 met de namen van de gefotografeerde leerlingen van de Witteler skoele gepubliceerd in Opraekelen 02/3 (september 2003).
De redactie meent te weten dat de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever na 2007 nooit een boekwerkje met schoolfoto’s van een bepaalde school heeft uitgegeven. Maar wat niet is, dan kan natuurlijk nog komen.
Het uitzoeken van namen en het opsporen van de huidige verblijfplaats van kinderen en leerkrachten op een schoolfoto is niet altijd even gemakkelijk. Het zoekwerk voor de hier afgebeelde schoolfoto, die in 1949 is gemaakt, was echter niet zo moeilijk. Een flink aantal kinderen staat ook op de schoolfoto uit 1953. De overige leerlingen op de foto waren voor een deel bekend bij de redactie. De redactie heeft een flink aantal leerlingen ook persoonlijk gekend.
Daarnaast is mevrouw Klaasje Geerts-Rozeboom uit Nijverdal behulpzaam geweest bij het nalopen van de namen van de kinderen. Zij maakte de redactie er op attent dat op de foto in elk geval Klaasje Jentje Berends (geboren 29 september 1936 in Wittelte, overleden op 5 november 2014 in Havelte) ontbreekt. Op basis van de groeiende verzameling gegevens is de conclusie getrokken dat ook Jacob Oostra (geboren 22 oktober 1939), Lammigje (Lammie) Houwer (geboren op 21 februari 1940), Gerda Klok (geboren op 20 juni 1941) en Roelofje (Roelie) Rozeboom (geboren op 5 februari 1942) op de foto hadden kunnen staan.
De leerlingen van het schooljaar 1948-1949 en leerkrachten van de Wittelter skoele zijn in de zomer van 1949 bij de school op het nog onverharde schoolplein op de foto gezet.
De redactie houdt zich beleefd aanbevolen voor verbeteringen en aanvullingen. Zo heeft de redactie niet direct kennis van het overlijden van een leerling op de hier afgebeelde foto. Per slot van rekening zijn alle nog levende leerlingen tussen de tachtig en negentig jaren oud.

De achterste rij leerkrachten en jongens bestaat van links naar rechts uit:

1. Jantje Koopman
Zij is geboren op 4 januari …., Zij trouwde met Esdert de Glind.
Zij was schooljuffrouw an de Wittelter skoele.

2. Magda Zijlstra
Haar gegevens zijn nog niet bekend; wie van de lezers kan helpen ?
Zij was schooljuffrouw an de Wittelter skoele

3. Jannes Siemens
Hij is geboren op 27 augustus 1939. Hij trouwde met Jantje Wolters. Hij woont in Bovensmilde.

4. Albertus (Bertus) Gerardus Pril
Hij is geboren op 13 juni 1937. Hij woont in Amsterdam.

5. Teunis Rozeboom
Hij is geboren op 12 oktober 1937. Hij is overleden op …. Hij woonde samen met Rita Kristeerius, Hij woonde op ut Kastiel in Deever. Hij is een broer van Klaasje Rozeboom.

6. Berend Jonker
Hij is geboren op 11 januari 1936. Hij trouwde met Fennie Bügel. Hij woont in Lhee.

7. Jantinus (Jannes) Hendrikus Boer
Hij is geboren op 8 november 1935. Hij trouwde met Roelien Huisman. Hij woont in Wassenaar

8. Albert Wanningen
Hij is geboren op 7 maart 1937. Hij is overleden op 1 december 1964. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

9. Albert van Zomeren
Hij is geboren op 31 januari 1938. Hij trouwde met Hilligje (Hillie) Oosterhof. Hij woont in Meppel.
Hilligje (Hillie) Oosterhof staat op de hier afgebeelde foto.

10. Jochem van Leeuwen
Hij is geboren op 11 maart 1938 in Wapse. Hij is overleden op 28 april 2018 in Enschede. Hij trouwde met Willie Schuitert. Hij woonde in Enschede. Hij is een broer van Gezina (Siena) van Leeuwen.

11. Tiede Oosterhof
Hij is geboren op 17 april 1939. Hij is overleden op 1 juni 1955. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

12. Hendrik (Henk) Broer
Hij is geboren op 26 augustus 1914. Hij is overleden op 1 februari 1996. Hij trouwde met Geertje Wuite.
Hij was de laatste hoofdmeester van de Witteler skoele.

De bovenste rij meisjes wordt van links naar rechts gevormd door:

13. Roelina (Roelie) Willemtje Klok
Zij is geboren op 2 juli 1938. Zij trouwde met Gerrit Grit. Zij woont in Hoogeveen.

14. Willemtje (Willie) Roelina Klok
Zij is geboren op 20 mei 1936. Zij is overleden op ….. Zij trouwde met Hendrikus (Rieks) Bos. Zij woonde in Deever.

15. Hilligje (Hillie) Oosterhof
Zij is geboren op 13 februari 1938. Zij trouwde met Albert van Zomeren. Zij woont in Meppel.
Albert van Zomeren staat op de hier afgebeelde foto.

16. Roelina (Roelie) Siemens
Zij is geboren op 21 februari 1938. Zij trouwdw met Jan Lubbinge. Zij woont in Steenwijk.

17. Jacobje (Cobie) Nijboer
Zij is geboren op 5 april 1937. Zij trouwde met Hendrik Roelof Liezen. Zij woont in Wanneperveen,

18. Klaasje Rozeboom
Zij is geboren op 25 november 1936. Zij trouwde met Aaltinus Geerts. Zij woont in Nijverdal. Zij is een zuster van Teunis Rozeboom.

19. Gezina (Sina) van Leeuwen
Zij is geboren op 23 augustus 1936 in Wapse. Zij is overleden op 24 november 2021 in Wilhelminaoord. Zij trouwde met Berend Mos. Zij heeft lange tijd in Dwingel gewoond. Zij is een zuster van Jochem van Leeuwen.

20. Roelofje (Roelie) Soer
Zij is geboren op 27 juli 1937. Zij trouwde met Jan Kiers. Zij woont in Deever.

21. Elsje Oost
Zij is geboren op 17 augustus 1939. Zij woont in Epe.

22. Christina (Stiena) Wilhelmina Klok
Zij is geboren op 16 februari 1940. Zij trouwde met Johannes van der Weij. Zij woont in Deever.

De twee kleine meisjes onder de rij meisjes zijn van links naar rechts:

23. Alie Pril
Zij is geboren op 12 juni 1943. Zij trouwde met Rob Pino. Zij woont in Baarn.

24. Willemina (toen Mina, nu Wilmie) Oost
Zij is geboren op 14 februari 1941. Zij woont in Den Haag.

De vier staande jongens in de rij daar beneden zijn van links naar rechts:

25. Geert Soer
Hij ia geboren op 30 april 1939 in Wittelte. Hij is overleden op 3 augustus 2022 in Steenwijk. Hij trouwde met Geesje Vrieling. Hij heeft lange tijd in Steenwijk gewoond.

26. Jan Willem Echten
Hij is geboren op 24 augustus 1940 in Dwingel. Hij is overleden op 22 januari 2004 in Zwolle. Hij trouwde met Roelie Noorman. Hij woonde lange tijd in Havelte.

27. Albertus (Bertus) Dijkman
Hij is geboren op 13 juni 1937. Hij is overleden op … Hij trouwde met Gea Hartkamp.

28. Roelof Jonker
Hij is geboren op 11 april 1939. Hij trouwde met Dinie Nijstad. Hij woont in Eext.

De rij zittende jongens op de voorgrond wordt van links naar rechts gevormd door:

29. Reinder van Leeuwen
Hij is geboren op 13 juni 1941. Hij trouwde met Dinie Jansen. Hij woont in Vledder.

30. Arend van Zomeren
Hij is geboren op 1 mei 1942. Hij trouwde met Hannie Annevelink. Hij woont in Westerbork,

31. Aaldert Soer
Hij is geboren op 16 juni 1941. Hij is overleden op … Hij trouwde met Roelie Stoker. Hij woonde in Wittelte.

32. Jan Barelds
Hij is geboren op 17 februari 1941. Hij trouwde met Jantje Prins. Hij woont in Emmeloord.

33. Wolter Jonkers
Hij is geboren op 17 februari 1943. Hij trouwde met Ivonne Meier. Hij woont in Voorthuizen.

34. Jan Klok
Hij is geboren op 3 april 1942. Hij is overleden op 12 november 1992. Hij trouwde met Hennie Meulenbelt. Hij woonde in Wittelte.

35. Arend (Arie) Oosterhof
Hij is geboren op 4 september 1941. Hij trouwde met Everdina (Dinie) de Vrieze. Hij woont in Meppel.

Posted in Witteler skoele | Leave a comment

Un ansichtkoate van ut Monement an de Hoarweg

Posted on 18 maart 2023

Van ut Monument aan de Haarweg op het landgoed Berkenheuvel van mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom waren bij Deeverse middenstanders verschillende zwart-wit ansichtkaarten te koop, zo ook de bijgaand afgebeelde zwart-wit ansichtkaart (afbeelding 1).
De redactie van ut Deevers Archief schat in dat deze zwart-wit ansichtkaart in de vijftiger jaren van de vorige eeuw is uitgegeven. In die jaren waren de ansichtkaarten nog voorzien van een mooie witte rand. De redactie heeft geen flauw idee wie de uitgever van deze ansichtkaart was.
Ut Monement is in 1925 opgericht door mr. Albertus Christiaan van Daalen en onthuld door de eerste kleinzoon met zijn voornamen: Albertus (Bert) Christiaan Doorman. Hij plaatste het monument ter gelegenheid van de voleindiging van de ontwikkeling van het landgoed Berkenheuvel. De redactie heeft in verschillende berichten aandacht besteed aan het Landgoed Berkenheuvel en ut Monement.
Op één van de vier zijkanten van het gedenkteken (zie afbeelding 2) staat een voor de gelegenheid aangepast deel uit de elfde strofe van het gedicht Aan een heereboer van Petrus Augustus de Génestet (1829-1861):
Daar rijz’,
Uit stuivend zand en ledige aard,
Een lachend paradijs.
Het betreffende deel van de elfde strofe van het gedicht Aan een heereboer luidt als volgt:
Daar, o Verhoorder ! rijz’,
Uit stuivend zand en ledige aard,
Een lachend Paradijs !
De redactie heeft de bedoeling van alle ooit uitgegeven zwart-wit ansichtkaarten, waarop ut Monement is te zien, een afbeelding in ut Deevers Archief op te nemen. De redactie weet niet of ut Monement ook op kleuren ansichtkaarten is te zien. In elk geval wel op kleurenfoto’s. De redactie heeft bijgaand afgebeelde kleurenfoto gemaakt op woensdag 22 mei 2022.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Posted in Ansichtkoate, Landgoed Berkenheuvel, Monement op Baark'nheuvel | Leave a comment

Grof- en hoefsmit Abel Offerein an ut Brinkie

Posted on 8 maart 2023

De redactie van ut Deevers Archief toont de zeer gewaardeerde bezoekers van zijn webstee graag mooie afbeeldingen van Deeverse dorpsgezichten.
Bijgaande ansichtkaart, waarop ut Brinkie in Deever is te zien, is op 10 juli 1908 door mejuffrouw E.J. Schoemaker uut Deever verstuurd aan mejuffrouw H. Krol p/a B. Krol, Herbergier te Noordwolde.
E.J. Schoemaker is Elisabeth Johanna Schoemaker, geboren op 14 oktober 1895. Zij was een dochter van Jan Schoemaker, van beroep brievengaarder en Jantien Trompetter. Zij trouwde met Lambert Rolden. Elisabeth Johanna Schoemaker is op 2 februari 1958 in Deever overleden. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Arend Mulder schreef in het tekst- en fotoboekje ‘De historie en pre-historie van Diever in woord en beeld’ de volgende tekst bij dit dorpsgezicht:
Het eerste huis (rechts) is van Abel Offerein, smid en bijker. Hij leefde de laatste jaren samen met zijn zuster Luutien. Harm Bennen is daar grootgebracht. Het tweede huis (links) is van kleermaker en scheerbaas Frederik Westerhof. Hier hing destijds een uithangbord aan de gevel, waarop was geschilderd: Eerst werkte ik om de kunst, nu werk ik om de gunst.
In het huis (adres Diever 12) aan de linkerkant woonde en werkte kleermaker en scheerbaas Fredrik Westerhof. Hij was getrouwd met Christina Houwer. In de voorgevel bevonden zich destijds nog twee ramen die de vorm hadden van de grote ramen in de Hervormde Kerk.
Fredrik Westerhof werd geboren op 23 september 1866 op Kalteren, hij overleed op 28 november 1934 in Deever.
Hij was eerst getrouwd met Margje Houwer, later met Christina Houwer.
In het huis (adres Diever 13) aan de rechterkant woonden Abel Offerein en zijn zuster Lutina. Abel Offerein was grof- en smid (zie de tekst op het bord boven het linker raam) en bijker. Frederik Offerein, die ook aan ut Brinkie woonde, was een neef van hen.
Abel Offerein werd geboren op 31 mei 1859 en overleed op 26 november 1921. Zijn vader Fredrik Jacobs Offerein was ook smid. Luitje (Lutina) Offerein werd op 17 januari 1861 geboren en overleed op 24 januari 1936.
Frederik Offerein werd in de volksmond Grote Frièrik genoemd. Frederik Offerein werd geboren op 28 januari 1887 en overleed op 3 september 1967. Frederik Offerein was getrouwd met Anna Barelds. Zij werd geboren op 11 april 1888 in Wapse en overleed op 22 mei 1979 in Deever.

Posted in Ansichtkoate, Deever, Kleine Brink, Topstuk | Leave a comment

De saandweg deur ut Grünedal

Posted on 3 maart 2023

De redactie van ut Deevers Archief laat van het goeie oude Deever graag mooie beelden uit haar archief zien. Een van de meest fotogenieke plaatsen in de gemiente Deever is de slingerende zandweg door ut Grünedal, gezien vanaf de Bosweg.
De eerste afbeelding van ut Grünedal is van een ansichtkaart, die in 1953 is uitgegeven door Roelof van Goor, Kantoorboekhandeld an de Kruusstroate in Deever. Hij was ook de uitgever van ut Deeverse Blattie. In die tijd werd op de nes nog rogge verbouwd.
In het eerste huis woonde het echtpaar Jitse Betten en Eltje Oost.
De tweede afbeelding van ut Grünedal is van een ansichtkaart die in juli 1953 is uitgegeven door Hendrik Mulder (die in de Deeverse volksmond Henduk Moessie of Moessie Peep werd genoemd), Drogisterij ‘de Gaper’, Deever.
Wijlen mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom, de grondlegger van het landgoed Berkenheuvel, wist al direct bij zijn aankomst in Deever in 1891 dat de veldnaam van de akkers aan de rechterkant van de eerst afgebeelde ansichtkaart Grünedal was.
Toch gaf de Voorkant Van Het Gelijk Gevestigd In Het Gemeentehuis Aan De Brink Van Deever – al dan niet gehinderd door enige historische kennis van de gemiente Deever – de weg door het Grünedal volkomen onterecht de naam Heezenesch.
In de zestiger (?) of zeventiger jaren (?) van de vorige eeuw werd het fraaie karakter van ut Grünedal door burgemeester Jan Cornelis Meiboom en de zijnen verpest, vernield en opgeofferd aan de discutabele belangen van het Openluchtspel: de fraaie bochtige zandweg werd omgebouwd tot een rechte asfaltweg.
De redactie van ut Deevers Archief zal te gelegener tijd een actuele foto van de toestand ter plekke bij dit bericht opnemen.

Abracadabra-1551

Posted in Alle Deeversen, Ansichtkoate, Grünedal, Saandweg, Veldnème | Leave a comment

De breurs Haarm en Jaap Mulder weet ur alles van

Posted on 2 maart 2023

De redactie van ut Deevers Archief vindt bij het digitaliseren van zijn papieren archief (papier scannen en vervolgens in de oud-papier-container gooien) bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders, en zo voort, en zo voort, en zo voort, uut de gemiente Deever zo nu en dan een voor hem belangwekkend bericht. De redactie wil zo één bericht natuurlijk niet onthouden aan de trouwe bezoeker van het Deevers Archief. In de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) van 10 februari 1967 verscheen op de volledige bladzijde 15 het volgende artikel over de Deeverse dorpsfiguren de gebroeders Harm en Jaap Mulder, die an de Heufdstroate tegenover de smederij van ‘de Kloeze’ woonden.

De gebroeders Mulder weten er alles van
Het spinmoal en de snikke
“De ruimtevaart ? Je moet even aan het idee wennen. Als je vijftig jaar geleden zou zeggen dat er nog eens een tijd zou komen, dat je in één nacht van Nederland naar Canada zou kunnen vliegen, verklaarden de mensen je voor gek, maar het is tegenwoordig de gewoonste zaak van de wereld en niemand kijkt er meer van op.” Deze woorden worden gesproken door Harm Mulder uit Diever, die ondanks het feit dat hij al 84 jaar oud is, deze wereld van automatisering beslist niet verafschuwt en in al zijn weloverwogen zinnen overduidelijk naar voren laat komen dat hij het oog houdt voor de reusachtige ontwikkelingen, die zich in de afgelopen decennia hebben voltrokken en zich in de toekomst nog voltrekken zullen. “Vroeger ? O, ja, het leven was veel gemoedelijker. Nu schijnt iedereen zich te moeten haasten, maar of het vroeger beter was … Sociale voorzieningen waren er bijna niet. De mensen leefden vaak in bittere armoede. Landarbeiders, die soms met grote gezinnen in krotten hokten, hadden midden in de winter geen aardappel meer in huis en hun bestaan hing af van de liefdadigheid van anderen. Het laatste toevluchtsoord was vaak het armenhuis. Meneer, de mensen leven nu in welvaart, maar ze beseffen het niet altijd. Ze zijn nog ontevreden; is het niet droevig ?”

Harm Mulder woont met zijn 80-jarige broer Jaap in een keuterboerderijtje aan de Hoofdstraat in Diever. Aan die straat wonen de Mulders hun lange leven al. Tot 1915 woonden ze met hun ouders in een boerderij een eindje verderop, maar in dat jaar ging deze boerderij in vlammen op en al het vee en huisraad verbrandde. De inboedel, die in die jaren al antiek was, vertegenwoordigde een kapitaal. Harm Mulder wijst op een paar grote koperen ketels, die in de hoek van de kamer staan. “Dat soort spullen bedoel ik nou.” Dan neemt hij ons mee naar buiten en wijst naar een manufacturenwinkel. “Daar woonden we vroeger, samen met de familie Boelens.”
Als Harm en Jaap Mulder op de praatstoel zitten komen ze er niet zo gemakkelijk af. Het zijn gezellige vertellers, die vaak herinneringen uit het oude Diever ophalen en het is dan ook niet verwonderlijk dat er voortdurend oudere inwoners even bij hen komen aanwippen, om ’t laatste dorpsnieuws te horen of om ‘zomaar’ een praatje te maken. Harm en Jaap Mulder zijn uit Diever even moeilijk weg te denken als de oude hervormde kerk, die vanaf de Brink het dorpsbeeld beheerst.
De Mulders gingen vroeger, evenals hun leeftijdgenoten, op school bij meester Kuper, die lange tijd de scepter zwaaide in het gebouw, waar nu het gymnastieklokaal is.
De onderwijsmethoden verschilden heel wat met die van nu en het was helemaal geen uitzondering als de leerlingen ‘lijfstraffen’ kregen. “De lineaal kwam er wel eens aan te pas als het niet helemaal naar de zin van de meester ging”, zegt Harm nu, lachend als hij aan die tijd terugdenkt. “Het leerlingental was erg onregelmatig. Leerplicht was er niet en de arbeiderskinderen zag je ’s zomers niet komen. Die moesten op hun broertjes en zusjes passen als de ouders aan het werk waren of ze liepen met de schapen langs de weg. Tegen de winter kwamen ze weer op school. ‘Winterkraaien’, noemde meester Kuper die kinderen.”
Harm en Jaap hebben hun leven doorgebracht met werken in de landbouw, als houthakker of ze groeven waterputten voor de boeren in de omtrek. Jaap weet nog dat hij als houthakker twee gulden per dag verdiende, wat een hoog loon was. Harm: “Een daggelder in de landbouw verdiende maar een gulden.” Jaap verbetert: “Nee, zo was het niet, zestig cent en ’s winters veertig cent. ”
Als de 71-jarige oud PTT-besteller Arend Trompetter binnenkomt, vindt hij het gezellig als hij hoort dat er over oud-Diever wordt gepraat. Hij gaat zitten en vertelt dat er in Diever vroeger een grote paardenmarkt was, die bekend was in het gehele noorden en waar kooplui uit het buitenland soms honderd paarden tegelijk kochten. Ook was er een schapen- en een geitenmarkt, die op de Brink werd gehouden. Trompetter: “Deze markten waren altijd hele feestdagen voor het dorp. Bij de kerk stond een draaimolen en een Kop van Jut. Maar het was allemaal geen pais en vree, want dit waren juist de dagen dat de onderlinge vetes tussen jongelui uit Diever en die uit de naburige dorpen werden uitgevochten, waarbij dikwijls het mes werd getrokken. Als een jongen uit een ander dorp met een Dieverse uit wilde, kostte hem dat een kruik jenever van tachtig cent. Het ‘glaasje op, laat je rijden’ was er niet bij, want iedereen moest lopen.”
De gebroeders Mulder gingen vroeger met de trekschuit naar de Meppeler markt. Om vijf uur vertrok de boot, de zogenaamde snikke vanuit Dieverbrug. In het vooronder liepen de varkens, die in Meppel van eigenaar zouden veranderen, in het ruim krioelden de biggen en in de bedompte kajuit zaten de passagiers, die tegen elkaar hele verhalen afstaken, die wel leuk waren om te horen, maar die vaak niet geheel op waarheid berustten. “Dat waren de snikkepraatjes”, zegt Harm, die nog best weet dat de schippers van de trekschuit, de ‘snikkevaarders’, Klasens en Warries heetten. “De vrouwen moesten wel eens in de lijn lopen en dan zei de schipper: “Je moet de vrouwen altijd in de gaten houden.””
In de jaren 1915-1916 ging de tram van Dieverbrug naar Meppel rijden en toen werd het vervoer wat gemakkelijker. Harm weet niet hoe lang een dergelijke reis duurde, maar als hij in Meppel een sigaar opstak en langzaam rookte kon hij tot Dieverbrug met de sigaar doen.
Harm en Jaap Mulder waren trouwe bezoekers van de catechisatie van de gereformeerde kerk, die werd gegeven door de oude dominee Dijkstra, die in Diever zijn veertigjarig ambtsjubileum vierde. Zo’n zestig jaar geleden was dominee Van Dalsem voorganger in de Hervormde Kerk. “Op één van deze catechisaties miste dominee Dijkstra een jongen, die niet was gekomen. Wij vertelden de dominee, dat de jongen naar Hijken was, naar een meisje waarop de dominee vermanend zei: “Hijken, Hijken, het land van wellust en vermakelijkheid, Hijken het oude spinnehuis.””, zegt Harm, die ondeugend begint te lachen als het gesprek op de liefde komt. “Ja”, zegt Trompetter, “vroeger kwamen de jongens ook wel aan de meisjes.”
Als Jaap zich even in de keuken heeft teruggetrokken om een kopje koffie te zetten, beginnen Harm en Trompetter te praten over de toenaderingen tot het vrouwelijk geslacht, en vooral over de spinmoalen die na Nieuwjaarsdag plaatsvonden. “De huwbare dochters zaten dan in het achterhuis aan het spinnewiel te wachten op de komst van de jongelieden, die hun hoofd voorzichtig om de deur staken. Als de meisjes dan begonnen te zingen: “Snor, snor, snor, wat zijn de jongens dor.”, dan was dit een stille wenk dat de jongelieden wel binnen mochten komen. Er zijn wel huwelijken uit dit soort bijeenkomsten voortgekomen.”
Trompetter vertelt dat er vroeger in het café van zijn ouders ook wel eens dansavonden werden gehouden, die alleen toegankelijk waren voor paren. Vrijgezellen werden angstvallig geweerd en als ze toch naar binnen wilden, werden ze zonder pardon van de trap gegooid.
Deze dansavonden, de bijeenkomsten die door de kerk waren georganiseerd en de jaarmarkten, waren eigenlijk de enige vorm van ontspanning, die de mensen in Diever kenden en daarom vormden ook de bezoeker van een zekere Slieker een welkome afwisseling, vooral voor de schooljeugd. Slieker kwam in Diever met een voorloper van de moderne projector, de cinematograaf, die hij voor café Brinkzicht, in die dagen geëxploiteerd door kastelein Hummel, liet afdraaien. Hij maakte dan gebruik van de volgende slagzin: “Hij komt, wie komt, Slieker komt met zijn cinematograaf of levende beelden.”
Een jaar of tien later, het zal in de twintiger jaren zijn geweest, zo vertelt Harm Mulder, ontstond er op warme zomeravonden voor de winkel van manufacturier Zaligman, een oploop als die grammofoonplaten draaide op zijn piepende patofoon. Het waren de dagen van de uitvindingen, die ook Diever bereikten. Zo herinnert Mulder zich nog dat de eerste automobiel, piepend en knallend door het centrum van het dorp reed, gevolgd door de schooljeugd, die het vehikel gemakkelijk bij kon houden. En verder het verhaal van de landbouwer Jan Haveman Mzn. uit Wapse, die zestig jaar geleden de eerste hulpmeststoffen in ’t nachtelijke duister op zijn akkers strooide, omdat hij bang was dat de bevolking anders zou zeggen dat hij niet goed wijs was door de toepassing van de nieuwe bemestingsstoffen.
De klederdrachten hebben zich in Diever niet kunnen handhaven; alleen bij bijzondere gebeurtenissen komen de Drentse kostuums nog uit de kast. Harm: “Vroeger droegen de mannen een duffelse jas, die wel een leven lang meeging als hij een keer gekeerd werd. De vrouwen kregen oorijzers als ze zestien of zeventien jaar werden en het haar mochten opsteken. Aan deze oorijzers kon je zien uit welk milieu de vrouwen kwamen. Arbeidersvrouwen hadden een zilveren oorijzer, de andere vrouwen een gouden en de ‘upper ten’ had nog een gouden plaat op het oorijzer.
Aan de klederdrachten kon je ook zien of iemand in de rouw was, want in die dagen werd bij het overlijden van een familielid een jaar lang diepe rouw betracht.”, zegt Harm. “Ja,”, vult Jaap aan, die inmiddels weer in de kamer is gekomen en een kopje koffie met een Drents koekje presenteert, “de vrouwen die in de rouw waren droegen een dichte muts over het oorijzer. In de periode na de diepe rouw droeg de vrouw weer een andere muts.
Trompetter is blij dat de tijden veranderd zijn. “Er was vroeger bittere armoede. De arbeider had een achttienurige werkdag en als hij zes gulden in de week verdiende had hij een reuzeloon. In de wintermaanden als er voor hen geen werk was, werd er door de kerken brood uitgereikt en als er een noodslachting was, werd het vlees verdeeld onder de armen. Nu is er welvaart.”
Terwijl Harm Mulder met zijn hand langs de kin strijkt, komt zijn gesprek nog even op barbier Vierhoven, die de inwoners op de deel van de baard bevrijdde. Het kostte drie cent en dan kreeg je koffie toe.
Als we Harm en Jaap Mulder en Arend Trompetter vragen wat ze van het Diever anno 1967 denken, een Diever dat zich steeds meer gaat toeleggen op de recreatie, zeggen ze: “De boeren houden niet van de recreatie. Je moet eens zien wat de stadse bevolking in de zomermaanden vernield. Maar ja, de middenstand heeft in de zomermaanden belang bij recreatie en daar moet je ook naar kijken. De tijden zijn nu eenmaal veranderd.”

De tekst bij de afbeelding van ansichtkaart van de Kleine Peperstraat luidt als volgt:
Een dorpsbeeld van Diever, dat op deze foto doet denken aan een Zwitsers bergdorp. De foto, die dateert uit 1910, is genomen vanaf de Pepersteeg.

De tekst bij de afbeelding van de ansichtkaart van café Brinkzicht luidt als volgt:
Café Brinkzicht in vroeger dagen (1910).

De tekst bij de afbeelding van Arend Trompetter luidt als volgt:
… vroeger kwamen de jongens ook wel aan de meisjes …

De tekst bij de afbeelding van Jaap Mulder luidt als volgt:
… kopje koffie met Drentse koek …

De tekst bij de afbeelding van Harm Mulder luidt als volgt:
… er is nu welvaart …

De tekst bij de afbeelding van de ansichtkaart van de löswal an de Deeverbrogge luidt als volgt:
Boven: De Drentse Hoofdvaart bij de Dieverbrug, een oud vrachtschip wordt geladen (1910).

De tekst bij de afbeelding van de ansichtkaart van de plaggenhut luidt als volgt:
Links: Een plaggenhut in Wapse (1910).

De tekst bij de afbeelding van de ansichtkaart van de Kruusstroate in Deever luidt als volgt:
Onder: De schooljeugd van Diever kwam in 1910 op de foto.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Het interview met Harm Mulder, Jaap Mulder en Arend Trompetter werd gehouden in het huis met adres Hoofdstraat 60 in Deever. Dit huis is te zien op bijgaande kleurenfoto. De redactie van ut Deevers Archief heeft deze foto op 20 november 2005 gemaakt.
De redactie wil graag zo snel mogelijk van alle vijf in het artikel ‘Het spinmoal en de snikke’ getoonde afbeeldingen van oude ansichtkaarten een afbeelding in ut Deevers Archief tonen. De redactie wil ook graag een afbeelding van Harm Mulder, Jaap Mulder en Arend Trompetter bij dit bericht in ut Deevers Archief tonen.
De afbeelding van de ansichtkaart van de löswal an de Deeverbrogge is al opgenomen in het bericht Waterverfschilderij ‘An de Deeverbrogge’. Deze ansichtkaart is niet in 1910, maar in 1905 uitgegeven.

Posted in Deever, Dorpsfiguur, Heufdstroate | Leave a comment

Ansichtkoate van de Deeverbrogge uut 1964

Posted on 1 maart 2023

De redactie van ut Deevers Archief laat de zeer gewaardeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief graag meegenieten van mooie ansichtkaarten van objecten in de gemiente Deever.
Bijgaand afgebeelde ansichtkaart is in 1954 uitgegeven door Fa. Kuiper, Levensmiddelenbedrijf in Deever. De firma Kuiper had ook een winkel an de Deeverbrogge bee de Sluus. Wellicht is deze kaart in de winkel an de Sluus verkocht. De kaart is an de Deeverbrogge gepost en gestempeld.
Grietje van Wijk stuurde deze kaart in december 1964 naar haar buurjongen Roelie Grit, die een paar huizen verderop woonde.
Roelie Grit was weer eens opgenomen in de Christelijke Kindervleugel van de Afdeling Professor Eerland van het Academisch Ziekenhuis in Groningen.
Roelie had bij de fubriek (de zuivelfabriek) aan het Moleneinde natronloog gedronken uit een fles die ongewoon open en bloot tegen een muur buiten de fubriek stond. Roelie had dorst en dacht dat in de fles gewoon water zat. Het natronloog verbrandde zijn slokdarm en zijn maag. Zijn lichaam is nooit volledig hersteld van dit afschuwelijke ongeluk. Roelie is niet oud geworden. Zie het bijgaande overlijdensbericht dat op 21 februari 2010 in de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) stond.

Posted in An de Deeverbrogge, Ansichtkoate, Overlijdensbericht, Süvelfubriek Deever | Leave a comment

Ut vennegie de Koekoeksviever op Baark’nheuvel

Posted on 27 februari 2023

De Koekoeksvijver op het landgoed Berkenheuvel is op een aantal zwart-wit ansichtkaarten afgebeeld, Wat de redactie van ut Deevers Archief dateert de mooiste afbeelding, zie bijgaande afbeelding, uit het einde de zestiger jaren van de vorige eeuw.
Bij nadere beschouwing is aan de linker boom op de voorgrond een bordje met daarop de naam Koekoeksvijver bevestigd.
De huidige eigenaar van dit deel van het landgoed Berkenheuvel doet niet meer aan onderhoud van aan bomen gespijkerde bordjes van mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom en ook niet meer aan het plaatsen en onderhouden van zitbankjes en het onderhouden van wegen.
De bezoeker van Berkenheuvel wordt van de Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten In Het Verre ‘s-Graveland geacht bij de Koekoeksvijver vooral door te lopen, fietsen is daar nog nauwelijks mogelijk, een zitbankje is niet meer aanwezig, een wit naambordje is ook niet meer aanwezig, dus snel weg te wezen, dus op te rotten. Sterker nog: wel contributie aan de vereniging te betalen, maar vooral niet meer te komen. En nog sterker: vooral helemaal niet meer te komen, nu de Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten In Het Verre ‘s-Graveland een eigen verwend roedeltje allochtone moordzuchtige probleemwolven in de Deeverse bos heeft, dat bljjkbaar een permantent bewoond nest heeft in de buurt van het Onderduikershol. En de aanwezigheid van zo’n roedeltje allochtone moordzuchtige probleemwolven is een mooie stok om de trouwe bezoeker van de Deeverse bos definitief de bos uit te meppen.
De redactie van ut Deevers Archief heeft de kleurenfoto van het toevallig met een laagje ijs bedekte vennetje met de naam Koekoeksvijver gemaakt op 21 januari 2016.
Wie herinnert zich nog die echte koude winters in de zestiger jaren van de vorige eeuw, toen de Deeverse jeugd deze vijver gebruikte als schaats- en ijshockeybaan ?

In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven papieren Magnum Opus van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is bijgaand afgebeelde zwart-wit ansicht van het vennetje met de naam Koekoeksvijver opgenomen op bladzijde 112.

Posted in Ansichtkoate, Bosgesigte, Koekoeksviever, Landgoed Berkenheuvel, Wolf | Leave a comment

Wat over is van de braandpoal bee de Juniperusweg

Posted on 22 februari 2023

Op het landgoed Berkenheuvel werd voor het uitkijken over de bos ook gebruik gemaakt van een brandpaal. Dit was een lange houten paal die was voorzien van klimijzers en was geplaatst in een zware sokkel van veldkeien en tras. Zie de bijgevoegde foto’s.
Deze werd op 14 juni 1931 centraal opgesteld op een hoge heuvel aan de Middenlaan (elke bosweg op Berkenheuvel heeft een naam), tegenover de Juniperusweg (elke bosweg op Berkenheuvel heeft een naam).
Het was bij zegsman Albertus (Bert) Christiaan Doorman (de kleinzoon van mr. Albertus Christiaan van Daalen) niet bekend tot wanneer deze brandpaal dienst heeft gedaan.
Heb als klant van de huidige eigenaar van Berkenheuvel vooral niet de illusie de plek aan de Middenlaan (elke bosweg op Berkenheuvel heeft een naam) tegenover de Juniperusweg (elke bosweg op Berkenheuvel heeft een naam) heden ten dage zo maar te kunnen vinden. De huidige eigenaar doet niet aan bomen vastgespijkerde naambordjes, hij is systematisch bezig de oorspronkelijke boswegen (elke bosweg op Berkenheuvel heeft een naam) van mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom te doen verdwijnen of te blokkeren. Zijn de klanten van de huidige eigenaar wel welkom op Berkenheuvel ? Het heeft er alle schijn van dat dat niet het geval is.
Maar hoe moet het dan als de huidige eigenaar de inkomsten uit bosbouw in zijn verdienmodel gaat opnemen ? Dan moet bosbouwmaterieel over de boswegen kunnen rijden. Worden dan de oude boswegen (elke bosweg op Berkenheuvel heeft een naam) weer in ere hersteld ?
De vraag is wel hoe zo’n brandwacht bij de brandpaal verliep. Een dorpskracht van de vrijwillige brandweer kwam op de fiets naar de brandpaal. Was het zijn eigen fiets, was de fiets van de brandweer of had de gulle mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom uit eigen belang een fiets ter beschikking gesteld ? De dorpskracht van de vrijwillige brandweer zat wellicht op een stoeltje onder aan de paal een boek te lezen of te keuvelen met zijn vriendinnetje. Wellicht moest de brandwacht om het kwartier, om het halfuur of om het uur, afhankelijk van de droogte in de bos, in de paal klimmen voor het doen van een waarneming. De brandwacht zal daarvoor in het bezit moeten zijn geweest van een horloge. En als hij een brand waarnam, wat deed hij dan ? Bellen via de slimme telefoon was er toen nog niet bij. Een vuurpijl afschieten ? Of op de fiets gesprongen en naar de dichtsbijzijnde telefoon gesjeesd ? Was in het landhuis Berkenheuvel een telefoon geïnstalleerd ? Of moest de arme dorpskracht helemaal naar Deever racen om alarm te slaan ?
De redactie van ut Deevers Archief heeft de vier bijgaand afgebeelde kleurenfoto’s gemaakt op 21 januari 2016 onder enigszins winterse omstandigheden.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Posted in Braandwièr, Landgoed Berkenheuvel | Leave a comment

V.C.S.B.-kaamp’m an de Bosweg in 1922

Posted on 21 februari 2023

In de krant Het Vaderland (staat- en letterkundig nieuwblad) van 20 februari 1922 verscheen het navolgende bericht over het kampterrein van de op 8 december 1915 opgerichte Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond (V.C.S.B.) in de buurt van het Mastenveldje aan de Bosweg tussen Diever en Wateren.

Evenals vorige jaren zal de V.C.S.B. dezen zomer op haar kampterreinen te Diever en te Sleen in Drente jongens- en meisjeskampen houden, in totaal vijf, waarvan drie voor jongens, alle 10 dagen durende. Uitnemende instelling! H.B.S.’ers, Gymnasiasten en dat soort volkje worden zoo geleidelijk aan voorbereid om later den V.C.S.B. of C.J.B. te beschouwen als hun geestelijk huis. Vooral de zoogenaamde novietenkampen voor jongens en voor meisjes afzonderlijk, zijn van groot belang. Uit elke academiestad zijn daar studenten, die aan de nieuwelingen alle mogelijke inlichtingen verstrekken. Men verwacht van deze kampen, welke buiten het kader der gewone studentenconferenties worden gehouden, door meer sport en eenvoudiger besprekingen, veel vrucht.
En voor de studenten die deze kampen leiden heeft de omgang met de jongeren groote bekoring en groot nut. Te midden van de vele gevaren die het geestelijk en zedelijk leven bedreigen zijn deze kampen een prachtige tegenweer. Juist ook door hun vroolijkheid en sportieven geest. Voetbal, korfbal, hockey, zwemmen, hardloopen, fietsen, naast het zingen van een ernstig lied, zijn aan de orde van de dag. De jongens worden door de kampboekjes al ingelicht dat hun leiders, ook de predikanten en professoren, uitstekende sportlui zijn.
De kampboekjes ! Wat zien ze er, met hun leuke kiekjes, aantrekkelijk uit ! En wat is de uitnoodiging prettig en hartelijk !
Ouders en voogden, als ge uw kinderen een heerlijken, naar lichaam en ziel gezonden en stralenden tijd wilt gunnen, gedurende de lange vacantie, stuur ze dan naar een V.C.S.B.-kamp. Vraagt een kampboekje aan voor uw jongens of meisjes bij het secretariaat van den V.C.S.B., Nutsgebouw, Langebrug te Leiden. Maar: ge moet u haasten. Ik weet zeker dat volgend jaar de grootste wensch van uw kind voor de zomervacantie zal zijn: naar het kamp te Diever of te Sleen. En wij zelf? Als onze kinderen met opgetogen verhalen thuiskomen, zouden we, alleen voor zoo’n kamp nog eens 15 jaar willen worden!
J.J.M.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond wilde de vereniging zijn voor alle vrijzinnige universitaire studenten in Nederland. Deze bond was ontstaan uit de vrijzinnig christelijke studenten verenigingen te Utrecht, Leiden en Groningen. De bond trachtte in studentensteden waar deze nog niet bestond ook een plaatselijke vereniging op te richten.
De hier afgebeelde foto op de ansichtkaart uit 1920 toont het zogenoemde ‘professorenhuis’. In dit houten gebouwtje had de dokter een ruimte en in een ander deel van dit gebouwtje sliep de leiding van het kamp.
Na de Tweede Wereldoorlog vorderde de gemeente gedurende een aantal jaren het pand, vanwege de toen heersende woningnood en vestigde daar toen pas getrouwden in, totdat deze konden verhuizen naar een woning in de eerste naoorlogse nieuwbouw. De stapel zwerfstenen is ter plekke nog steeds aanwezig.

Posted in Ansichtkoate, Bosweg, Student’nkaamp, Verdwenen object | Leave a comment

Fotokaart van de offescheid’n skoele in Deever

Posted on 30 januari 2023

De redactie van ut Deevers Archief toont zijn trouwe bezoekers graag mooie beelden uut de gemiente Deever.
In dit bericht is een zeer zeldzame door fotograaf Sietze Mulder in Appelscha gemaakte foto en daarvan uitgegeven fotokaart van de offescheid’n skoele (griffemiède skoele) an de Heufdstroate in Deever te zien.
De redactie kan niet goed inschatten in welk jaar deze kaart is uitgegeven, wellicht aan het einde van de veertiger jaren van de vorige eeuw. Wie van de trouwe bezoekers van ut Deevers Archief kan deze schatting verbeteren ?
Op de ansichtkaart is aan de kleur van de dakpannen en de kleur van het metselwerk in de voorgevel te zien dat het derde lokaal aan de rechterkant van de school later is bijgebouwd.
De tweelokalige school is op 31 mei 1904 geopend. De heer R. Offringa te Smilde heeft het bestek en de tekeningen voor de tweelokalige school gemaakt. Aannemer Paul Mos uut Eemster heeft de tweelokalige school voor f. 5.200,- gebouwd.
Op 1 oktober 1929 is het derde lokaal in gebruik genomen. De heer Hoekstra uit Appelscha heeft het bestek en de tekeningen voor de verbouwing van de school tot een drielokalige school gemaakt. Aannemer D. Oort en schilder Geert Koster uut Deever hebben de verbouwing voor f. 8385,95 uitgevoerd.
Op het terrein van deze school staat nu een christelijke lagere school (christelijke school voor primair onderwijs) (christelijke basisschool) (basisschool met den bijbel) met de naam Roosjenschool, adres Heufstroate 23, Deever.

De redactie denkt dat de Roosjenschool nog wel een tijdje zal bestaan, maar dat het in krimpgemeente Westenveld met onder meer steeds minder kinderen en steeds meer drentenierende westerlingen onvermijdelijk is dat de openbare lagere school van Deever, de christelijke lagere school van Deever en de openbare lagere school van Wapse na lang en vergeefs verzet zullen worden samengevoegd tot één brede school, dit naar analogie van de vorming van de brede school in Dwingel.
De redactie denkt dat het op de Westeresch van Deever staande onderbouw-filiaaltje van de Meppeler scholengemeenschap Stad & Esch nog wel een tijdje zal bestaan, maar dat het in krimpgemeente Westenveld met onder meer steeds minder kinderen en steeds meer drentenierende westerlingen het onvermijdelijk is dat dit te dure en te verwende filiaaltje na lang en vergeefs verzet zal worden opgegeven en dat in het dan vrijgekomen grote gebouw de brede school van Deever zal worden ondergebracht.

Posted in Deever, Griffemiède skoele, Heufdstroate, Onderwies, Verdwenen object | Leave a comment

Wat hef Rutger Bondam in Deever eskildert ?

Posted on 11 januari 2023

De schilder Antonie de Jong maakte in het vierde kwart van de negentiende eeuw bijgaand afgebeeld schilderij met de naam ‘Portret van Rutger Bondam’. De kunstenaar Rutger Bondam is geboren op 25 januari 1817 in Amsterdam. Hij is overleden op 7 augustus 1896 in Den Haag.
Rutger Bondam trouwde op 19 november 1857 op 40-jarige leeftijd in Deever met de 27-jarige Aaltje Klaster. In de huwelijksakte is bij Rutger Bondam boekhouder als beroep vermeld. Hij is een zoon van kantonregter Pieter Christiaan Bondam en Aletta Debora Carolina van Noemer. Aaltje Klaster is geboren op 1 januari 1830 op Kalteren. Zij is een dochter van arbeider Hendrik Roelofs Klaster en Jantje Hendriks Haveman. Bij het huwelijk werd de dochter Cornelia van de ongetrouwde Aaltje Klaster gewettigd. Aaltje Klaster overleed op 23 maart 1917 in Den Haag.
In de database van het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis staat bij Rutger Bondam vermeld dat hij amateurschilder en amateurtekenaar was. Hij schilderde en tekende vooral stillevens. Hij zal rond het jaar 1857 dat hij met Aaltje Klaster trouwde in Deever hebben gewerkt en gewoond. De genoemde database vermeldt niet wat Rutger Bondam in Deever heeft geschilderd en getekend. In 1863 zijn Rutger Bondam en Aaltje Klaster verhuist naar Amersfoort.

Posted in Kuunst in de gemiente Deever | Leave a comment

Un olde foto van kiender van de skoele op Woater’n

Posted on 28 december 2022

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 44 een afbeelding van een zwart-wit foto uit 1925 van kinderen bij de lagere school op Wateren opgenomen. In de tekst bij de afgebeelde schoolfoto zijn alle kinderen genoemd. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

44 – Wateren – Openbare Lagere School – Zomer 1925
Het leek mij aardig om een foto te tonen die niet is opgenomen in de mooie gelegenheidsuitgave ‘1884-1984 – 100 jaar Openbare Lagere School Wateren’. Temeer, omdat het meisje aan de rechterkant, met de mooie strik in haar haren, mijn moeder is.
Op de foto staat alleen groep I, dat wil zeggen ongeveer de helft van de leerlingen en de drie leerkrachten uit het schooljaar 1924-1925 op het plein bij de school.
Ik hoefde bij deze foto weinig moeite te doen om achter de namen van de leerlingen en de leerkrachten te komen, want zelfs na meer dan zeventig jaar wist mijn moeder deze namen zonder te aarzelen achter elkaar op te noemen.
Op deze foto zijn te zien:
Jantje Dolsma (1), Margje de Boer (2), Geesje Benedictus (3), Gerritje Bruursema (4), Roelofje Schipper (5), Bernadetta Ackermann (6), Johanna Dekker (7), Jan Bos (8), meester Gerrit Bakker (9), Ferdinand Jacob Damhuis (10), Gerritje Ekkels (11), Hitsje van Aarsen (12), Geesje Blaauw (13), Hessel Donker (14), Martin Ackermann (15), Alie Bos (16), juffrouw Naleke Bos-Evers (17), hoofdmeester Hendrik van Delden (18), Johanna Alida Brinkmann (19), Margaretha Bernardina Halman (20), Johannes Joseph Halman (21), Antonius Hendrikus Damhuis (22), Bernardus Valentinus Halman (23), Hendrikus Hugo Damhuis (24), Roelof Blaauw (25), Rensje Donker Wdr. (26), Hielke Ekkels (27), Rensje Haanstra (28), Trijntje Haanstra (29), Rensje Donker Rdr. (30), Maria Bos (31), Hennie Bos (32), Jacob Donker (33), Harm Donker (34), Johan Ekkels (35), Jene Haanstra (36), Ignatius Willebrordus Brinkmann (37), Johannes Frederik Brinkmann (38), Piet Bos (39), Jan Bruursema (40) en Gerrit Haanstra (41).

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie is op zoek naar aanvullende gegevens van het onderwijzende personeel en de leerlingen en zal deze in dit bericht publiceren. Wie helpt de redactie bij al dat zoekwerk ??

Gegevens van de kinderen op de foto:

1. Jantje Dolsma
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

2. Margje de Boer
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

3. Geesje Benedictus
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

4. Gerritje Bruursema
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

5. Roelofje Schipper
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

6. Bernadetta Ackermann
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

7. Johanna Dekker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

8. Jan Bos
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

9. Meester Gerrit Bakker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

10. Ferdinand Jakob Damhuis
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

11. Gerritje Ekkels
Zij is geboren op 15 februari 1917 op Zorgvliet. Zij is overleden op 22 december 1993. Zij ligt begraven op de kaarkhof an de Verwersweg op Zorgvliet. Zij was getrouwd met Jan Zwiers. Jan Zwiers is geboren op 7 april 1915. Hij is overleden op 20 maart 2004. Hij ligt begraven op de kaarkhof an de Verwersweg op Zorgvliet.

12. Hitsje van Aarsen
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

13. Geesje Blaauw
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

14. Hessel Donker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

15. Martin Ackermann
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

16. Alie Bos
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

17. Juffrouw Naleke Bos-Evers
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

18. Hoofdmeester Hendrik van Delden
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

19. Johanna (Jo) Alida Brinkmann
Zij is geboren op maandag 29 juli 1918 op Zorgvliet. Zij is overleden op zondag 21 december 1997 op 79-jarige leeftijd in Veldhoven. Zij is een dochter van Valentinus Brinkmann en Riemkje Kingma. Zij trouwde op donderdag 21 mei 1953 op 34-jarige leeftijd met de 32-jarige Christianus (Chris) Antonius Gilsing. Hij is een zoon van Petrus Leonardus Gilsing en Maria Gerarda Walraven. Christianus is geboren op vrijdag 11 maart 1921 in Eindhoven. Hij is overleden op dinsdag 2 mei 1989 op 68-jarige leeftijd in Waalre. Van Johanna en Christianus zijn vijf kinderen bekend.

20. Margaretha Bernardina Halman
Zij is geboren op 9 juni 1918 op Zorgvliet. Zij is overleden op 24 december 2008 in Eindhoven. Zij is een dochter van Johannes Halman (geboren op 23 oktober 1881 in Weststellingwerf, overleden op 2 februari 1966 in Eindhoven) en Maria Margaretha Brinkmann (geboren op 7 juni 1886 op Woater’n, overleden op 31 mei 1959 in Eindhoven).

21. Johannes Joseph Halman
Hij is geboren op 24 januari 1915 op Zorgvliet. Hij is overleden op 4 april 1984 in Eindhoven. Hij is een zoon van Johannes Halman (geboren op 23 oktober 1881 in Weststellingwerf, overleden op 2 februari 1966 in Eindhoven) en Maria Margaretha Brinkmann (geboren op 7 juni 1886 op Woater’n, overleden op 31 mei 1959 in Eindhoven).

22. Antonius Hendrikus Damhuis
Hij is geboren op 21 mei 1914 op Zorgvliet. Hij is overleden op 13 oktober 1992 in Doetinchem. Hij is een zoon van rijksveldwachter Hendrikus Damhuis en Oeke van der Weide. Hij trouwde op 10 juli 1938 in Oranjewoud met Catharina Susanna Draaisma.

23. Bernardus Valentinus Halman
Hij is geboren op 26 september 1916 op Zorgvliet. Hij is overleden op 16 mei 1999 in Eindhoven. Hij is een zoon van Johannes Halman (geboren op 23 oktober 1881 in Weststellingwerf, overleden op 2 februari 1966 in Eindhoven) en Maria Margaretha Brinkmann (geboren op 7 juni 1886 op Woater’n, overleden op 31 mei 1959 in Eindhoven).

24. Hendrikus Hugo Damhuis
Hij is geboren op 17 februari 1918 op Zorgvliet. Hij is getrouwd met Gertrud Widhager.
Nog verder te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

25. Roelof Blaauw
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

26. Rensje Donker Wdr.
Zij is geboren op 13 maart 1917 in Donkerbroek. Zij was een dochter van Wietze Donker en Sara Pool. Zij is overleden op 31 december 1998 in Den Burg op Texel. Zij is begraven in Den Burg. Zij is op 21 september 1934 op zeventienjarige leeftijd getrouwd met Wybren Pranger.

27. Hielke Ekkels
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

28. Rensje Haanstra
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

29. Trijntje Haanstra
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

30. Rensje Donker Rdr.
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

31. Maria Bos
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

32. Hennie Bos|
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

33. Jacob Donker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

34. Harm Donker
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

35. Johan Ekkels
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

36. Jeene Haanstra
Hij is geboren op 24 juli 1913 in Doldersum. Hij is een zoon van Hendrik Haanstra (geboren op 2 april 1886 in de gemeente Ooststellingwef, overleden op 25 november 1958) en Annigje Oosterga (geboren op 1 december 1885 in de gemeente Diever, overleden op 9 oktober 1975). Hij is overleden op 18 september 1990. Hij trouwde met Jacoba Kerssies (geboren op 25 december 1914, overleden op 8 mei 1995). Jeene Haanstra en Jacoba Kerssies zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

37. Ignatius Willebrordus Brinkmann
Hij is geboren op 27 juli 1914 op Zorgvliet. Hij is overleden op 20 augustus …. te Eindhoven.

38. Johannes Frederik Brinkmann
Hij is geboren op woensdag 10 mei 1916 op Zorgvliet. Hij is een zoon van Valentinus Brinkmann (geboren op 17 april 1882 op Zorgvlied, overleden op 14 juni 1961 in Aalst) en Riemkje (Regina) Yntes Kingma (geboren op 18 november 1888 in Wirdum, overleden op 22 september 1964 in Aalst). Hij is overleden op woensdag 16 januari 1985 op 68-jarige leeftijd.
Johannes trouwde met Hendrika Wilhelmina Gerrits. Zij is geboren op zondag 10 juli 1921 in Nijmegen en is overleden op donderdag 23 maart 2006 in Velden op 84-jarige leeftijd. is.

40. Jan Bruursema
Nog te onderzoeken. Wie kan gegevens aanleveren ?

41. Gerrit Haanstra
Hij is op 8 januari 1915 geboren in Doldersum (gemeente Vledder). Hij is een zoon van Jan Uilkes Haanstra (geboren op 2 april 1886 in Appelscha in de gemeente Ooststellingwerf, overleden op 25 november 1958 op Woater’n) en Jantje Donker (geboren op 1 december 1885 in de gemeente Diever, overleden op 9 oktober 1975). Hij is overleden op 7 september 1990. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Hij trouwde met Jantje Kerssies.

Posted in De aandere kaante van de Deeverse bos, Diever, ie bint 't wel ..., Woater’n, Woaterse skoele | Leave a comment

Ut Student’npad in de Deeverse bos

Posted on 17 december 2022

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 11 augustus 1936 verscheen het volgende bericht over de tweede fase van de aanleg van een zandweg door studenten op de grens van de bossen van de Nederlandse staat en de bossen van de N.V. Maatschappij Het Landgoed Berkenheuvel.

De studenten werken weer
Evenals het vorige jaar zijn ook nu weer een aantal studenten, dames en heeren, in het werkkamp van de staatsgronden bij het zogenaamde Hoekenbrink in de nabijheid van ons dorp, bezig met den aanleg van een weg. ’s Morgens al vroeg trekken de heeren – den nacht brengen zij door in de hoeve Uilenhorst, ook eigendom van den Staat – er op uit om hun dagtaak te vervullen, terwijl de dames zorgen voor de inwendige versterking en belast zijn met het eten koken, hetgeen op het wordt bezorgd.
Voorwerkers van het Staatsboschbeheer zetten den aan te leggen weg uit en geven verdere aanwijzingen. Het gedeelte, dat thans onder handen wordt genomen, is vooral voor studenten geen gemakkelijk werk. De weg leidt ter plaatse door een moerassig gedeelte van het veld en moet aldaar over een lengte van plusminus 100 meter met 1 tot 1.25 meter worden opgehoogd. Het benoodigde zand wordt met kipkarren aangevoerd. We gelooven stellig dat dit werk den heeren studenten niet mee zal vallen. Ook toen we hun gereedschap zagen, werden we zeer in onze meening gesterkt. De schoppen waren zoo dik als ploegijzers en het zou voor iemand, die iederen dag grondwerk verricht, bijna onmogelijk zijn om daarmee den grond, die met zogenaamde worg en bente is doorgroeid, te verwerken. Het wil ons dan ook voorkomen, dat de studenten, die van ’s morgens 5 uur tot ’s middags 2 uur bezig zijn, hun ledematen na afloop wel kunnen voelen. Stellig zal dit de ontwikkeling der spieren ten goede komen. De lijn, welke voor den aan te leggen weg wordt gevolgd, loopt over de grens tussen de Staatsgronden en de gronden van de N.V. ‘Mij. Het Landgoed Berkenheuvel’, alsmede van enkele particuliere aangelanden. Evenwel kan worden geconstateerd, dat de studenten, waarvan nu de tweede ploeg werkzaam is, nuttig werk verrichten.
De aanleg van zoo’n weg is niet alleen noodzakelijk voor de verdere exploitatie van de aangrenzende gronden, ook zal hij zeer zeker het natuurschoon bevorderen, daar de weg, evenals het gedeelte dat vorig jaar is klaargekomen, zal worden beplant.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De in de tekst voorkomende Deeverse woorden worg en bente betekenen respectievelijk wilgenopslag en pijpenstrootje.
De door de studenten aangelegde weg heeft later de naam Studentenweg gekregen. Op de wandelkaart van het Landgoed Berkenheuvel uit 1936 heeft de weg de naam Studentenpad. De redactie heeft het vermoeden dat mr. Albertus Christiaan van Daalen de bedenker van deze naam is.
Pas in 1961 is de weg met de naam Studentenweg (met rijwielpad) in een topografische kaart ingetekend; zie het bijgevoegde detail van die kaart.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van het lezen van oude kranteberichten op papier is, kan het hier weergegeven bericht ook lezen op de bladzijden 35 en 36 van het nummer 22/4 (december 2022) van het papieren blad Opraekelen, dat is samengesteld door de fine fleur van vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever, zeg maar de nostalgieclub uut Deever. Maar ja, daarvoor moet je dat papieren blad wel in handen hebben. De redactie merkt op dat bij het bericht in de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 11 augustus 1936 geen foto’s stonden.

Posted in de Deeverse bos, Landhuis Berkenheuvel, Staatsbosbeheer, Student’nkaamp | Leave a comment

Mit de auto op vukaansie in Deever in de oorlog

Posted on 16 november 2022

De redactie van ut Deevers Archief is een groot liefhebber van oude ansichtkaarten uut de gemiente Deever die aan de achterkant of voorkant helemaal zijn beschreven. En zeker als zo een oude ansichtkaart is verstuurd in de Tweede Wereldoorlog. Bijgaand afgebeelde voorkant en achterkant van een zwart-wit ansichtkaart met als titel ‘Uitzichttoren in de bosschen bij Diever’ is voorzien van staccato tekst en op donderdagmorgen 20 augustus 1942 vanuit het postkantoor an de Deeverbrogge verstuurd naar mevrouw J. M. Ploegsma in het Christelijk Sanatorium in Zeist in de provincie Utrecht.

De tekst op de achterkant van de fraaie zwart-wit ansichtkaart luidt als volgt.
Donderdagmorgen.
Lieve Moeder.
Dank voor je brief van Dinsdag. Hoe bevalt ’t je op kamer 16 ? En wie was ’t bezoek Woensdag ? Ik denk Mevrouw den Houter. Lastig dat Meneer Keller nog niet is geweest. Heb je nog veel last bij ’t lopen ? Fijn dat Mien 2 x kwam.
Wij gaan hier Zaterdagmorgen weg en zijn Zondagavond thuis. We rijden door Friesland. Dinsdag om 3 uur ben ik bij je. Wij hadden 3 dagen prachtig weer, maar gisteren onweer. Jammer dat de koek bijna op is.
Dag Moeder. Tot ziens dus.
Veel liefs van je Toos en Pien.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Op de ansichtkaart is de uitkijktoren op het Kijkduin op Berkenheuvel te zien. De redactie heeft al eerder over deze houten uitkijktoren bericht. Zie het bericht Uitkijktoren op Kijkduin gezien vanuit het oosten.
De twee dochters Toos en Pien Ploegsma hadden zo te lezen de beschikking over een automobiel en flink wat benzine en konden het zich blijkbaar veroorloven in de Tweede Wereldoorlog gewoon op vakantie naar Drente en Friesland te gaan. Het leven ging in de Tweede Wereldoorlog voor sommige mensen gewoon zijn gang. En daar hoorde blijkbaar ook vakantiekoek bij. Maar de overlevingskoek raakte door de oorlogsjaren heen voor heel veel mensen helemaal op.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die tevens een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier afgebeelde ansichtkaart van de uutkiektoor’n in de bosschen bee Deever ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 32 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, dat is samengesteld door vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.

Posted in Ansichtkoate, Braandtoor’n, Landgoed Berkenheuvel, Tweede Wereldoorlog, Uutkiektoor’n, Verdwenen object | Leave a comment

See daacht’n dat ut un jeugdgevangenis was

Posted on 3 oktober 2022

De heer Chris de Werd reageerde op 24 september 2022 op het bericht Un paèr joar eleene he’k un bookie eskree’m. In dat bericht worden enige leiders en onderwijzers uit de periode 1965-1966 vermeld: Juf Kievits, Juf Klomp, Robert Mulder, Sjoerd Schokker, Gerard Blikman en Han Besseling.

Buitengewoon interessant !
Ik bracht in 1958-1959 een jaar door in de Eikenhorst. Ik herken echter geen van de namen, die in het bericht worden genoemd. Kennelijk wisselde het personeel vaak, wat begrijpelijk is, want velen waren daar tewerkgesteld om een of andere reden, bijvoorbeeld dienstweigering.
Hoewel ik het -achteraf bezien- heerlijk heb gehad in het kamp, had ik destijds toch het gevoel naar Siberië verbannen te zijn. Ik woonde in Brabant. Ik liep dan ook twee keer weg. De tweede keer had ik de twijfelachtige eer het eerste jongetje te zijn dat het lukte om liftend thuis te komen.
Mijn verblijf in de Eikenhorst ben ik gaan verzwijgen, nadat de ouders van vriendjes mij de omgang met hun kinderen verboden, omdat ze hadden gehoord dat ik daar ‘gezeten’ had. Ze dachten dat het een jeugdgevangenis was.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De heer Chris de Werd geeft terecht aan dat het in het jongenskamp De Eikenhorst een komen en gaan was van leiders en onderwijzers. De leiders en onderwijzers uit de periode 1958-1959 waren in 1965-1966 waarschijnlijk al vervangen.

Afbeelding 1
Jongensbarakken in kamp De Eikenhorst an de Gowe.

Afbeelding 2
De hier afgebeelde in juli 1955 uitgegeven ansichtkaart is in 1957 verstuurd door L. van Steen, kamp Eikenhorst, Geeuwenbrug, post Dieverbrug.

Posted in de Gowe, Jongenskamp de Eikenhorst | Leave a comment

Olde plaèties uut de gemiente Deever

Posted on 19 september 2022

Golff Supermarkt an de Heufdstroate in Deever heeft in september 2007 de papieren publicatie Voormalige Gemeente Diever in oude ansichtkaarten uitgegeven. De harde kern van vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever, heeft de inhoud van deze publicatie in de vorm van 60 afbeeldingen van ansichtkaarten en foto’s met bijschriften samengesteld. Daarvoor driewerf hulde: hulde, hulde, hulde.
De redactie van ut Deevers Archief wijst de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief op het feit dat nog niet alle afbeeldingen in de publicatie Voormalige Gemeente Diever in oude ansichtkaarten zijn gekoppeld aan de betreffende afbeeldingen in ut Deevers Archief. De redactie zal die ontbrekenden koppelingen de komende tijd met geschwinde spoed en in gestrekte draf aanbrengen.

Bladzijde 5 – Ansichtkoate van café Brinkzicht, omstreeks 1910
Op de zwart-wit ansichtkaart zijn bij het café van Jan Barelds enige mensen te zien, waaronder leden van de familie Jan Barelds. Twee jongens zitten op de stang van hun fiets. Naast het café is de toen al beeldbepalende kastanjeboom te zien.
In ut Deevers Archief is in verschillende berichten aandacht besteed aan dit cafeé en zijn opvolger. In ut Deevers Archief is een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart aanwezig.

Bladzijde 6 – Foto van ut skultehuus an de brink van Deever, omstreeks 1935
Op de foto is het oude schultehuis van vóór de ‘restauratie’ in de periode 1935-1937 te zien.
In ut Deevers Archief is in het bericht Ut schultehuus is neet beholl’n moar vurropt een afbeelding van deze foto opgenomen.

Bladzijde 7 – Ansichtkoate van dree huus’n an de Dwarsdrift in Deever, omstreeks 1950
In ut Deevers Archief is een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart aanwezig. Deze ansichtkaart is in maart 1970 uitgegeven door Boekhandel Roelof (Roef) van Goor an de Kruusstroate in Deever. Op de afgebeelde zwart-wit ansichtkaart zijn drie boerderijtjes (keuterijtjes) aan de Dwarsdrift in Deever te zien. In de vijftiger/zestiger jaren van de vorige eeuw woonde in het voorste boerderijtje de familie (Jeene ?) Haanstra, woonde in het middelste boerderijtje de familie Wolter Oost en woonde in het achterste boerderijtje de familie Roelof (Roef) van Nijen. Groepen personen konden toen in de zomer kamperen in de boerderij van de familie Haanstra.

Bladzijde 8 – Ansichtkoate van de student’nkaamp bee ut Mast’nveltie, omstreeks 1943
Op de zwart-wit ansichtkaart met kartelrand zijn enige slaaptenten in het studentenkamp bij het Mastenveldje aan de Bosweg te zien. In ut Deevers Archief is in verschillende berichten aandacht besteed aan dit christelijke studentenkamp, lees bijvoorbeeld het bericht Sloaptent’n in de student’nkaamp bee ut Mast’nveltie.

Bladzijde 9 – Ansichtkoate van hüsies veur oll’nvandaèg’n in de Weier in Deev er, omstreeks 1969
De op bladzijde 9 afgebeelde zwart-wit ansichtkaart van de Weier an de Heufdstroate in Deever was nota bene te koop bij N.V. Recreatie Centrum Ellert en Brammert an de Deeverbrogge. De ansichtkaart is in december 1969 uitgegeven door JosPé in Arnhem. In ut Deevers Archief is in een bericht aandacht besteed aan deze ansichtkaart van de Weier, lees het bericht De ièste huussies veur oll’n van daèg’n in Deever.

Bladzijde 10 – Foto van melkboer Dirk van Leeuwen an de Heufdstroate in Deever, omstreeks 1953/1954 Van melkventer Dirk van Leeuwen is tijdens zijn werk als melkventer wel een prachtige foto gemaakt en bewaard gebleven. De redactie vindt het wel jammer dat op deze foto niet de hele melkkar én het trekpaard zijn te zien. De foto is in de Heufdstroate van Deever in de buurt van het huis van de dokter en de burgemeester gemaakt. Op de achtergrond is rijpende rogge op een bouwakker op de Westeresch te zien. De bouwakker reikte tot an de Heufdstroate.
In ut Deevers Archief is in een bericht aandacht besteed aan deze foto van melkboer Dirk van Leeuwen, lees het bericht De melkventer mit de melkkarre in de Heufdstroate.

Bladzijde 11 – Foto van ut pièd en de pietereuliewaèg’n van de Garries Jong’n, omstreeks 1955/1960
De foto is gemaakt bij het boerderijtje van Jan Krol an de Heufdstroate in Deever. De gebroeders Jantinus en Willem Gerrits verkochten petroleum van het merk Esso. De redactie van ut Deevers Archief beschikt helaas nog niet over een scherpe scan van deze foto.

Bladzijde 12 – Ansichtkoate van swömbad Deeversaand an de Bosweg in Deever, omstreeks 1945/1950
Van het zwembad Dieverzand an de Bosweg in Deever zijn in de loop van de jaren van het bestaan van dit zwembad in de open lucht veel mooie zwart-wit ansichtkaarten uitgegeven. Deze zwart-wit ansichtkaart van zwembad Dieverzand is tussen 1945 en 1950 uitgegeven. In ut Deevers Archief is aandacht besteed aan deze ansichtkaart, lees het bericht Mooie olde ansichtkoate van swömbad Deeversaand.

Bladzijde 13 – Ansichtkoate van de griffemiède kaarke an de Kruusstroate in Deever, omstreeks juli 1960
De redactie verwijst voor een beschrijving van wat te zien is op deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht Ansichtkoate van de Kruusstroate in juli 1960.

Bladzijde 14 – Ansichtkoate van de student’nkaamp aan de Bosweg, omstreeks 1950
De redactie verwijst voor een beschrijving van wat te zien is op deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht De veer swaarfstien’n in de Stundent’nkaamp.

Bladzijde 15 – Ansichtkoate van de Iemenhof en de Brinkstroate, omstreeks 1959
De redactie verwijst voor een beschrijving van wat te zien is op deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht Harmanna Cornelia Coster woonde in de Iemenhof.

Bladzijde 16 – Ansichtkoate van ut begun van ut Meul’nende, omstreeks 1955
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 17 – Detail van un logtfoto van ut Brinkie en de Heufdstroate, omstreeks 1944
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit luchtfoto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 18 – Ansichtkoate van de süvelfubriek an ut Meul’nende in Deever, omstreeks 1952
Op de fabriek staat: Coöp. Zuivelfabriek en Korenmalerij Diever. Boven de naam van de fabriek zijn de ramen met luiken van de kaasopslag te zien. Voor de fabriek staat bij de boterafdeling een melkwagen met melkbussen. De foto is genomen in de richting van het Moleneinde. Aan de rechterkant van de weg staat een telefoonpaal. Tot wanneer waren in Deever de telefoonverbindingen bovengronds ?
De redactie van ut Deevers Archief heeft in diverse berichten aandacht besteed aan de zuivelfabriek aan het Moleneinde in Deever. De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief klikke aan de rechterkant van het scherm op het onderwerp süvelfubriek voor meer gegevens.

Bladzijde 19 – Ansichtkoate van de Bosweg en de Noorderesch bee Deever, omstreeks 1952
De maker van de foto voor deze zwart-wit ansichtkaart stond op het platform van de gemeentelijke uitkijktoren aan de Bosweg tegenover het pension-theehuis Berkenheuvel van Cornelis (Knelus) Vierhoven.
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor meer gegevens naar bijvoorbeeld het bericht Op de boortoor’n an de Bosweg hai’j un mooi uutsicht.

Bladzijde 20 – Ansichtkoate van de legere skoele an de Tusschendarp in Deever, omstreeks 1950
De bouw van de lagere school an de Tusschendarp in Deever is in 1942 begonnen. Wouterus Albertus Meiboom, de oudste zoon van burgemeester Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd), was op 4 juni 1942 de legger van de zo genoemde eerste steen. Op de afgebeelde zwart-wit foto van de zesklassige lagere school an de Tusschendarp in Deever op een ansichtkaart uit 1950 zijn drie van de vier klaslokalen te zien. Vier klaslokalen moet hebben betekend dat twee klassen gecombineerd zaten met een andere klas. Zaten de eerste en de tweede klas gecombineerd en zaten de derde en de vierde klas gecombineerd ? De straat met de naam Tusschendarp bevindt zich aan de linkerkant van het lokaal van de eerste klas.

Bladzijde 21 – Fotokoate van de pasterie van de hervormde kaarke an de brink van Deeve r, omstreeks 1939
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze fotokaart naar het bericht Ien kièr in de weke wödde de bièr eslaagt. De laatste bewoners van deze pastorie waren predikant Cas Smit en zijn gezin. Zie de lijst met predikanten in de webstee van de Hervormde Gemeente Diever.

Bladzijde 22 – Ansichtkoate van ut hüsie van Aubut Keizer op ut Kastiel in Deever, omstreeks 1970
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht Ut keutereegie van Aubut Keizer veur op ut Kastiel.

Bladzijde 23 – Foto van ut bedrief van de familie Slagter an de Kruusstroate, omstreeks ….
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 24 – Ansichtkoate van de neebouw an de Veentiesweg in Deever, omstreeks 1952
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht De Veentiesweg is vlak noa de oorlog anelegt. De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief klikke op het onderwerp Veentiesweg voor meer berichten over de Veentiesweg.

Bladzijde 25 – Ansichtkoate van de Bosweg en ut maarktturrein, omstreeks 1929
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze sepiakleurige ansichtkaart naar het bericht Maarktturrein an ut begun van de Bosweg in 1929.

Bladzijde 26 – Foto van de hervormde kaarke an de brink van Deever, omstreeks 1935
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij het reilen en zeilen in deze voormalige rooms katholieke kerk naar het bericht Elk joar un vette kiepe uut elk huus in Vledder.

Bladzijde 27 – Ansichtkoate van de oll’nvandaèg’nhuusies in de Weier, omstreeks 1965
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart met enige uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 28 – Ansichtkoate van ut hunnebedde an de Grönnegerweg bee Deever, omstreeks 1950
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht Disse ansichtkoate van de Dikke Stien’n is un topstuk.

Bladzijde 29 – Foto van ut neeje gemientehuus an de brink van Deever, omstreeks 1960
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 30 – Foto van huus’n, boerdereej’n, de kaarke en de toor’n, omstreeks 1950
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit foto naar het bericht Disse stee wöd ok wè ut Bultie enuumd ?.

Bladzijde 31 – Foto van de Heufdstroate bee de griffemiède skoele, omstreeks 1960
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 32 – Foto van de fumilie Kloeze bee de smedereeje an de Heufdstroate in Deever, omstreeks 1930
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 33 – Ansichtkoate van de Kruusstraote in Deever, omstreeks 1955
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht Ansichtkoate van de Kruusstroate in Deever in 1953.

Bladzijde 34 – Ansichtkoate van de beltmeule en de süvelfubriek aan ut Meul’nende, omstreeks 1903
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht Ik hep oarig wat last van mien voot’n.

Bladzijde 35 – Ansichtkoate van de legere skoele an de Heufdstroate in Deever, omstreeks 1920
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht Ut bouw’n van un legere skoele in Deever.

Bladzijde 36 – Foto van huus’n in de Peperstroate in Deever, omstreeks …
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 37 – Ansichtkoate van twee hüsies op de baarg op ut Kastiel in Deever, omstreeks 1960
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht Twee hüsies op de Baarg op ut Kastiel in Deever.

Bladzijde 38 – Ansichtkoate van café-losement Benthem an de Deeverbrogge, omstreeks 1910
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht De snikke bee café-losement Sjoert Benthem.

Bladzijde 39 – Ansichtkoate van de Deeverse sluus, omstreeks 1905
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 40 – Ansichtkoate van un holt’n dekskiptjalkie bee de Deeverse sluus, omstreeks 1910
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht Un holt’n dekskiptjalkie bee de Deeverse sluus.

Bladzijde 41 – Foto van de kalkoom’s an de Deeverbrogge, omstreeks 1959
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 42 – Ansichtkoate van de wolspinnereeje an de Deeverbrogge, omstreeks 1910
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht Villa Villa Laanzicht steet now an de Deeverbrogge.

Bladzijde 43 – Ansichtkoate van de brogwaagterswoning en hotel Blok, omstreeks 1935
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 44 – Ansichtkoate van de löswal bee café-losement Sjoert Benthem, omstreeks 1905
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht Wee goat mit de snikke hen de maarkt in Möppel.

Bladzijde 45 – Ansichtkoate van de boerdereeje van de familie Hendrik Hilberts, omstreeks 1906
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht Un olde saksiese boerdereeje an de weg in Ten Darp.

Bladzijde 46 – Ansichtkoate van twee boerdereej’n an de Ten Darperweg, omstreeks 1907
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht Twee fietsers en twee maègies in Veldhuus’n.

Bladzijde 47 – Ansichtkoate van offecier’n op ut pièd bee café weduwe van Zomeren, omstreeks 1907/1908
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 48 – Ansichtkoate van soldoat’n in de kaamp op de Oeren, ±1906
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht En ok nog ee’m wat pièd’n en veer kenonn’n.

Bladzijde 49 – Foto van de Wapser skoele, omstreeks 1920
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit foto naar het bericht De Wapser skoele mit ut huus van de boo’mmeister.

Bladzijde 50 – Foto van de boerdereeje van Klaas Hofstee in Oll’ndeever, omstreeks 1955
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 51 – Ansichtkoate van ut pension van Gijs van de Broek en Griet de Leeuw, omstreeks 1960
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart onder meer naar het bericht Ut pension van Gijs van de Broek en Griet de Leeuw.

Bladzijde 52 – Foto van meule De Vlijt sunder stelling, omstreeks 1950
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 53 – Ansichtkoate van ut café Jonkers an de Gowe, omstreeks 1966
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 54 – Ansichtkoate van de barak mit de eetsaèle van kaamp De Eikenhorst, omstreeks 1965
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht Eetsaèle in un holt’n barak in kaamp De Eikenhorst.

Bladzijde 55 – Ansichtkoate van de ièste kattelieke kaarke op Zorgvliet, omstreeks 1910
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht Johannes Franciscus was gien schout-bij-nacht.

Bladzijde 56 – Ansichtkoate van huus’n an de Dorpsstroate op Zorgvliet, omstreeks 1920
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze sepia-kleurige ansichtkaart naar het bericht Wat wee’j nog van vrogger op Zorgvliet.

Bladzijde 57 – Ansichtkoate van villa Villa Nova op Zorgvliet, omstreeks 1960
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 58 – Ansichtkoate van ut paand van de fumilie Jan van Opzeeland, omstreeks 1955
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze zwart-wit ansichtkaart naar het bericht Un rooms katteliek centrum veur kiender op Zorgvliet.

Bladzijde 59 – Foto van huus’n an de Wapserveense weg in Wittelte, omstreeks 1955|
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 60 – Foto van de Witteler skoele mit juffrouw van der Horst, omstreeks 1967
De redactie van ut Deevers Archief verwijst voor enige tekst en uitleg bij deze kleurenfoto naar het bericht Juffrouw Ter Horst steet bee de Witteler skoele.

Bladzijde 61 – Foto van de Wittelerbrogge, omstreeks 1935/1940
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 62 – Foto van de Woaterseweg mit de boerdereeje van de fumilie Benthem, omstreeks 1960
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 63 – Ansichtkoate van kiender bee de skoele op Woater’n, omstreeks 1910/1915
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit ansichtkaart met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Bladzijde 64 – LFN-logtfoto van De Uilenhorst in de Olde Willem, omstreeks 1953
De redactie van ut Deevers Archief moet nog een afbeelding van deze zwart-wit foto met enige tekst en uitleg toevoegen aan ut Deevers Archief.

Posted in Publicatie | Leave a comment

See hept de saandweg deur ut Grünedal vurneelt

Posted on 17 september 2022

De redactie van ut Deevers Archief laat graag mooie beelden van ut olde Deever zien. Een van de meest fotogenieke plaatsen in de gemiente Deever is de slingerende zandweg door het Groenendal, gezien vanaf de Bosweg.
De eerste foto (afbeelding 1) van het Groenendal is gemaakt in 1934 en is gepubliceerd in het tijdschrift ‘het Noorden in Woord en Beeld’. Nog net links naast de bosrand is het keuterijtje van de familie Jan Booiman te zien.
De Deeverse dorpsfiguur en dorpsfotograaf Harm (Haarm) Hessels (geboren op 8 oktober 1927 te Diever, overleden op 21 maart 1995 te Diever) maakte de tweede foto (afbeelding 2) van het Groenendal in de strenge winter van 1967-1968.
Wijlen mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom, de grondlegger van het landgoed Berkenheuvel, wist al direct bij zijn aankomst in Deever in 1891 dat de veldnaam van de akkers aan de rechterkant van de foto’s Groenendal was.
Toch gaven de almachtige ambtenaren van de voorkant van het onstuitbare gelijk – niet gehinderd door enige historische kennis van de gemiente Deever – de weg door het Groenendal volkomen onterecht de naam Heezenesch.
In de zestiger (?) of zeventiger jaren (?) van de vorige eeuw werd het uitzonderlijk fraaie karakter van het Groenendal vernield en door burgemeester Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd) en consorten opgeofferd aan Het Wereldberoemde Amateuristische Openluchtspel In Het Openluchttheater: de eeuwenoude bochtige saandweg werd helaas omgefrommeld tot een rechte asfaltweg. En weer was het burgemeester Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd) en consorten gelukt een fraai stuk Deevers erfgoed de nek om te draaien.

Afbeelding 1

Afbeelding 2
Abracadabra-1493

Posted in Bosweg, Grünedal, Saandweg, Topstuk, Veldnème | Leave a comment

Jan Hessels vön un stien’n haèmer in de Hett’nkaamp

Posted on 3 september 2022

Dorpsfiguur, boer en anekkedotevuteller Jan Hessels vond omstreeks 1980 een meer dan 4000 jaar oude stenen hamer in een bouwakker in de Hertenkamp tijdens ut eap’l rooi’n mit de mesiene. Hij verkocht deze hamer op 3 maart 1988 aan de Prae- en Protohistorische Afdeling van het Provinciaal Museum van Drente in Assen. De hamer wordt tegenwoordig bewaard in het Noordelijk Archeologisch Depot in Nuis.
Jan Hessels beschreef de positie van de vindplaats van de hamer: ± 75 meter ten zuiden van de Tillegröppe, ± 200 meter ten oosten van de Middenlaan en ± 1400 meter ten zuiden van Woater’n. Dat is in de Hertenkamp. De redactie heeft de vindplaats bij benadering weergegeven op de topografische kaart uit omstreeks 1980 met een zwarte pijl in afbeelding 1..
Het gevonden object heeft in het Noordelijk Archeologisch Depot in Nuis het volgende inventarisnummer: 1988-III.1
Het object is als volgt beschreven: Steen: hamer (type Emmen) van groen/zwart wit gespikkeld gesteente (ophioliet). In dikte toelopend naar de top. Vrij zwaar verweerd, waardoor een echte snede zelfs ontbreekt. De breedte loopt op tot de achterzijde van het steelgat en vermindert daar met een knik naar de afgeplatte top. De snede ligt symmetrisch ten opzichte van het lichaam. Het steelgat is licht conisch. Met name op één smalle en één brede zijde zijn nog slijpvlakjes aanwezig. Halverwege tussen de snede en het steelgat loopt door de hamer een witte ader. Afmetingen: gr. l.= 12,3 cm; gr. br.= 5,0 cm; gr. d.= 3,8 cm; diameter steelgat: 1,9 cm en 2,1 cm. Periode: Neolithicum laat: 2850 – 2000 voor Christus. Zie afbeelding 2.
Nu kan je beschrijven wat je wilt, maar een foto kan meer zeggen dan 1000 woorden. Daarom heeft de redactie van ut Deevers Archief het Noordelijk Archeologisch Depot in Nuis ten zeerste uitgenodigd een digitale foto (jpg-bestand) van de hamer ter beschikking te stellen voor opname bij dit bericht. De redactie kan niet wachten deze foto aan dit bericht toe te voegen.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Posted in Oudheidkunde | Leave a comment

Cent’n griep’m bee ut olde gemientehuus

Posted on 31 augustus 2022

In de landelijke krant Het Parool verscheen op 6 mei 1954 het volgende bericht over het huwelijk van twee broers en twee zusters op dezelfde dag in het oude gemeentehuis aan de brink van Deever. Gelukkig strooiden de vier bruidegoms op 5 mei 1954 nog wel met centen naar de verzamelde jeugd bij het oude gemeentehuis. In de zestiger jaren van de vorige eeuw is de traditie van ut cent’n strooi’n en ut cent’n griep’m helaas verloren gegaan.

De centen rolden
Burgemeester J.C. Meiboom te Diever voltrok gisteren vier huwelijken, waarbij twee broers en twee zusters uit hetzelfde gezin. H.L. Pot trouwde Harm Hessels, Henderika Hessels koos Albert J. Reiber, Grietje Hessels huwde Albert de Weerd en Jacobus Hessels verbond zijn leven aan Henderika Mos. Naar oud Drents gebruik strooiden de bruidegoms centen bij het verlaten van het gemeentehuis.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Het echtpaar Harm Hessels en Johanna Louissen kregen drie zonen, Hermannus (Mans), Harm en Jacobus (Kobus) en drie dochters Jantje, Henderika en Grietje. De familie woonde op een boerderij an ut Pot’sweggie, adres Wittelte 113, tegenwoordig Meester Broer 3 in Wittelte. In ut Deevers Archief is een op 11 februari 1933 door schooljuffrouw Christina Johanna Augusta ter Horst gemaakte foto van deze boerderij opgenomen. Deze boerderij brandde in december 1934 af. In de buurt van de verbrande boerderij is een nieuwe boerderij gebouwd.
Klaas de Boer besteed in zijn bijzonder waardevolle publicatie Wittelte – Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden uiteraard ook aandacht aan het echtpaar Hessels, hun kinderen en hun boerderij. Op bladzijde 18 van zijn publicatie is een foto van de vier bruidsparen voor het oude gemeentehuis an de brink van Deever te zien.
– Het bruidspaar Albert Jan Reiber en Henderika Hessels
Henderika Hessels is geboren op 24 april 1919 in Wittelte. Zij trouwde op 35-jarige leeftijd op 5 mei 1954 in Deever met Albert Jan Reiber. Zij is overleden op 26 januari 2002 op 82-jarige leeftijd in Dwingel. Zij is ten ruste gelegd op de kaarkhof in Dwingel.
Albert Jan Reiber is geboren 17 april 1921 in Dwingel. Hij is overleden op 30 juli 1987 op 66-jarige leeftijd in Dwingel. Hij is ten ruste gelegd op de kaarkhof in Dwingel.
Albert Jan Reiber en Henderika Hessels hadden een fietsenzaak aan de brink van Dwingel.
– Het bruidspaar Albert de Weerd en Grietje Hessels
Grietje Hessels is geboren op 20 maart 1923 in Wittelte. Zij trouwde op 31-jarige leeftijd op 5 mei 1954 in Deever met Albert de Weerd. Zij is overleden op 16 augustus 2020 op 93-jarige leeftijd in Deever.
Albert de Weerd is overleden op 26 augustus 2011. De redactie heeft in de openbare bronnen nog geen gegevens van Albert de Weerd gevonden.
Het echtpaar bleef wonen en werken op de boerderij aan ut Pot’sweggie.
– Het bruidspaar Jacobus (Kobus) Hessels en Hendrika Mos
Jacobus (Kobus) Hessels is geboren op 8 februari 1925 in Wittelte. Hij trouwde op 29-jarige leeftijd op 5 mei 1954 in Deever met Henderika Mos. Hij is overleden op 4 juli 1988 op 63-jarige leeftijd in Dwingel. Hij is ten ruste gelegd op de kaarkhof in Dwingel.
Henderika Mos is geboren op 6 februari 1930 in Dwingel. Zij is overleden op 4 juli 1988 op 58-jarige leeftijd in Dwingel. Zij is ten ruste gelegd op de kaarkhof in Dwingel.
Jacobus (Kobus) Hessels en Henderika Mos zijn gaan wonen en werken in Dwingel. Maar waar ? En wat deden ze ?
– Het bruidspaar Harm Hessels en Christina (Chris) Hendrika Leonora Pot
Harm Hessels is geboren op 8 oktober 1927 in Wittelte. Hij trouwde op 26-jarige leeftijd op 5 mei 1954 in Deever met Christina (Chris) Hendrika Leonora Pot. Hij is overleden op 21 maart 1995 op 67-jarige leeftijd. Hij is ten ruste gelegd op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Christina (Chris) Hendrika Leonora Pot is geboren op 27 juli 1923 in Wittelte. Zij is overleden op 10 december 1979 op 56-jarige leeftijd. Zij is ten ruste gelegd op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Harm Hessels en Christina (Chris) gingen wonen en werken op een boerderij bij de Wittelterbrug aan de Dwingeler kant.

Posted in Cent'n griep'm, Traditie | Leave a comment

Saand menn’n veur paviljoen Baark en Heuvel

Posted on 25 augustus 2022

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 69 een afbeelding van een zwart-wit ansichtkaart van paviljoen Berk en Heuvel aan de Bosweg in Deever opgenomen. De foto voor deze ansichtkaart is in 1935 gemaakt. In de tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is enige aandacht besteed aan de totstandkoming van dit paviljoen. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen

69 – Berkenheuvel – Paviljoen Berk en Heuvel – 1935
In die jaren was grond aan beide zijden van de weg van Diever naar Wateren tussen de Schaapsdrift en de Haarweg bestemd als bouwterrein. De N.V. Maatschappij tot Exploitatie van het Landgoed Berkenheuvel wilde geld verdienen door de verkoop van villa-terreinen van diverse grootte.
Timmerman-architect Pieter Punter en zijn vrouw kochten in 1932 voor vijfhonderd gulden het eerste bouwterrein van 0.23.00 ha van mr. Albertus Christiaan van Daalen, bewindvoerder van N.V. Berkenheuvel.
Pieter Punter was een zoon van Jan Punter, bakker te Smilde en Maria Seinen, een dochter van koopman Pieter Seinen uit Dwingeloo en Grietje Schipper. Pieter Punter werd geboren op 8 januari 1912 te Bovensmilde.
In 1932 werd het door Pieter Punter ontworpen paviljoen of theehuis door hem gebouwd. Daartoe werd eerst het terrein opgehoogd met zand uit de Paaschberg, die aan de overkant van de Bosweg lag. Het zand werd met boerenkarren naar het bouwterrein vervoerd. Dit zo genoemde saand menn’n was aangenomen werk en werd uitgevoerd door Tieme Bakker, Hendrik Bakker, Marinus Bakker, Jan Bakker en Roelof Bennen.
Op de achterkant van de afgebeelde ansichtkaart staat het volgende: Bezoekt paviljoen Berk en Heuvel te midden van 1300 ha bosch, heide en zandverstuivingen, moderne speeltuin, te Diever.
De toegang tot de speeltuin samen met een glas ranja kostte wel tien cent. Van deze speeltuin met glijbaan en schommels is niets overgebleven. Enkelen herinneren zich nog dat het hout van de glijbaan niet al te hard was, want soms bleef een splinter in de billen achter.
Het paviljoen was voor wandelaars en fietsers een heel mooi vertrek- en aankomstpunt. Een jaarkaart voor de bossen, de heide en de zandverstuivingen van Berkenheuvel kostte tien cent. Leden van diverse verenigingen hadden echter op vertoon van hun bewijs van lidmaatschap vrij toegang, evenals kunstschilders en tekenaars.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Jan Punter is geboren op 4 maart 1884. Hij is overleden op 25 juli 1945. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Maria Punter is geboren op 24 november 1885. Zij is overleden op 21 september 1965. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Pieter Punter is geboren op 8 januari 1912 in Bovensmilde. Paviljoenhouder Pieter Punter trouwde op 14 september 1933 in Hoogkerk met Roelfina Jacobina Postema. Hij is overleden op 16 augustus 1994 in Hoogkerk. Hij is begraven op het kerkhof van Hoogkerk. De redactie is nog steeds op zoek naar aanvullende gegevens van Pieter Punter. Was Pieter Punter nu wel of niet timmerman-architect ?
Pieter Punter zou met zijn paviljoen-theehuis an de Bosweg in de Deeverse bos best wel eens de pionier-ondernemer van de Deeverse toeristenindustrie kunnen worden genoemd. Hij verkocht het paviljoen-theehuis in 1938 aan Kornelis Vierhoven.
Zie ook de bijgevoegde afbeelding van een advertentie in de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) van 1 juni 1934, waarin melding wordt gemaakt van een prachtige speeltuin met rutschbaan.
De redactie twijfelt of de jonge toen 20-jarige Pieter Punter het eerste bouwterrein zelf heeft gekocht; wellicht was zijn vader Jan Punter de koper van het bouwterrein. De redactie moet nog enig aanvullend onderzoek doen.
Tijmen (Tieme) Bakker is geboren op 9 september 1902 in Deever. Hij is overleden op 3 april 1987 in Deever. Hij was getrouwd met Aaltje Bennen. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Marinus Bakker is geboren op 13 februari 1891 in Deever. Hij is overleden op 12 december 1981. Hij was getrouwd met Geertje Bennen. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Roelof Bennen is geboren op 13 november 1901 in Deever. Hij is overleden op 28 mei 1982 in Deever. Hij was getrouwd met Geesje Krol. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie moet nog op zoek naar gegevens van Hendrik Bakker en Jan Bakker.
De redactie zal te gelegener tijd enige zelfgemaakte kleurenfoto’s van de huidige situatie ter plekke aan dit bericht toevoegen.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Afbeelding 3
Deze afbeelding is overgenomen uit google.com/maps (© maart 2022 google)
Het oorspronkelijke paviljoen met stolpdak (afbeelding 1) stond op de plek waar nu het middelste deel met stolpdak van het gebouw met adres Bosweg 17 staat.

Afbeelding 4
Advertentie in de Olde Möppeler (Möppeler Kraante) van 1 januari 1934.

Posted in Ansichtkoate, Diever, ie bint 't wel ..., Paviljoen Berkenheuvel, Toeristenindustrie, Verdwenen object | Leave a comment

De naèm’m op un wandelkoate van Baark’nheuvel

Posted on 18 augustus 2022

In het papieren blad Opraekelen 09/4 (december 1999) van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkundugge vurening uut Deever, verscheen als gemakkelijke bladvulling (16 van de 32 bladzijden) het artikel ‘Een wandeling op het landgoed Berkenheuvel’.
De samensteller van het artikel maakt terecht trots melding van het feit dat de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkundugge vurening uut Deever, in het bezit is van een wandelkaart uit 1936, die is uitgegeven door de N.V. Maatschappij tot Exploitatie van het Landgoed Berkenheuvel. De naamloze vennnootschap was het geldverdienvehikel van eigenaar mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom.
Zie ook het bericht Un wandelkoate veur Baark;nheuvel uut 1936.
De wandelkaart is gemaakt met behulp van de dunne metalen drukplaat, zoals op de bijgaande afbeelding 1 is te zien.
Dus houd een spiegel voor het scherm en de wandelkaart zal zichtbaar en wellicht leesbaar worden, maar tegenwoordig kunnen computerprogrammaatjes voor het bewerken van foto’s dit ook, zie afbeelding 2. En zie ook een afbeelding van een gedrukt exemplaar van deze wandelkaart.
De schrijver van het artikel in het papieren blad Opraekelen 09/4 (december 1999) vraagt zich ook terecht af wie alle namen van de zandwegen, de plassen, de veentjes, de stukken bos en diverse objecten nog kent.
De redactie van ut Deevers Archief doet daarom een poging niet alleen alle namen vast te leggen, maar daarbij ook een verklaring van het waarom van deze namen te geven.
Deze zullen in nieuwere versies worden herzien, waarbij ook afbeeldingen zullen worden geplaatst. De redactie verzoekt de zeer gewaardeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief gescande foto’s in te sturen.
De redactie van ut Deevers Archief baseert zich daarbij voor een deel op een serie interviews uit de periode 1999-2002 met Albert (Bert) Christiaan Doorman, kleinzoon van mr. Albertus Christiaan van Daalen, die toen met zijn gezin in de door hem in de zestiger jaren van de vorige eeuw gebouwde bungalow Kon Tiki tegenover de weg naar het Openluchtspel woonde, zeg maar in de tippe grond bij de Bosweg en het begin van de zandweg langs de Noorderesch.
Het lijkt de redactie van ut Deevers Archief een uitdagende taak voor de dorpskrachten uut Deever (vrijwilligers van de heemkundugge vurening uut Deever) en de dorpskrachten uit Zorgvlied, Wateren en Oude Willem (in plaats van naar niet bestaande Friesche en Germaansche karresporen te zoeken) om bij elk van de hierna genoemde wegen, enzovoort, in samenwerking met Nederlandsche Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten uit het verre ‘s Graveland weer van die mooie witte kleine naambordjes aan bomen vast te spijkeren. Je mag van de Nederlandsche Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten uit het verre ‘s Graveland toch wel bordjes aan bomen vast spijkeren ? Nestkastjes worden in de Deeverse bos toch ook aan bomen vast gespijkerd ?). Ook in die gevallen dat de Nederlandsche Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten uit het verre ’s Graveland de weg al heeft laten overwoekeren door kunstmatige tekentafelcultuurnatuur ! Laten we ons eigen Deeverse culturele erfgoed behouden en de steeds meer verloren gegane en verloren gaande namen aan de vergetelheid ontrukken. Zie het voorbeeld voor zo’n naambordje in bericht Ut naèmbröttie van de Greinsweg op Baark’nheuvel.

Afbeelding 1
Dunne metalen drukplaat van de wandelkaart van Berkenheuvel uit 1936. Deze zwart-wit foto is gemaakt op 26 april 2000 door Coen Broekema.

Afbeelding 2

Adderveenweg
Weg die langs het Adderveen loopt.
Albertweg
Albert Christaan van Daalen is geboren op 21 mei 1927. Hij was de oudste zoon van civiel-ingenieur Mello van Daalen, geboren op 14 september 1897 te Bennekom, en Johanna Maria Klik, geboren op 3 juli 1889 te Den Helder.
Mello van Daalen en Johanna Maria Klik trouwden op 12 mei 1925 in Heemstede.
Albert Christiaan van Daalen trouwde op 6 september 1952 met jonkvrouw Anny Leonore Elizabeth Röell, geboren op 7 november 1930 in Soerabaja.
Albertinaweg
Albertina Johanna Sichterman is geboren op 23 juni 1861 te Groningen. Zij is overleden op 30 maart 1935 in Huize Dorpszicht, Dorpsstraat 54 in Bennekom. Zij was de echtgenote van mr. Albertus Christiaan van Daalen. Hij is geboren op 1 juni 1853 in Bennekom. Hij is overleden op 16 januari 1939 in Huize Dorpszicht, Dorpsstraat 54 in Bennekom.
Albertina was ook de tweede voornaam van de derde dochter Christina Albertina van het echtpaar Albertus Christiaan van Daalen en Albertina Johanna Sichterman. Christina Albertina van Daalen is geboren op 21 april 1896 in Arnhem. Zij is overleden op 30 september 1989 in Wassenaar. Bert Doorman noemde haar tante Zus. Zij trouwde op 29 maart 1920 in Bandoeng met Karel Meerkamp van Embden. Hij is geboren op 8 juli 1892 in Manilla. Hij was administrateur van de suikerfabriek Soerawinangoen van de Nederlandsche Handelsmaatschappij in Nederlands Indië.
Almaweg
Alma was een dochter van Christina Albertina van Daalen en Karel Meerkamp van Embden. Alma Meerkamp van Embden overleed op 28 december 1972 op 51-jarige leeftijd in Hoogeveen.
Annieweg
Antoinetta (Annie) was de jongste dochter van mr. Albertus Christiaan van Daalen en Albertina Johanna Sichterman. Zij is op 3 juni 1934 op 41-jarige leeftijd in Ede gestorven na een val van het paard. Zij kon goed piano spelen. Zij speelde op feestjes voor de kinderen van Bennekom. Bert Doorman heeft van haar pitriet leren vlechten.
Berkenheuvel
De naam van het landhuis van de beheerder en de vakantiewoning van de aandeelhouders van Berkenheuvel b.v.
Dit landhuis staat afgebeeld op veel ansichtkaarten.
Het landhuis is ontworpen door civiel-ingenieur Mello van Daalen, een zoon van mr. Albertus Christiaan van Daalen.
De afgebeelde ansichtkaart (afbeelding 3) is in juli 1963 uitgegeven door JosPé in Arnhem en was te koop in het dorpswarenhuis van Jan Brugging en Griet Oost an de Heufdstroate in Deever.

Afbeelding 3

Afbeelding 2
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 4 november 2017.

Berkenheuvel
De naam van het gehele landgoed (bosgoed).
De Berkenwal
De naam van een gedeelte van de bos.
Berkenwalweg
Weg door de Berkenwal.
Bertlaan
Bert is de roepnaam van Albert (Bert) Christiaan Doorman.
Hij is de eerste kleinzoon die naar mr. Albertus Christiaan van Daalen is vernoemd.
Albert Christiaan Doorman werd geboren op 3 maart 1918 en is op 12 oktober 2004 in Deever overleden.
Hij was een zoon van Paul Carel Louis Doorman en Josephine Harmanna Johanna van Daalen.
Blauwwater
Naam van een plas. Maar waarom had deze plas de naam Blauwwater ?
Boltsweg
Wie van de bezoekers van het Dievers Archief weet wie Bolts was.
Het zal wel een vrindje van mr. Albertus Christiaan van Daalen zijn geweest.
Wie van de aandeelhouders van de Berkenheuvel b.v. kan de redactie van ut Deevers Archief hierover inlichten ?
Brandpaal
Verticaal in een betonnen sokkel geplaatse houten paal met klimijzers, die in de zomer gebruikt werd als post voor het waarnemen van bosbrand. De dienstdoende waarnemer moest daarvoor zo nu dan naar boven klimmen.
De Brandpaal heeft gestaan aan de Middenlaan, bij het begin van de Kelderweg en de Juniperusweg in het Laatste Zand.
Christinaweg
Christina (1896) was de eerste voornaam van de vierde dochter van mr. Albertus Christiaan van Daalen en Albertina Johanna Sichterman. C.A. van Daalen en Karel Meerkamp van Embden, gescheiden in 1953.
C.J.O.-kamp
Het C.J.O.-kamp was een kamp van de Christelijke Jongeren Organisatie.
In 1951 is grond verkocht voor de ‘De Eikenhorst’, het kamp voor verwaaarloosde jeugd an de Gowe.
Het C.J.O.-kamp staat op verschillende ansichtkaarten afgebeeld.
De Haar
De naam van een gedeelte van de bos. De Haar is de oude naam van het gebied bij de Haarsluis.
De Dennekamp
De naam van een gedeelte van de bos. Mr. Albertus Christiaan van Daalen bedacht deze naam.
De Kelder
De naam van een gedeelte van de bos.
De Nul
De naam van een gedeelte van de bos in de buurt van de Wapser es met de oude naam De Nul.
De Veentjes
De naam van een veentje.
Dit veentje staat afgebeeld op ansichtkaarten.
Dieverveld
De naam van een gedeelte van de bos.
Dieverzand
De naam van een gedeelte van de bos.
Het zwembad Dieverzand aan de Bosweg is genoemd naar dit gedeelte van de bos.
Het zwembad Dieverzand staat op veel ansichtkaarten afgebeeld.
Eerste Dwarsweg
Verklaring voor de naam van deze weg ontbreekt.
Eerste Veentjesweg
Verklaring voor de naam van deze weg ontbreekt.
Evapad
Eva was de jongste zuster van Albertus (Bert) Christiaan Doorman
Ewoudweg
Ewoud was de zoon van Mello van Daalen en Johanna Maria Klik.
Gerardinaweg
Gerardina Barelds is geboren op 14 december 1889 in Rogat (de Wijk) als dochter van machinist Jan Barelds en Aaltje Middelbrink. Na hun verhuizing naar Deever was Jan Barelds de koffiehuishouder van café Brinkzicht an de brink van Deever..
Wolter Smit is geboren op 5 mei 1893, hij was een zoon van de Harm Smit, de tweede boschbaas op Berkenheuvel, en Jacoba Monis. Wolter Smit was de derde boschbaas op Berkenheuvel. Wolter Smit en Gerardina Barelds trouwden op 30 oktober 1914 in Deever. Wolter Smit overleed op vrijdag 19 december 1947 in Rheden. Is hij vlak na de oorlog verhuisd naar Rheden ?
Gezina Catharina Smit was een dochter van Harm Smit en Jacoba Monis. Zij was een zuster van Wolter Smit. Zij was getrouwd met de in de Tweede Wereldoorlog in Deever beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma. Harm Smit kocht café Brinkzicht van zijn zwager Jan Barelds.
Grensweg Greinsweg)
Weg langs de grens van het landgoed Berkenheuvel.
Zie ook de afbeelding van de Grensweg op een zwart-wit ansichtkaart uit 1951.
Groningerweg (Grönnegerweg)
Deze bekende al heel oude zandweg (vooral zo houden), die loopt van het Kasteel naar de Gowe, was een weg langs de grens van Berkenheuvel. De Grönnegerweg is ook te zien op een aantal mooie ansichtkaarten.
Haarbos
Perceel bos in de Haar.
Haarweg (Hoarweg)
De weg die van de Bosweg naar de Haar loopt. De Haar is de oude naam van het gebied bij de Haarsluis.
De Hoarweg is ook op enige ansichtkaarten te zien.
Harm Smitweg
Harm Smit was de tweede boschbaas op Berkenheuvel, de opvolger van de eerste boschbaas Marten Wouwenaar.
Hertekamp
De naam van een gedeelte van de bos.
Zag mr. Albertus Christiaan van Daalen hier voor het eerst een hert ?
Het Laatste Zand (Ut Laèste Saand)
De naam van een gedeelte van de bos.
Voor de bebossing was dit een gebied van woeste zandduinen.
Deze al zeer oude naam is niet bedacht door mr. Albertus Christiaan van Daalen.
Hezeneschweg
Weg langs de Heezeresch.
Hoekeveenscheweg
Weg langs het Hoekveen.
Hoekveen
De naam van een gedeelte van de bos.
Verklaring voor de naam van deze weg ontbreekt nog.
Hunnebedweg
De Hunnebedweg loopt langs de plaats van het verdwenen hunnebed met de naam Potties Baargie.
De Hunnebedweg is ook op enige ansichtkaarten te zien.
Janweg
Jan was de broer van Albertus (Bert) Christiaan Doorman.
Jodenzand
De naam van een gedeelte van de bos.
Verklaring voor de naam van deze weg ontbreekt.
Johannaweg
Johanna was de tweede voornaam van de echtgenote van mr. Albertus Christiaan van Daalen.
Johanna (1894) was ook de voornaam van de derde dochter van mr. Albertus Christiaan van Daalen en Albertina Johanna Sichterman.
Juniperusweg
Juniperus is de Latijnse naam voor de jeneverbes.
Deze struik komt niet veel voor op Berkenheuvel.
Kalterschegat
De oude naam van een gedeelte van Berkenheuvel
Drassige weilanden waar Albertus (Bert) Christiaan Doorman wel naar kievitseieren zocht.
Kampweg
Weg in het Deeverse Zaand.
De weg loopt langs het terrein van het V.C.J.C.-kamp.
Kanaalweg
Deze weg loopt van de Tolweg naar het Kanaal (Drentsche Hoofdvaart), vandaar de naam Kanaalweg.
Karelweg
Karel Meerkamp van Embden was een zoon van Christina Albertina van Daalentante en Karel Meerkamp van Emden
Karel is geboren op zaterdag 26 mei 1923 in Tjikini in Nederlands Indië.
Kelderweg
Weg in het bosgedeelte met de naam De Kelder.
Kijkduin
Toepasselijke naam van de heuvel waarop een houten brandtoren (de opvolger van de brandpaal) stond. De resten van de vier palen zijn nog steeds aanwezig. Het is een mooie heuvel met een lange helling om in de winter bij sneeuw van af te sleeën.
Koekoeksvijver
Plas in de buurt van de Torenlaan, niet zo diep in de bos, is makkelijk vindbaar.
Het was in de zestiger jaren van de vorige eeuw een mooie grote plas om ’s winters bij ijs op te spelen, bijvoorbeeld ijshockey met een zelfgemaakte stick van een tak van een eik.

Kogelvangers
Resten van de plaats waar in het begin van de twintigste eeuw (1906-1908) schietoefeningen werden gehouden door het leger.
Kogelvangerweg
Langs deze weg liggen vier kogelvangers.
Krater
De naam van een heuvel in de buurt van de Tolweg.
Kraterweg
Weg naar de heuvel met de naam Krater.
Op de Krater heeft ook een uitkijktoren gestaan. Van deze uitkijktoren is geen foto bekend.
Kronkelweg
De naam van deze weg spreekt voor zich.
Martenshoek
De naam van een gedeelte van het bos dat is vernoemd naar Marten Wouwenaar, de eerste boschbaas van Berkenheuvel.
De naam van Marten Wouwenaar staat ook op het Monument.
Marten Wouwenaarweg
Marten Wouwenaar was de eerste boschbaas van Berkenheuvel.
De naam van Marten Wouwenaar staat ook op het Monument.
Mastenveldje
De naam van een veentje aan de Bosweg bij de Studentenkamp.
Dit veentje staat vaak afgebeeld op ansichtkaarten van voor de Tweede Wereldoorlog.
Meeuwenplas
Grote ondiepe plas achter in de bos.
Het is een mooie plas om in het voorjaar doorheen te banjeren en eieren te zoeken.
Deze plas staat afgebeeld op enige ansichtkaarten.
Melloweg
De Melloweg loopt vlak langs de Koekoeksvijver.
Mello van Daalen was de tweede en jongste zoon van mr Albertus Christiaan van Daalen en Albertina Johanna Sichterman. Hij is geboren op 14 september 1897 in Bennekom. Civiel-ingenieur Mello van Daalen heeft in Indië gewerkt. Hij bouwde daar spoorbruggen.
Midden Dwarsweg
Verklaring voor de naam van deze weg ontbreekt.
Middenlaan
Verklaring voor de naam van deze weg ontbreekt.
Monument
Herdenkingsteken, geplaatst ter gelegenheid van de voltooiing van de bebossing van Berkenheuvel.
Het monument staat vaak afgebeeld op ansichtkaarten.
Nulweg
Weg in het gedeelte van de bos bij Wapse met de naam de Nul.
Ooster Schaapsdrift
Naam moet te maken hebben met de tijd dat Deever nog een kudde schapen had.
Oude Willemspark
De naam van een gedeelte van de bos in de Oude Willem.
Oude Willemsweg
Weg in het Willemspark.
Pastorieweg
Verklaring voor de naam van deze weg ontbreekt.
Paulweg
Paul is de vader van Albertus (Bert) Christiaan Doorman. Paul Christiaan Louis Doorman is geboren op 6 april 1891 in Limbangan in Midden-Java. Hij is in 1943 overleden in Soekamiskien op Bandoeng. Hij trouwde op 23 oktober 1913 in Bennekom met Josephine Harmanna Johanna van Daalen.
De Paulweg loopt van de Ringweg naar de Adderveenweg.
Peterweg
Peter was ….., moet nog worden uitgezocht.
Reeënheuvel
Heuvel in de buurt van de Grensweg.
Ringweg
De langste zandweg van het landgoed Berkenheuvel.
Schaapsdrift
Looproute van de kudde schapen van Groot- en Klein Wateren.
Simonslaan
Simon was ….., moet nog worden uitgezocht.
Slangenbad
Plas in het Wapser Zand. Een verklaring voor het ontstaan van het Slangenbad is dat ter plekke leem is afgegraven. Mr. Albertus Christiaan van Daalen gaf als verklaring dat het Slangenbad is gegraven voor de afwatering van het Adderveen. Klinkt logisch.
Sluisbos
Perceel bos in de buurt van de Haarsluis.
Snoekveen
Aaltje Smit, de dochter van Wolter Smit, wist te vertellen dat bij het Snoekveen turf is gegraven.
Studentenpad
Studenten die vóór de Tweede Wereldoorlog in de zomer hun kamp hadden in de boerderij De Uilenhorst in de Olde Willem hebben mede gewerkt aan de aanleg van deze weg.
Stroetlaan
De Stroeten zijn nog in het bezit van Berkenheuvel b.v. Deze zijn gedeeltelijk verpacht.
Tilgrup (Tillegröppe)
Een verklaring voor de naam van deze stroom ontbreekt nog.
Tolweg
Een verklaring voor de naam van deze weg ontbreekt nog.
Toren
Uitkijktoren op de heuvel met de naam Kijkduin.
Deze uitkijktoren staat afgebeeld op een paar ansichtkaarten.
Torenlaan
Komende vanuit Wateren was vroeger in het verlengde van deze weg de toren van de gemiente Deever te zien.
Torenweg
Aan de Torenweg ligt een heuvel met de naam Kijkduin. Op deze heuvel heeft een houten uitkijktoren gestaan. De fundamenten van deze toren bevinden zich nog op de heuvel. Het ontwerp van deze toren is gemaakt door civiel-ingenieur Mello van Daalen.
Tweede Veentjesweg
Deze plas staat afgebeeld op ansichtkaarten.
Van Daalenweg
Dit is de weg die mr. Albertus Christiaan van Daalen naar zichzelf vernoemde.
Van Tienhovenpark
De naam van een gedeelte van de bos.
Mr. Pieter Gerbrand van Tienhoven, was voorzitter van de Nederlandse Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten. Hij was ongetwijfeld een vrindje van de familie Van Daalen, wellicht een studievrindje van mr. Albertus Christiaan van Daalen.
Het Van Tienhovenpark staat afgebeeld op ansichtkaarten.
Van Tienhovenweg
Weg in het van Tienhovenpark.
Veldweg
Deze weg staat afgebeeld op ansichtkaarten.
V.C.J.C.-kamp
Zomerkamp van de Vrijzinnig Christelijke Jeugd Centrale bij het Mastenveldje aan de Bosweg.
Wapser Schaapsdrift
Oude naam van de looproute van de Wapserse kudde schapen naar de heide.
Wapserweg
Naam behoeft geen uitleg.
Wapser Veld
Vóór de bebossing was dit een gebied van woeste zandduinen van de marke van Wapse.
Wapser Zand
Wapser Zand is een andere naam voor Wapser Veld.
Vóór de bebossing was dit een gebied van woeste zandduinen van de marke van Wapse.
Wester Schaapsdrift
Oude naam van de looproute van de Dieverse kudde schapen naar de heide.
Wolter Smitweg
Wolter Smit was de zoon van Harm Smit en Gerdardina Barelds, zie hiervoor voor gegevens.
Hij was de tweede boschbaas op Berkenheuvel. Zie ook de inscriptie op het Monument.
Zandblokken
Naam van een stuk woeste grond.
Zandlotten
Zandlotten = Zandvlokken ?
Naam van een stuk woeste grond.
Zuurlandweg
Vrouw Kappe wist te vertellen dat ten westen van de Zuurlandweg in de buurt van de Vledder A ook turf is gegraven.

Posted in Aarfgood, Albertus Christiaan van Daalen, Ansichtkoate, Bosgesigte, Landgoed Berkenheuvel, Opraekelen | Leave a comment

Alle 84 plaèties in ut bookie ‘Diever, ie bint ’t wel …’

Posted on 14 augustus 2022

Het in 1999 uitgegeven fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ bevat 86 foto’s uit de periode 1880-1940.
Bij elke foto is een korte min of meer geschiedkundig bedoelde tekst vermeld.

01 – Wittelte – Wittelter schutsluis – 1880
02 – Geeuwenbug – Haarschutsluis – 1884
03 – Diever – Brink met Hervormde Kerk – 1891
04 – Diever – Hoofdstraat – 1891
05 – Kalteren – Huis op Berkenheuvel -1891
06 – Zorgvlied – Villa Castra Vetera – 1895
07 – Diever – Molen en boterfabriek – 28 juni 1903
08 – Wapse – Smederij Roelof Santing en Lagere School – 1903
09 – Diever – Kleine Brink -1904
10 – Wapse – Kantine in de Kaamp op de Oeren – 1905
11 – Dieverbrug – Dieverder schutsluis – 1906
12 – Diever – Café van Jan Barelds aan de Brink – Zomer 1906
13 – Diever- Gemeentehuis en Pastorie op de Brink – 1906
14 – Wapse – Soldatenkeuken in de Kaamp op de Oeren – 1907
15 – Zorgvlied – Kapel van de Evangelisatievereniging OBADJA – 1908
16 – Wapse – Winkel van Marinus Dijkstra – 1908
17 – Zorgvlied – Sigarenfabriek van Lodewijk Guillaume Verwer – 1908
18 – Dieverbrug – Draaibrug – 1909
19 – Diever – Bij Klaas Bennen in de Achterstraat – ± 1910
20 – Veldhuizen – Korenmolen – ± 1910
21 – Dieverbrug – Café-Logement van Sjoert Benthem – 1911
22 – Diever – Hoofdstraat – Gezicht op Diever – ± 1912
23 – Diever – Familie Hendrik Pook in de Kruisstraat – 1913
24 – Diever – Gemeentehuis – 1913
25 – Diever – Gemeentehuis en Pastorie – 1913
26 – Dieverbrug – Aankomst van de stoomboot – 1914
27 – Dieverbrug – Aanlegplaats van de stoomboot – 1914
28 – Dieverbrug – Vertrek van de stoomboot – 1914
29 – Diever – Op de kerkhof – ± 1914
30 – Diever – Smederij Albert Kloeze – ± 1914
31 – Diever – Vrouw aan de was – ± 1914
32 – Dieverbrug – Dieversluis en Woning van den Opzichter – 1915
33 – Zorgvlied – Katholieke Kerk en Sint Anthony Gasthuis – 1916
34 – Zorgvlied – Dorpsstraat met Amsterdamse Huis – 1917
35 – Diever- Schultehuis – 1918
36 – Zorgvlied – Villa Nova – ± 1919
37 – Diever – Peperstraat – 1920
38 – Diever – Brink met Hervormde Kerk – 1920
39 – Wittelte – Bakkerij Aaldert Slot – ± 1921
40 – Diever- Bij café Slagter en café Seinen – 24 oktober 1922
41 – Diever- Kruisstraat – Onder de linden – ± 1923
42 – Dieverbrug – Café Barteld Smit – ± 1924
43 – Wapse -Openbare Lagere School – Zomer 1925
44 – Wateren – Openbare Lagere School – Zomer 1925
45 – Berkenheuvel – Onthulling van het monument – Monument – 5 september 1925
46 – Berkenheuvel – Onthulling van het monument – Rit met boerenwagens – 5 september 1925
47 – Diever – Kleine Brink – 1926
48 – Wapse- In ’t Bakkersveentie – Zomer 1926
49 – Diever – In de Achterstraat – 1927
50 – Diever – Bij de pomp van de Openbare Lagere School – 1927
51 – Zorgvlied – Katholieke Kerk en Witte Huis – 1928
52 – Diever- Hoofdstraat bij Garke Bakker’s jongen – 1929
53 – Dieverbrug – Bij de Dieversluis – ± 1929
54 – Wittelte – Bij de Berg – Voorjaar 1930
55 – Diever – In de Kleine Peperstraat – 1930
56 – Ten Darp – Schilderachtig dorpsgezicht – ± 1930
57 – Dieverbrug – Stoomtram bij café-logement Johan Blok – 1930
58 – Diever – Zangvereniging Crescendo – 1930
59 – Diever – Hoofdstraat – 1930
60 – Diever – Hoofdstraat – 1934
61 – Diever – Brink met baorhuusie en braandkoele – ± 1930
62 – Diever – Naaicursus bij café Berend Slagter – Winter 1930-1931
63 – Diever – Dokterswoning aan de Hoofdstraat – ± 1932
64 – Heezeresch – Hunebed op de Steenakkers – ± 1933
65 – Diever – Openbare Lagere School – 18 juni 1934
66 – Diever – Gereformeerde School – 1934
67 – Oude Willem – Rijkswerkkampen Diever A en B – Diever A – 1935
68 – Oude Willem – Rijkswerkkampen Diever A en B – Diever A – 1935
69 – Berkenheuvel – Paviljoen Berk en Heuvel – 1935
70 – Wittelte – Bij de waterpomp op het schoolplein – 1936
71 – Diever – Bij Berend Slagter in de Kruisstraat – 1936
72 – Wittelte – Openbare Lagere School – Zomer 1936
73 – Diever – Gereformeerde Kerk – 1936
74 – Dieverbrug – Hotel Blok met de rijksweg – 1937
75 – Berkenheuvel – Studentenkamp aan de Bosweg – 1937
76 – Diever – Bij de manufacturenwinkel van Flip Zaligman – 1936
77 – Diever – Christelijke School – 1938
78 – Geeuwenbrug – Draaibrug – ± 1938
79 – Diever – 40-jarig jubileum zuivelfabriek – 29 maart 1939
80 – Diever – Pastorie van de Hervormde Kerk – 1939
81 – Diever – Afscheid van burgemeester Van Os – 16 november 1939
82 – Berkenheuvel – Houten uitkijktorens – Toren op Berkenheuvel – 1939
83 – Berkenheuvel – Houten uitkijktorens – Toren bij de Geeuwenbrug – 1939
84 – Diever – Dorsen bij Gerrit Jan Wesseling in de Achterstraat – 1940

Posted in Diever, ie bint 't wel ..., Publicatie | Leave a comment

De skoele mit de Biebel an de Heufdstroate

Posted on 13 augustus 2022

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 77 een afbeelding van een zwart-wit ansichtkaart van de gereformeerde lagere school aan de Hoofdstraat in Diever uit 1938. In de tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is onder meer enige aandacht besteed aan deze geschiedenis van deze school. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

77 – Diever – Christelijke school – 1938
Onder leiding van dominee Harmen Ages Dijkstra, predikant van de Gereformeerde kerk, werd op 26 december 1902 door een groep van 27 personen besloten tot de oprichting van een Vereniging tot stichting en instandhouding ener school met den Bijbel.
Op 1 mei 1904 kon het eerste lokaal van de school in gebruik worden genomen, zodat bovenmeester Geert de Boer kon beginnen met het geven van christelijk onderwijs aan 53 kinderen. Op 9 september 1904 werd de school officieel in gebruik genomen. De kerkeraad was toen van oordeel dat de zondagschool kon worden opgeheven.
Per 1 januari 1908 werd Geert de Boer als hoofd van de school opgevolgd door Broer Roosjen. Hij bleef hier tot zijn overlijden op 2 januari 1939. Het schoolbestuur benoemde toen per 1 april 1939 Sierd Okke Roosjen, een zoon van Broer Roosjen, als hoofdonderwijzer.
In zijn toespraak ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de school memoreerde dominee Jan Anthony van Arkel dat met het overlijden van Broer Roosjen de school een punctueel mens in de kracht van zijn leven was ontvallen en dat het schoolbestuur met de benoeming van Sierd Okke Roosjen de nagedachtenis van het overleden schoolhoofd niet beter had kunnen eren.
Sierd Okke Roosjen overleed op 5 februari 1973. Het schoolbestuur besloot toen de school te noemen naar vader en zoon Roosjen. Op 25 juni 1973 werd de naam Roosjenschool officieel onthuld.
Het rechter huis hoorde bij de school en werd toen bewoond door Jan Houwer en Jantje Boelens. Hij staat rechts bij het hek.
Links naast de school is te zien een deel van de zijgevel van het huis waar de hoofdonderwijzer met zijn gezin woonde. Achter de meesterswoning en achter de bomen staat de boerderij van de familie Jaopie Krol en Aoltie Odie. In de verte is nog net de dokterswoning te zien.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Deze school werd in de volksmond altijd de griffemeerde skoele (gereformeerde school) of de afgescheiden school (offeskeid’n skoele) genoemd. In Deever hadden de fervente voorstanders van openbaar lager onderwijs het ook wel over de grifvurkiède skoele. Tegenwoordig staat op het betreffende terrein an de Heufdstroate de christelijke basisschool met de naam Roosjenschool (christelijke school voor primair onderwijs). Ook kinderen uit gezinnen van onder meer hervormde en katholieke gezindte kunnen vanwege de krimpende aantallen kinderen blijkbaar nu wel terecht op deze school.
De verwachting van de redactie van ut Deevers Archief is dat -nadat het sluimerende streven is gelukt de openbare basisschool in Wapse over enige jaren op te heffen – de openbare en de christelijke basisschool in Deever om voor de hand liggende redenen (krimpgebied, geldgebrek, ontkerkelijking, de steeds meer seculariserende samenleving, enzovoort) zullen worden samengeknepen en gesaneerd tot één zo genoemde ‘brede basisschool’. Want hoe christelijk moet het vak rekenen, het vaak taal of het vak aardrijkskunde zijn? Na de sanering zal met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid de naam ‘Roosjenschool’ verdwijnen. Dat zal voor de christenen in de gemiente Deever wellicht aanleiding kunnen zijn tot de wederoprichting van een christelijke zondagschool, want actie roept altijd reactie op.
Broer Roosjen is geboren op 20 januari 1884 in IJlst. Hij is op 2 januari 1939 overleden in Deever. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Hij was getrouwd met Jacoba Tiemersma. Zij is geboren op 30 mei 1888 in Hennaarderadeel en is op 1 mei 1955 overleden in Deever. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnigerweg bee Deever.
Domeneer Harmen Ages Dijkstra is geboren op 8 april 1854 in Oosterend. Hij is op 27 februari 1941 overleden in de stichting Dennenoord te Zuidlaren. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Hij was getrouwd met Aaltje Kok. Zij is op 8 april 1856 geboren in Dwingel. Zij is overleden op 23 mei 1960 in Deever. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Sierd Okke Roosjen is geboren op 7 oktober 1908 in Deever. Hij is overleden op 5 februari 1973 in Amsterdam. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Hij was getrouwd met Grietje Fokkinga. Zij is geboren op 22 september 1907 en is overleden op 19 augustus 1998 in Deever. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Broodventer Jan Houwer is geboren op 23 november 1911 op Kalteren en is op 10 april 1945 door de Duitse bezetter vermoord op het marktterrein an de Bosweg in Deever. Hij is een zoon van Nicolaas Houwer en Lammigje Westerhof. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Jantje Boelens is geboren op 9 augustus 1909 in Deever an de Brink. Zij was een dochter van schoenmaker Mans Boelens en Geesje de Leeuw. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever,
Het schoolgebouw op de afgebeelde ansichtkaart bestaat niet meer.

Posted in Ansichtkoate, Diever, ie bint 't wel ..., Griffemiède skoele, Verdwenen object | Leave a comment

De gristelukke somerkaamp’m an de Bosweg

Posted on 12 augustus 2022

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 75 een afbeelding van een zwart-wit ansichtkaart van het studentenkamp aan de Bosweg bij het Mastenveldje tussen Deever en de Olde Willem opgenomen. De foto voor de afgebeelde ansichtkaart is gemaakt in 1937. In de tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is enige aandacht besteed aan het ontstaan van de christelijke studentenkampen aan de Bosweg. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

75 – Berkenheuvel – Studentenkamp aan de Bosweg – 1937
In de Vrijzinnig Christelijke Jeugd Centrale (V.C.J.C.) waren verenigd de Centrale Raad, de Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond, de Vrijzinnig Christelijke Jeugd Bond en de Rijzende Kerk. De V.C.J.C. stelde zich tot doel vanuit een vrijzinnig christelijke overtuiging de jeugd te helpen bij de groei naar volwassenheid, opdat zij bereid is in gezin, kerk en maatschappij verantwoordelijkheid te aanvaarden.
De V.C.J.C. trachtte haar doel onder meer te bereiken door het organiseren van kampen. De vereniging had dan ook als insigne
twee evenwijdige schuin oplopende rode strepen, waartussen zich een kampvuurvlam bevond. Het hoofdbestuur van de Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond (V.C.S.B.) huurde al vanaf 1917 een flink bosterrein bij het Mastenveldje van mr. Albertus Christiaan van Daalen. De studentenbond mocht op het terrein bouwen. Zo stond er een professorenhuis en een kampgebouw.
Het secretariaat van het in de universiteitsstad Leiden gevestigde hoofdbestuur van de V.C.S.B. schreef op 29 juli 1922 in een brief aan burgemeester Hendrik Gerard Van Os dat het terrein aan de Bosweg in het vervolg niet meer zou worden gebruikt voor conferenties, maar voor meisjes en jongenskampen. Dezelfde dag nog schreef de commissie voor het zomerwerk van deze studentenbond aan de burgemeester dat daar die zomer twee meisjeskampen en één jongenskamp zouden worden gehouden.
De kampbewoners hadden vrij toegang tot de eigendommen van Berkenheuvel, voor zover die met kaarten toegankelijk waren. De bosbaas en de beheerder hadden het recht de toegang in te trekken bij misbruik, baldadigheid, vernieling en het ontstaan van brandgevaar. Voor het houden van kampvuren moest, ongeacht eventueel benodigde vergunningen, toestemming zijn verkregen van de bosbaas of de beheerder van het landgoed Berkenheuvel.

Posted in Ansichtkoate, Bosweg, Student’nkaamp | Leave a comment

Wat op 22 november 1944 en ur noa gebeude

Posted on 11 augustus 2022

De redactie van ut Deevers Archief onderhield -in de tijd dat hij lid van de redactie van het papieren blad Opraekelen van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever was- goede contacten met wijlen drs. Hendrik (Henk) Spreen uut Stienwiek. Hij stuurde de redactie in 2002-2003 per post een heel pak papier (dus niet digitaal) met kopieën van documenten over de gebeurtenissen rond 22 november 1944 in Deever en de nasleep daarvan. Bijgaand bericht, dat in het genoemde pak papier zat, heeft de redactie opgenomen in het oorlogsnummer Opraekelen 03/1 (maart 2003). Wijlen drs. Hendrik (Henk) Spreen baseerde bijgaand bericht op zorgvuldig onderzoek van dossiers in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging van het Ministerie van Justitie in Den Haag. Zie de geraadpleegde bronnen. Deze dossiers worden thans bewaard in het Nationaal Archief in Den Haag.

Diever: 22 november 1944 en de gevolgen

Inleiding
Gedurende het jaar 1944 bleek dat de positie van Duitsland steeds zwakker ging worden. Sovjettroepen rukten op in Oost-Europa en in juni 1944 had de geslaagde invasie in Normandië plaatsgevonden. In korte tijd rukten de geallieerden op door Noord-Frankrijk en België. Brussel was al bevrijd op 3 september 1944 en toen er vanuit Londen voorbarig melding werd gemaakt van het feit, dat de invasielegers al in Breda waren, brak ‘Dolle Dinsdag’ uit. Niet alleen raakten daardoor vele N.S.B.’ers, maar vooral ook de Duitsers in paniek.
Hoewel het Zuiden van Nederland vrij vlot bevrijd was, kwam de geallieerde opmars tot stilstand aan de Rijn bij Arnhem. De Slag bij Arnhem, eind september 1944, werd verloren en dat zou voor Nederland boven de rivieren en ook voor Diever en de directe omgeving verstrekkende gevolgen hebben.
Met de opmars van de geallieerden door Frankrijk waren namelijk speciale Duitse terreureenheden, de latere Einsatzkommandos voor hen uit gevlucht. Via een grote omweg door België en Duitsland kwamen deze Einsatzkommandos met name in Noord- en Oost-Nederland terecht, waar ze vooral de opdracht hadden de door de Duitsers aan te leggen IJssellinie te bewaken tegen sabotage en spionnage. Een van deze Einsatskommandos streek neer in Heerenveen, twee andere, welke onder het commando stonden van dat in Heerenveen, vestigden zich in Steenwijk en Meppel. Dat betekende dat de commandant van Heerenveen, de Oostenrijkse SS-Hauptsturmführer Erich Karl Kronberger, tevens de hoogste leiding bezat over de vestigingen Steenwijk en Meppel.
Het was een vreemd allegaartje, dat bestond uit Oostenrijkers, Duitsers, Hongaren, Roemenen, Belgen en een paar Nederlanders. De groep, ongeveer 30 personen groot, was afkomstig uit La-Madeleine-les-Lille in Noord-Frankrijk en had daar tot september 1944 al danig huisgehouden tijdens het bestrijden van het Franse verzet. Via Mechelen, Düsseldorf, Velp, Almelo en Rotterdam kwamen Erich Karl Kronberger en zijn trawanten halt oktober 1944 in Heerenveen aan.
Voordien waren al enkele van deze heren, onder andere Erich Karl Kronberger zelf, actief geweest tijdens de Duitse veldtocht tegen Polen in 1939 en tegen de Sovjet-Unie in 1941. Hier hadden zij de opdracht meegekregen om alle joden, partizanen, geesteszieken, lijders aan besmettelijke ziekten, kortom iedereen, die de Duitse Lebensraum in de weg stond, te elimineren. Het resultaat van dit optreden was dat omstreeks 900.000 mensen door dergelijke eenheden in koele bloede werden vermoord.
Het optreden van deze groep(en) in Heerenveen, Steenwijk, Noordwolde, Meppel en Diever had alles te maken met het Führerbefehl van Adolf Hitler van 30 juli 1944. Het hield in dat de tot dan toe toegepaste Duitse berechting was komen te vervallen. Hanns Albin Rauter, Oostenrijker van geboorte en Höhere SS- und Polizeiführer in Nederland, was degene die, vermoedelijk na overleg in augustus 1944 met Ernst Kaltenbrunner, de chef van het Reichssicherheitshauptamt in Berlijn, daar een persoonlijke draai aan gaf. Het kwam erop neer, dat gearresteerde illegale werkers onmiddellijk, zonder enige vorm van proces, gefusilleerd moesten worden en dat hun woningen in brand gestoken moesten worden. Na 5 september 1944 (Dolle Dinsdag) werd deze maatregel verscherpt toegepast. Op 11 september 1944 gaf dr. Karl Georg Eberhard Schöngarth, Befehlshaber der Sicherheitspolizei (Sipo) en van de Sicherheitsdienst (SD) sinds 1 juni 1944, met Rauters toestemming het zogeheten ‘Niedermachungsbefehl’ of ‘Afmaakbevel’ uit. Om op de hoogte te komen van allerlei verzetsactiviteiten werd gebruik gemaakt van zogenaamde V-männer of vertrouwensmannen, die door middel van infiltratie in het verzet informatie moesten inwinnen, waar zich onderduikers, illegale werkers enzovoorts bevonden. Uiteraard moest deze informatie worden doorgespeeld aan de Duitsers. Dit systeem van werken zou met name ook in Diever en omgeving grote en tragische gevolgen hebben.

Arbeidsinzet
Reeds vóór de Tweede Wereldoorlog waren er al door de toenmalige regering Nederlandse arbeidskrachten naar Duitsland gestuurd om er te gaan werken. Dit lot had vooral de werklozen getroffen die bij weigering hun uitkering dreigden te verspelen. Achteraf gezien een dwaze maatregel, aangezien elke Nederlandse arbeidskracht in Duitsland de weg vrij maakte voor Duitse mannen om dienst te gaan nemen in het eigen Duitse leger of te gaan werken in de oorlogsindustrie. Meteen al na het begin van de Duitse bezetting probeerden de Duitsers Nederlandse arbeidskrachten in te schakelen voor hun eigen doelstellingen. Ging tot maart 1942 hun aandacht vooral uit naar werklozen, na maart 1942 trachtten ze ook de Nederlandse arbeidskrachten los te weken uit het Nederlandse bedrijfsleven. Aanvankelijk meldden zich velen vrijwillig om te gaan werken in Nederland of Duitsland, maar ook wel in België en Frankrijk. Vaak was hun bereidheid daartoe door armoede ingegeven. Later, toen de toeloop van vrijwilligers steeds minder werd, gingen de Duitsers over tot gedwongen tewerkstelling. De term arbeidsinzet slaat dus vooral op de groep welke in feite dwangarbeid moest verrichten. Dat begon in de zomer van 1942 toen jonge mannen van achttien jaar verplicht een half jaar lang moesten gaan werken voor de Nederlandse Arbeidsdienst (N.A.D.) Aangezien Adolf Hitler het niet passend vond voor Duitse vrouwen om de opengevallen plaatsen in de fabrieken in te nemen, werd het gebrek aan arbeidskrachten voor de Duitsers steeds nijpender. Vandaar dat er intensiever jacht werd gemaakt op arbeidskrachten om in de bezette de oorlogsproductie op peil te houden, vooral na de Duitse nederlagen bij Stalingrad en in Noord-Afrika. Vanwege de daarmee gepaard gaande verliezen moesten de Duitsers steeds meer Duitse arbeidskrachten inzetten in het leger en moest de oorlogsproductie opgevoerd worden.
Toen op 29 april 1943 de Duitsers bekend maakten dat Nederlandse ex-militairen zich moesten melden voor terugvoering in krijgsgevangenschap , reageerde de Nederlandse bevolking direct. Het antwoord op deze maatregel was de April-Meistaking, die overigens keihard door de Duitse bezetter werd neergeslagen. Zo voerde zij onder andere het politiestandrecht in, hetgeen betekende dat overtreders van verordeningen standrechtelijk, dat wil zeggen zonder enige vorm van berechting, ter plekke konden worden terechtgesteld. Op die manier vonden enkele honderden Nederlanders de door en werden vele honderden gearresteerd.

Onderduiken
Naarmate de oorlog vorderde probeerden steeds meer Nederlandse mannen zich aan gedwongen tewerkstelling in Duitsland te onttrekken. Dat gebeurde vooral door onder te duiken. In het begin was dat niet altijd even gemakkelijk wegens een tekort aan onderduikadressen. Bovendien was het risico voor zowel de onderduiker als voor degene die de mensen onderdak bood levensgroot aanwezig. Pas door een betere organisatie van de in het geheim opgerichte Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers en de oprichting van het Nationaal Steunfonds kwamen er vooral in het laatste oorlogsjaar meer onderduikadressen beschikbaar.
Eind 1944 was de arbeidsinzet geldend voor alle mannen tussen de zestien en de veertig jaar. Aangezien de arbeidsinzet voor de Duitsers een groot fiasco was, moesten zij steeds meer razzia’s houden om hun tekort aan arbeidskrachten aan te vullen.
Uiteraard was het voor de Nederlandse illegaliteit niet altijd even gemakkelijk om geschikte en veilige onderduikadressen te vinden. Veelal moest er ook de nodige inventiviteit aan de dag worden gelegd om de Nederlandse onderduikers en later ook de geallieerde vliegtuigbemanningen onvindbaar te maken. Zo werden er schuilplaatsen gerealiseerd in bijvoorbeeld kruipruimtes onder de vloeren, in kasten, op zolders en in in het diepste geheim aangelegde holen in de Nederlandse bossen. Eén van dergelijke holen in het bos was de naderhand zo genoemde Wigwam op het landgoed Berkenheuvel van mr. Albertus Christiaan van Daalen bij Diever. Aanvankelijk ging het hier voor de daarin ondergebrachte onderduikers goed, totdat zich op 24 oktober 1944 een situatie voordeed met een uiterst noodlottige afloop.

Arrestaties in Oosterwolde
Op 24 oktober 1944 om ongeveer 00.30 uur arresteerde de Grenz- en Schutspolizei bij de burgemeesterswoning villa Balhof op het Oosteinde in Oosterwolde (Fr.) twee leden van de Knokploeg uit Smilde, namelijk T.S.W. en Hendrik de Jong. Beide bevonden zich in spertijd op straat en bleken in het bezit te zijn van een stengun. De ernst van hun situatie beseffende smeten ze die wapens snel van zich af. De Duitsers zetten evenwel hun speurhonden in en binnen enkele tellen kwamen die met de wapens in de bek terug. Beiden werden daarop de villa, waarin destijds de Feldgendarmerie onder het commando van de S.S.-Sturmführer Diehle was gezeteld, binnengebracht, gefouilleerd en zeer ernstig mishandeld. Enige tijd later arriveerde een deel van de Sicherheitsdienst (S.D.) uit Heerenveen en weer werden de twee geslagen en mishandeld. T.S.W. noemde geen namen, waarna hij werd overgebracht naar de S.D. in Assen. Daar vroeg men hem of hij een zekere boer Hermannus Vos uit het Grolloërveld kende. Nadat hij dat eerst ontkende, sloeg hij bij confrontatie met Vos door. Meteen daarop werd hij meegenomen naar Heerenveen. Het vervelende nu was echter dat een onbekende K.P.’er uit Smilde een goede relatie onderhield met een dochter van de postkantoorhouder Lambertus Schoemaker in Diever. Deze laatste zat ook in het verzet en was door zijn contacten met Geert Koster, de leider van het verzet in Diever, op de hoogte van de aanwezigheid van het onderduikershol. Hij beging de onvoorzichtigheid om dit aan die K.P.’er uit Smilde te vertellen. Deze was al eerder bij het hol geweest met de bedoeling om de inmiddels vertrokken Amerikanen mee te nemen naar zijn verzetsgroep. Het kan daarbij de bedoeling zijn geweest deze Amerikanen te ‘gebruiken’ voor het geven van wapeninstructies aan de K.P.-leden. Geert Koster en de zijnen hadden hem echter onverrichterzake weggestuurd. Men vroeg zich daarbij overigens wel af hoe deze K.P.’er op de hoogte was van het bestaan van het hol. Daarvan wisten alleen enkele K.P.’ers in Diever, Meppel en Dwingeloo. Het is niet uitgesloten dat T.S.W. via deze onbekende K.P.’er wist van het bestaan van het hol en in zijn angst voor mishandelingen enzovoort de S.D. te Heerenveen vertelde dat Geert Koster uit Diever illegaal werkzaam was.
Hoewel T.S.W. wel daartoe werd gedreigd, werd hij niet geslagen. Voortkomende uit de nodige angst noemde hij eveneens de naam van Sierd Okke Roosjen. Hij meende zeker van zijn zaak te zijn, omdat de genoemde twee waren ondergedoken. Vervolgens sprak hij over een hol in het bos, waarin volgens hem Geert Koster, Sierd Okke Roosjen en twee Amerikanen verscholen waren. Later noemde hij ook de namen van de huisarts Sebastiaan van Nooten en wachtmeester Gerrit Temmingh, die tot over zijn oren in het verzet zat in Diever, evenals die van onderluitenant Auke Feenstra te Dwingeloo. Tijdens de verhoren, die duurden van 24 oktober tot 22 november 1944 werd hij volgens eigen zeggen niet noemenswaardig geslagen, maar raakte hij wel zodanig geestelijk kapot dat hij alles vertelde wat de S.D. van hem wilde weten [1]. Daarmee sloeg het noodlot toe.
Op 22 november 1944 om ongeveer 07.00 uur vervoegden zich vier S.D.’ers uit Heereveen aan het adres Hoofdstraat 26 te Diever. Daar werd, terwijl hij zich nog in zijn onderkleding bevond, Gerrit Temmingh gearresteerd door de commandant van de S.D. te Heerenveen, de S.S.-Hauptsturmführer Erich Karl Kronberger, de S.S.-Sturmscharführer en Kriminalsekretär P. Nauheim en twee Vlaamse S.D.-Wachmänner in Duitse dienst. Terwijl de mannen zich nog in de woning van Gerrit Temmingh woning bevonden, werd deze meteen een kort verhoor afgenomen en werd hem door Erich Karl Kronberger te verstaan gegeven dat hij alles moest vertellen wat hij van het hol in het bos en de ondergrondse beweging afwist. Wanneer hij dat deed, zo zei Erich Karl Kronberger, dan zou hij bij zijn vrouw thuis kunnen blijven, zo niet, dan werd hij gearresteerd en meegenomen naar Heerenveen. Toen Gerrit Temmingh alles ontkende werd hij -nog steeds in zijn onderkleding- mee naar buiten genomen en voor zijn woning geplaatst. Maar daar stond eveneens de N.S.B.-burgemeester Pier Obe Posthumus van Diever, die Erich Karl Kronberger na confrontatie met Gerrit Temmingh zei dat dat de man was die zij moesten hebben. Tevens werd hij geconfronteerd met een persoon die in een Opel zat. Gerrit Temmingh herkende hem als te zijn T.S.W., die in illegaal verband had gewerkt in de omgeving van Diever. Toen Erich Karl Kronberger vroeg of Gerrit Temmingh deze persoon kende, antwoordde deze ontkennend. T.S.W. op zijn beurt, wees daarop Gerrit Temmingh aan als degene die de S.D. moest hebben. Gerrit Temmingh werd daarop terug in zijn woning gebracht, waarbij Erich Karl Kronberger hem vier vragen stelde: ‘Waar is ome Joop ?’, ‘Waar zijn de wapens ?’, ‘Waar is het hol ?’ en ‘Waar zijn de Amerikanen ?’. Gerrit Temmingh verklaarde daarop van niets te weten. Nadat zijn vrouw hem de kleren had gebracht en hij zich stond aan te kleden, zag hij Erich Karl Kronberger in de richting van de keuken gaan en van de daar aanwezige schoorsteenmantel zijn nieuwe glacé-handschoenen wegnemen, die hij meteen aantrok. Bovendien pikte hij en passant ook nog zijn vulpen en vulpotlood in. Verder nam men Gerrit Temmingh zijn dienstpistool af, evenals zijn motor en zijn rijwiel. Aan de verdergaande huiszoeking nam ook P. Nauheim deel. Nadat Gerrit Temmingh zich had aangekleed werd hij mee naar buiten genomen naar een gereedstaande truck met oplegger. De eerste die hij in de trailer zag zitten was de ‘beul van Crackstate’, de Vlaming Emile Steylaerts. Even nadat Temmingh in de trailer had plaatsgenomen stopte er een personenwagen bij de trailer, waar de eveneens gearresteerde onder-luitenant Auke Feenstra uit Dwingeloo uit kwam. Vervolgens reed men naar het begin van de Doldersumseweg. Daar aangekomen moest Gerrit Temmingh uitstappen. Vrijwel op hetzelfde moment stopte er nog een auto en stapte de Dieverse huisarts Sebastiaan van Nooten uit. Ook hij bleek gearresteerd te zijn en ook hij moest in de trailer plaatsnemen. Na nogmaals met T.S.W. geconfronteerd te zijn, die nogmaals toegaf Gerrit Temmingh te kennen, vertrok deze in het ‘gezelschap’ van een aantal leden van de Sicherheitspolizei in de richting van het hol in het bos. Het hol dat hier bedoeld werd was een schuilplaats voor leden van de illegaliteit, waaruit een week tevoren twee Amerikanen, Harry Dolph en Jim Moulton, waren weggebracht naar Noord-Friesland. Gerrit Temmingh moest toen onder bewaking van Erich Karl Kronberger en de S.S.-Hauptscharfüher en Kriminalsekretär Hermann Rosendahl achter T.S.W., die ook bekend was met het hol, aan lopen.
De Doldersumseweg was helemaal afgezet door leden van de Feldgendarmerie, de Wehrmacht, de S.D. en de Sipo uit Heerenveen en Meppel tot aan de directe nabijheid van het hol. Er stonden zelfs twee mitrailleurs opgesteld. Toen het ‘gezelschap’ bij het hol kwam stond T.S.W. daar al onder bewaking van enkele leden van de Sipo. Vrijwel op datzelfde moment schoot Hermann Rosendahl met een stengun dwars door het raam, dat in het hol aanwezig was. Daarna liep hij naar de ingang van het hol, waar zich ook al de S.S.-Sturmscharfüher en Kriminalsecretär Gerhard Johannes Frank bevond. Deze stond alom bekend als ‘de man met de gouden tand’ of als ‘de man met de hond’. Het was deze Gerhard Johannes Frank die zijn ongemeen felle herdershond ophitste en hem vervolgens het hol injoeg [2].
Het gevolg was dat vier personen het hol uitkwamen: Hermannus Vos, Geert Gerhardus Koster, Hilbert Gunnink en Roelof Eggink. Toen de vier het hol uitkwamen stond Hermann Rosendahl daar, die deze vier stuk voor stuk zwaar mishandelde met de achterzijde van zijn Amerikaanse stengun, die hij had aangetroffen in Huize Lidwina te Zenderen en waarbij een belangrijk deel van het Twentse verzet werd uitgeschakeld. Ook de S.S.-Kriminalsekretär Walter Paarmann liet zich hierbij niet onbetuigd. Dit alles gebeurde in het bijzijn van de commandant Erich Karl Kronberger. Dat dit slaan zeer hard aankwam bleek wel uit het feit dat het bloed bij Hilbert Gunnink uit de mond liep. Tijdens dit alles deed Erich Karl Kronberger geen pogingen deze mishandelingen te stoppen.
In het hol werden ook de rijwielen van de vier aangetroffen. Gerrit Temmingh, Hilbert Gunnink, Hermannus Vos en Roelof Eggink werden toen verplicht elk een rijwiel op hun schouders te nemen en deze naar de plaats te zeulen waar de trailer stond. Geert Gerhardus Koster moest met zijn handen in de lucht naar de trailer lopen. De afstand was ongeveer twee kilometer. Bij de trailer aangekomen werden Hermannus Vos, Roelof Eggink, Hilbert Gunnink en Geert Gerhardus Koster in de trailer geplaatst bij Sebastiaan van Nooten en Auke Feenstra, die al die tijd daar gebleven waren, terwijl Gerrit Temmingh naast Hermann Rosendahl en de S.D.-Wachmann Eugen Polianski in de Opel moest plaatsnemen. Om ongeveer 12.00 uur arriveerde men in Crackstate te Heerenveen, alwaar ze allen in de cel werden gezet [3].
Toen Thijs en Jan, de broers van Roelof Eggink, hoorden van arrestaties in Diever realiseerden zij zich meteen dat hun broer Roelof, ’s morgens in alle vroegte met drie anderen naar het hol was gegaan. Daarop trachtte Thijs Eggink meteen de jongens in en bij het hol te waarschuwen. Niets vermoedend liep hij regelrecht in de fuik van een tachtigtal Duitsers, die zich in de bossen rondom het hol verspreid hadden. Ook hij werd meteen ingerekend. Nadat de gevangen genomen personen waren afgevoerd, bleven twee S.D.’ers in het hol achter, wachtend op wellicht nog meer bezoekers. Toen na een week niemand was komen opdagen, vernielden zij het hol met behulp van een handgranaat en vertrokken.
Een paar dagen later, 27 november 1944, kwam een aantal S.D.’ers uit Heerenveen weer naar Diever. Dit werd spoedig opgemerkt door Jan Eggink uit Wapse, de broer van Roelof en Thijs. Deze familie stond midden in het verzet en had onder andere de bewoners van het hol voorzien van de nodige proviand, kleding, enzovoort. Jan Eggink had bijvoorbeeld ook deelgenomen aan overvallen op distributiekantoren en was actief geweest bij wapendroppings. Toen Jan Eggink op pad ging andere onderduikers, die ook door hen verzorgd werden, te waarschuwen, werd hij gearresteerd, hoewel hij nog probeerde weg te komen, nadat op hem was geschoten. Toen Aaltje Timmerman, de vrouw van Jan Eggink, aan een van de S.D.’ers, de Belg Emile Steylaerts, de vraag stelde waarom haar man was gearresteerd, antwoordde deze dat zij daar niets mee te maken had en dat zij nog blij mocht zijn dat ze hem niet hadden doodgeschoten. Hierna begaven de S.D.’ers zich naar de boerderij van de al eerder gearresteerde Thijs Eggink. Daar werden verschillende goederen en ook vee uit de boerderij gehaald en in een auto geladen.
Enkele dagen later meldden zich wederom enkele leden van de S.D. en de Sipo zich bij dezelfde boerderij. Zonder iets te zeggen begonnen zij de aanwezige voorraad levensmiddelen, zoals tarwe, rogge enzovoort in hun auto te laden. Maar dat was nog lang niet alles. Alles met enige waarde werd meegenomen, zodat de gehele boerderij werd leeggeroofd. Daarna was de boerderij van Thijs Eggink aan de beurt. Niet alleen werden hier de spullen, zoals een complete babyuitzet en het vee van Thijs Eggink gestolen, maar ook die van de inwonende zuster van Aaltje Fledderus, de vrouw van Thijs Eggink. De auto was zo volgeladen dat zelfs de in beslag genomen kippen aan de buitenzijde van de auto waren gehangen. Bovendien werd Aaltje Eggink-Fledderus uit de woning gezet. De Duitsers hadden intussen Klaas Marcus Balsma, de boerenleider van de N.S.B., gehaald, aan wiens zorgen de boerderij werd toevertrouwd [4].
Diezelfde dag, 27 november 1944, vervoegde zich de Kriminalsecretär P. Nauheim, zich wederom bij de woning van de Dieverse huisarts Sebastiaan van Nooten. Hij eiste daarbij de auto op van de huisarts. Nadat een hem vergezellende monteur de auto rijklaar had gemaakt, reden de twee er mee weg.
Een paar keer hebben de dames Eggink en Constance van Nooten-Goedbloed, de echtgenote van Sebastiaan van Nooten, getracht inlichtingen te krijgen over hun gevangen genomen mannen. Maar zodra zij zich in Heerenveen bij huize Zevenwouden, de Dienststelle van de S.D., of bij de S.D.-gevangenis Crackstate vervoegden, werden zij vaak op een zeer onheuse manier bejegend of werden zij weggejaagd door de alom gevreesde en vaak opgehitste herdershond van de Kriminalsekretär Gerhard Johannes Frank [5].

De afloop
Uit de na de Tweede Wereldoorlog gedane verklaringen van Gerrit Temmingh blijkt dat niet alleen hij zelf, maar ook Geert Gerhardus Koster door de S.D.’ers Emile Steylaerts, H.J.L. de Wachtere en Hermann Rosendahl zwaar zijn mishandeld.
Op 5 januari 1945 werden Hilbert Gunnink, Geert Gerhardus Koster, Hermannus Vos, Roelof Eggink, Thijs Eggink, Jan Eggink, de inmiddels ook gearresteerde onderwijzer M.J. Koopmans uit Dwingeloo en een groot aantal andere gevangenen overgebracht naar het Polizeiliche Durchgangslager Amersfoort. Van daar zijn zij op transport gezet naar verschillende concentratiekampen in Duitsland. Geen van de hiervoor genoemde personen is daaruit teruggekeerd. Op 15 maart 1945 werden Auke Feenstra, Sebastiaan van Nooten, Gerrit Temmingh en de eveneens gearresteerde opperwachtmeester Jannes Willem Dolfing uit Dwingeloo met nog 23 andere gevangenen uit Heerenveen via het kamp Amersfoort overgebracht naar diverse concentratiekampen in Duitsland, waaronder het beruchte Neuengamme bij Hamburg. Van de hier genoemde gevangenen heeft alleen Gerrit Temmingh de verschrikkingen in de concentratiekampen overleefd. Hij keerde op 31 mei 1945 in Nederland terug. Vermoedelijk hebben zij allen de zogeheten Torsperre gekregen, dat wil zeggen dat zij als gevangenen een dergelijk kamp niet levend zouden mogen verlaten.

Nasleep
Veel van de hiervoor beschreven gebeurtenissen, die destijds in Diever hebben plaatsgevonen, zijn gebaseerd op deuitvoerige verklaringen, die Gerrit Temmingh, de weduwe Aaltje Eggink-Timmerman, de weduwe Aaltje Eggink-Fledderus, de weduwe Constance van Nooten-Goedbloed en T.S.W. na de Tweede Wereldoorlog aflegden. Zoals bij velen bekend zal zijn, hadden de gevangenen te lijden onder de onvoorstelbaar zware omstandigheden in Crackstate in Heerenveen. Velen zijn daar ongelooflijk zwaar mishandeld. Dat is ook Gerrit Temmingh overkomen. Volgens zijn eigen verklaringen hadden de beulen in Heerenveen er ‘wel slag van om datgene uit de gevangenen te slaan wat zij wilden weten’ [6]. Zo confronteerde Hermann Rosendahl hem al in de eerste week van zijn gevangenschap met vier verklaringen, die getekend waren door de vier personen die in het onderduikershol waren aangetroffen. Hij kreeg de indruk dat deze verklaringen niet vrijwillig waren afgelegd, aangezien enkele van deze verklaringen bloedsporen vertoonden. Door deze verklaringen en door hem ondergane mishandelingen gaf Gerrit Temmingh toe Amerikanen vervoerd te hebben.
Het hiervoor beschreven drama lijkt een op zich zelf staande gebeurtenis te zijn, is dat niet het geval. Ook de na de Tweede Wereldoorlog heeft een aantal gevangen genomen leden van de S.D. en de Sipo een verklaring afgelegd. Volgens de verklaringen van Erich Karl Kronberger, de commandant van Heereveen, de S.S.-Untersturmführer Robert Paul Thümmel, de commandant van het S.D.-commando in Meppel en van de S.S.-Oberscharführer en Kriminalsecretär Hugo Heinrich Geigolath in Meppel, zou Gerrit Temmingh de naam hebben genoemd van de Meppeler K.P.’er Peter van den Hurk, evenals het adres van de weduwe J.A. de Groot in Meppel. Dit was het adres van waaruit Peter van den Hurk en andere Meppeler K.P.’ers neergekomen geallieerde vliegtuigbemanningen doorsluisden naar het inmiddels bevrijde Zuiden. Gerrit Temmingh had overigens zelf twee Amerikanen in het hol in Diever achter op zijn motor uit Meppel gehaald.
Deze kennis aan Duitse kant had grote gevolgen voor de verzetsbeweging in Meppel. Het was de commandant van Heerenveen, Erich Karl Kronberger, die persoonlijk zijn collega in Meppel, Robert Paul Thümmel, op de hoogte stelde van de verklaringen welke Gerrit Temmingh had afgelegd [7]. Erich Karl Kronberger gaf als commandant van Robert Paul Thümmel hem opdracht over te gaan tot actie. Dat betekende dat op de avond van 18 december 1944 de S.D. van Meppel een inval deed in de woning van de weduwe J.A. de Groot aan de Weerdstraat in Meppel. Daarbij werden onder andere Peter van den Hurk, zijn verloofde M.A. de Jong en twee Amerikanen opgepakt [8].
De twee Amerikanen, Howard de Mally en Loel Bishop, werden overgebracht naar het Duitse vliegveld bij Havelte.
De gevangen genomen leden van de K.P. van Meppel, Peter van den Hurk en zijn verloofde M.A. de Jong, werden eerst meegenomen naar een villa in het Wilhelminapark in Meppel en daar op een verschrikkelijke manier mishandeld. Daarna werden zij opgesloten in het toenmalige politiebureau in de Hagenstraat in Meppel.
De Meppeler K.P. besloot zijn leden te bevrijden, vanwege de ernst van de situatie. Dat gebeurde in de avond van 24 december 1944. Deze leden werden op spectaculaire wijze bevrijd, maar het kostte wel het leven van de Meppeler K.P.’er Gerrit de Boer.

Geraadpleegde bronnen
[1]
Centraal Archief voor de Bijzondere Rechtspleging, ’s Gravenhage. Dossier E.K. Kronberger, Politieke Recherche Afdeling Drachten, Proces-Verbaal, d.d. 01-06-1946, no. 232 Alg. S.D., 40e getuige T. S.W.
[2]
G. J. Frank was onder andere commandant geweest in de Dossin-kazerne te Mechelen in België. Vanuit deze kazerne werden de Belgische Joden gedeporteerd naar de vernietigingskampen. In België heeft hij een beruchte reputatie achter gelaten.
[3]
Dossier E.K. Kronberger, Politieke Recherche Afdeling Drachten, Proces Verbaal, d.d. 01-06-1946, no. 232, Alg. S.D., 43e getuige G. Temmingh.
[4]
Dossier E. K. Kronberger, stuk 23, Terechtzitting Bijzondere Strafkamer van de Arrondissementsrechtbank te Leeuwarden, d.d. 07-02-1950, rol nummer 22, 3e getuige Aaltje Eggink-Timmerman.
[5]
Dossier E. K. Kronberger, stuk 23, Terechtzitting Bijzondere Strafkamer van de Arrondissementsrechtbank te Leeuwarden, d.d. 07-02-1950, rol nummer 22, 3e getuige Aaltje Eggink-Timmerman;
Idem, 4e getuige Aaltje Doggen-Fledderus (weduwe van Thijs Eggink);
Idem, 5e getuige Constance van Nooten-Goedbloed.
[6]
Dossier Erich Karl Kronberger, zie [3].
[7]
Dossier Erich Karl Kronberger, Politieke Recherche Afdeling Drachten, nr. 232, Proces-Verbaal van verhoor van voormalige S.D.-leden, d.d. 28-03-1946. Verklaringen van Erich Karl Kronberger en Hermann Rosendahl.
Dossier R.P. Thümmel, verklaring 2e verdachte, R.P. Thümmel en verklaring 3e verdachte Hugo Heinicht Geigolath.
[8]
Bureau Opsporing Oorlogsmisdadigers, Gemeentepolitie Assen. Proces-Verbaal, nr. 435, dossier nr. 80, 12e getuige P. van den Hurk.
Idem, dossier nr. 79, 3e getuige M.A. de Jong

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Drs. Hendrik (Henk) Spreen heeft in de tijd (2000-2002) dat hij het hiervoor opgenomen bericht schreef in overleg met en op aandringen van ambtenaren van het Ministerie van Justitie, de volledige naam van de K.P.’ er op de Smilde niet gebruikt en heeft volstaan met het gebruiken van zijn initialen T.S.W. De redactie heeft dat hier zo gelaten. Echter het is tegenwoordig na enig slim surfen op de golven van het wereld wijde web niet moeilijk meer achter de twee voornamen en de achternaam van T.S.W. te komen.
De historicus wijlen drs. Hendrik (Henk) Spreen is de schrijver van het boek ‘Steenwijk in 40-45. Een historisch document’.
De redactie heet wat betreft de paragraaf ‘Nasleep’ onverkort en ongecensureerd de tekst van drs. Hendrik (Henk) Spreen overgenomen, dit in afwijking van de tekst in Opraekelen 03/1.

Afbeelding 1
De Oostenrijker Erich Karl Kronberger was S.S.-Hauptsturmführer bij de Sicherheitspolizei en de Sicherheitsdienst. Hij was oorspronkelijk goudsmid in Wenen. Hij werd in 1935 beroepssoldaat bij de S.S.-Standarte Deutschland. In 1939 nam hij deel aan de veldtocht tegen Polen en in 1941 tegen Rusland. Hij werd in 1943 overgeplaatst naar Denemarken en was daar het hoofd van een S.D.-eenheid. In mei 1944 ging hij naar Lille in Frankrijk, waar hij tot september 1944 bleef. Vanwege de opmars van de geallieerden trok hij met zijn eenheid via Mechelen en Duitsland naar Nederland, waar hij via Almelo, Velp en Rotterdam in Heerenveen terechtkwam. Tijdens zijn proces na de oorlog ‘beroemde’ hij zich erop dat hij veel ‘extra’s’ voor de gevangenen in Crackstate te Heerenveen had gedaan. Hij kreeg tot veertien jaar gevangenisstraf (foto uit de collectie van het Bundesarchif in Berlijn).

Afbeelding 2
De Duitser Hermann Rosendahl was S.S.-Hauptscharführer en Kriminalsekretär in Heerenveen. Hij was de centrale figuur bij de S.D. in de strijd tegen het verzet. Hij was reeds bij het begin van de oorlog met Frankrijk in Lille. Hij was een fel voorstander van het zogenaamde ‘verscherpte verhoor’, wat betekende dat er tijdens verhoren ongelimiteerd op los moest worden geslagen. Dat deed hij dus ook ! Hij werd na de Tweede Wereldoorlog uitgeleverd aan Frankrijk en aldaar veroordeeld tot levenslange dwangarbeid. (foto uit de collectie van het Bundesarchif in Berlijn)

Afbeelding 3
De Duitser Robert Paul Thümmel was S.S.-Untersturmführer. Hij was vanaf begin juni 1940 Befehlshaber van de Sicherheitspolizei en de S.D. in Parijs. Vervolgens was hij vanaf september 1941 Befehlshaber van de Nebenstelle van de Sicherheits Polizei en de S.D in Douai in Noord-Frankrijk en in België. Hij werd in september 1944 commandant van een S.D.-Kommando te Meppel. Hij gedroeg zich als een bruut en werd alom gevreesd. In Meppel executeerde hij vijf gevangenen. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij veroordeeld tot 11 jaar gevangenistraf, doch kreeg in 1950 één jaar gratie. (foto uit de collectie van het Bundesarchif in Berlijn)

Afbeelding 4
De Duitser Walter Paarmann was S.S.-Kriminalsekretär bij de S.D. Hij verbleef enige jaren in Noord-Frankrijk. In september 1944 werd hij ingedeeld bij het Kommando Kronberger in Heerenveen. Hij was belast met ‘terroristische aangelegenheden’ en nam vaak deel aan razzia’s. Hij is na de Tweede Wereldoorlog uitgeleverd aan Frankrijk en is daar ter dood veroordeeld. Hij is gelijktijdig gefusilleerd met de gevreesde, in Steenwijk gestationeerde, Fritz Habener, die op 10 april 1945 in Diever een bloedbad aanrichtte. (foto uit de collectie van het Bundesarchif in Berlijn)

Afbeelding 5
De Belg Emile Steylaerts was S.D.-Wachmann. Hij was de zoon van een klompenfabrikant uit Herenthals. Hij verbleef van half oktober 1944 tot 15 april 1945 in Heerenveen. Hij deed onder meer dienst als tolk bij de verhoren. Hij was bij de gevangenen bekend als ‘de Beul’ of ‘de Bokser’ en werd alom gevreesd vanwege zijn brute optreden. Hij werd na de Tweede Wereldoorlog uitgeleverd aan België en aldaar berecht. (foto uit de collectie van het Bundesarchif in Berlijn)

Afbeelding 6
De Roemeen Eugen Polianski was S.D.-Wachmann. Hij was slager van beroep. Hij werd in 1943 verplicht tewerkgesteld in Berlijn. Hij deserteerde, werd gearresteerd en mocht vervolgens kiezen uit gevangenisstraf of dienst nemen in het Duitse leger. Hij koos voor het laatste. Hij kreeg een militaire opleiding en werd in oktober 1944 in Heerenveen geplaatst. Hij trad tijdens razzia’s hardhandig op, hij sloeg veelvuldig met de kolf van zijn geweer. (foto uit de collectie van het Bundesarchif in Berlijn)

Posted in 22 november 1944, Onderduikershol, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Kiender bee de Witteler skoele an ut Pot’s Weggie

Posted on 9 augustus 2022

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 72 een afbeelding van een zwart-wit foto van leerlingen van de Witteler skoele in de zomer van 1936. In de tekst bij de afgebeelde foto is aandacht besteed aan de kinderen op de afgebeelde foto. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

72 – Wittelte- Openbare Lagere School – 1936
Deze foto komt uit het bewaard gebleven Wittelter album van juffrouw Christina Augusta Johanna Ter Horst. Zij gaf dit mooie document in 1996, op 87-jarige leeftijd, aan de Wittelter gemeenschap. De lijst met namen kon zelfs na meer dan zestig jaar nog met succes worden opgesteld.
Vooraan zitten van links naar rechts:
Pieter Barelds (1929), Hendrik Jonker (1929), Hendrik Siemens (1926), Albert Winters (1924), Jan Kok (1930), Albert Jan Winters (1929) en Arent Noorman (1929).
Op de tweede rij zijn van links naar rechts te zien:
Willem Gelmers (1930), Roelof Lensen (1930), Geert Kok, (1928), Egbert Gelmers (1928), Koop Steenbergen (1927), Lukas Pruntel (1927), Albert Berends (1927), Arend Vrieling (1925) en Albert Lensen (1926).
Op de derde rij staan van links naar rechts:
Trijn Gelmers (1926), Maria Jacoba Boer (1924), Arentje Pouwels (1927), Roelfina Smak (1926), Janna Hilligje Boerhof (1925), Frederika Jantina Odie (1930), Grietje Berends (1924), Jentje Gelmers (1927), Aaltje Jongebloed (1928), Hilligje Barelds (1927), Margje Jonker (1927) en Zwaantje Boer (1929).
Op de vierde rij staan van links naar rechts:
juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst (1909), Hendrik Jan Tabak (1926), Sent Jonker (1924), Albertus Berends (1928), Albert Noorman (1928), Hendrik Slot (1928), Hendrik Jan Zegeren (1928), Lenze Cornelis Boer (1927) en hoofdmeester Hendrik van Leenders (1905).
Op de bovenste rij zijn van links naar rechts te zien:
Lambertus Jonkers (1926), Lambertus Koning (1928), Martinus Harm Lensen (1923), Lubertus Boer (1922), Hendrik Berends (1923), Jacobus (Koos) Smak (1924) en Klaas Tabak (1924).

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De zandweg voor de Witteler skoele werd Slot’s Weggie of Pot’s Weggie genoemd. Pas na de sloop van de Witteler skoele heeft dit weggetje de naam Meester Broerweg gekregen. De redactie geeft echter de voorkeur aan de naam Pot’s Weggie.
De redactie wil bijzonder graag van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief, hopelijk ook kinderen van de kinderen die op de hier afgebeelde schoolfoto staan, ontbrekende gegevens ontvangen.
Het schoolgebouw achter de kinderen bestaat niet meer.

Op de bovenste rij zijn van links naar rechts te zien:

01. Lambertus (Lambert) Jonker
Hij is geboren in 1926. Hij trouwde met Lammigje (Lammie) Westerhof. Hij woonde an de Heufdstroate in Deever.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

02. Lambertus (Bertus) Koning
Hij is geboren in 1928. Hij woonde in Gramsbergen.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

03. Martinus (Tinus) Harm Lensen
Hij is geboren op 24 maart 1923. Hij is overleden op xx oktober 2001.
Hij trouwde met Grietje Tebbenhof.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

04. Lubertus (Bertus) Boer
Hij is geboren op 18 augustus 1922 in Oll’ndeever. Hij is overleden op 14 september 1984. Hij trouwde met A.. Nijland. Hij woonde in Oll’ndeever. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

05. Hendrik Berends
Hij is geboren op 2 juli 1922 in Wittelte. Hij is overleden op 27 april 2004. Hij woonde lang in Wittelte. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

06. Jacobus (Koos) Smak (1924)
Hij is geboren op 17 maart 1924 op ’t Moer. Hij is overleden op …..
Hij trouwde met Anna Francina Goettsch. Hij woonde op de Smilde.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

07. Klaas Tabak
Hij is geboren in 1924.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

Op de vierde rij staan van links naar rechts:

08. Christina Augusta Johanna ter Horst
Zij was de juffrouw.
Zij is geboren in 1909.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

09. Hendrik Jan Tabak
Hij is geboren op 6 september 1926. Hij is overleden op 19 juni 1990. Hij trouwde met Trijntje Greveling. Hij was boer an de Wapserveenseweg in Wittelte. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

10. Sent Jonker
Hij is geboren in 1924 in Wittelte.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

11. Albertus Berends
Hij is geboren op 16 juni 1928 in Wittelte. Hij is overleden op 26 april 2011 in Dwingel. Hij heeft in Wittelte en Meppel gewoond. Hij woonde de laatste jaren van zijn leven in Dwingel. Hij is begraven op de kaarkhof van Dwingel.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

12. Albert Noorman
Hij is geboren 7 juli 1928 in Wittelte. Hij is overleden op 13 november 2000.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

13. Hendrik (Henk) Slot
Hij is in 1928 geboren in Wittelte.
Hij is een zoon van bakker Aaltert Slot.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

14. Hendrik Jan Zegeren
Hij is geboren in 1928. Hij woonde in Assen.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

15. Lenze (Leinse) Cornelis Boer
Hij is geboren op 24 februari 1927 in Oll’ndeever.
Hij is een zoon van Hendrik Jacob Boer en Lammigje Nieuwenhuis.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van Leinse Boer.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

16. Hendrik van Leenders
Hij was de hoofdmeester van de Witteler skoele.
Hij is geboren op 21 mei 1909 in Meppel. Hij is overleden op 3 februari 1999 in Zandvoort.
Hij trouwde met Fennegien Speek. Zij was onderwijzeres.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

Op de derde rij staan van links naar rechts:

17. Trijn (Trientie) Gelmers
Zij is in 1926 geboren in Havelte. Zij trouwde met P…. Winters.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

18. Maria (Marie) Jacoba Boer
Zij is geboren in 1924.
Zij is een dochter van Hendrik Jacob Boer en Lammigje Nieuwenhuis.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

19. Arentje Pouwels
Zij is geboren in 1927.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

20. Roelfina (Roelie of Fina) Titiena Annechina Smak
Zij is geboren op 15 april 1926 op ’t Moer. Zij is overleden op 15 oktober 2004. Zij trouwde met Johan Frederik Goettsch. Zij woonden in Wapse (?).
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

21. Janna Hilligje Boerhof
Zij is geboren op 6 april 1925 in Wittelte. Zij is overleden op 20 augustus 2003 op Wapservene. Zij trouwde met Hilbert Hessels. Zij is begraven op de kaarkhof op Wapservene.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

22. Frederika (Rikie) Jantina Odie
Zij is geboren op 17 februari 1930 op ’t Moer. Zij is overleden op 23 oktober 1983.
Zij trouwde op 7 november 1952 met Albert Veen. Zij woonde in Joure in Fryslân.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

23. Grietje Berends
Zij is geboren in 1924. Zij trouwde met Pouwel Broekman. Zij woonde in Uffelte.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

24. Jentje (Jentie) Gelmers
Zij is geboren in 1927 in Havelte. Zij trouwde op 21-jarige leeftijd op 29 juni 1946 met Hendrik Westerhuis.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

25. Aaltje Jongebloed
Zij is geboren in 1928. Zij trouwde met ….. Kiers. Zij woonde in Dwingel.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

26. Hilligje (Hillie) Barelds
Zij is geboren op 6 maart 1927 in Wittelte. Zij is overleden op 28 juli 2016 in Emmeloord. Zij trouwde met Geert Nijhof.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

27. Margje Jonker
Zij is geboren in 1927. Zij trouwde met Jan Mones.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

28. Zwaantje Boer
Zij is geboren in 1929 in Oll’ndeever. Zij woonde in Ossenzijl.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van haar.

Op de tweede rij zijn van links naar rechts te zien:

29. Willem Gelmers
Hij is geboren op 14 februari 1930 in Havelte. Hij trouwde in Meppel met Minke Dijkstra. Hij woonde in Meppel.
Hij is een zoon van Jan Gelmers. Hij woonde op ’t Moer in de eerste boerderij aan de Wapserveense kant. Hij is in 1978 overleden. Willem was invalide. Hij had manke benen. Hij had een apart ding om te kunnen lopen. De familie Jan Gelmers heeft ook nog een paar jaar gewoond in de eerste boerderij voorbij de Steenbaarger bochte in de gemiente Oavelte. De familie Jan Gelmers is in november 1939 verhuist naar Meppel.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

30. Roelof Lensen
Hij is geboren in 1930.
Hij is geboren op 4 januari 1930 op ’t Moer. Hij is overleden op zondag 11 april 1943 in Meppel.
Hij is een zoon van Roelof Lensen en Grietje Jonkers.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

31. Geert Kok
Hij is geboren in 1928 op ’t Noord. Hij is overleden op ….. Hij trouwde met Janna Keizer. Hij was boer op ’t Noord.
De redactie verwijst de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief voor meer gegevens graag naar het boek ‘Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden’, geschreven door de Witteler Klaas de Boer.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

32. Egbert Gelmers
Hij is geboren op 18 augustus 1928 in Havelte. Hij is overleden op 7 november 1994 in Meppel. Hij trouwde met Geesje Zwolle. Hij woonde in Meppel.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

33. Koop Steenbergen
Hij is geboren op 27 juli 1927 in Wittelte. Hij is overleden op 17 oktober 2007. Hij is begraven op de kaarkhof in Uffelte. Hij trouwde met Maria Lutina Timus. Hij woonde in Uffelte.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

34. Lukas Pruntel
Hij is geboren in 1927. Hij trouwde met Jantje Schreuder.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem8

35. Albert Berends
Hij is geboren in 1927. Hij woonde in Dwingel.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

36. Arend Vrieling
Hij is geboren in 1925.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

37. Albert Lensen
Hij is geboren op 1 januari 1928. Hij is overleden op 4 september 2005. Hij trouwde met Vrougje Snijder. Hij woonde in Deever. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

Op de onderste rij zijn van links naar rechts te zien:

38. Pieter Barelds
Hij is geboren op 30 augustus 1929 an de Wittelerweg in Wittelte. Hij is een zoon van Hendrik Lefferts Barelds en Aaltje Pieper. Hij trouwde in 1957 met Trientje Hingstman. Hij was boer an de Wittelterweg 18 in Wittelte. De laatste jaren van zijn leven woonde hij in Dwingel. Hij is overleden op 16 april 2008 op 78-jarige leeftijd in Dwingel. Hij is begraven op de kaarkhof van Dwingel. De redactie verwijst de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief voor meer gegevens graag naar het boek ‘Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden’, geschreven door de Witteler Klaas de Boer.

39. Hendrik Jonker
Hij is geboren op 23 juni 1929 an de Wittelerbrogge in Wittelte. Hij is overleden. Hij trouwde met Nella Godwaldt uut Wapse. Hij woonde de laatste jaren van zijn leven in Vledder. Hij is een zoon van Roelof Jonker en Albertje Pouwels.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

40. Hendrik Siemens
Hij is geboren op 30 september 1926 in Wittelte. Hij is overleden op …. Hij trouwde met Roelofje Boverhof. Hij woonde na zijn pensionering in Deever.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

41. Albert Winters
Hij is geboren op 22 april 1924 in Wittelte. Hij is overleden op 18 december 1978 in Wittelte. Hij trouwde met Geesje Doorten. Hij woonde in Wittelte. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

42. Jan Kok
Hij is geboren op 4 maart 1930 aachter op ’t Noord. Hij is in 1996 overleden. Hij is niet getrouwd geweest. Hij is een zoon van Lambert Kok en Aaltje Harms. Hij was een beetje boer. Hij was ongetrouwd en woonde met zijn twee zusters Jantje en Jantina in een boerderij aachter op ut Noord, die nu als adres Noordswegje 10 heeft.
De redactie verwijst de geïnteresseerde bezoekers van ut Deevers Archief voor meer gegevens graag naar het boek ‘Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden’, geschreven door de Witteler Klaas de Boer.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

43. Albert Jan Winters
Hij is geboren op 24 juli 1929 in Wittelte. Hij trouwde met Margje Smit. Hij woonde in Hengelo.
Hij was machinist bij de Nederlandse Spoorwegen.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

44. Arend Noorman
Hij is geboren op …….. 1929 in Wittelte. Hij is overleden op ……. Hij was getrouwd met Bertha Bügel. Hij woonde in Oll’ndeever.
De redactie is nog op zoek naar meer gegevens van hem.

Posted in Verdwenen object, Witteler skoele | Leave a comment

Kiender op ut plein veur de offeskeid’n skoele

Posted on 6 augustus 2022

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 66 een afbeelding van een schoolfoto met kinderen van de gereformeerde school an de Heufdstroate in Deever opgenomen. De afgebeelde foto is gemaakt in 1934. In de tekst bij de afgebeelde foto is de naam van alle op de foto aanwezige kinderen vermeld. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

66 – Diever – Gereformeerde School – 1934
De kinderen op deze foto zijn een deel van de leerlingen die dat jaar op de christelijke lagere school aan de Hoofdstraat zaten. Een flink aantal kinderen kwam uit Oldendiever, Wittelte, Wapse en Wateren. De kinderen uit deze buitendorpen kwamen bijna allemaal uit boerenfamilies.
De bovenste rij wordt van links naar rechts gevormd door:
Jantje Haanstra, Grietje Hessels, Hendrika Hessels, Neel de Graaf, Adrie de Graaf, Klaas de Graaf, Jan Timmerman, Jaap Moes, Jan Zantinge en Roelof Schuring.
Op de tweede rij van boven zijn van links naar rechts te zien:
hoofdmeester Broer Roosjen, zijn vrouw Jacoba Tiemersma (alleen een deel van het hoofd is te zien), juffrouw Grietje Schipper, Hendrik Kerssies, Jaap Kerssies, Kobus Hessels, Arendina Zantinge, Keimpe Roosjen, Lucas Noord, Engbert Oosterga, Dirk Moes, Jans Bult en uiteraard met hoed meester Martinus Strating.
Op de tweede rij van onderen zitten van links naar rechts:
Freek Zantinge, Margje Haanstra, Arend Zantinge, Klaas Vording, Albert Jan Vording, Corrie de Graaf, Aaltinus Noord, Hendrik Noord, Jan Hilberts, Hendrik Hilberts, Gerrit Jan Pook en Jantje Hessels.
Op de onderste rij zijn van links naar rechts te zien:
Wubbina Kruid, Jaap Kruid, Geert Gerhardus Koster, Grietje Haanstra, Klazien Oosterga, Hendrik Pook, Jans Hessels en Lambertus Hessels.
De op 24 mei 1925 geboren Geert Gerhardus Koster werd op 22 november 1944, samen met Hilbert Gunning, Hermannus Vos en Roelof Eggink, door de Duitse Sicherheitsdienst bij het onderduikershol gearresteerd. Hij stierf op 24 maart 1945 in het concentratiekamp Paigerhorst.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De hier afgebeelde foto is afkomstig uit de verzameling van wijlen Klaas Vording.

1. Jntje Haanstra
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

2. Grietje Hessels
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

3. Hendrika Hessels
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

4. Neel de Graaf
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

5. Adrie de Graaf
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

6. Klaas de Graaf
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

7. Jan Timmerman
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

8. Jaap Moes
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

9. Jan Zantinge
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

10. Roelof Schuring
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

Op de tweede rij van boven zijn van links naar rechts te zien:

11. hoofdmeester Broer Roosjen
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

12. Jacoba Tiemersma (alleen een deel van het hoofd is te zien)
Zij is de echtgenote van Broer Roosjen
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

13. juffrouw Grietje Schipper
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

14. Hendrik Kerssies
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

15. Jaap Kerssies
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

16. Kobus Hessels
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

17. Arendina Zantinge
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

18. Keimpe Roosjen
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

19. Lucas Noord
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

20. Engbert Oosterga
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

21. Dirk Moes
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

22. Jans Bult
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

23. Martinus Strating
De meester droeg altijd een hoed.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

Op de tweede rij van onderen zitten van links naar rechts:

24. Freek Zantinge
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

25. Margje Haanstra
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

26. Arend Zantinge
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

27. Klaas Vording
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

28. Albert Jan Vording
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

29. Corrie de Graaf
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

30. Aaltinus Noord
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

31. Hendrik Noord
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

32. Jan Hilberts
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

33. Hendrik Hilberts
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

34. Gerrit Jan Pook
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

35. Jantje Hessels
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

Op de onderste rij zijn van links naar rechts te zien:

36. Wubbina Kruid
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

37. Jaap Kruid
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

38. Geert Gerhardus Koster
Hij is geboren op 24 mei 1925 in Deever. Hij is overleden op 22 november 1944 op 19-jarige leeftijd in het concentratiekamp Paigerhorst.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

39. Grietje Haanstra
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

40. Klazien Oosterga
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar haar gegevens.

41. Hendrik Pook
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

42. Jans Hessels
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

43. Lambertus Hessels
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar zijn gegevens.

Posted in Alle Deeversen, Griffemiède skoele | Leave a comment

Ut lee’mswaark van mr. A.C. van Daalen

Posted on 28 juli 2022

Het artikel ‘Een levenwerk’ van de onbenoemde journalist D …… is gepubliceerd op 19 september 1925 in nummer 38, jaargang 51 van het blad Eigen Haard. Het artikel is zonder bronvermelding ook al een keer in helaas bewerkte vorm in 2008 als een flinke bladvulling opgenomen in het papieren blad Opraekelen, deels in nummer 08/2 en deels in nummer 08/3 van de heemkundige vereniging uut Deever.

Wij waren in Dieverbrug. Als ge geen lid bent van de Vrijzinnige Christelijke Studenten Bond of de Nederlandse Tenten Kampeer Vereniging zult ge, vrees ik, het wijze voorhoofd rimpelen en trachten, den geest te scherpen, om u te herinneren, waar een plaats van dien naam in ons land wel ligt.
’t Is waar, ’t ligt afgelegen, dat zult ge moeten toestemmen, tenzij ge een plaatsje, dat een uur stoomtramhobbelen buiten het Drentsche stadje Meppel ligt tot de gemakkelijk te bereiken plaatsen rekent.
Een paar maal per dag brengt het trammetje een enkelen reiziger, wat postzaken, een pakje, en door het kanaal varen de schepen af en aan. Dat is zoo de communicatie met de buitenwereld, waaronder in de eerste plaats te verstaan zijn het reeds genoemde Meppel en het nog verder af liggende Assen. Tusschen die twee, aan de Drentsche Hoofd- of Smildervaart ligt Dieverbrug.
De naam doet veronderstellen, dat er ook wel een plaatsje Diever zal zijn en dat is zoo. Twintig minuten verder de rimboe in ligt het dorp. Men bereikt het langs een landweg met praehistorische rariteiten als een tol en als tegenhanger electrische verlichting. Wat kinderen kijken de wandelaar verbaasd aan, die door hun dorp stapt en ’t vrouwtje in ’t winkeltje, dat prentbriefkaarten verkoopt, kan niet nalaten eens te informeren: vanwaar en waarheen ?
Och heere, zult ge zeggen. Wacht wat! We moeten het dorp nog door en links zien we al dra de oneindigheid van ’t Drentsche landschap.
Rechts liggen de villa’s van den dokter en den burgemeester. Dan begint ook aan dezen kant de wijde natuur….. maar nu leidt een zandpad naar rechts. ‘Berkenheuvel’ staat op het bordje, en nu naderen we het doel der reis. Daar ligt reeds de boschwachterswoning in de schaduw van wat boomen, aan den ingang van het landgoed, dat niemand zal aarzelen, een levenswerk te noemen.
Bosch en nog eens bosch is wat ge hier ziet en als ge vraagt, waar dat levenswerk dan wel in zit, behoef ik u slechts te wijzen juist op dat bosch. Want wie hier een halve eeuw geleden doolde – och, ’t zal niet veel anders geweest zijn dan een schaapherder, een strooper, een landlooper – nog zand, zand en nog eens zand, ter afwisseling misschien een beetje hei of een heideplas, maar voor ’t overige zandverstuivingen, binnenduinen, opgewaaide en zich verplaatsende heuvels, een oord van dorre verlatenheid.
Hier, op deze geblakerde dan wel grimmig ijzige omgeving – naarmate het zomer of winter was – was de aandacht gevallen van een paar mannen met pioniersbloed in de aderen. Voor ’t bekende bange gezicht kochten ze zeventig, vijf en zeventig jaar gelden een 700 H.A. grond.
Doel was, deze gronden te bebosschen. Er werden door deze heeren of hun opvolgers nieuwe complexen aangekocht, zoodat ten slotte een kleine 1400 H.A. in bezit van eenige particulieren kwam. Bebosschen dus. Maar het leek nog niet erg op wat men daaronder heden ten dage verstaat, nu boschbouwkundigen zich beijveren, uit ieder stukje grond te halen, wat er in zit, en geleerd hebben, met zooveel rekening te houden, wat de aandacht van den eenvoudigen arbeider ontsnapt.
Want boschbouw is – het hoeft in deze tijd, nu we alles wel weten, wat Staatsboschbeheer en de Heidemaatschappijen presteeren, bijna niet gezegd, – een zeer apart, zeer lastig en dikwijls weinig rendabel bedrijf, dat buitengewone toewijding en zeer veel vakkennis vraagt, en tot die overtuiging, beter gezegd tot die door ondervinding gesteunde wetenschap was men driekwart eeuw geleden nog niet gekomen. De boschbaas en zijn arbeiders plantten waar een plek hun geschikt leek en de uitkomst bewees dat wat dikwijls een gunstige plaats had geschenen, maar gansch niet beantwoordde aan de verwachtingen…… Wat er meer van te zeggen ? Met vallen en opstaan leert men loopen en dat in een particulier bedrijf in het midden van de vorige eeuw in de binnenlanden van Drente nu niet altijd de methoden werden gevolgd, die thans, vijf en zeventig jaar later zouden worden uitgevoerd, ligt voor de hand.
Ja, ook de meer moderne opvattingen, die het richtsnoer waren voor het bedrijf gedurende de laatste jaren konden de gevolgen niet geheel ongedaan maken. En dat moge voor den eigenaar minder voordeelig zijn,voor het landschap heeft het wel degelijk zijn profijten opgeleverd. We bedoelen dit: Een boschbedrijf zonder meer is tot in alle onderdeelen ingericht op de rente, die het bosch moet opleveren. Hier een perceel éénjarig hout, daar twééjarig, daar driejarig, een eind verder dertig-, veertigjarig, liefst zoo economisch aangelegd, dus niet al te grillig, niet al te natuurlijk zou men haast zeggen. Kijk, dat is Berkenheuvel nu juist helemaal niet: Het is een plek natuur geworden met al dat zorgelooze in den aanleg, met dien krachtigen groei, die weelderige vegetatie, die ten eenenmale doet vergeten, dat dit dan toch maar aangeplant is, door menschenhand aangebracht, door menschen onderhouden. Neen, daar lijkt het inderdaad niet veel op: Het is àl natuur, àl ongebreidelde groei. Het is een landschap geworden, overweldigend schoon, dit golvend terrein, overal, overal begroeid met dennen in diverse variëteiten met berken en ander geboomte. Neen, toch niet overal, want daar zijn ook complexen grond, die thans geschikt geworden zijn voor landbouw en veeteelt. Maar ’t allergrootste gedeelte van de 1350 H.A. is toch bosch geworden en wordt als zoodanig geëxploiteerd.
Wat voor 75 jaar nog woest en verlaten hier lag, is dus een vriendelijk landschap geworden. Waar ’t schrale zand zich op de vleugels van den wind telkenmale verplaatste, brengen bosschen, weiden en bouwland hun rente op. Uit de dorre aarde is een lachend stuk natuur opgebloeid. En hiermede komen we op het opschrift boven dit artikel. Een levenswerk ! Ja, dat is het toch wel geweest en het past hier, den naam te noemen van den man, die dertig jaar geleden den grond hier vond, slecht toebereid, ter nauwernood hier en daar van een armelijk boschje voorzien en voor ’t overige niets dan zand en heide. Een domein voor schapen en konijnen !
De nieuwe eigenaar, mr. A.C. van Daalen, was geen man van half werk. Hij wist van aanpakken en overtuigd, dat er hier aangepakt moest worden spaarde hij zichzelf niet en wist zijn helpers te bewegen tot een krachtsinspanning, die al spoedig het geel van het zand en het grauw en paars van de heide deed verkeeren in het frissche groen der eerste aanplantingen. Wat al belofte zat er in die gronden, die stilaan bedekt werden met opgroeiend geboomte, wat al vooruitgang kon ieder jaar worden geconstateerd, gestadige – schoon langzame – vooruitgang.
Zie, dat is nu gemakkelijk neergeschreven, maar wanneer men denkt aan alle moeite die overwonnen, alle bezwaren, die op zij gezet, alle tegenwerking, die geneutraliseerd moest worden, voordat ‘Berkenheuvel’ zijn naam met ere droeg, dan rijst toch wel een grote bewondering voor deze landgenoot, die met een ijzeren doorzettingsvermogen deze 1350 hectare zand in cultuur wist te brengen.
Er was een heel gezelschap zaterdag 5 september in Diever bijeen. Hier mogen genoemd worden de heren mr. J.T. Linthorst Homan, commissaris der Koningin in Drenthe, E.D. van Dissel, inspecteur van het Staatbosbeheer, J.P. van Lonkhuyzen, directeur van de Nederlandse Heidemaatschappij, mr. P. van Tienhoven, voorzitter van de Nederlandse Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten, L.C. Steffelaar, secretaris-penningmeester van de A.N.W.B., leden van Gedeputeerde Staten en het Gemeentebestuur van de gemeente Diever en een deputatie uit het bestuur van de V.C.S.B., die hier zijn zomerkampen heeft.
Toen dit gezelschap verzameld was begaf men zich naar de plaats waar het monument zou onthuld worden en sprak de heer Van Daalen, na een woord ter begroeting te hebben gezegd, het volgende:
Hoe geheel anders zag het er hier

Aantekeningen van de redactie ut Deevers Archief
Dit artikel is nog niet helemaal overgetikt.
In het artikel zijn ook vier foto’s opgenomen. Deze moet hier ook nog worden geplaatst.

Posted in Deever, Landgoed Berkenheuvel | Leave a comment

Ut huus veur de dokter is op de Noorderesch ebaut

Posted on 17 juli 2022

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 63 een afbeelding van een sepiakleurige ansichtkaart van de gemeentelijke dokterswoning an de Heufdstroate in Deever. De foto voor deze ansichtkaart is rond 1932 gemaakt. In de tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is enige aandacht besteed aan de bouw van deze woning en aan zijn bewoners. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

63 – Diever – Dokterswoning aan de Hoofdstraat – ± 1932
Op 28 december 1918 werden op het gemeentehuis de inschrijvingsbiljetten geopend voor de aanbesteding van de bouw van de gemeentelijke dokterswoning. Burgemeester en Wethouders, daartoe door de gemeenteraad in zijn vergadering van 3 januari 1919 gemachtigd, gunden het werk, en wel volgens het plan met de ongeglazuurde dakpannen, op laatstgenoemde dag voor 35790 gulden aan Hendrik Bakker en Harm Willem Doosjen, timmerlieden en aannemers te Meppel. De woning werd gebouwd op de Noordesch op een perceel bouwland van ruim 24 are dat de gemeente al op 9 september 1916 voor 428 gulden van boer en aannemer-timmerman Jan Bennen had gekocht.
De eerste bewoners van deze grote gemeentewoning waren dokter Alexander Leonardus van Eldik en zijn gezin. Van Eldik is hier van 1917 tot in 1931 geneesheer geweest. Van 1931 tot in 1946 woonde de familie van Nooten in het huis. Dokter Sebastiaan van Nooten werd op 22 november 1944 door de Duitsers gearresteerd. Hij overleed op 24 mei 1945 in het General British Hospital in het Duitse Rothenburg ob der Tauber. Van 1946 tot in 1968 werd het huis bewoond door dokter Ludolf Dirk Broekema en zijn gezin. De gemeente heeft het huis daarna verkocht aan Gerard Seinen.
In die tijd had men vanuit de dokterswoning nog vrij uitzicht op de Westeresch en de Kalterbroeken. Een reisverslag uit 1926 geeft daar een aardige indruk van: We moeten het dorp nog door en links zien we al dra de oneindigheid van het Drentsche landschap. Rechts liggen de villa’s van de dokter en de burgemeester ……
Tussen de gemeentelijke burgemeesterswoning, die op deze foto niet goed te zien is, en de gemeentelijke dokterswoning is de woning van meester Martinus Strating te zien. Hij was onderwijzer aan de Christelijke School.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft in verschillende berichten in ut Deevers Archief aandacht besteed aan dokter Sebastiaan van Nooten. De redactie weet echter nog steeds niet in welk concentratiekamp dokter Sebastiaan van Nooten gevangen heeft gezeten.
De Hoofdstraat in Deever aan de kant van Kalteren is de oude scheiding tussen de Noorderesch en de Westeresch. De gemeentelijke woning voor de dokter staat op de Noorderesch.
Gerard Seinen en zijn vrouw lieten er geen gras over groeien. Hun pension De Beukenhof opende de deuren al vanaf de kerstdagen in 1968. Zie de bijgaande advertentie (afbeelding 4)
De sepiakleurige ansichtkaart was rond 1932 te koop in de manufacturenwinkel van Jacoba (Coba) Hessels, de weduwe van Johannes Vos an de Heufdstroate in Deever.
De redactie heeft de kleurenfoto gemaakt op 16 februari 2005, zie afbeelding 3.
De redactie zal te gelegener tijd enige kleurenfoto’s van de huidige situatie in de buurt van de vroegere dokterwoning aan dit bericht toevoegen.

Afbeelding 1

Afbeelding 2
Afbeelding 3

Figuur 4
Advertentie in het Algemeen Dagblad van 14 december 1968.

Posted in Ansichtkoate, Dokterswoning, Heufdstroate | Leave a comment

Koate van ut laandgood Baark’nheuvel – 1936

Posted on 6 juli 2022

Van het landgoed Berkenheuvel bestaat een kaart, met daarop aangegeven de situatie in 1936. Mr. Albertus Christiaan van Daalen exploiteerde zijn landgoed voor de verkoop van hout. Om dit hout uit de bossen te kunnen vervoeren, liet hij heel veel zandwegen aanleggen. En hij gaf aan al die wegen zelf een naam, zoals Melloweg, Wouwenaarsweg, Van Tienhovenweg, Gerardinaweg, Jodenzand.
Die namen zijn terug te vinden op deze kaart, die namen zijn veelal niet meer ter plekke terug te vinden op die aandoenlijke kleine witte bordjes met zwarte letters aan de bomen. Zelfs veel wegen zijn onder het gure klantonvriendelijke bewind van de Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten niet meer terug te vinden. De Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten in het verre ‘s Graveland is in dit geval bepaald zeer zeker geen Vereniging Tot Behoud Van Cultuurmonumenten.
Op de kaart is ook aangegeven waar ooit een brandpaal heeft gestaan, te weten aan de Middenlaan, tegenover de Kelderweg. De stampbetonnen fundering van deze brandpaal is heden ten dage nog ter plekke aanwezig. Op de kaart is ook de uitkijktoren aan de Torenweg terug te vinden.
Vanuit geschiedkundig oogpunt is het nog aardiger dat naast een overgebleven zeldzaam exemplaar van de kaart van het landgoed Berkenheuvel ook de originele drukplaat van deze kaart nog bestaat, zoals te zien is op bijgaande foto, die de redactie van het Deevers Archief op 26 april 2000 heeft gemaakt.
Als de voorraad kaarten (kosten 10 cent per exemplaar, Van Daalen lette vooral ook op de kleintjes) op was, dan stuurde mr. Albertus Cristiaan Van Daalen die plaat gewoon naar een drukker (wellicht Roelof van Goor in Deever ?) voor het maken van een nieuwe voorraad. Zou deze drukplaat nu nog kunnen worden gebruikt ?

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Deever, Landgoed Berkenheuvel | Leave a comment

De evangelist Henduk Bett’n lig aachter Obadja

Posted on 17 juni 2022

De redactie van ut Deevers Archief vindt bij het digitaliseren van zijn papieren archief (papier scannen en vervolgens selectief in de oud-papier-bak gooien) bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders, en zo voort, en zo voort, en zo voort, uut de gemiente Deever zo nu en dan een document waarvan de redactie het de moeite waard dit te tonen in ut Deevers Archief. De redactie vond in een van de dozen met de papieren nalatenschap van zijn moeder de bijgaand afgebeelde, naar haar gestuurde, rouwbrief van Hendrik Betten, de eerste evangelist van Obadja op Zorgvlied. Zij kende Hendrik Betten en zijn gezin goed, omdat ze jarenlang zondagschooljuffrouw in Obadja was geweest.

Heden overleed plotseling, tot onze diepe droefheid, onze lieve Man en Vader, de Eerwaarde Heer
Hendrik Betten
in leven Evangelist te Zorgvlied, in de ouderdom van 57 jaar.
Geloofd zij Jezus Christus !
Uit aller naam
T. Betten-Louw
Janna
Adriaan
Zorgvlied, 2 februari 1947.
De begrafenis, waarbij U beleefd wordt uitgenodig, zal plaats vinden te Zorgvlied op Vrijdag 7 Februari. Tevoren zal in de Nederlands Hervormde Kerk een rouwdienst worden gehouden, aanvangende 1 uur.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De evangelisatievereniging Obadja kocht in 1928 het Amsterdamse Huis, met adres Zorgvlied 53, aan de Dorpsstraat op Zorgvlied. Vanaf 28 mei 1929 hebben de evangelist en godsdienstonderwijzer Hendrik Betten, zijn vrouw Trijntje Louw en hun kinderen Janna en Adriaan in het huis gewoond. In elk geval tot 2 februari 1947.
Hendrik Betten is geboren op 4 november 1889 in Oosterwolde (gemeente Weststellingwerf). Hij trouwde op 26 mei 1921 in Monnickendam met Trijntje Louw. Hij is overleden op 2 februari 1947 op Zorgvlied. Hij is begraven op de monumentale olde kaarkhof aachter Obadja op Zorgvlied.
Trijntje Louw is geboren op 18 oktober 1892 in Monnickendam. Zij is op 16 december 1960, op 68-jarige overleden, in ’s Gravenhage. Zij is op 20 december 1960 begraven bij haar echtgenoot Hendrik Betten op de monumentale olde kaarkhof aachter Obadja op Zorgvlied.
Janna Henderika Betten is geboren op 18 maart 1922 in Bellingwolde (Groningen). Zij emigreerde in 1954 op 32-jarige leeftijd naar Canada. Zij is overleden op 20 november 2011 na een korte ziekte in het Royal Jubilee Hospital in Victoria, British Columbia, Canada. De redactie verwijst naar haar overlijdensbericht in het engels op het internet.
Adriaan Betten is geboren op 25 juli 1926 in Bellingwolde (Groningen). Hij is overleden op 13 september 1981 in Leidschendam.

Afbeelding 1 – Kapel van Obadja – Foto © Gert Hardeman, 31 mei 2009, webstee ghardeman.nl

Afbeelding 2 – Kapel van Obadja – Foto © Gert Hardeman, 11 juni 2011, webstee ghardeman.nl

Afbeelding 3 – Kapel van Obadja – Foto © Gert Hardeman, 25 augustus 2019, webstee ghardeman.nl

Posted in Emigrant, Kaarkhof aachter Obadja, Obadja, Zorgvliet | Leave a comment

As ut kolder wödt in de Dreinse laandschop

Posted on 24 mei 2022

De redactie van ut Deevers Archief kwam bij het digitaliseren (scannen) van zijn papieren archief – bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal en zo voort en zo voort uut de gemiente Deever – bijgaande foto van de Kleine Brink van Deever tegen in een knipsel uit het geïllustreerde blad Het Noorden in Woord en Beeld, jaargang 11, 1935-1936, datum 20 december 1935.

In het boerderijtje met de twee gotisch vormgegeven ramen in de voorgevel woonde tot 28 november 1934 kleermaker Fredrik (Frièrik) Westerhof. Hij was op 25 oktober 1919 medeoprichter van de ‘Coöperatieve Bakkerij en Winkelvereeniging ‘Samenwerking’ te Diever’. Fredrik (Frièrik) Westerhof is op 28 november 1934 overleden in Deever.
In de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 31 december 1928 wensen kleermaker Frederik (Frièrik) Westerhof en echtgenote Christina Houwer familie, vrienden en begunstigers een gelukkig nieuwjaar.
De redactie verzoekt de zeer gewaardeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief gegevens te verschaffen over de bewoners van de andere zichtbare huizen.
De redactie zal te gelegener tijd en zeker niet met geschwinde spoed en zeker ook niet in gestrekte draf enige kleurenfoto’s van dit dorpsbeeld aan dit bericht toevoegen.

Posted in Alle Deeversen, Kaarke an de brink, Kleine Brink, Neringdoende, Toor'n an de brink | Leave a comment

Lodewiek en Johanna kiekt oe moar mooi an

Posted on 13 mei 2022

De redactie van ut Deevers Archief loopt al tientallen jaren elk jaar wel een paar keer over Zorgvlied, an de aandere kaante van de Deeverse bos, maar kwam bij elk bezoek steeds weer voor een dichte voordeur van de rooms-katholieke Sint Andreaskerk te staan. Maar op woensdag 11 mei 2022 was het dan zo ver. De voordeur stond wagenwijd open. Dus gauw naar binnen gegaan. De redactie heeft die dag onder meer bijgaande twee kleurenfoto’s gemaakt van het interieur van deze kerk.
Boven het hoofdaltaar zijn drie gebrandschilderde ramen te zien.
In het linker raam is Maria, de moeder van Jezus, te zien.
In het rechter raam is Sint Andreas, de patroonheilige van deze kerk, te zien. Hij draagt een x-vormig kruis, het Andreaskruis. Volgens de overlevering is Andreas de marteldood gestorven aan een dergelijk kruis.
In het raam in het midden is Christus met het Heilig Hart te zien.
Onder in het linker raam is een medaillon met het portret van Lodewijk Guillaume Verwer aangebracht. Onder in het rechter raam is een medaillon met het portret van zijn vrouw Johanna Cornelia Ludovica van Wensen te zien. Het is de redactie helaas niet gelukt een foto van de twee medaillons van dichtbij te maken.
De redactie verwijst de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief graag ook naar het bericht Op de knee’jn veur Lodewiek en Johanna. Van het interieur van de rooms-katholieke kerk op Zorgvlied bestaat ook een mooie zwart-wit ansichtkaart.

Posted in Kattelieke Kaarke, Lodewijk Guillaume Verwer, Zorgvliet | Leave a comment

Herinnerings an ’t Aar’mhuus an de Grönnegerweg

Posted on 5 mei 2022

De redactie van ut Deevers Archief ontving op 23 april 2016 van de heer Guido Schoonheim bijgaand fraai en vlot geschreven bericht over zijn herinneringen aan de mensen in het Aar’mhuus an de Grönnegerweg bee Deever. De redactie is hem daar bijzonder erkentelijk voor. Wellicht kan hij in een tweede bijdrage meer van zijn herinneringen op papier zetten. De redactie is graag bereid ook die te publiceren in ut Deevers Archief.

Binnenkort is Janny Goettsch-Veen in Noordwolde jarig. Ik hoop haar dan even op te zoeken; dat doe ik namelijk al 56 jaar !
Gôh, denkt u wellicht, wat interessant: een ons volkomen onbekende ‘vogel’ bericht ons even, dat een ons al even onbekende kennis van hem jarig is …
Maar het zóu kunnen zijn, dat u die namen Goettsch en Veen toch wel kent. Zij waren de eerste (en voor zover ik weet ook laatste) boeren in het voormalige Armenwerkhuis van de hervormde kerk te Diever. Piet Goettsch (afkomstig uit Zorgvlied) en Janny Veen (afkomstig uit Wapserveen) zijn met elkaar getrouwd op 29 april 1959 en zijn toen neergestreken aan de Groningerweg 3 in Diever.
In augustus stopte daar een ‘karretje dat op de zandweg reed’. Ik weet het zeker, want ik zat in dat karretje. Verder zaten daarin mijn vader en mijn moeder mijn twee zusjes; mijn broer was al te ‘oud’ om nog met de ouwelui mee op vakantie te willen.
Wij zochten een kampeerplekje, niet op een camping, maar bij een boer. Dat mochten toen alleen zogeheten kampeerpaspoorthouders: mensen, die bij de ANWB (in Ommen-Hardenberg) het kamperen hadden geleerd en zogezegd ‘gediplomeerd’ waren; dát waren mijn ouders. Papa is op verzoek van Piet Goettsch nog naar ’t gemeentehuis -schuin tegenover de kerk in Diever- geweest om één en ander te regelen.
We hebben drie weken bij Piet en Janny op het erf gestaan. Papa en mama en mijn zusjes maakten lange wandelingen. Tot aan Wateren toe, hoor !

Ik bleef liever bij boer Piet. Ik wilde leren melken. Dat kon ! Maar dan moest ik wel klompen aan, want koeien kunnen soms even op een voetje gaan staan en doet pijn. Ik was een stadsjongen en ik had geen klompen. Nou, ik ging melken op oude klompen van Piet, waar ik met mijn sandaaltjes aan precies in paste. Ik heb het melken geleerd. Ik weet nog dat mijn ‘leer-koe’ Nellie 4 was. Ze had maar drie spenen, want eentje was gesneuveld ‘an ’t stiekeldroad’. Zij was een oude tamme koe, ze was ook tam voor ‘vreemde’ stadse leerling-melkers. Ze was niet bepaald moeders mooiste, wel moeders lelijkste, maar dat interesseerde mij niet.
Het ‘boerenarbeider’ zijn beviel van weerskanten zo goed, dat ik werd uitgenodigd om het volgende jaar terug te komen. Dat heb ik gedaan. Dat heb ik tien of elf keer gedaan. En …. ik ken Piet en Janny nog altijd. We zien elkaar in elk geval op onze verjaardagen en verder zo nu en dan tussendoor. Ik was in mijn vakanties van de middelbare school áltijd in het Armenwerkhuis aan de Groningerweg 3 in Diever en later in Zorgvlied.
Piet en Janny waren niet alleen boer en boerin, maar waren óók de laatste ‘vader’ en ‘moeder’ van de laatste twee ‘armen’: Jans Grit en Geert ….. (zijn achternaam heb ik nooit gehoord). Over deze beide mannen wil ik graag iets vertellen.

Jan en Geert waren totaal verschillende mannetjes, ze waren maar klein van stuk. Ze deelden in het Armenwerkhuis samen één grote kamer. De inrichting van die kamer is gauw omschreven: daar was zogezegd ‘niks’ aanwezig. Nou ja…., in de kamer waren twee bedsteden. Die hadden nog de ouderwetse afmetingen, dat wil zeggen deze waren klein, want mensen waren vroeger kleiner. Jans en Geert pasten er perfect in. Ze hadden wel een divanbed aangeboden gekregen, maar dat vonden ze maar een neimoeds ding, dus die wilden ze niet. Zo konden ze ook ‘iets voor op de vloer’ krijgen. Ook dat vonden ze onnuttig en neimoeds. Een gewone kale plankenvloer was goed genoeg, toch ?

Zo ook het warme eten, waar Janny dagelijks voor zorgde. Daar had ze een makkie aan, want het favoriete menu van beide heren was gebakken aardappeltjes en uitgebakken spek. Nee, géén groente, want dat was ook neimoeds spul, althans als ze die dag een goed humeur hadden. Als ze een dag een minder goed humeur hadden, dan was groente knienevoer en dus niet bedoeld voor menselijke consumptie ! ’s Zondags kregen ze een waar feestmaal, want dan kregen ze ook soep en pudding.

Jans en Geert waren verschillend. Jans was altijd vrolijk, maar Geert kon zo nu en dan mopperen. Geert was namelijk de ‘opzichter’ op het boerenbedrijf. Hij had zichzelf daarvoor ‘aangesteld’, maar daar was iedereen het mee eens. Ik hoorde Geert een keer duidelijk een vloek mompelen, toen ik een volle kuip met waai ondersteboven had gereden met paard en wagen. Ik dacht toen even: je bent zeker vergeten dat dit een christelijk Armenwerkhuis is. Ik ben later dominee geworden. Ik heb Geert deze vloek nooit als ‘zonde’ aangerekend, maar slecht als ‘gebrek aan een beter woord’.

Jans hoefde op de boerderij niets te doen, want Jans kón bijna niks. Jans was niet helemaal honderd procent. Jans kon alleen aardappelen schillen. Dat deed hij zo nu en dan. Soms schilde hij de hele ochtend aardappelen ! Dat spaarde Janny dan natuurlijk veel tijd uit, tijd die zij nodig had voor het doen van de huishouding.

Jans had een speciale ‘hobby’: klokjes. Jawel, in het ‘huis’ van Jans en Geert hingen maar liefst twéé klokjes. Er hing een echt koekoeksklokje, dat ook echt koekoekte. Piet gaf zo nu en dan een ruk aan het opwind-kettinkje, daar dacht Jans zelf nooit aan. En er hing een ombeschrijfbaar ‘geval’, dat niet liep. Buitenshuis droeg Jans altijd een polshorloge en soms tot wel vier ‘onderarmhorloges’. Let wel: Jans kon niet klokkijken. Hij en Geert konden trouwens ook niet lezen en schrijven. Als al eens iets ‘ondertekend’ moest worden -beide heren genoten AOW-, dan wees Piet even aan waar ze precies een kruisje moesten zetten. Ik heb het over de zestiger jaren van de vorige eeuw, hoor !

Eén dag in ’t jaar was echt helemaal de dag van Jans: de dag van de dorpskermis. Daar móest Jans altijd naar toe, want daar kon hij ‘voordelig’ klokjes kopen van de plaatselijke jeugd, die wel eens geluk had bij het uit zo’n schuifautomaat halen van een botterhorloge. De inkoopprijs van die botterhorloges zal vermoedelijk wel drie of vier kwartjes hebben bedragen, want de eigenaren zijn natuurlijk niet gek: de automaten zijn zó afgesteld, dat je ten minste drie of meer kwartjes moest besteden voor één botterhorloge. Maar de verkoopprijs van die ‘prullen’ (sorry kermisexploitanten) aan Jans kon wel f. 2,50 bedragen….
De dag na de kermis had Piet daardoor enig ‘maatschappelijk werk’ te doen. Dan ging hij bij de klokjesverkopers langs, om hen aan het verstand te peuteren, dat ze eigenlijk ‘crimineel’ bezig waren geweest die ‘prullen’ voor te veel geld te verkopen aan die straatarme Jans. ‘Foei, niet meer doen !’ Piet gaf het horloge terug aan de verkopers en inde het door Jans bestede geld.

Bij dit punt van Jans’s klokjes heb ik trouwens nog een leuk en echt gebeurd verhaaltje. Toen ik Jans eens op zo’n rijke-klokjes-dag vroeg, hoe laat het nou was, stroopte hij zijn linker mouw tot op de elleboog op en keek met geleerde blik op al zijn vier horloges. En toen zei hij: ‘Wil je mij dat morgen nog eens vragen, want kijk, deze klokjes zijn nog erg nieuw; ze lopen nog niet allemaal gelijk, daar ga ik vanavond mee aan de gang; dan kan ik je morgen wel vertellen hoe laat het is, snap je wel ? Ik snapte het wel. Jans was dan wel niet helemaal honderd procent, maar niet dom.

Het is wellicht aardig om te weten, hoe anno 1959 de ‘technische toestand’ op de boerderij was. Nou, er was toen nog géén aansluiting op enige nutsvoorziening’ Het water kwam uit de pomp op het ‘nekkie’ tussen de woning en de stal. Koel helder water, van zo’n goede kwaliteit, dat het ongekookt kon worden gebruikt.
Gas was er alleen in flessen. Die je in het dorp kon kopen. Janny’s strijkijzer werkte op flessengas. In de woonkamer kon een gaslamp branden. Heerlijk koud, maar geen sfeervol licht, zal ik maar zeggen. In alle andere vertrekken was het behelpen met een olielampje, ja ook op de stal, ook op de deel, overal. Dus ook in de ‘woning’ van Jans en Geert.
Elektriciteit was er gewoon niet. Janny had een stofzuiger, die werkte op kracht, die werd ontleend aan de wielen, dus aan menselijke duwkracht.
Een wasmachine hadden ze ook niet. Janny verstond nog het ‘oude ambacht’ van wassen op de plank. Centrifuge ? Nee, waslijnen !
Melkmachine ? Nee, maar dat was met zeven koeien ook niet echt nodig.
Telefoon ? Nee, die was toen aan de Groningerweg totaal onbekend.
Ik heb alle voorzieningen zien komen. Nou ja, behalve een ordentelijke gasleiding. De gemeente Diever vond de aanleg daarvan waarschijnlijk te duur.
Voor de waterleiding moest een ‘tank’ op de koezolder komen te staan, om ten minste enige druk op het tapwater te krijgen, dan kon gewoon water uit de kraan komen. Die druk kon niet vanuit het centrum van Diever worden gerealiseerd.

Aan de telefoon-aansluiting kleeft weer een leuk verhaaltje. Dat ding deed het altijd prima, totdat Janny aan Piet had gevraagd om de voortuin eens om te spitten. Dat heeft Piet gedaan, maar met paard en ploeg. Daarna deed de telefoon raar. Het geluid viel soms zo maar weg en kwam gelukkig vaak ook weer terug, totdat het op een keer helemaal weg bleef. Toen heeft Piet alle verbindingen binnenshuis gecontroleerd. Daar was niks mee. Dan moest het probleem dus buiten zitten. De P.T.T. werd gebeld. Een man kwam de leiding vakkundig repareren. Hij zei tegen Piet, toen hij even binnen koffie kwam drinken: ‘Wilt u dat nooit weer doen.’ Piet zei: ‘Wat wil ik nooit meer doen ?’ De man zei: ‘De tuin omspitten met paard en ploeg. Kijk, nu weet ik dat u een ploeg van 30 cm werkbreedte heeft, want de buitenkabel is om de 30 cm beschadigd. Ik heb de kabel vervangen door een nieuwe, maar de P.T.T. is natuurlijk niet gek. Ik denk niet dat u ooit nog een nieuwe buitenkabel van ons krijgt. Dus als u ooit weer eens de tuin gaat omploegen, dan zou dat wel eens definitief het einde van uw telefoonverbinding kunnen betekenen. Piet heeft nooit weer de tuin omgeploegd.

Ik heb aan Diever meer herinneringen. Zo zie ik dokter Broekema nog rijden op zijn motor met aanhangwagen. Zijn grijze kuif wapperde in de wind. Motorhelmen waren toen nog niet verplicht. Zijn colbertje wapperde ook in de wind, ik geloof dat de man een leren jas niet nodig vond. Jawel, dokter Broekema hield spreekuur op de verschillende campings in de omgeving. Ik heb me laten vertellen, dat hij dat later deed met een camper-spreekkamer.

Het zomerhuis ‘de Ossekoele’ schuin tegenover het Armenwerkhuis was -als ik me niet vergis- van professor Van Giffen. Ik heb hem daar nooit gezien, maar ik heb wel zijn dochter en haar man daar vaak in de zomer gezien, nadat de ‘vaste bewoners’, een echtpaar, naar de Veentjesweg waren verhuisd. Ik zou ook het plekje in het bos nog terug kunnen vinden, waar de professor begraven wilde worden, wat niet mocht. Dat is toch gek, hè !

Naast Piet Goettsch en Janny Veen woonde de familie Bijker. Ik herinner mijn van één van de twee zonen, dat hij zingend over het erf reed op een stokoude Solex: ‘Hij doet het weer, hij doet het weer, hij heeft vandaag weer zin !’.

Tegenover de familie Bijker woonde de familie Gerrits (Garries). Daarvan hoorde ik een keer, dat pa Gerrits niet in orde was en dat dokter Broekema was ‘ontboden’. Toen ik tegen Piet zei, dat de dokter nog steeds niet was geweest, zei Piet: ‘Ach ja, de dokter kent zijn pappenheimers hoor. Als ik de dokter bel, dan komt hij al ’s morgens. Bij Gerrits weet de dokter dat het ook best wat later in de middag kan. Gerrits is vast niet zo heel erg ziek.’

Ach ja, ik heb veel herinneringen aan Diever. Zo zaten twee zonen van dokter Broekema een keer ‘vast’ in de Groningerweg. Let wel, in pa’s Amerikaanse slee, want die had de dokter óók, maar die gebruikte hij niet voor zijn praktijk, want met zo’n ding kom je onherroepelijk een keer vast te zitten in een zandweg. Toen hebben we letterlijk ‘het paard achter de wagen’ gespannen, want zo was het Amerikaanse ding wel uit de penarie te trekken. Het waren een beetje stoute jongens, geloof ik, die twee jongens van Broekema. Mochten ze van hun pa wel met zijn auto spelen ?
De Groningerweg was toen nog een onverharde weg, het was een zandweg, met daarnaast een schelpenpattie voor de fietsers. Als ik nú nog wel eens naar het vroegere Armenwerkhuis rij, dan rij ik tot aan het vroegere Armenwerkhuis over een klinkerweg, daarna is de Groningerweg nog steeds een zandweg.

Anno 1960 was de boerderij een ‘gemengd bedrijf’. Dus ik ben zogezegd van alle markten thuis geraakt. Ik kon dus melken. Ik kon ook bij varkens waken, als die moesten bevallen. Een moedervarken is soms zo dom om op haar pasgeborenen te gaan staan. Dus was het raadzaam, dat enig ‘toezicht’ werd gehouden tijdens de bevalling. Nou, in huize Goettsch is onder mijn ‘toezicht’ een twaalfling geboren. En ja, uit een halfwilde moeder, want met die keurige roze varkens kon Piet niet overweg, dus hij had een halfwild zwijn, waar je voor moest oppassen, want madame had een indrukwekkende bek vol tanden, die ze ook wel eens wilde gebruiken. Ze hield blijkbaar wel van bijten in kuiten van mensen. Piet had ook een geheel zwart ‘hangbuikzwijn’, dat nooit enige kip of zelfs vlieg kwaad zou doen.

Die bevalling van het halfwilde zwijn, zal ik me waarschijnlijk de rest van mijn leven blijven herinneren. Piet heeft namelijk de volgende morgen één van de twaalfling afgemaakt. ‘Die is debiel’, zei hij. En een debiele big heeft te midden van zijn broertjes en zusjes geen kans van leven. De broertjes en zusjes laten zo’n big domweg verhongeren. Het is prachtig te zien hoe biggen direct na de geboorte een rangorde instellen: ‘Denk erom broertje of zusje, dit is mijn ‘knopje’ op moeders buik, daar mag jij niet aankomen, want dan krijg je een knauw van mij.’ Het is ook prachtig te zien hoe alle jonkies na het drinken mama ‘bedanken’, ze lopen naar mama’s kop en geven haar een ‘kopje’, zoals katten ook wel doen. Mama knort dan even ‘lief’ naar ze. Ja, ik ben onder de indruk gekomen van het gedrag van varkens. Varkens zijn eigenlijk ‘hoger staande’ dieren dan bijvoorbeeld koeien en paarden. Een koe of paard piest en schijt waar het haar of hem uitkomt. Een big leert die zaken te doen op veilige afstand van z’n ‘etensbordje’, want als hij dit naast of in zijn ‘etendbordje’ doet, dan krijgt hij van mama een geweldige opsodemieter naar het uiterste hoekje van hun hok, ja dat begrijpt een big snel.

We hebben enkele jaren achtereen aan de weg slachtkippen verkocht. Op de boerderij liepen zo’n 35 kippen rond. Die werden op deze manier ‘ververst’, als ze waren uitgelegd, dan gingen ze als ‘slachtkippen’ van de hand. Piet maakte ze af en ik slachtte ze. Ik weet dus precies hoe een kip in elkaar zit. Menig kampeerder op Ellert en Brammert heeft bij het Armenwerkhuis een kippetje ‘opgedaan’, dat kan ik jullie verzekeren. Eentje vond het niet nodig dat het kippetje was geslacht, dat kon hij zelf onderweg wel doen. Ja, dat zagen we dan later, dan hingen langs de Groningerweg plukjes kippenveren an ‘t stiekeldroad. Die had de wandelende slachter dan laten waaien.

Een aparte vermelding verdient de hond Frieda. Ze was een Schotse colly, dus niet bepaald eentje van het type ‘waakhond’, zou je zeggen. Nou, dat was Frieda dan ook niet. Als iemand langs het Armenwerkhuis fietste, dan blafte ze. Als iemand het erf op liep, dan gaf ze geen kik, dan dacht ze kennelijk: ‘Die hoort hier zeker thuis’. Frieda besteedde haar dagen voornamelijk aan …. slapen. Dat deed ze bij voorkeur voor de deur van het woongedeelte naar het werkgedeelte van de boerderij. Als je daar door wilde, dan moest je even over Frieda heen stappen. Toen Piet en Janny kinderen kregen, bleken de pootjes van de kinderen te kort, dus die stapten gewoon op Frieda. En Frieda ? Die vond het allemaal best.
Piet vertelde mij ooit, dat Schotse collies eigenlijk nogal zenuwachtige honden waren. ‘Oh,’, zei ik, ‘behalve Frieda dan’. ‘Nou,’, zei Piet zei, ‘vergis je niet in Frieda, hoor. Ze heeft toen ze jong was, letterlijk het foefje van ‘de postbode en de hond’ uitgehaald. Ze vloog de postbode echt naar zijn keel. Nou toen heb ik haar een pak op haar donder gegeven en gezegd dat ze dat nooit weer mocht doen. Dat heeft ze inderdaad nooit weer gedaan. Ik schaam me nog altijd wel een beetje, dat ik haar toen zo heb gestraft, dat was niet echt nodig geweest.

Piet en Janny zijn verhuisd naar zijn ouderlijk huis in Zorgvlied, toen Jans en Geert in Diever waren overleden -ik heb dat niet meer meegemaakt- én de ouders van Piet waren overleden. Daar heeft Piet nog een aantal jaren geboerd, samen met zijn jongste broer, die in een ‘burgerhuisje’ woonde. Daar ben ik toen nog enkele zomers boerenarbeider geweest. Daar heb ik kennis gemaakt met het fenomeen ‘trekker’, zo’n lekker blaffende Porsche. En met hun span paarden Ria en de Fries, want de broer van Piet was paardenman in hart en nieren.

Ria heb ik eens van Wateren naar Zorgvlied ‘thuis gebracht’, want ze was even niet nodig naast de Fries. Ik had Ria aan een hele lange teugel beet en ik zat op opa’s oude Solex. Ria wilde heel graag naar huis én ging heel hard lopen. Het is een wonder dat ik nog leef. Een paard dat de stal ruikt en een oude Solex is geen ideale combinatie. Gelukkig hebben we het overleefd. Aan het einde van de rit was Ria blij dat ze bij de stal was en ik was blij dat ik weer op beide benen stond. Ik heb sinds die gebeurtenis nooit weer op een Solex gereden. Het ‘motorreke’ van de Solex ligt bovenop het wiel, waardoor het zwaartepunt te hoog ligt en daardoor een waardeloze wegligging heeft. En dan die hefboom naast het stuur, waarmee je de aandrijfrol van de motor op de band kon brengen of kon ontkoppelen. En dan het remmetje, dat was een terugtraprem, zoals op een gewone fiets. Een Solex is met deze ‘comfortabele uitrusting’ echt een levensgevaarlijk ding, hoor ! Ik wilde echt van m’n leven nóóit meer op een Solex rijden.

Ter zake nu weer. Ik heb jullie ‘betrapt’ op een missertje op jullie site. De auto voor het gemeentehuis is niet de auto van de dierenarts. Het is namelijk geen Volvo, zoals jullie beweren. Als ik goed gekeken heb, dan is het een oud model Austin, dan kan het niet de auto van de veearts zijn. Voortaan ietsje beter kijken dus, maar het zij jullie vergeven.

Voor jullie mij een ‘vervelend mannetje’ vinden, stop ik met dit geschrijf. Als jullie ooit met mij willen ‘doorpraten’ over dingen die Diever betreffen, dan hoef je me maar te bellen, dan spoed ik mij naar het nieuwe gemeentehuis.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Het gesticht Armen-Werkhuis van de Nederlands Hervormde gemeente an de Grönnegerweg bee Deever werd in het jaar 1861 opgericht. Voor de gang van zaken in het gesticht Armen-Werkhuis onderhield de kerkeraad een reglement dat om de zoveel tijd werd aangepast aan nieuwe inzichten.
De laatste ‘verpleegde’ was de in Deever welbekende dorpsfiguur Jans (Jansie) Grit (geboren op 8 maart 1897 in Wapse, overleden op 26 november 1969 in De Wijk). Hij kwam, nadat de Nederlands Hervormde gemeente het gesticht Armen-Werkhuis in 1967 had verkocht, en na nog enige tijd op ut Kastiel in Deever te zijn ondergebracht, terecht in het bejaardenhuis Dickninge in De Wijk. Is hij in de Wijk gestorven ? Jans (Jansie) Grit (hij droeg altijd een pet) is op bijgaande foto van het Aar’mhuus uit de collectie van Monumentenzorg in het Drents Archief in Assen net aan de rechterkant te zien. Deze foto is op 24 april 1959 gemaakt. De redactie heeft de bijgevoegde kleurenfoto gemaakt op 22 april 2021.
De redactie schaamt zich wel een beetje dat hij de achternaam van Geert … niet weet. Maar wie het wel weet, die wordt bij deze uitgenodigd die te melden aan de redactie.
Piet Goettsch was wel de laatste boer in het Aar’mhuus, maar zeker niet de eerste. De redactie verwijst bijvoorbeeld naar het bericht Albert van Gijssel en Aaltje Hagewoud met kleinkind.

De redactie ontving op 23 maart 2024 de volgende zeer gewaardeerde reactie van Arno Goettsch
Dat is een prachtig verhaal van Guido Schoonheim !
Ik lees in het naschrift dat de achternaam van Geert niet bekend is. Volgens mij was het Geert Lubbers (of zoiets. zo klonk het). Ik weet dat, omdat ik hier ben geboren als eerste zoon van Piet Goettsch en Jannie Veen.
Jans Grit kan ik me beter herinneren dan Geert.
Ik weet nog wel dat Geert was overleden. Toen ik een tijdje later bij Jans in huis aan tafel zat, vroeg ik hem (zo was ik opgevoed): “Is Geert nou in de hemel ?” Jans keek op en antwoordde: “Nee, die is al lange opevreet’n deur de rott’n en de moes’n.” Het is al lang geleden, maar het maakte wel indruk, want ik weet het nog !

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief.
Het betreft inderdaad Geert Lubbers. Hij is geboren op 25 oktober 1882. Hij is overleden op 15 juni 1963. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

Posted in Aar'mhuus, Alle Deeversen, Boer'nlee'm, Boerdereeje, Dorpsfiguur, Grönnegerweg | Leave a comment

De groeve van mr. A.C. van Daalen besteet nog

Posted on 1 mei 2022

De redactie van ut Deevers Archief vroeg zich al vele jaren af waar mr. Albertus Christiaan van Daalen, de ontwikkelaar van het landgoed Berkenheuvel bij Deever en daardoor de grondlegger van de hedendaagse lucratieve winstgevende toeristische industrie in de gemiente Deever, is begraven en of zijn graf nog bestaat. De redactie heeft dit nooit via openbare bronnen op het internet kunnen vinden en heeft ten langen leste en ten einde raad contact gezocht met de Historische Vereniging Oud-Bennekom (https://www.oudbennekom.nl). Het volgende bericht is onder meer samengesteld uit resultaten van onderzoek en teksten van leden van de werkgroep Begraafplaatsen van de Historische Vereniging Oud-Bennekom. De redactie is deze leden bijzonder erkentelijk voor de tijd en de moeite die zij hebben besteed om de plaats van het graf van mr. Albertus Christiaan van Daalen te achterhalen.

De genoemde werkgroep Begraafplaatsen stuurde bijgaande familieadvertentie van het overlijden van Albertus Christiaan van Daalen. Dit bericht van overlijden is verschenen in de Arnhemsche Courant van 17 januari 1939 en is te vinden in de webstee Delpher (https://www.delpher.nl). Zie afbeelding 4.
Hij is in 1939 overleden in zijn ‘huize Dorpszicht’ in Bennekom. Hij is begraven in het familiegraf op de Oude Begraafplaats in Wageningen. De Oude Begraafplaats lag aan de Rijksstraatweg, nu Generaal Foulkesweg. Deze begraafplaats is tot 1940 gebruikt. De graven zijn na 1940 geruimd. De begraafplaats is nu bebouwd. Het poortgebouwtje is wel bewaard gebleven.
Navraag van de Historische Vereniging Oud-Bennekom bij de gemeente Wageningen over de stoffelijke resten in het familiegraf en de grafsteen leverde de volgende gegevens van de gemeentearchivaris op.
Uit het register van graven (Archief Algemene Begraafplaatsen Wageningen 1829-1965 [archief nummer 12, inventaris nummer 2] blijkt dat de familiegraven Van Daalen zich bevonden in vak I, nummers 11 tot en met 14. Mr. Hermannus Bernardus van Daalen kocht die grafsteden op 10 februari 1829.
Met rode balpen is in het register aangetekend dat de stoffelijke resten uit deze graven zijn opgegraven op 4 november 1968. De resten zijn in drie nieuwe kisten geplaatst en overgebracht naar de nieuwe begraafplaats De Leeuwerenk en daar begraven in vak A, nummer 1091.
Daarmee was de vraag over de stoffelijke resten in het familiegraf en de grafsteen nog niet opgelost. De werkgroep Begraafplaatsen was er druk mee en bracht de mogelijke oplossing. Allereerst bleek dat het grafnummer A 1091 niet klopt. In dat graf ligt een echtpaar Pepplinkhuizen.
Een van de leden van de werkgroep Begraafplaatsen schrijft het volgende aan de andere leden van de werkgroep :
Ik ben gisteren voor een bezoek aan graf A 1091 naar De Leeuwerenk gefietst. Daar heb ik op de plattegrond naar het graf gezocht. In een uithoek vond ik inderdaad graf A 1091. Het leek me buitengewoon onwaarschijnlijk dat een welgestelde familie, die de moeite nam zich een nieuw graf op deze begraafplaats te verwerven voor het herbegraven van familieleden, dat in zo’n uithoek zou doen. Ik vermoedde dat A 1091 het graf van het echtpaar Pepplinkhuizen is; waar jullie het over hadden; ik heb het niet gecontroleerd.
Meestal bevindt zich het graf van vooraanstaande personen, die er eertijds het geld voor over hadden, op een meer centrale plaats op een begraafplaats. Op de plattegrond zag ik in de zichtlijn van de begraafplaats een rotonde getekend. Die zou potentieel aan ‘een plaats op stand’ kunnen voldoen. En zowaar, nauwelijks leesbaar, stond op de plattegrond in de rotonde in gele letters Vak A geschreven. En in die rotonde stond een los graf met het nummer 109f aangegeven. Ik ben er heen gelopen en heb de foto (afbeelding 2) van de grafsteen gemaakt. Het nummer 109f moet destijds fout zijn overgeschreven.
Op een prominente plek op de begraafplaats De Leeuwerenk is dus nog steeds het verzamelgraf van de familie Van Daalen aanwezig. Maar wel met een dreigend bordje (zie afbeelding 3) dat kan duiden op mogelijke ruiming van het familiegraf.
Het tweede jaartal 16-1-1939 op de grafsteen is de sterfdatum van Albertus Christiaan van Daalen. Voor het eerste jaartal 11-2-1829 op de steen heeft de werkgroep Begraafplaatsen nog geen verklaring gevonden. Verder is aannemelijk dat Albertina Johanna Sichterman (1861-1935), de echtgenote van mr. A.C. Van Daalen, ook in het familiegraf ligt. Ook is aannemelijk dat de derde persoon in het familiegraf hun ongehuwde dochter Antoinetta (1993-1934) is. Haar overlijden is geregistreerd in Ede. Zij is waarschijnlijk overleden in het ouderlijk huis in Bennekom. Van de oudste zoon Albert Christiaan (1891-1944) is geen graflocatie gevonden; hij stierf na sluiting van de Oude Begraafplaats in Wageningen. De datum van overlijden van de andere kinderen is niet bekend. De werkgroep Begraafplaatsen neemt aan dat Albertus Christiaan van Daalen, Albertina Johanna Sichterman en hun dochter Antoinetta in het verzamelgraf zijn gelegd en zijn herbegraven in De Leeuwerenk.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De grote vraag is natuurlijk wie van de familie Van Daalen tussen 1829 en 1934 in het familiegraf is begraven en of het graf tussentijds is geruimd ?
De redactie verwijst voor gegevens over de oudste zoon Albertus Christiaan van Daalen naar de betreffende pagina in de webstee van de Oorlogsgravenstiching.

Op 15 augustus 2022 ontving de redactie de volgende bijzonder gewaardeerde reactie van de heer Menno Buijs
In de webstee van de Oorlogsgravenstichting zijn gegevens van Albert Christiaan van Daalen te vinden:
Albert Christiaan van Daalen;
1891-1944;
Oorlogsslachtoffer;
Is 52 jaar geworden;
Geboren op 28-12-1891 in Bennekom;
Overleden op 28-04-1944 in Tjimahi.
Dan staat er aan de rechterkant op deze website:
Nederlands ereveld Leuwigajah te Cimahi;
Vak/rij/nummer II 591 met een link naar een foto van het graf.
Op de foto staat een graf dat volgens mij van deze Albert Christiaan is.

Afbeelding 1
Meppeler Courant van 8 januari 1993 – Tekening van mr. Albertus Christiaan van Daalen.

Afbeelding 2
Steen op de laatste rustplaats van de familie Van Daalen (foto gemaakt op 13 april 2022, © Bert Lever).

Afbeelding 3
Bordje bij de grafsteen van de familie Van Daalen (foto gemaakt op 13 april 2022, © Bert Lever).

Afbeelding 4
Arnhemsche Courant van 17 januari 1939 – Bericht van overlijden van mr. Albertus Christiaan van Daalen.

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Landgoed Berkenheuvel, Overlijdensbericht, Tiekening | Leave a comment

Bert Doorman mög ut laèk’n wegtrekk’n

Posted on 8 maart 2022

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ zijn opgenomen als afbeeldingen 45 en 46 twee zwart-wit foto’s, die gemaakt zijn ter gelegenheid van de onthulling van het monument op het landgoed Berkenheuvel op 5 september 1925. De twee zwart-wit foto’s zijn aanwezig in een fotoboek van de N.V. Berkenheuvel, dat aanwezig is in het landhuis van de N.V. Berkenheuvel an de Noorderesch bee Deever. In de tekst bij de twee afgebeelde zwart-wit foto’s is aandacht besteed aan de onthulling van het monument. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

45 en 46 – Berkenheuvel – Onthulling van het monument – 5 september 1925
De ontginning van de woeste gronden ten noorden van Diever is rond 1850 begonnen. In 1890 kocht mr. Albertus Christiaan van Daalen het 950 ha grote landgoed Berkenheuvel. Door aankopen breidde hij dit uit tot 1350 ha. In 1925 bestond het landgoed uit 1050 ha bosgrond, 230 ha heideveld, 20 ha zandgrond, 40 ha bouw- en weiland, alsmede 60 wegen en waterleidingen, een kwekerij en 10 woningen.
Mr. A.C. had op zaterdag 5 september 1925 ter gelegenheid van de voltooiing van de ontginning van Berkenheuvel een heel gezelschap uitgenodigd.
De gasten waren mr. J.T. Linthorst Homan, commissaris der koningin in Drenthe, E.D. van Dissel, inspecteur van het Staatsbosbeheer, J.P. van Lonkhuyzen, directeur van de Nederlandse Heidemaatschappij, mr. P. van Tienhoven, voorzitter van de Nederlandse Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten, L.C. Steffelaar, secretaris-penningmeester van de Algemene Nederlandsche Wielrijders Bond, leden van Gedeputeerde Staten, het bestuur van de Gemeente Diever en een deputatie uit het bestuur van de Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond, die op Berkenheuvel zijn zomerkampen hield.
Nadat dit illustere gezelschap zich in Diever had verzameld, begaf het zich naar de plaats waar ter ere van het heuglijke feit een monument zou worden onthuld. Mr. A.C. hield daar na een woord van welkom een lange toespraak over het moeizame maar succesvolle verloop van de ontginning. Het monument werd daarna in de regen onthuld door Albertus (Bert) Christiaan Doorman, de eerste kleinzoon van mr. A.C., die naar hem werd vernoemd.
De genodigden maakten na de onthulling van het monument op boerenkarren een rondrit door het ontgonnen gebied.
In de voorste boerenkar is de derde man, van rechts af gezien, mr. A.C. van Daalen, de man waar het hedendaagse toeristisch georiënteerde Diever zoveel aan te danken heeft.
Midden op de rechter foto staat de kleine Bert bij zijn vader Paul Carel Louis Doorman.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft in ut Deevers Archief in verschillende berichten aandacht besteed aan de onthulling van het monument op Berkenheuvel.
Gegevens over mr. Albertus Christiaan van Daalen zijn onder meer te vinden in het bericht Van Daalen in Bennekom en Deever.
Gegevens over mr. Jan Tijmens Linthorst Homan zijn te vinden op een Wikipedia pagina.
Gegevens over Etienne Daniël van Dissel zijn te vinden op een Wikipedia pagina.
Gegevens van mr. Pieter van Tienhoven zijn te vinden op een Wikipedia pagina.
Enige gegevens van Paul Carel Louis Doorman zijn te vinden in de webstee www.genealogieonline.nl en in de webstee www.oorlogsgravenstichting.nl.
Enige gegevens van Albertus (Bert) Christiaan Doorman zijn te vinden in de webstee www.genealogieonline.nl.

Posted in Diever, ie bint 't wel ..., Landgoed Berkenheuvel | Leave a comment

Esloopte paan’n an de brink van Deever

Posted on 26 februari 2022

Op deze afbeelding van een vooroorlogse zwart-wit foto van vóór 1928 laat een fraai winters beeld van de brink van Deever zien. Links is de oude pastorie van de Nederlands Hervormde Kerk (een pastorie hoort aan de brink te staan) te zien met daarnaast het oude gemeentehuis (een gemeentehuis hoort aan de brink te staan), dat eerder de lagere school en nog eerder een boerderij was. Rechts is het oude boerencafé Brinkzicht van Jan Barelds te zien.
Wolter Smit, de bepaald niet onbemiddeld geworden boschbaas van Berkenheuvel, in dienst van mr. Albertus Christiaan van Daalen, kocht in 1928 het oude boerencafé Brinkzicht an de brink van Deever, liet het afbreken en liet ter plekke het nieuwe café Brinkzicht bouwen voor zijn dochter Gezina (Siene) Catharina, die getrouwd was met de in de Tweede Wereldoorlog in Deever en omstreken zo berucht geworden N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma.
De pastorie en het oude gemeentehuis moesten in 1956 helaas het veld ruimen voor de bouw van een nieuw gemeentehuis van de gemiente Deever.
Dit gemeentehuis en café Brinkzicht zijn te zien op de afgebeelde kleurenfoto.
De afgebeelde zwart-wit foto is aanwezig in het archief van de gemiente Deever.
De redactie van ut Deevers Archief heeft de afgebeelde kleurenfoto gemaakt op 4 november 2017.

Posted in Brink, Café Brinkzicht, Deever, Gemientehuus, Pastorie aan de Brink, Verdwenen object | Leave a comment

Leever op de boerdereeje dan in de huusholling

Posted on 1 februari 2022

Hans Salverda en Ebbing Kiestra besteden in hun prachtige must-have boek Groot Wateren – Een oase van weldaad gelukkig ook terecht aandacht aan de boerderijen op Groot Wateren. In hun boek besteden ze op de bladzijde 23 en 24 aandacht aan de boerderij in ut Mattensstok (het Martensstuk).
De plaats waar de boerderij stond werd in de Woaterse volksmond ut Mattensstok (Martensstuk) genoemd, echter mr. Albertus Christiaan van Daalen, de eigenaar van het landgoed Berkenheuvel, gaf aan deze plaats de naam Martenshoek, uit respect en waardering voor zijn trouwe en betrouwbare boschbaas Marten Wouwenaar.
Willempje Hofman-van Olphen is in deze boerderij in ut Mattensstok geboren op 30 maart 1910. ‘Zij herinnerde zich haar geboorteboerderij, toen ze op 30 maart 2010 honderd jaar werd: ‘Ik heb vroeger altijd op Wateren gewoond. Daar hadden we een boerderij. Ik werkte liever op de boerderij dan in de huishouding.’
Op een detail van de topografische kaart uit 1964 (zie afbeelding 1) is te zien dat de boerderij in ut Mattensstok ligt in het gebied met de naam ’t Hertenkamp vlak bij een oude vloeiweide en vlak bij de Martenswal. De boerderij ligt tamelijk dicht bij de grens tussen de gemiente Deever en de gemeente Vledder.
Op een detail van de topografische kaart uit 1974 (zie afbeelding 2) is te zien dat de boerderij niet meer is ingetekend in ut Mattensstok in het gebied met de naam ’t Hertenkamp vlak bij een oude vloeiweide en vlak bij de Martenswal.
Rond 1971-1972 heeft de N.V. Berkenheuvel het ten westen van de Woaterseweg gelegen deel van het landgoed verkocht aan de Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten.
De Hoge Dametjes en Heertjes Van De Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten In Het Verre ‘s-Graveland hebben de boerderij met alles wat er om heen stond rond 1971-1972 laten afbreken. Denk nou niet dat die grote berg sloopmateriaal netjes naar een puinbreker is afgevoerd. Nee, in 1971-1972 moesten woorden, zoals duurzaam, hergebruik, circulair, klimaatneutraal en planetproof nog worden uitgevonden. Nee, de Hoge Dametjes en Heertjes Van De Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten In Het Verre ‘s-Graveland hebben in 1971-1972 die grote berg sloopmateriaal ter plekke laten begraven in een -het kan niet anders- gigantisch gat. En dat terwijl de Hoge Heren Van De Vereniging Tot Behoud Van Natuurmonumenten In Het Verre ‘s-Graveland misschien wel de uitvinders waren van de spreuk: Laat niet als dank voor het aangenaam verpozen, de eigenaar de schillen en de dozen. Moet deze ondergrondse berg bouw- en sloopafval in ut Mattensstok alsnog worden opgegraven en worden afgevoerd naar een recyclingbedrijf ? Het duurzame antwoord is: ja !!
In de beeldbank in de collectie Monumentenzorg van het Drents Archief in Assen zijn enige mooie zwart-foto’s van de niet meer bestaande boerderij in ut Mattensstok aanwezig. Een fotograaf van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg heeft de hier afgebeelde vijf foto’s gemaakt op 13 oktober 1970. Deze foto’s zijn zonder toestemming te kopiëren, te wijzigen en te verspreiden.

Afbeelding 1
De boerderij in het Martensstuk ligt in een gebied met de naam ’t Hertenkamp vlak bij een oude vloeiweide en vlak bij de Martenswal. Deze boerderij is op de topografische kaart uit 1964 nog ingetekend

Afbeelding 2
De boerderij in het Martensstuk lag in een gebied met de naam ’t Hertenkamp vlak bij een oude vloeiweide en vlak bij de Martenswal. Deze boerderij is op de topografische kaart uit 1974 niet meer ingetekend, dat wil zeggen dat de boerderij is afgebroken.

Afbeelding 3

Afbeelding 4

Afbeelding 5

Afbeelding 6

Afbeelding 7
Foto van de vervallen schuur bij de boerderij in het Martensstuk

Posted in Boerdereeje, Verdwenen object, Woater’n | Leave a comment

De kattelieke kaarke en de huussies noast de kaarke

Posted on 26 januari 2022

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 33 een zwart-wit ansichtkaart van de oude eerste katholieke kerk op Zorgvlied en de huisjes van het Sint Anthony Gasthuis opgenomen. Deze zwart-wit ansichtkaart is in 1916 verstuurd. In de tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is onder meer enige aandacht besteed aan de Stichting Sint Anthony Gasthuis. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen.

33 – Zorgvlied – Katholieke Kerk en Sint Anthony Gasthuis – 1916
Op 1 januari 1916 stond op de lijst van aanwezige instellingen van weldadigheid in de gemeente Diever ook de Stichting Sint Anthony Gasthuis te Zorgvlied. Deze instelling werd op 22 september 1888 opgericht door de gebroeders mr. Lodewijk Guillaume en dr. Julius Verwer uit het Friese Makkum, beiden advocaat te Leeuwarden.
De stichting was bestemd tot verstrekking van huisvesting en zoover mogelijk eene wekelijksche toelage in geld, aan gehuwde of ongehuwde personen, onverschillig van welke Christelijke geloofsbelijdenis, wier eigen inkomsten onvoldoende zijn.
Hoewel de stichting van katholieke huize was, werd geen onderscheid gemaakt tussen katholieke en protestantse gegadigden. Wel werd voorrang gegeven aan bejaarde inwoners van Zorgvlied en de naaste omgeving. De bewoners hadden naast het recht op vrije huisvesting en het vrije gebruik van een stukje grond voor en achter de woning voor het verbouwen van groenten en aardappelen en het houden van kippen, ook recht op een geldelijke toelage van één gulden per week. Een bekende uitdrukking op Zorgvlied was lange tijd gratis wonen en nog een gulden toe.
Het Rooms Katholieke kerkje is in 1884 ontstaan uit de verbouwing van één van de panden bij de voormalige landbouwschool van de Maatschappij van Weldadigheid. Het kerkje van de Sint Andreas parochie is in 1923 afgebroken en direct daarna op dezelfde plaats vervangen door een nieuwe en grotere kerk.
Rechts naast het kerkje staat het pand met de woningen van de stichting. Dit is de verbouwde linker vleugel van de voormalige landbouwschool van de Maatschappij van Weldadigheid.
De pastorie bevond zich in 1916 nog in het linker gedeelte van het pand naast de kerk.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Op de afbeelding van de oude ansichtkaart is te zien het ‘kleine kerkje’ met daarnaast het pand, dat toen nog geen huisvesting voor hulpbehoevende bejaarden was.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 196 een enigszins bijgeknipte afbeelding van een exemplaar van de hier afgebeelde ansichtkaart opgenomen.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Afbeelding 3
De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaande kleurenfoto gemaakt op donderdag 4 november 2017.

Afbeelding 4
De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaande kleurenfoto gemaakt op woensdag 19 september 2018.

Posted in Diever, ie bint 't wel ..., Kattelieke Kaarke, Sint Anthonij Gasthuis, Topstuk, Verdwenen object, Zorgvliet | Leave a comment

De onthulling van ut monement op Baark’nheuvel

Posted on 21 januari 2022

De redactie van ut Deevers Archief heeft in de periode 1999-2003 een paar keer een bezoek gebracht aan Albertus (Bert) Christiaan Doorman, de eerste kleinzoon van mr. Albertus Christiaan van Daalen, de eigenaar van het landgoed Berkenheuvel. Albertus (Bert) Christiaan Doorman woonde met zijn vrouw in het huis in ut tippie bos op de hoek van de Bosweg en de weg langs de Noorderersch. Albertus (Bert) Christiaan Doorman is geboren op 3 maart 1918. Hij is overleden op 12 oktober 2004 in Deever.
De redactie mocht van hem -met instemming van de bewindvoerder van de N.V. Berkenheuvel- de oude foto’s uit het oude fotoalbum van het landgoed Berkenheuvel, dat aanwezig is in het landhuis Berkenheuvel aan de Noorderesch, scannen en gebruiken in berichten over het landgoed Berkenheuvel. De redactie is hem daar postuum bijzonder erkentelijk voor.
De twee hier afgebeelde foto’s zijn ook aanwezig in het genoemde album. Mr. Albertus Christiaan van Daalen is niet de maker van deze foto’s. De maker moet deze foto’s in opdracht van het geïllustreerde tijdschrift ‘Noorden in woord en beeld’ hebben gemaakt, want beide foto’s zijn gebruikt in een bericht in ‘Noorden in woord en beeld’. Zie ook het bericht Op de boer’nkarre deur ut saand van Baark’nheuvel. Een afdruk van de glasplaatnegatieven van deze twee foto’s is gelukkig terecht gekomen in het oude fotoalbum van het landgoed Berkenheuvel.

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Landgoed Berkenheuvel, Monement op Baark'nheuvel | Leave a comment

Op de boer’nkarre deur ut saand van Baark’nheuvel

Posted on 19 januari 2022

Het geïllustreerde tijdschrift ‘Het Noorden in woord en beeld’, jaargang 1, 1925-1926, nummer 24, publiceerde op 11 september 1925 twee foto’s, die gemaakt zijn tijdens de onthulling van het monument op Berkenheuvel. Bij de twee sepiakleurige foto’s stond de volgende tekst.

Ter herdenking van het feit dat het Dieverzand in Drenthe geheel ontgonnen, en tot een der schoonste gedeelten van ons land geworden is, en tevens dat de boschbaas Harm Smit zijn dienst vervulde, werd Zaterdag een gedenkteeken onthuld, waarbij de Commissaris der Koningin, en verschillende andere autoriteiten aanwezig waren.
Links: Een foto van het Monument, terwijl de heer Van Tienhoven een rede houdt.
Rechts: Na de onthulling maakten de gasten een toer met boerenwagens om kennis te maken met de schoone omstreken van het Dieverzand.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De tekst bij de linker foto vermeldt dat de heer Van Tienhoven een rede houdt; dit is onjuist; het is de heer Etienne Daniël van Dissel, de directeur van Staatsboschbeheer.
Op de rechter foto staat in het midden bij een van de boerenwagens mr. Albertus Christiaan van Daalen, de eigenaar van het landgoed Berkenheuvel, en zijn eerste kleinzoon Albert Christiaan (Bert) Doorman.
De boermarke van Deever stelde de boerenkarren en de menners om niet ter beschikking voor het rondrijden van de gasten van mr. Albertus Christiaan van Daalen.
De onthulling van het monument op Berkenheuvel gebeurde op 5 september 1925 in de stromende regen.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven papieren Magnum Opus van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is de rechter afbeelding zonder bronvermelding opgenomen op bladzijde 105.
De linker foto op bijgaande afbeelding is ook als aparte afbeelding in ut Deevers Archief opgenomen.
De rechter foto op bijgaande afbeelding is ook als aparte afbeelding in ut Deevers Archief opgenomen.

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Landgoed Berkenheuvel, Monement op Baark'nheuvel | Leave a comment

Van Doal’n hef de kaarke al in 1891 op de foto eset

Posted on 2 januari 2022

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen van mooie zwart-wit foto’s op papier is, kan de hier afgebeelde foto waarop het kerkgebouw aan de brink van Deever in 1891 is te zien, ook ten zeerste bewonderen als afbeelding nummer 3 in het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien. In dit bericht is eveneens de bij afbeelding 3 vermelde tekst opgenomen.

3 – Diever – Brink met Hervormde Kerk – 1891
De kerk kreeg zijn huidige vorm in de zestiende eeuw. Op 27 augustus 1759 brandde de kerk na een blikseminslag voor een groot deel af. Bij de herbouw ontbrak het aan geld om de ingestorte gewelven te herstellen. Uit armoede werden houten zolderingen aangebracht. Ook werd bezuinigd op het herstel van het dak. Het zadeldak op de zuidbeuk werd niet als zodanig hersteld. In plaats daarvan werd het dak van het schip doorgetrokken tot de zuidelijke muur, waardoor het hier zichtbare doorgaande dakvlak ontstond.
Door de eeuwen heen is de kerk verbouwd. Zo werden onder meer ramen en nissen dichtgemetseld, werden tussen zijbeuken muren geplaatst en werd op diverse plaatsen in de buitenmuur een extra deur gemaakt.
Bij de grote restauratie in de vijftiger jaren werd tien centimeter onder de tegelvloer een vloer van rode plavuizen gevonden. Onder deze vloer werd vijfentwintig centimeter lager nog een vloer gevonden, ditmaal van groene en gele tegeltjes.
Links voor de kerk en achter het hek om de kerk is het in 1878 gebouwde baorhuusie te zien. In dit houten gebouwtje stond de lijkbaar van het dorp. Voor het verrichten van een lijkschouwing werd hier soms iemand tijdelijk opgebaard, zoals een man die verdronk in het Witteveen. Het gebouwtje is helaas al ver vóór de grote restauratie van de kerk in de vijftiger jaren afgebroken.
Links op de voorgrond is het hek voor het gemeentehuis zichtbaar. Rechts achter de kerk is links het boerderijtje van bakker Albert Kuiper te zien. Rechts is een gedeelte van het op 21 juni 1945 verbrande boerderijtje te zien.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom heeft de hier afgebeelde foto in 1891 gemaakt. Hij was toen net eigenaar geworden van het landgoed Berkenheuvel.
Op de foto is duidelijk te zien dat de kaarkhof (ook wel kaarketuun genoemd) van het kerkgebouw aan de brink met behulp van een hek is gescheiden van de brink. Eigenlijk is de brink van Deever wel beschouwd maar een kleine brink, en wel beschouwd niet eens een echte. Het is een nepbrink, want het is geen Saksische boerenbrink. De brink van Deever is pas ontstaan ná de bouw van de eerste houten kerk boven op een heidense tempel. De brink van Deever is een brink van de tweede soort. Een soort van reservebrink.
In de laatste alinea moet een fout worden hersteld. De tekst vermeld dat links het boerderijtje van bakker Albert Kuiper is te zien. Dit is onjuist. In 1891 was Albert Kuiper nog niet als bakker an de Peperstroate in Deever gevestigd. De redactie moet nog uitzoeken wie in 1891 wel de eigenaar was van dit boerderijtje. Bakker Albert Kuiper zal dit boerderijtje pas zo’n kleine twintig jaar later hebben gekocht. De redactie moet ook dat nog uitzoeken.

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Diever, ie bint 't wel ..., Kaarke an de brink | Leave a comment

Moar hoe kwaamp de gemiente an die boerdereeje ?

Posted on 16 december 2021

In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) verscheen op 17 december 1969 het volgende bericht over een mager plan van burgemeester Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd) met de zijnen om de bewoners van het dorp Deever een soort van tweedehands en tweederangs gemeenschapscentrum in een oude boerderij op ut Kastiel in de maag te splitsen. Met een beetje ontspoorde fantasie is dat gemeenschapscentrum van Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd) met de zijnen een soort van Dingspilhuus 0.0 te noemen. De wakkere leden van de raad van de gemiente Deever trapten daar natuurlijk niet in. Die wilden de mogelijkheid van een volwaardig ontmoetingscentrum onderzoeken. De geschiedenis heeft geleerd dat dit uiteindelijk in 1974 heeft geleid tot Dingspilhuus 1.0.

Diever heeft behoefte aan gemeenschapscentrum
Commissie onderzoekt mogelijkheden
Diever – De gemeente Diever heeft geen passende bestemming kunnen vinden voor de oude boerderij aan het Kasteel, die nog maar sinds kort in haar bezit is. Het was de bedoeling om er een dienstencentrum te vestigen voor de bejaarden in het plan De Wijert. Het rijk verleent echter alleen een financiële bijdrage in de kosten wanneer tachtig bejaardenwoningen centraal liggen of er binnen een straal van 800 meter 450 bejaarden wonen, en dit blijkt voor de gemeente moeilijk te realiseren te zijn.
Het gemeentebestuur heeft ook onderzocht welke mogelijkheden er zijn om de boerderij te verbouwen tot gemeenschapscentrum, met een aula, vergaderruimte en eventueel een bibliotheek. Aan een dergelijk gebouw is in Diever grote behoefte. Uit een gesprek met een aantal besturen van plaatselijke verenigingen is echter wel komen vast te staan, dat dit plan financieel moeilijk te verwezenlijken is.
Burgemeester en wethouders hebben om verder verval van de boerderij te voorkomen geen andere mogelijkheid gezien dan de hofstede van de hand te doen. Er was een gegadigde, de heer G. Krol, die er een pension wil vestigen.
Discussie
Het voorstel van het college vormde maandagmiddag tijdens de raadsvergadering de inzet voor een uitvoerige discussie, die op gang werd gebracht door mevrouw W. Zoer-Vos (PvdA) en haar fractiegenoot H. de Vries. Zij betreurden het dat aan de plannen een gemeenschapscentrum te stichten geen inhoud kon worden gegeven.
De boerderij ligt op een bijzonder gunstige plaats. Wanneer de gemeente de hofstede verkoopt moet maar worden afgewacht wanneer een dergelijke kans. Het raadslid P. Boelens (PvdA) had verwacht dat de raad wel met enige suggesties was gekomen. De heer K. Hessels (Protestants Christelijken) vroeg zich af of een pension kan worden gecombineerd met een gemeenschapscentrum. De pensionhouder zou bijvoorbeeld de boerderij beschikbaar kunnen stellen als vergaderruimte. Burgemeester J.C. Meyboom tenslotte: ‘Het is voor ons een bijzonder teleurstellende zaak geworden’. Het voorstel om de boerderij te verkopen (voor f. 24.500) aan de heer Krol haalde de eindstreep, met vier stemmen van de PvdA-fractie tegen.
Commissie
Dit besluit (voor f. 24.500) betekent niet dat Diever de gedachte aan een gemeenschapscentrum naast zich neer heeft gelegd. Er werd een commissie ingesteld, die zich over deze zaak zal beraden.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De grote vraag is natuurlijk hoe burgemeester Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd) en de zijnen aan die kapitale boerderij op ut Kastiel waren gekomen ?
Had de voormalige eigenaar (Frederik Offerein ?) die kapitale boerderij cadeau gegeven aan de gemeente Diever ? Vast en zeker niet.
Hadden burgemeester Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd) en de zijnen die kapitale boerderij op ut Kastiel zonder goedkeuring van de raad van de gemiente Deever gekocht ? Vast en zeker niet.
Dus burgemeester Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd) en de zijnen hebben de kapitale boerderij op ut Kastiel met goedkeuring van de raad van de gemiente Deever gekocht. Voor welk bedrag heeft het bestuur van de gemiente Deever deze kapitale boerderij gekocht ?
Dus het bestuur van de gemeente Deever heeft eerst een kapitale boerderij op ut Kastiel gekocht om daarna voor deze kapitale boerderij een bestemming te bedenken ? Dat is de omgekeerde wereld. Die werkwijze was gedoemd te mislukken. Eerst een doel met daarbij een programma van eisen bedenken en dan de logische vervolgstappen nemen. Burgemeester Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd) en de zijnen maakten hier een bestuurlijke blunder van de eerste orde.
De heer Gerard Krol, die toen nog een pension aan het begin van de Bosweg bij het marktterrein in Deever uitbaatte, moet zich dagenlang een slag in de rondte hebben gelachen, toen hij als enige gegadigde die kapitale boerderij op ut Kastiel voor het luttele bedrag van f. 24.500 kon kopen van de gemiente Deever. Na een verbouwing opende hij in de kapitale boerderij het pension Lindehoeve. Zie de bijgevoegde afbeelding van een in februari 1974 uitgegeven vierluiks kleuren ansichtkaart, die tevens is voorzien van het wapen van de gemiente Deever.
De redactie heeft de kleurenfoto van de Lindehoeve gemaakt op vrijdag 19 november 2021.

Posted in Ansichtkoate, Dingspilhuus, Gemiente Deever | Leave a comment

Ut algemien protestants kristelukke pepermuntie

Posted on 7 december 2021

In de Gereformeerd Kerkblad van 9 december 1995 neemt in de rubriek ‘Kris kras uit eigen archief’ de vroegere domeneer Onno Doorn van de gereformeerde gemeente uut Deever een artikeltje uit het Gereformeerd Kerkblad van 30 april 1966 van domeneer Goldschmeding uit Dussen over. Dit artikeltje luidt als volgt.

Het algemeen protestants christelijk pepermuntje
Een domme vraag. Onlangs vroeg iemand hoe het toch kwam, dat de eerste woorden van een preek de gemeente vaak zo in opschudding kunnen brengen.
Nauwelijks heeft de dominee een paar woorden gezegd, of je merkt hoe er een hele deining ontstaat onder het kerkvolk. Hij vroeg zich af, hoe het kwam, dat die eerste woorden zo ingeslagen waren.
U merkt wel: dit kan nooit een geoefend kerkganger zijn geweest, anders had hij het antwoord wel geweten. De gemeente was namelijk niet diep getroffen door ’s predikanten woorden. De man was nog maar pas begonnen. Het was iets anders. Zodra de dominee begonnen is, breekt voor de gemeente een bijna geheiligd ogenblik aan. Dan gaan de tassen open, opa graait in zijn broekzak … er ritselt papier; de gemeente eet.
Ik waag het niet, aan deze traditie te tornen. Die is misschien nog ouder dan de beste liturgische gebruiken. Je kunt het een christenmens ook niet aandoen hem een half uur naar een preek te laten luisteren zonder een kleine hartversterking. Dat zou bijna onmenselijk zijn.
Zelf heb ik hiervoor altijd zoveel mogelijk pastoraal begrip gehad. Voordat ik begin, wacht ik vaak even om de mensen de gelegenheid te geven hun hartversterking tot zich te nemen. Maar vreemd, zolang ik wacht maakt niemand van de gelegenheid gebruikt. Soms denk je: toe dan, pak die pepermunt dan ! Maar nee hoor, niemand. Pas als je met de preek begint, is het of het startsein gegeven is. Dan begint de smulpartij. Dat is niet typisch Dussens, o nee zo gaat het overal.
Ik dacht zo: als u uw pepermuntje, uw dropje, uw gombal, nu eens nam in die kleine pauze voor de preek . Dan kunnen we er allemaal van het begin af rustig met onze gedachten bij zijn. Gebruik de tijd, die u gegund wordt, goed.
Of dit stukje zal helpen ? Ik zou er blij om zijn. Maar ik weet: tradities zijn hecht, vooral die van het algemeen protestants christelijk pepermuntje. Maar wie weet, wie weet …… misschien zal het begin van onze preken minder deining veroorzaken ?

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Het kan natuurlijk ook zo zijn dat het kaarkvolk nogal sünig was en pas op zijn algemeen protestants christelijke pepermuntje wilde gaan zuigen, zodra oense domeneer echt begonnen was met zijn preek.
Het kan natuurlijk ook zo zijn dat het kaarkvolk oense domeneer tijdens zijn preek in zijn geheel niet wilde storen met gehoest, geproest, genies, gekuch, gekeelschraap, gesnuif, gekwalster en gerochel en daarom respectvol en sünig tot het einde van de preek op een pepermuntje zoog, wat die domeneer Goldschmeding toch echt wel in zijn stukje had mogen noemen.

Het natuurzuivere King pepermuntje was een populair want hard pepermuntje, waar de sünige kerkganger lang op kon zuigen, zeker wel een preek lang. Ech wè.

Op de zwart-wit foto uit 1936 is vooral vrouwelijk kaarkvolk in de Gereformeerd Kerk an de Kruusstroate te zien tijdens de dienst ter gelegenheid van het feit dat op 31 oktober 1936 het 100 jaar geleden was dat in Deever de gereformeerde kerk werd gesticht. Moesten of wilden de vrouwen – veelal (voor de gelegenheid ?) met oorijzer (waar zijn toch al die oorijzers gebleven ?) – zo veel mogelijk bij elkaar zitten ?
Bezoekers van het Deevers Archief worden vriendelijke verzocht namen van personen op deze foto aan de redactie door te geven. Alvast daarvoor hartelijk dank.
De zwart-foto van het kaarkvolk – een topstuk – is afkomstig uit de fotoverzameling van Margreeth Dijkstra, dochter van domeneer Harmen Ages Dijkstra en Aaltje Kok. Op de zwart-wit foto van het kaarkvolk is rechts onder de geridderde emeritus domeneer Harmen Ages Dijkstra te zien.
Op de afbeelding van de zwart-wit ansichtkaart uit 1965 is het oude kerkgebouw van de gereformeerde gemeente an de Kruusstroate te zien. Vlak achter de kruidenierswinkel van Jan Breimer is een auto te zien. Blijkbaar mocht de Peperstroate toen nog in twee richtingen worden bereden.

Posted in Alle Deeversen, Ansichtkoate, Griffemiède kaarke, Kruusstroate, Topstuk | Leave a comment

De offescheid’n kaarke bestön honderd joar in 1936

Posted on 7 november 2021

De redactie van ut Deevers Archief vond bij het digitaliseren (scannen) van zijn papieren archief, bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, en zo voort, en zo voort, en zo voort, uut de gemiente Deever bijgaand tijdschriftknipsel uit 1936. De redactie heeft dit knipsel wel gescand, maar heeft het uiteraard niet in de oud-papier-doos gegooid. Dit redactie wil dit knipsel in zijn geheel niet onthouden aan de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief.

De Stuwdam was een geïllustreerd weekblad voor het christelijke gezin. Het blad verscheen voor het eerst in 1935. In het blad werd veel aandacht besteed aan de bijbel, het christelijke geloof, politiek, actualiteiten en het gezin. De redactie had daarbij als onderliggend doel het weekblad tot het ultieme gezaghebbende weekblad voor het christelijke gezin te maken, teneinde het lezen van neutrale en anti-christelijke lectuur in christelijke gezinnen terug te dringen en het liefst helemaal in te dammen en uit te bannen. Het laatste nummer van De Stuwdam verscheen in 1942, de Duitse bezetter verbood de uitgave van het blad vanwege papiertekorten. Het weekblad is na de Tweede Wereldoorlog niet weer verschenen.
De redactie van ut Deevers Archief weet in zijn geheel niet of De Stuwdam in veel gereformeerde gezinnen in de gemiente Deever werd gelezen. De redactie heeft het vermoeden dat vóór de Tweede Wereldoorlog de leden van de gereformeerde kerkgemeente in de gemiente Deever niet veel meer dan de bijbel en de Olde Möppeler (Meppeler Courant) of de Opregte Steenwijker Courant lazen. Ze konden het met een stuwende predikant ook wel zonder de stuwende teksten in het weekblad De Stuwdam stellen.
In De Stuwdam verscheen begin november 1936 bijgaand afgebeeld berichtje met drie foto’s over het honderdjarig bestaan van de gereformeerde kerk in de gemiente Deever.
Lees vooral ook het bericht De olde griffemiède kaarke an de Krussstroate.

Afbeelding 1
Bericht in het geïllustreerde weekblad Stuwdam van .. november 1936.

Afbeelding 2
Bij de afbeelding in het bericht uit 1936 staat : Kerkeraad en predikant der jubileerende kerk.
De predikant zit aan de linkerkant. De redactie heeft nog niet uitgezocht wie de leden van de kerkeraad zijn.

Afbeelding 3
Bij de afbeelding in het bericht uit 1936 staat : Het tegenwoordige kerkgebouw.
Op de afbeelding is aan de rechter kant nog net een stukje van het café van Berend Slagter (Berend Pikkie) te zien. Aan de buizen tussen de betonnen palen konden tijdens de Deeverse veemarkten koeien en paarden worden vastgebonden.
Let vooral ook op de handbediende benzinepomp.

Afbeelding 4
Bij de afbeelding in het bericht uit 1936 staat : Het oude huisje op het ‘Kasteel, waar 31 october 1836 de gereformeerde kerk haar ontstaan vond.

Afbeelding 5
De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaande kleurenfoto gemaakt op 24 april 1996.

Posted in Griffemiède kaarke, Kruusstroate | Leave a comment

Fokke Hessels emigriède hen Vega, Alberta, Canada

Posted on 3 november 2021

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant verscheen op 16 februari 1948 het volgende bericht over een boelgoed in Oll’ndeever ten huize van Fokke Hessels, vanwege emigratie naar Canada.

Boelgoed Diever
Notaris Heering te Dwingeloo zal op Vrijdag 20 februari eerstkomend des voormiddags van de heer Fokke Hessels Jan Thijmeszoon te Oldendiever 31, gemeente Diever, wegens aanstaande vertrek naar Canada, publiek verkopen:
– paard (6-jarige zwarte ruin),
– 5 melk- en kalfkoeien (tuberculose-vrij),
– 8 kippen en haan,
– zo goed als nieuwe hooimachine,
– maaimachine met nieuwe maalbalk,
– 2 boerenwagens,
– mestbak,
– bascule met gewichten,
– aardappelzeef met roosters,
– varkenhokje,
– schoffelploeg,
– cultivator,
– ploeg,
– eggen,
– aardappellichter,
– weidesleep,
– paardetuigen,
– melkbussen,
– kruiwagen,
– kookpot,
– meelkist,
– werkbank,
– deelgereedschappen,
– partij brandstof,
– hout,
– mest,
– stroo,
– hooi,
– aardappels (Noordeling),
– 12 vruchtboompjes,
– zwarte en rode bessestruiken,
– kachels,
– tuinstoelen,
– 2 kinderledikanten,
– herenrijwiel met banden,
– enzovoort.
Voorts een kapschuur op afbraak, partij weckflessen en kinderstoel.
Betaling: tot en met f. 100,- contant, overigens 1 november eerstkomend onder solide borgstelling.
Bezichtiging 1 uur vóór de verkoop.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De Christian Reformed Church in Canada was bijzonder geïnteresseerd in het bijstaan van emigranten die lid waren van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Van de bijna 150.000 personen, die naar Canada emigreerden na de Tweede Wereldoorlog in de periode 1946-1963, was ongeveer 13 procent lid van de Gereformeerde Kerken in Nederland.
In het rapport ‘Dutch Emigrant Families Assisted by the Immigration Committee of the Christian Reformed Church in North America – 1946-1963’ is Fokke Hessels genoemd.
Fokke Hessels, godsdienst: christian reformed; afkomstig uit: Diever, Drenthe; jaar van aankomst: 1948; bestemming: Vega, Alberta.
Het rapport vermeldt niet of Fokke Hessels alleen naar Canada kwam of met zijn gezin. De redactie heeft het vermoeden dat hij niet getrouwd was, ondanks dat op het boelgoed 2 kinderledikanten en een kinderstoel te koop waren.
Fokke Hessels is geboren op 8 februari 1904 in Oll’ndeever als zoon van boer Jan Thijmes Hessels en Jantje Veenhuis. Hij was al 44 jaar oud, toen hij naar Vega, Alberta, Canada emigreerde. In Canada noemde hij zichzelf Frank Hessels. Hij is overleden op 1 oktober 1991 in Listowel, Ontario, Canada. Hij was toen 87 jaar oud.
De redactie heeft nog heel wat uitzoekwerk te doen. Welk adres heeft Oldendiever 31 tegenwoordig ? Was Fokke Hessels getrouwd en zo ja met wie ? Wat voor werk deed Fokke Hessels in Vega, Alberta, Canada ? Was hij boer ? Woont in de gemiente Deever nog familie van Fokke Hessels ? Fokke Hessels had vier broers en drie zusters.
Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief heeft gegevens van Fokke Hessels ?

Posted in Emigrant, Oll'ndeever | Leave a comment

Op de foto mit de pette en mit ut oorieser op

Posted on 26 oktober 2021

De eerste boschbaas van het landgoed Berkenheuvel was Marten Wouwenaar. Hij was boschbaas in de periode 1856 – 1894. Marten Wouwenaar is geboren op 18 januari 1822 in Wolvega in de gemeente Weststellingwerf. Hij is overleden op 6 december 1899 op Kalter’n. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

De tweede boschbaas van het landgoed Berkenheuvel was Harm (Haarm) Smit. Hij was boschbaas in de periode 1900 – 1934. Hij is geboren op 11 december 1867 in Noordwolde in de gemeente Weststellingwerf. Hij is geboren als zoon van Wolter Smit en Gezina Catharina Vogelzang. Harm (Haarm) Smit is overleden op 11 oktober 1944 in Deever.
Harm (Haarm) Smit, die toen nog boerenknecht was, trouwde op 15 mei 1891 in Dwingel met dienstmeid Jacoba Monis. Zij is geboren op 6 oktober 1863 in Uffelte als dochter van een onbekende vader en Grietje Monis. Jacoba Monis overleed op 15 februari 1956 in Deever. Harm (Haarm) Smit en Jacoba Monis zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

Hun dochter Gezina (Siene) Catharina Smit is geboren op 7 april 1895 op Kalter’n, Zij trouwde op 25 april 1919 met de uit Eernewoude afkomstige landbouwer Klaas Marcus Balsma, die in de Tweede Wereldoorlog een beruchte N.S.B.’er was in de gemiente Deever en omstreken. Zij is overleden op 27 september 1939 in Deever. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

Tweede boschbaas Harm (Haarm) Smit baatte ook landbouwgronden uit, wellicht huurde hij land van mr. Albertus Christiaan van Daalen, wellicht was hij ook eigenaar van landbouwgronden geworden, dat is nog wel een dingetje, dat is nog wel iets om in de registers uit te zoeken. Waarschijnlijk was Harm (Haarm) Smit tijdens zijn lange boschbaasschap van het landgoed Berkenheuvel bepaald niet onbemiddeld geworden, want in 1927 kocht hij het boerencafé van Jan Barelds aan de brink van Deever voor zijn dochter Gezina (Siene) Catharina, liet dat afbreken en liet vervolgens café annex concertzaal Brinkzicht bouwen.

De redactie van ut Deevers Archief kon onlangs bijgaande prachtige zwart-wit foto van de dienstwoning van het landgoed Berkenheuvel op Kalter’n op de kop tikken. Het lijdt geen twijfel dat dit een topstuk is. Het lijdt geen twijfel dat deze foto op de lijst van fotografies aarfgood van de gemiente Diever moet worden gezet. De redactie schat in dat deze foto rond 1925 is gemaakt. De redactie zou bijzonder graag de naam van de maker van deze foto willen weten en die bij de zwart-wit foto willen melden.
Dat het de dienstwoning is, dat mag blijken na vergelijking met een oudere door mr. Albertus Christiaan van Daalen gemaakte foto van de dienstwoning in ut Deevers Archief.
Op de zwart-wit foto staan de tweede boschbaas Harm (Haarm) Smit en zijn vrouw Jacoba Monis voor de witgekalkte voorgevel van de dienstwoning van het landgoed Berkenheuvel op Kalter’n. Haarm Smit hef de pette op en Jacoba Monis hef ut oorieser op.

Het voorste deel van de dienstwoning van het landgoed Berkenheuvel, met adres Kalter’n 25, stond ter beschikking van mr. Albertus Christiaan van Daalen, de eigenaar van het landgoed Berkenheuvel. Het achterhuis werd (gratis ?) bewoond door de boschbaas en zijn gezin.
In 1940 werd het op de zwart-wit foto zichtbare voorhuis vervangen door een nieuw, door ir. Mello van Daalen, zoon van mr. Albertus Christiaan van Daalen, in een soort van imitatie nep Alpenstijl ontworpen voorhuis.

De redactie heeft de kleurenfoto van het landhuis Berkenheuvel gemaakt op 21 januari 2016.

Posted in Aarfgood, Landgoed Berkenheuvel, Landhuis Berkenheuvel, Topstuk | Leave a comment

Un hiele skiere foto van Villa Nova op Zorgvliet

Posted on 24 oktober 2021

Deze fraaie foto van de villa met de naam Villa Nova (Nieuw Landhuis) aan de Dorpsstraat op Zorgvliet (an de aandere kaante van de Deeverse bos) is wellicht gemaakt in de periode dat Albertus Odding in Villa Nova woonde. Albertus Odding was voor zijn pensionering en zijn komst naar Zorgvliet caféhouder in Meppel en namens de Vrijheidsbond (Liberale Liberalen) lid van de raad van de gemeente Meppel. Albertus Odding was eigenaar van café Centrum aan de Tweede Hoofdstraat in Meppel.
In het Nieuwsblad van het Noorden van 17 september 1928 was het volgend berichtje te lezen:
‘… Ook in de fractie van de Vrijheidsbond is mutatie te verwachten. De heer A. Odding heeft namelijk zijn café verkocht aan den heer E. Vos te Havelte en zal vermoedelijk onze stad verlaten …’.
In het Algemeen Handelsblad van 12 april 1929 verscheen het volgende korte bericht:
‘… Wegens vertrek zal de heer A. Odding (Vrijheidsbond) ophouden lid van den raad te zijn. Zijn opvolger op de lijst is de heer H. Stheeman. …’
In het Nieuwsblad van het Noorden van 22 april 1929 was de volgende tekst te lezen:
‘… Door den heer A. Odding, die jarenlang raadslid is geweest, maar nu binnenkort onze stad gaat verlaten, om zich te vestigen in Zorgvlied, gemeente Diever, werd een afscheidsrede gehouden, waarin hij de hoop uitsprak, dat de welvaart van Meppel in stijgende lijn moge gaan…’.
Albertus Odding is geboren in Meppel op 26 februari 1865 als zoon van tapper Arend Odding en Juliana Augusta Hendrietta Hubenet. Hij is overleden op 31 juli 1952 in de ouderdom van 87 jaren op Zorgvliet. Hij is begraven op de kaarkhof van Zorgvlied. Zie het bijgevoegde overlijdensbericht.
Albertus Odding is getrouwd geweest met Ida Christina van Dokkum en Sientje Martina van Riet. Ida Christina van Dokkum is op 22 december 1865 geboren in Stadskanaal en is op 6 juni 1921 overleden in Meppel, Sientje Martina van Riet is op 6 december 1875 geboren in Roermond en is op 26 december 1945 overleden op Zorgvliet.
Van Albertus Odding is bekend dat hij op Zorgvliet bijna elke dag, in de zomer en in de winter, in buitenwater zwom. Vaak fietste hij naar de Drentsche Hoofdvaart om daar een duik te nemen.
De vraag is of de foto vóór, in, of ná de Tweede Wereldoorlog is gemaakt. Let op het merkwaardige aan de boom bevestigde bord ‘Verboden toegang’ bij het toegangshek. Wie van de Zorgvliet-kenners kan de redactie van ut Deevers Archief gegevens verschaffen over deze fraaie foto ?
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 203 een nogal bijgeknipte afbeelding van een exemplaar van de hier afgebeelde foto opgenomen.

Posted in De aandere kaante van de Deeverse bos, Overlijdensbericht, Villa Nova, Zorgvliet | Leave a comment

De olde griffemiède kaarke an de Kruusstroate

Posted on 11 oktober 2021

In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 73 een afbeelding van de oude gereformeerde kerk aan de Kruisstraat op een zwart-wit ansichtkaart uit 1936 opgenomen. In de tekst bij afbeelding 73 is in het kort de bouwgeschiedenis van deze kerk beschreven.

73 – Diever – Gereformeerde Kerk – 1936
Op 31 oktober 1836 werd in Diever een van de Hervormde Kerk afgescheiden gemeente gesticht. Deze had in de eerste jaren vanhaar bestaan nog geen gebouw voor het houden van kerkdiensten. Op 1 februari 1841 werd echter aan koning Willem II verzocht in te stemmen met het timmeren van een kerkgebouw en de daarvoor nodige vrijheid van godsdienst te verlenen. Bij Koninklijk Besluit van 28 juli 1841 werd het bestaan van een Christelijke Afgescheiden Gemeente in Diever vergund.
Vervolgens werd op 15 augustus 1841 besloten tot het bouwen van een kerk. De gemeente ging meteen en voortvarend aan de slag, want al op 25 december 1841 werd de eerste kerkdienst in het nieuwe gebouw aan de Kruisstraat gehouden.
De gemeente groeide, zodat op 27 mei 1874 werd besloten de kerk te vergroten. In de zomer van dat jaar werd weer druk gebouwd. Bij deze verbouwing werd ook het karakteristieke torentje op de kerk geplaatst.
De gemeente bleef groeien, zodat in 1929 de kerk opnieuw werd verbouwd en uitgebreid met twee zijvleugels. Op 3 mei 1938 werd vanwege gebrek aan ruimte besloten de zuidelijke zijvleugel te verlengen. In 1951 werd het kerkgebouw nog een keer opgeknapt en verruimd. Op 19 december 1951 werden de nieuwe lokalen achter de kerk in gebruik genomen.
In de zestiger jaren ontstond het besef dat de oude kerk zijn langste tijd wel had gehad. Toch werd in de laatste week van februari 1976 het oude torentje nog vervangen door een identieke nieuwe. Na een lange periode van voorbereiding werd op 28 maart 1980 op dezelfde plek de nieuwe Kruiskerk in gebruik genomen. Deze was niet helemáál nieuw, want op de kerk werd het hier zichtbare en nog heel goed bruikbare karakteristieke torentje van de oude kerk geplaatst.
Links achter de paal is nog net een stuk van de kruidenierswinkel van Albert Fledderus en Reintje Timmerman te zien.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Op 31 januari 1925 trouwde Albert Fledderus, geboren te Beilen; leeftijd: 22 jaar; beroep: landbouwer (zoon van Willem Fledderus, beroep: landbouwer en Tietje de Weerd, beroep: zonder) met Reintje Timmerman, geboren te Diever; leeftijd: 25 jaar; beroep: zonder (dochter van Koert Timmerman, beroep: landbouwer en Anna Oost, overleden).
De echtelieden Albert Fledderus en Reintje Timmerman emigreerden in de vijftiger jaren van de vorige eeuw naar Saint Ann’s in Ontario in Canada..Zie het
Albert Fledderus overleed op 4 augustus 1981 op 79-jarige leeftijd in Saint Ann’s in Ontario in Canada.
Reintje Timmerman overleed op 3 mei 1970 op 70-jarige leeftijd in Saint Ann’s in Ontario in Canada.
Het plaatsje Saint Ann’s ligt vlak bij de Niagara watervallen.
Wellicht kunnen zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief wat meer over het geëmigreerde echtpaar Albert Fledderus en Reintje Timmerman vertellen. De redactie verneemt het graag.
Albert Fledderus was een oudere broer van Klaas Fledderus, die boer was op ut Kastiel, in de boerderij die nu Fledderushoeve heet. Een dochter van Klaas Fledderus woont nog steeds op ut Kastiel in Deever. Wellicht heeft ze nog contact met de familie in Canada. Wellicht wonen binnen de grenzen van de gemiente Diever nog andere familieleden van het echtpaar Albert Fledderus en Reintje Timmerman.
De redactie heeft bijgaande kleurenfoto van het hedendaagse kerkgebouw van de gereformeerde geloofsgemeente gemaakt op 20 november 2005. Als je gewoon maar lang genoeg wacht, dan krijgen foto’s vanzelf enige geschiedkundige waarde.
De redactie heeft de donkere kleurenfoto met daarop zichtbaar het torentje gemaakt op woensdag 6 november 2019.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Afbeelding 3

Afbeelding 4

Afbeelding 5
In de Provinciale Drentsche en Asser Courant verscheen op 27 juli 1951 het volgende korte bericht over de emigratie van de familie Albert Fledderus naar Canada.

Posted in Ansichtkoate, Diever, ie bint 't wel ..., Griffemiède kaarke, Landverhuizer, Verdwenen object | Leave a comment

Somerkaamp veur de jong’n van de V.C.S.B.

Posted on 6 oktober 2021

De redactie van ut Deevers Archief toont aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief bijzonder graag mooie bosgezichten op oude ansichtkaarten van de Deeverse bos. In dit bericht is een bosgezicht op een meer dan honderd jaar oude ansichtkaart uit 1918 te zien. Je kunt zo’n meer dan honderd jaar goed bewaarde gave ansichtkaart met postzegel maar beter wel in jouw verzameling hebben.
Op de kaart is de nog jonge bos bee ut Mast’nveltie an de Woaterseweg te zien. De Vrijzinnig Christelijke Studentenbond (V.C.S.B.) hield hier haar jaarlijkse zomerkampen voor jongens en voor meisjes. Zie de berichten elders in ut Deevers Archief.
De jongeman L. van …… schreef vanuit het jongenskamp op de achterkant van de ansichtkaart in de zomer van 1918 aan de jongeheer Hans de Graaf, Kleinzand 22 in Sneek, het volgende berichtje:
Beste Hans,
Dank je wel voor je brief, die ik kreeg op ’t punt van vertrekken uit Lochem. Natuurlijk kon ik toen niet meteen ….. Zijn je moeder en Anneke al weer terug ? Hier in Diever is ’t heerlijk, maar vandaag treffen we heel slecht weer. Heb je ook gehoord of ’t kamp van de jongens Beekhuis, Jaap Verdam en anderen nog is doorgegaan ? Ik heb er in Lochem naar geïnformeerd, maar kon er niet achter komen. Nou tot ziens met september. Veel plezier nog. Vele groeten aan je ouders en aan jezelf van
L. van …..

Posted in Ansichtkoate, Bosgesigte, Student’nkaamp | Leave a comment

Juffrouw Ter Horst steet bee de Witteler Skoele

Posted on 20 september 2021

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen van mooie foto’s op papier is, kan de zwart-wit versie van de hier afgebeelde kleurenfoto ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 60 van het in 2007 uitgegeven onvolprezen papieren boekwerkje Voormalige Gemeente Diever in oude ansichten, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.

Posted in Witteler skoele | Leave a comment

Un oarig duur stooltie van vief loag’n fineerholt

Posted on 14 augustus 2021

De redactie van ut Deevers Archief zag in de webstee www.wonderwoodstore.nl enige afbeeldingen van een mooie stoel, zie de bijgaande afbeelding, die gemaakt is van zo genoemd plywood. De architect en meubelmaker Heinrich (Hein) Wilhelm Christian Stolle heeft deze stoel in de periode 1945-1950 ontworpen.
De gerenomeerde meubelfabriek ‘de Toekomst’ an de Deeverbrogge is de maker van het prototype van deze stoel (BN-1) van zo genoemd plywood. Plywood bestaat uit aan elkaar gelijmde lagen fineer van beukenhout, die later in verschillende mallen in vormen wordt gebracht. Tegenwoordig noemt men dat materiaal multiplex.
Dit prototype van de stoel is in de hiervoor genoemde webstee gretig als zo genoemd vintage meubelstuk te koop voor heel veel geld. Maar er zijn verzamelaars die voor dit soort oude meubelstukken zonder blikken of blozen bereid zijn heel veel geld neer te tellen. Zelfs wel € 2500,00 !
Het is duidelijk dat de stoel niet koppelbaar is, maar een andere grote vraag is of deze stoel ook stabelbaar is ? En de stoel moet zeker ook als Deevers industrieel aarfgood worden beschouwd.
In het onvolprezen boekwerkje An de Brogge – Geschiedenis van Dieverbrug in woord en beeld van de Historische Vereniging Gemeente Diever is meubelfabriek ‘de Toekomst’ te summier beschreven en is helaas geen gewag gemaakt van dit soort van meubel-design-top-stukken. Toch wel een beetje een gevalletje van jammer.
Een exemplaar van deze stoel staat in het Museum van de stad Rotterdam.

Posted in Aarfgood, An de Deeverbrogge, Meubelfabriek 'de Toekomst', STAKO-meubel | Leave a comment

De keuk’n van de student’nkaamp an de Bosweg

Posted on 8 augustus 2021

In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 8 juni 1918 verscheen nota bene op de voorpagina het volgende korte bericht over de bouw van de studentenkaamp bee ut Mast’nveltie an de Bosweg

Diever. Het studentenkamp bij ons dorp begint vaste vormen aan te nemen: voor twee gebouwen zijn reeds de fondamenten gereed gekomen. Het eene dient tot keuken, het andere tot bergplaats. De noodige steen is grotendeels aanwezig. Het houtwerk wordt in gereedheid gebracht in Lochem en per tram aangevoerd. Er komen logeergasten in Juli, Augustus en September, die een onderkomen in tenten zullen vinden. Het kamp ligt ongeveer een kwartier buiten ons dorp, aan den straatweg naar Wateren en Zorgvlied.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Het bestuur van de Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond (V.C.S.B.) had het terrein voor de kaamp in erfpacht van mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom, de eigenaar van het landgoed Berkenheuvel.
Het is wel uiterst merkwaardig te noemen dat het houtwerk van de genoemde gebouwen als een soort van bouwpakket in Lochem werd gemaakt. Bij de werkplaats werd het houtwerk op wagens geladen en vervoerd naar het treinstation in Lochem. Daar werd het houtwerk afgeladen en op een treinwagon geladen. Vervolgens werd het houtwerk van Lochem met de trein vervoerd naar Meppel. Vervolgens werd het houtwerk van de treinwagon geladen en naar het eindpunt van de tram gebracht. Vervolgens werd het houtwerk op een goederenwagon geladen. Vervolgens werd het houtwerk met de tram van het eindpunt van de tram in Meppel naar het rangeerspoortje bij de tramhalte an de Deeverbrogge vervoerd. Vervolgens werd het houtwerk van de goederenwagon gehaald en op boerenwagens geladen. Vervolgens werden de met houtwerk geladen boerenwagens door paarden van de Deeverbrogge naar de studentenkamp aan de Bosweg getrokken om daar afgeladen te worden. Wat een gesjouw. Als de Hoge Heren Van Het Bestuur Van De Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond eerst even slim een rekensommetje op de achterkant van hun sigarendoos hadden gemaakt, dan hadden ze het houtwerk zeker in Deever laten maken door plaatselijke aanneemmannen en timmermannen, dan waren ze zeker een stuk goedkoper uit geweest. Dan was goed geweest voor de plaatselijke werkgelegenheid.
Uit de begintijd van de kaamp van de Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond (V.C.S.B.) bij het Mastenveldje aan de Bosweg in Deever zijn enige kostelijke ansichtkaarten in nostalgisch aandoende sepiakleuren bewaard gebleven. Jij kunt deze voortreffelijke kaarten maar beter wel in jouw Deever-vusaemeling hebben, anders hoor jij niet bij de club. Echt neet.
De redactie toont als voorbeeld een nostalgisch aandoende sepiakleurige ansichtkaart uit 1920 van de keuken, die in 1918 is gebouwd. Da’s al meer dan een een eeuw geleden !
De door de studenten verzamelde zwerfstenen, die op de voorgrond van de afbeelding zijn waar te nemen, zijn heden ten dage nog steeds terug te vinden in het voormalige studentenkampterrein. De redactie zal te gelegener tijd, dus niet met geschwinde spoed en ook niet in gestrekte draf, een kleurenfoto van deze stenen bij dit bericht plaatsen.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen van ansichtkaarten op papier is, kan de hier afgebeelde ansichtkaart ook ten zeerste bewonderen als afbeelding 64 van het in 1981 uitgegeven papieren boekwerkje Diever in oude ansichten, dat is samengesteld door de gepensioneerde schoolmeester Albertus Andree (Andrea ?, Andreae ?) (Bart Eulie) uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien. Bij afbeelding 64 in het boekwerkje ‘Diever in oude ansichten’ staat de volgende tekst (citaat): Aan de bosweg naar Wateren bevond zich lang geleden een kamp. Het was van de Vrijzinnig Christelijke Studentenbond. het zogenaamde V.C.S.B.-kamp of kortweg studentenkamp. Er stonden indertijd twee vaste gebouwen, maar verder huisde men in tenten. Gedurende de hele zomer was het druk bezet. Dagelijks zagen we de studenten op de fiets naar Dieverbrug gaan, om daar te gaan zwemmen in de Drentse Hoofdvaart. Alles is nu opgeruimd, alleen de dikke zwerfstenen, die u nog op de foto aantreft, liggen er heden ten dage nog.

Posted in Ansichtkoate, Bosweg, Student’nkaamp, Verdwenen object | Leave a comment

Sloaptent’n in de student’nkaamp bee ut Mast’nveltie

Posted on 21 juli 2021

De hier afgebeelde ansichtkaart is in 1943, let wel, nota bene in de Tweede Wereldoorlog, verstuurd vanuit de Student’nkaamp bee ut Mast’nveltie an de Bosweg, ee’m wat wieder dan de Witte Baarg’n. De diep in oorlogstijd vakantievierende studenten sliepen in grote tenten. De ansichtkaart heeft een gekartelde rand, maar die heeft de redactie van ut Deevers Archief voor het gemak hier weggelaten. De redactie van ut Deevers Archief biedt de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief hiervoor zijn excuses aan.
De afzender van deze ansichtkaart, de student Frans de Vries, vierde vakantie in de Studentenkamp. Dat was het vakantiekamp van de Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond (V.C.S.B.). Dat kon blijkbaar ook nog gewoon in 1943 tijdens de Tweede Wereldoorlog.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die een verstokte liefhebber van afbeeldingen van ansichtkaarten op papier is, kan de hier afgebeelde foto ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 8 van het in 2007 uitgegeven papieren boekwerkje Voormalige Gemeente Diever in oude ansichtkaarten, dat is samengesteld door vrijwilligers van de Historische Vereniging Voormalige Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje van iemand in kunnen zien.

Posted in Bosweg, Mast'nveltie, Student’nkaamp | Leave a comment

Duustere doad’n van de duvel van Deever

Posted on 13 juli 2021

In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog verschenen in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) regelmatig verslagen van rechtzaken tegen Nederlanders die fout waren geweest in de Tweede Wereldoorlog. Deze rechtzaken dienden in Drente bij het Bijzonder Gerechtshof in Assen, veelal het Tribunaal van Assen genoemd. In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van dinsdag 8 april 1947 verscheen het navolgende verslag van de rechtzaak tegen de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma uut Deever.

Bijzonder Gerechtshof Assen
Duistere daden van Diever’s duivel
Doodstraf geëischt tegen Klaas Balsma

“Het is slechts een bloemlezing van uw wandaden, die we vanmiddag zullen behandelen”, aldus verwelkomde de president den 54-jarigen caféhouder Klaas Marcus Balsma uit Diever. Balsma was een fel aanhanger van ‘Landbouw en Maatschappij’ [1] en werd in 1941 lid van de N.S.B. Bij de oprichting in 1944 werd hij lid van de Landwacht en wel als sectie-commandant van de Hulplandwacht.
Op aanvrage van ex-burgemeester Posthumus [2], werd te Diever in September 1944 een afdeeling Beroepslandwacht gestationneerd in het Schultehuis, de sadistische groep Sanner. Met Sanner onderhield Balsma nauwe betrekkingen. In October 1944 zag hij Sanner bezig met het uithooren van een persoon, die zich Dijkstra noemde. Verdachte stapte binnen en zei: “Zoo Groenewoud, ben je daar ook !” Hiermee was de ware identiteit van ‘Dijkstra’ bekend, het was de ambtenaar ter secretarie Groenewoud.
Verdachte: “Ik was verrast en liet me het ontvallen.”
Groenewoud werd weggevoerd en is nooit teruggekeerd [3].
President: “Dat heeft hij te danken aan die verrassing van U.”
Balsma als welkome gids
Begin 1944 kwam bij Balsma een ambtenaar bij den ‘Arbeits Kontroll Dienst’ te Meppel, H. Zijlstra genaamd. Zijlstra vertelde dat zijn werk was het arresteeren van onderduikers voor den ‘Arbeitseinsatz’ [4]. Wanneer hij niet genoeg arrestaties verrichte, zou hij, Zijlstra, worden ontslagen. Balsma zegde alle medewerking toe. Op een Zondagavond ontmoetten zij elkaar op de Dieverbrug en Balsma verstrekte Zijlstra een aantal adressen van onderduikers. Daarna ging Balsma mee om als gids te dienen. Verschillende adresssen werden afgewerkt. Geen resultaten werden geboekt ten huize van de weduwe Pot, de weduwe Timmerman, den heer Kerssies, den heer Vos en een zekeren Hessels. Bij de familie Boelens werd de zoon Pieter opgehaald [5], de heer Madhuizen te Wapse werd gearresteerd, toen zijn zoons niet thuis bleken tezijn [6], bij de familie Hessels te Oldendiever werden twee onderduikers gevonden. Eén à twee maanden later gaf Balsma aan Zijlstra het adres van Berend Strik en een lijst met namen. Berend Strik zou gedwongen worden om Zijlstra de andere adressen te wijzen.
President: “Dit lijstje is nu in mijn handen, verdachte. Jammer, dat jullie zoo slordig waren!”
Nog een derde keer hielp Balsma den A.K.D.-man Zijlstra [7] door een aantal adressen te wijzen.
Ook voor Sanner was Balsma dikwijls een welkome gids.
Razzia te Dwingeloo
Balsma ging met de Beroepslandwacht mee naar de gemeente Dwingeloo voor een razzia. Te Lheebroek werden de landbouwer Jan Kiers en zijn vier onderduikers gearresteerd en voorts nog drie andere onderduikers. De heer Kiers is nimmer teruggekeerd.
Bij een andere gelegenheid werd een huiszoeking gedaan bij de familie Zwanenburg aan de Beilervaart [8]. Er werd niets gevonden. Toen kwamen Balsma en zijn collega Hinten op het idee om in de beerput te kijken. Daarin vonden zij een doosje met bonkaarten en foto’s van Geallieerde piloten. De heer Zwanenburg en zijn dochter Wietske werden gevangen genomen. Zwanenburg werd naderhand gefusilleerd [9].
De ondergedoken landbouwer Jacob Hessels te Diever werd door Balsma ontdekt en gearresteerd.
Cornelis de Boer, die had verondersteld dat de Duitschers van de aardappels V-1 brandstof maakten, werd door den Landwachter Van der Veen uit Meppel en door Balsma ernstig mishandeld.
De gearresteerde ambtenaar ter secretarie Pook moest in het Schultehuis diepe kniebuigingen maken tot hij er bij neerviel. Daarna werden hem de teennagels met een karabijn afgeslagen. Toen men met deze mishandelingen wilde ophouden, zei Balsma: “Ga maar door, hij weet het wel.”
Tijdens de rechtzitting hoorde Balsma alles uiterlijk kalm aan. Hij wist zich niet anders te verdedigen dan door onbeteekende aanmerkingen te maken op getuige-verklaringen.
President: “Als U nu terugziet, hoe denkt U er dan over ?”
Balsma: “Het is niet goed geweest.”
President: “Als Duitschland gewonnen had, was U nu burgemeester.”
Advocaat-fiscaal: “Dan was U minstens Beauftragte [10] in Engeland.”
Doodstraf geëischt
In zijn requisitoir wees de advocaat-fiscaal er op, dat verdachte klaarblijkelijk zijn wandaden in koelen bloede en bij het volle verstand heeft bedreven. Diever werd in dezen man zwaar getroffen. Spreker vergeleek verdachte met den beruchten Jan Smit uit Beilen, die ter dood is veroordeeld. “Deze verdachte is nog veel erger,”, aldus spreker, “men zou hem de ‘Duivel van Diever’ kunnen noemen. Deze man mag mijns inziens niet in de maatschappij terugkomen en daar bij levenslang gratie steeds mogelijk is, eisch ik den doodstraf.”
De verdediger Mr. L.G. Brouwer uit Beilen, vond het zeer merkwaardig, dat er tot 1944 vrijwel geen klachten over Balsma zijn en dat hij zich juist na de eerste ontmoeting met Zijlstra ontpopte als een verschrikkelijke handlanger van den vijand. Spreker achtte het mogelijk, dat Balsma onder den invloed van Zijlstra is gekomen. Voorts lag hij aan de leiband van de Beroepslandwacht. Spreker achtte den doodstraf een veel te zware straf.
Uitspraak op 17 April aanstaande [11].

Opmerkingen bij het artikel in de Olde Möppeler (Meppeler Courant)
[1] In de grote crisis in de dertiger jaren van de vorige eeuw richtten ontevreden boeren Landbouw en Maatschappij op, een protestbeweging, die ook in de gemeente Diever steun kreeg. Een aanzienlijk deel van het kader en de aanhang van deze beweging stapte later over naar de N.S.B.
[2] De N.S.B.’er Pier Obe Posthumus.
[3] Cornelis Marinus Groenewoud was ambtenaar bij de gemeente Diever. Hij dook op 24 april 1944 onder. In november 1944 arresteerden landwachters van de groep Sanner hem op zijn onderduikadres in Nijeveen. Hij overleed op 21 februari 1945 in het concentratiekamp Neuengamme.
[4] Arbeitseinsatz is het Duitse woord voor tewerkstelling van arbeiders.
[5] Zie het interview met Pieter Boelens in het hierna volgende artikel.
[6] Luitzen Madhuizen werd gearresteerd, omdat zijn zonen Gerard en Hendrik Jan waren ondergedoken, om te ontkomen aan de Arbeitseinsatz.
[7] A.K.D. is de afkorting van Arbeits Kontroll Dienst.
[8] De razzia van de landwachters Balsma en Hinten vond plaats in de nacht van 18 op 19 oktober 1944.
[9] Naderhand bleek nog dezelfde dag te zijn. Lammert Zwanenburg, geboren op 22 juni 1894, werd na ernstig te zijn mishandeld, in de avond van 19 oktober 1944 doodgeschoten in kamp Westerbork.
[10] Beauftragte is het Duitse woord voor gevolmachtigde.
[11] De beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma kreeg van het oorlogstribunaal in Assen niet de doodstraf, maar een gevangenisstraf. Hij heeft vastgezeten in de strafgevangenis in Veenhuizen. Hij moest werken in de keuken van de gevangenis. Hij kwam aan het einde van de vijftiger jaren van de vorige eeuw vrij.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die een verstokte liefhebber van artikelen op papier is, kan het hiervoor weergegeven artikel ook ten zeerste lezen op de bladzijden 8, 9, 10 en 11 van Opraekelen 05/1, het in maart 2005 uitgegeven papieren blad van de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren blad of dat papieren blad bij iemand in kunnen zien.

Afbeelding 1
Wolter Smit, de niet onbemiddelde bosbaas van Berkenheuvel, in dienst van Mr. Albertus Christiaan van Daalen, kocht in 1928 het oude boerencafé Brinkzicht an de brink in Deever, liet het afbreken en liet ter plekke het nieuwe café Brinkzicht bouwen voor zijn dochter Gesina (Siene), die getrouwd was met de in de Tweede Wereldoorlog in Deever en omstreken zo berucht geworden N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma. De foto voor deze ansichtkaart is in 1930 gemaakt, kort na de bouw van het nieuwe café Brinkzicht an de brink in Deever. Het zou best eens zo kunnen zijn dat één van de twee vrouwen, die bij het café in de schaduw van de kastanjeboom staan, Gezina (Siene) Smit is.

Afbeelding 2
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze foto van de in 2019 en 2020 verprutste brink in Deever, met het in 1928 gebouwde café Brinkzicht op de achtergrond, gemaakt op vrijdag 28 november 2020.

Afbeelding 3
Artikel in de de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van dinsdag 8 april 1947.

Posted in Café Balsma, Café Brinkzicht, Klaas Marcus Balsma, N.S.B., Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Un olde ansichtkoate van ut Onderdukershol

Posted on 19 april 2021

Het Onderduikershol van het verzet in de gemiente Deever uit de Tweede Wereldoorlog is te vinden aan de Wouwenaarsweg in de bossen van het landgoed Berkenheuvel. Marten Wouwenaar was de eerste boswachter van het landgoed Berkenheuvel. Mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom, de eigenaar van landgoed Berkenheuvel, bedacht de naam Wouwenaarweg uit respect voor het werk van zijn eerste boswachter. Gemeente-architect Albert Wiglema is de ontwerper van de gedenksteen bij de ingang van het Onderduikershol. Het Onderduikershol is hier in de toestand na de eerste naoorlogse restauratie te zien.
De hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart met witte rand is in mei 1949 uitgegeven. De redactie van ut Deevers Archief weet nog niet bij welke neringdoende in Deever de ansichtkaart was te bekomen. De redactie weet niet zeker of dit de eerst uitgegeven ansichtkaart met een afbeelding van het Onderduikershol met gedenksteen is. Wie van de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief kan hier uitsluitsel over geven ? De redactie van ut Deevers Archief is op zoek naar oude foto’s van het Onderduikershol uit de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw. Wie van de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief kan de redactie helpen aan goede scherpe scans van die foto’s ?

Posted in Ansichtkoate, Landgoed Berkenheuvel, Onderduikershol, Oorlogsmonement, Tweede Wereldoorlog | Leave a comment

Un olde foto van ut Monement op Baark’nheuvel

Posted on 11 april 2021

De redactie van ut Deevers Archief toont hier een behoorlijk oude, maar prachtige zwart-wit foto van ut Monement an de Hoarweg op Baark’nheuvel. De redactie zou van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief graag willen weten in welk jaar deze foto is gemaakt en wie de maker van deze foto is. Ut Monement is in 1925 opgericht door mr. Albertus Christiaan van Daalen en onthuld door zijn eerste kleinzoon Albertus (Bert) Doorman. Ut Monement oogt tamelijk nieuw en schoon, nog niet verweerd en ook nog niet met kostelijke en kostbare en zeldzame korstmossen begroeid. De foto zal misschien bij de onthulling van het Monument in 1925 of vlak, maar zeker niet meer dan enige jaren na 1925 zijn gemaakt.

De Nederlandse dichter Peter Augustus de Génestet (1829-1861) schreef het gedicht Aan een heereboer in de periode 1846-1851. De redactie heeft de vrijheid genomen uit dit gedicht de elfde strofe te citeren:
‘Werk!’ is een goede, groote wet –
Geen bittre zondestraf;
De kracht tot d’ arbeid is ’t gebed,
De rust van ’t werk – het graf.
Waar arbeid en gebed zich paart,
Daar, o Verhoorder! rijz’,
Uit stuivend zand en ledige aard,
Een lachend Paradijs!

Op de afgebeelde foto is ut Monement op Baark’nheuvel te zien. Op het zijpaneel dat aan de linker kant van ut Monement is te zien, staat een voor de gelegenheid aangepast deel uit de hiervoor weergegeven strofe van het gedicht ‘Aan een heereboer’:
Daar rijz’,
Uit stuivend zand en ledige aard,
Een lachend paradijs.
Het zal wel voor altijd een vraag blijven waarom de weledelgestrenge heer meester Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom in Gelderland de eerste van de drie laatste regels van de elfde strofe van het gedicht ‘Aan een heereboer’ niet letterlijk heeft overgenomen.

De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier afgebeelde foto van ut Monement ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 32 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerkje zijn of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien. In de tekst bij de foto in het genoemde boekwerkje wordt beweerd dat het gaat om een ansichtkaart uit juli 1951. Dat is toch wel een enigszins geschiedkundig blundertje. De foto is te dateren in de periode 1925-1929 en valt daarom buiten het aandachtsgebied ‘1930-1980’ van het genoemde fotoboekje. Bovendien is de foto op geen enkele ansichtkaart afgebeeld.

Posted in Landgoed Berkenheuvel, Monement op Baark'nheuvel | Leave a comment

Kiender van de Witteler skoele op Schiphol

Posted on 13 maart 2021

De redactie van ut Deevers Archief heeft het volgende bericht in 2001 opgesteld en voor de zeer gewaardeerde lezers van het papieren blad Opraekelen van de Historische Vereniging Gemeente Diever gepubliceerd in Opraekelen Nr. 01/2 (jaargang 8, nummer 2, juni 2001). Het bericht komt enigszins gedateerd over.

Openbare Lagere School van Wittelte – Schiphol – Juli 1953
Veel mensen hebben gelukkig als gevolg van een oproep in de regionale bladen en een oproep in Opraekelen 01/1 gereageerd met het beschikbaar stellen van schoolfoto’ s aan onze historische vereniging voor publicatie. De bedoeling is dat uiteindelijk een en ander per school in boekvorm verschijnt. Toch willen wij de lezers van Opraekelen in komende nummers alvast wat mee laten genieten van zoveel moois.

Via telefonisch en schriftelijk contact met nagenoeg alle personen op deze foto, die is gemaakt tijdens een schoolreisje, zijn de navolgende gegevens achterhaald. De redactie is hen bijzonder dankbaar voor hun medewerking. Die contacten hebben ook geleid tot een flink aantal nieuwe leden (zie de nieuwsbrief in dit nummer, redactie). Een aantal leerlingen was in het bezit van deze foto. Veel leerlingen wisten niet dat deze foto bestond. Een aantal leerlingen kon zich zelfs niets meer van het schoolreisje herinneren. Onduidelijkheid was er ook over de plek waar de foto is genomen. Enkelen noemden vliegveld Eelde, maar het merendeel vond dat de foto op Schiphol was genomen. Jan Barelds herinnert zich van dat schoolreisje dat een grote stad, zoals Amsterdam, en dat grote vliegtuig op Schiphol veel indruk op hem hebben gemaakt. Dankzij Roelie Klok kwamen we achter de verblijfplaats van juffrouw Thalé Botje. Zij kwam in augustus 1951 naar de school van Wittelte. Dat was haar eerste standplaats. Zij gaf les aan de kinderen in de eerste, de tweede en de derde klas. Zij herinnerde zich direct de schoolreis naar Amsterdam, de boottocht door de grachten en het bezoek aan Schiphol.
Vier leerlingen wonen nog steeds in Wittelte. Opvallend is dat veel leerlingen niet echt ver van Wittelte wonen in plaatsen, zoals Assen, Arrierveld, Beilen, Deever, Eext, Giethoorn, Leggel, Möppel, Bovensmilde, Staphorst, Stienwiek, Tuk, Vledder en Westerbork. Slechts vijf leerlingen wonen in plaatsen, zoals Baarn, Emmeloord, Den Haag, Esbeek, Maassluis en Voorthuizen.
Bij de leerling met nummer 10 bestaat nog enige onzekerheid. Liesje Bron wordt vaker genoemd dan Annie Hooier. Volgens Reinder van Leeuwen was Jan, de broer van Annie Hooier, net zo oud als hij en zou Jan, als Annie op de foto zou staan, ook op deze foto moeten staan en dat is niet het geval. Maar de redactie blijft nog verder speuren.
Een punt van discussie was ook het jaar waarin deze foto is genomen. Velen noemden 1952, toch is gekozen voor 1953. Daarbij was van doorslaggevende betekenis de reactie van Aaltje Slagter (geboren op 26 januari 1947). Zij heeft samen met Jennie Soer (geboren op 21 november 1946) en Jan Gritter (geboren op 20 januari 1947) van mei 1953 tot mei 1954 in de eerste klas van de school in Wittelte gezeten. Bovendien staat achter op de foto van Jan Barelds de tekst juli 1953 !
Een flink aantal kinderen op deze foto is dertien of veertien jaar. Waren er dan zoveel ‘zittenblijvers’ op deze school ? Nee, Trijntje Oostra schreef daarover het volgende: ‘Met dit schoolreisje mochten naast de leerlingen ook de kinderen mee die al één jaar van school af waren, om toch een goed gevulde bus te hebben.’
Al met al was het niet eenvoudig om het materiaal voor deze ene foto bij elkaar te krijgen.Wij zijn benieuwd naar aanvullende reacties. Op de foto zijn de volgende kinderen te zien, waarbij de geboordedatum, de datum van overlijden, de persoon met wie de leerling is getrouwd en de huidige woonplaats zijn vermeld.
Voor de nummers wordt verwezen naar de bijgaand afgebeelde figuur.

1. Jacob (Japie) Oostra
Hij is geboren op 22 oktober 1939. Hij trouwde met Geesje Boerma. Hij woonde in Esbeek.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

2. Juffrouw Thalé Botje
Zij is geboren op 18 januari 1931 in Groningen. Woonplaats: Eelde.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

3. Gerda Klok
Zij is geboren op 20 juni 1941. Zij trouwde met Dirk Buiter. Woonplaats: Tuk, laatstelijk Steenwijk.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

4. Roelof Jonker
Hij is geboren op 11 april 1939. Hij trouwde met Dinie Nijstad. Woonplaats: Eext.

5. Roelie Rozeboom
Zij is geboren op 5 februari 1942. Woonplaats: Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

6. Tiede Oosterhof
Hij is geboren op 17 april 1939. Hij is overleden op 1 juni 1955. Hij woonde in Wittelte. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.

7. Geert Soer
Hij is geboren op 30 april 1939. Hij trouwde met Geesje Vrieling. Woonplaats: Steenwijk.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

8. Jan Klok
Hij is geboren op 3 september 1942 in Wittelte. Hij is overleden op 12 november 1992. Hij trouwde met Hennie Meulebelt. Hij woonde in Wittelte bij de Wittelterbrug.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

9. Alie Pril
Zij is geboren op 12 juni 1943. Zij trouwde met Rob Pino. Woonplaats: Baarn.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

10. Liesje Bron
Zij is geboren op 17 januari 1942. Zij trouwde met Marius Wijer. Woonplaats: Ochten in de Betuwe.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

11. Arend (Arie) Oosterhof
Hij is geboren op 4 september 1941. Hij trouwde met Dinie de Vrieze. Woonplaats: Meppel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

12. Arend van Zomeren
Hij is geboren op 1 mei 1945. Hij trouwde met Hannie Annevelink. Woonplaats: Westerbork.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

13. Immigje (Immie) Siemens
Zij is geboren op 15 juli 1944. Zij trouwde met Lammert Klok. Woonplaats: Bovensmilde, laatstelijk Assen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

14. Lammichje (Lammie) Echten
Zij is geboren op 10 juni 1945. Zij trouwde met Jan Maat. Woonplaats: Giethoorn.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

15. Klazina (Klazien) Houwer
Zij is geboren op 5 maart 1945. Zij trouwde met Henk Echten. Woonplaats: Meppel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

16. Aaltje Slagter
Zij is geboren op 26 januari 1947. Zij trouwde met Jan Wiechers. Woonplaats: Leggeloo.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

17. Jan Barelds
Hij is geboren op 17 februari 1942. Hij trouwde met Jantje Prins. Woonplaats: Emmeloord.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

18. Willemina (Mina) Oost
Zij is geboren op 14 februari 1941. Woonplaats: Den Haag.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

19. Aaldert Soer
Hij is geboren op 16 juni 1941. Hij is overleden op ….. Hij trouwde met Roelie Stoker. Woonplaats: Wittelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

20. Jan Soer
Hij is geboren op 10 december 1943 in Wittelte. Hij is overleden op 19 juni 2021 in Hardenberg. Hij trouwde met Gertie Inia. Hij was onderwijzer. Hij woonde lang in Arriërveld aan het Ommerkanaal, de laatste jaren in Ommen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

21. Reinder van Leeuwen
Hij is geboren op 13 juni 1941. Hij trouwde met Dinie Jansen. Woonplaats: Vledder.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

22. Albertus (Bertus) Noorman
Hij is geboren op 3 april 1943 in Wittelte. Hij is overleden op 26 november 1996. Hij was getrouwd met Lammie Posthumus.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

23. Jennie Soer
Zij is geboren op 21 november 1946. Zij trouwde met Hendrik (Henk) Daleman. Woonplaats: Wittelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

24. Willem Nijboer
Hij is geboren op 2 augustus 1945 in Oll’ndeever. Hij is overleden op 18 december 1967. Zijn vriendin was Janke ….. Beiden zijn overleden tijdens een auto-ongeluk bij Tuk. Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hen.

25. Grietje Wesseling
Zij is geboren op 12 april 1945. Zij trouwde met Jacob Doze. Woonplaats: Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

26. Jantje ten Buur
Zij is geboren op 20 april 1943. Zij trouwde met Willem Elting. Woonplaats: Wittelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

27. Trijntje Oostra
Zij is geboren op 30 juni 1944. Zij trouwde met Willem Jansen. Woonplaats: Westerbork.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

28. Magaretha (Magreet) Oost
Zij is geboren op 16 mei 1943. Zij trouwde met Jantinus Winkel. Woonplaats: Maassluis.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

29. Wolter Jonkers
Hij is geboren op 17 februari 1943. Hij trouwde met Ivonne Meijer. Woonplaats: Voorthuizen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

30. Christina (Stiena) Wilhelmina Klok
Zij is geboren op 16 februari 1940. Zij trouwde met Johannes van der Weij. Zij woonde in Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

31. Geertinus (Tinus) van Zomeren
Hij is geboren op 25 september 1943. Hij trouwde met Cobie Weurding. Woonplaats: Westerbork.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

32. Tina Westerveen
Zij is geboren op 22 februari 1946 in Wittelte. Zij trouwde met Pieter Gunst. Woonplaats: Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

33. Lutina Oost
Zij is geboren op 26 april 1945. Zij trouwde met Albert Zantingh. Woonplaats: Staphorst.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.

34. Jacob (Japie) Snoeken
Hij is overleden op …. Hij woonde in Wittelte, laatstelijk an de Kloosterstroate in Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

35 . Jan Gritter (Oostra)
Hij is geboren op 20 januari 1947. Hij trouwde met Wytske Landstra. Woonplaats: Meppel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

36. Meester Hendrik (Henk) Broer
Hij is geboren op 26 augustus 1914. Hij is overleden op 1 februari 1996 in Deever. Hij trouwde met Geertje Wuite. Hij woonde in de schoolmeesterswoning in Wittelte en na zijn pensionering in Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

37. Egbert (Eppie) Oostra
Hij is geboren op 30 augustus 1943. Woonplaats: Meppel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

38. Jannes Siemens
Hij is geboren op 27 augustus 1939. Hij trouwde met Jantje Wolters. Hij woonde in Bovensmilde, laatstelijk in Assen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

39. Jan Willem Echten
Hij is geboren op 24 augustus 1940 in Dwingel. Hij is overleden op 22 januari 2004 in Zwolle. Hij was getrouwd met Roelie Noorman. Hij woonde in Havelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie beseft terdege dat de in 2001 verzamelde gegevens van de negenendertig personen op de foto gedateerd, dus niet meer actueel zijn. De redactie wil graag uitzoeken welke gegevens zijn veranderd en heeft daarbij de zeer gewaardeerde hulp nodig van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief.
Zo weet de redactie bijvoorbeeld dat Jacob (Japie) Snoeken, de bedenker en maker van het betonnen Witto-beeld op de Wittelter Baarg, niet meer leeft, de vraag is wanneer hij is overleden. De redactie weet wel dat hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie zou ook graag meer gegevens van het vliegtuig op de foto willen melden. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan deze gegevens aanleveren ?

Afbeelding 1
De leerlingen van de Witteler skoele maakten in juli 1953 een schoolreisje naar Amsterdam en Schiphol. De hier afgebeelde foto is aanwezig in de verzameling van de Wittelter dorpsvereniging. De redactie betreurt het dat de kwaliteit van de foto niet al te best is.
Afbeelding 2
De nummers in de afbeelding komen overeen met de nummers van de lijst met namen in het bericht.

Posted in Alle Deeversen, Witteler skoele | Leave a comment

Un foto uut 1936 van kiender van de Witteler skoele

Posted on 5 maart 2021

De vijf staande kinderen op de foto zijn van links naar rechts:
Lenze (Leinse) Cornelis Boer
Hij is geboren op 24 februari 1927 in Oll’ndeever.
Hij is een zoon van Hendrik Jacob Boer en Lammigje Nieuwenhuis.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van Leinse Boer.
Roelof Lensen
Hij is geboren op 4 januari 1930 op ’t Moer.
Hij is overleden op zondag 11 april 1943 in Meppel.
Hij is een zoon van Roelof Lensen en Grietje Jonkers.
Frederika (Rika, Rikie) Jantina Odie
Zij is geboren op 17 februari 1930 op ’t Moer.
Zij is een dochter van Lambert Odie en Trijntje Kamer.
Zij is op 7 november 1952 in Deever getrouwd met Albert Veen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van Rikie Odie.
Pieter (Piet) Barelds
Hij is geboren op 30 augustus 1929 an de Wittelerweg in Wittelte.
Hij is een zoon van Hendrik Lefferts Barelds en Aaltje Pieper.
Hij trouwde in 1957 met Trientje Hingstman.
Hij was boer in de boerderij met adres Wittelterweg 18.
Hij is overleden op 16 april 2008 op 78-jarige leeftijd in Dwingel.
De redactie verwijst de geïnteresseerde bezoekers van ut Deevers Archief voor meer gegevens graag naar het boek ‘Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden’, geschreven door de Witteler Klaas de Boer.
Arend Noorman
Hij is in 1930 geboren.
Hij woonde in Oll’ndeever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van Arend Noorman.

De vier zittende kinderen op de foto zijn van links naar rechts:
Jan Kok
Hij is geboren in 1930 aachter op ut Noord.
Hij is een zoon van Lambert Kok en Aaltje Harms.
Hij is in 1996 overleden.
Hij was een beetje boer. Hij was ongetrouwd en woonde met zijn twee zusters Jantje en Jantina in de boerderij aachter op ut Noord, die nu als adres Noordswegje 10 heeft.
De redactie verwijst de geïnteresseerde bezoekers van ut Deevers Archief voor meer gegevens graag naar het boek ‘Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden’, geschreven door de Witteler Klaas de Boer.
Hendrik Jonker
Hij is geboren op 23 juni 1929 an de Wittelerbrogge.
Hij is een zoon van Roelof Jonker en Albertje Pouwels.
Hij trouwde met Nella Godwaldt uut Wapse.
Hij is overleden.
Hij woonde laatstelijk in Vledder.
Albert Jan Winters
Hij is geboren op 24 juli 1929 an de Wittelerbrogge.
Hij is getrouwd met Margje Smit van de Deeverbrogge.
Hij was machinist bij de Nederlandse Spoorwegen en woonde laatstelijk in Hengelo.
Willem Gelmers
Hij is geboren op 14 februari 1930. Hij is een zoon van Jan Gelmers. Hij is geboren op ’t Moer in de eerste boerderij aan de Wapserveense kant. Hij is in 1978 overleden. Hij was getrouwd met Minke Dijkstra. Hij woonde in Meppel. Willem was invalide. Hij had manke benen. Hij had een apart ding om te kunnen lopen. De familie Jan Gelmers heeft ook nog een paar jaar gewoond in de eerste boerderij voorbij de Steenbaarger bochte in de gemiente Oavelte. De familie Jan Gelmers is in november 1939 verhuist naar Meppel.

Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan aanvullende gegevens aanreiken ?

Posted in Alle Deeversen, Witteler skoele | Leave a comment

Un meteoriet in de koele van un besunder stiengraf

Posted on 29 januari 2021

In de Leeuwarder Nieuwsblad verscheen op 28 augustus 1929 een uitgebreid bericht over het onderzoek van de grafheuvel nabij de Grönnegerweg bee Deever, die onder leiding stond van professor doctor Albert Egges van Giffen.

De opgravingen te Diever
Een zeer bijzonder steengraf – Menschelijke overblijfselen van 4000 jaar oud – Een meteoorsteen in den grafkuil
Waar in den ouden tijd de belangrijke ruiterwegen van Steenwijk naar Groningen en van Coevorden naar Friesland, elkander kruisten, ligt het oude Drentsche brinkdorp Diever. Naar het Oosten, over Dwingelo en Wijster, loopt over de hooge heide de weg naar Coevorden, naar het Noorden over het oude Calthorn en Wijster, die naar Groningen; naar het Zuiden, over Ruinen en Echten, de oude verbinding via de Ommerschans met Deventer; naar het Zuidwesten, over Vledder, de heerbaan naar Steenwijk; naar het Noordwesten, over Wateren en vandaar over Elsloo of Oosterwolde, de weg naar Friesland. De namen Ruiterweg, Groningerweg, Friescheweg, die in den Dieverschen volksmond nog leven, herinneren aan deze ouden toestand.
De hooge zandgrond, waarop het dorp is gelegen, zendt van hier uitlopers uit naar Havelte en naar Steenwijk en zet zich noordwaarts voort naar Oosterwolde en Bakkeveen; even ten Noorden van het dorp begint de inzinking, in welke zich de venen hebben afgezet, die zich van Smilde langs Appelscha en Fochteloo tot aan Haule uitstrekken.
Hoewel Diever in Drente ligt, is de bodem er dan ook dezelfde als die van de Frieschen Zuid-Oosthoek en we mogen dan ook, met terzijdestelling van de provinciale grenzen, deze landstreek als één geheel beschouwen.
Reeds in de alleroudsten tijden is deze streek door menschen bewoond geweest. Meende men tot voor kort, dat de oudste bewoners hier tusschen 3000 en 2000 jaar vóór Christus leefden, de nieuwe onderzoekingen hebben aangetoond, dat men nog veel verder terug moest gaan.
Het is vooral aan den heer H.J. Popping van Oosterwolde te danken, dat er een nieuw hoofdstuk aan de geschiedenis van Friesland kan worden toegevoegd. Deze ijverige bodemonderzoeker heeft uit de zandstuivingen een grote collectie vuursteenen werktuigjes verzameld en systematisch gerangschikt, die ten duidelijkste aantoonen, dat deze bodem reeds bewoond was, lang vóórdat de bouwers der hunnebedden zich verstigden.
In de jongste aflevering van ‘De Vrije Fries’ komt dr. A.E. van Giffen naar aanleiding van deze vuursteenen werktuigjes tot de conclusie, dat zij moeten afkomstig zijn uit een tijdperk, waarin de menschen nog niet de kunst verstonden om vaatwerk uit leem en klei te maken, om steenen werktuigen te polijsten en te slijpen, om paalwoningen en steengraven te bouwen.
Wanneer deze menschen precies geleefd hebben, is niet in jaartallen uit te drukken, doch men kan er zich op de volgende wijze eenige voorstelling van maken.
Het brons leerden de bewoners van ons land kennen tusschen 2000 en 1500 vóór Christus. De hunnebedden en de steengraven, zoals die bij Oosterwolde ontdekt zijn, dateeren uit het eerste gedeelte van dit tijdperk, of uit het laatst van het nieuw-steen-tijdperk (neolithicum); dit neolithicum (neo, nieuw, lithus, steen) heeft duizenden jaren geduurd; daaraan vooraf ging het midden-steen-tijdperk (mesolithicum) en daarvoor het oud-steen-tijdperk (paleolithicum), dat is dus duizenden jaren vóór de hunnebedden. Dit paleolithicum wordt verdeeld in 14 tijdperken; het laatst noemt men het Azilien.
Welnu, de door den heer Popping verzamelde werktuigjes behoorden tot het laatste deel van het Azilien, waarvan bijvoorbeeld ook de overblijfselen zijn gevonden in Denemarken en in Frankrijk, en het staat vast, dat dit de droog-warme tijd is, die volgde op den laatsten ijstijd. Dat kan ongeveer 8 à 9000 jaar geleden zijn, de zogenaamde Ancylustijd, zoo genoemd naar de zoetwaterslak Ancylus fluviatilus, die toen in de Oostzee leefde. Noorwegen was toen namelijk met Denemarken verbonden en de Oostzee was een zoetwatermeer. Onze kleistreken bestonden toen nog niet, vandaar dat dr. van Giffen dan ook meent, dat de voornaamste resten uit dezen tijd te zoeken zijn in de veenlagen, diep onder de klei.
De menschen, die hier toen woonden, waren afstammelingen van het West- of Middel-Europeesche laat-paleolithische ras. Zij vonden hier oer-ossen, beeren, wilde zwijnen, elanden, herten en vischrijke wateren.
Van hoe groot belang het werk van den heer Popping is, moge blijken uit het feit, dat nog in 1927 Mr. P.C.J.A. Boeles naar den toenmaligen stand der wetenschap in zijn boek Friesland tot de elfde eeuw, moest schrijven: ‘Eerst in de derde periode van den lateren steentijd (het neolithicum) krijgen wij in Friesland onze oudste bewoners, die als voornaamste monument hebben nagelaten het hunnebed bij Rijs.
Thans weten we dus, dat plusminus 5000 jaar daarvóór de Friesche bodem reeds door menschen bewoond werd ! Wie weet, hoe spoedig onze Oostelijke zandgronden de bewijzen zullen leveren, dat gedurende al die duizenden jaren dit terrein nimmer onbewoond is geweest ! Nu ligt er nog een klove tusschen de makers van die eenvoudige vuursteenen werktuigjes uit de zandstuivingen en de bouwers der hunnebedden.
In Friesland treffen wij van deze laatste slechts één aan, namelijk in Gaasterland, doch vlak over onze grenzen liggen er op dezelfde zandgronden meerdere. Ieder heeft wel gehoord van de hunnebedden bij Havelte; verder is er een geweest bij Eeze en ten Noorden van Diever ligt er een aan den zandweg van dit dorp naar het Werkhuis.
Uit oude papieren was bekend, dat er hier vroeger nog een is geweest, namelijk op den Berkenheuvel, in den volksmond de potties- en pannegiesbaarg. Dit hunnebed is echter reeds in 1735 door boeren uit den omtrek afgebroken om de steenen te gebruiken of te verkoopen. Uit den volksmond blijkt wel, dat er hier in de loop der tijden heel wat urnen zijn gevonden.
Van dit afgebroken hunnebed heeft dr. van Giffen thans de grondsporen blootgelegd en het is hem gelukt om den geheelen opbouw te reconstrueeren. Uit gevonden scherven bleek, dat het op één lijn is te stellen met de hunnebedden van Havelte.
Er zit daar in den omtrek van Diever heel wat uit den grijzen voor-tijd in den bodem en herhaalde malen zijn er bij den landarbeid potties opgedolven en helaas vernield. Des te gelukkiger is het, dat er nu een belangrijk vóór-historisch monument in geheel ongeschonden toestand te voorschijn is gekomen !
De bekende rijks-archeoloog dr. A.E. van Giffen heeft in dit dorp een groot deel van zijn jeugd doorgebracht en hij kent er de eigenaardigheden van den bodem dus als weinig anderen. Zoo was hem dus ook ’t bestaan van een grooten, gaven grafheuvel in het bosch tegenover het Werkhuis, niet ver van het hunnebed, wel bekend en ook wist hij, dat uit een heuvel daar kortbij jaren geleden urnen zijn opgegraven. Eerst thans echter kon hij gevolg geven aan zijn lang gekoesterd verlangen om deze heuvel zijne geheimen te ontrukken ! En met een zeer bijzonder resultaat !
Reeds bij het proefboren bleek, dat er steenen in zaten en bij het afgraven stuitte men dan ook al spoedig op een laag ‘keien’, die met keienpuin was aangevuld. Voorzichtig werd thans verder gewerkt en ten slotte werd een langwerpig steengraf blootgelegd, liggende in de richting Oost-West. Het Westelijk einde was met een zware, zuiver vlak gespleten ‘sluitsteen’ afgesloten, juist zooals men dit bij de hunnebedden aantreft. Ook de verdere bouw herinnerde aan dien van de hunnebedden, met dit verschil, dat hier veel kleinere steenen gebruikt waren en een afdekking van den grafkelder geheel ontbrak.
Nadat de steenen ommanteling geheel was schoongemaakt, begon men met uiterste zorgvuldigheid den grafkelder uit te graven en wat men hier aantrof, stelde alle andere vondsten in menig opzicht in de schaduw !
Vrijwel alle hunnebedden, die in ons land zijn onderzocht, waren grootendeels vernield en de inhoud bestond slechts uit scherven en geschonden voorwerpen; menselijke overblijfselen werden nog nooit aangetroffen. Hier daarentegen werd alles in ongeschonden staat te voorschijn gebracht.
Men vond twee trechterhalsbekers en een rond urntje, typisch hunnebedden-aardewerk; een groote en een kleine vuursteenen beitel en enkele pijl- en lansspitsen. In zooverre stemde alles met de bekende hunnebedden-cultuur overeen. Doch groote verrassing baarde een rond urntje met een oor, want zoiets is in Nederland en Noord-Duitschland in hunnebedden nog nimmer aangetroffen. Zijn gelijkenis heeft dit zeer merkwaardige urntje alleen in Hongarije.
En wat nog verrassender was: in dit urntje lag een lampje van aardewerk (zie afbeelding). Dergelijke lampjes, die veel overeenkomst hebben met de latere Romeinsche, vond men in hunnebedden wel meer. Zij zijn den doode waarschijnlijk meegegeven ter voorlichting op de reis door het duistere schimmenrijk, en zij bewijzen, op welk een betrekkelijk hoog beschavingspeil deze hunnebeddenbouwers reeds stonden, hoewel ze nog geen metaal konden bewerken !
Toch bevatte deze grafkelder een metalen voorwerp, doch een, dat niet door menschenhanden is gemaakt. Midden in het graf vond men namelijk een zware metalen kogel, ter grootte van een gewonen stuiter, een meteoriet of meteoorsteen. Ook dit is een zeer zeldzame vondst. Uit de onbegrensde hemelruimte is deze klomp metaal eens gloeiend, als een vallende ster, op de aarde neergeslagen. Hoe hij in handen der hunnebeddenbouwers is gekomen, valt niet te gissen, doch dat hij als een kostbare bezitting is beschouwd, valt wel af te leiden uit het feit dat hij den afgestorvene in het graf is meegegeven. Misschien is het wel een amulet geweest ter bezwering van booze invloeden.
Het meest opmerkelijke echter is, dat in dit steengraf voor het eerst menschelijke overblijfselen zijn gevonden, namelijk een zeer verweerd gedeelte van een schedel (op de teekening is deze plaats met een kruisje gemerkt) en de resten van menschelijk gebit. Misschien, dat uit de resten iets nieuws is op te maken omtrent de lichamelijke gesteldheid van den hier begravene.
En ten slotte vertoonde dit graf nog een eigenaardigheid, die al evenzeer eenig is ons land. In den Noord-Oosthoek werd namelijk een uitgebouwde nis ontdekt, die zorgvuldig met vlakke keien was geplaveid. Deze ontdekking stelde den archeoloog voor een raadsel. In ons land is zooiets nog nimmer aangetroffen; alleen in Frankrijk is er een voorbeeld van bekend. Waartoe deze nis heeft moeten dienen, ligt nog geheel in het duister.
Geen wonder, dat dr. van Giffen met het resultaat dezer opgraving buitengewoon in zijn schik was. Het hier blootgelegde graf is te beschouwen als een overgang tusschen de hunnebedden en de gewone steengraven. Het is aangelegd op boschgrond, waarin eerst een kuil is gegraven; later is over dit graf een heuvel van schierzand opgeworpen.
De grafkelder is een zogenaamd hoofdgraf, waarin meerdere lijken zijn ter aarde besteld; sporen van verbranding zijn er niet in aangetroffen.
Ten Noorden van dit hoofdgraf vond men in den heuvel op hetzelfde niveau nog een vrouwengraf met enkele urnscherven en een kindergrafje met eenige steentjes en een lampje !
In denzelfden heuvel bleken, ongeveer 50 centimeter boven het steengraf, in veel lateren tijd nog twee grafurnen te zijn ingegraven. Ze bevatten verbrande menschenbeenderen en waren bedekt met een laagje brandaarde en houtskool, waartusschen verbrande dierenbeenderen, afkomstig van offerdieren. Een dezer urnen was een typische Germaansche urn met gekartelde rand.
Meer dan 1500 jaar nadat de nakomelingen der hunnebeddenbouwers hier hunne afgestorvenen met veel zorg hebben ter aarde besteld, hebben dus de Germaansche bewoners dezer streken op denzelfden heuvel een brandstapel opgericht om hunne dooden naar toenmalig gebruik tegelijk met hunne lijfdieren (paarden) te verbranden en de asch in urnen te verzamelen.
En nog eens tweeduizend jaar hebben deze menschelijke resten hier ongestoord gerust, tot ze ter wille van de wetenschap met grote zorgvuldigheid aan het daglicht zijn gebracht.
Er was voor dit opgravingswerk voortdurende groote belangstelling. Jongstleden zaterdagmiddag kwamen de leden der Prae-Historische Vereeniging te Assen het graf bezichtigen en bij dezelfde gelegenheid vervaardigden wij de teekening, die hierbij gereproduceerd is.
Nadat alles gefotografeerd en geteekend is, de verschillende afmetingen zijn vastgelegd, enzovoort, wordt de kuil weer dicht geworpen. Thans is aan den heuvel dus niets bijzonder meer te zien.
W.H.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie is nog niet bekend met de naam van de auteur en de tekenaar van de twee afbeeldingen met de initialen W.H. van het bericht in het Leeuwarder Nieuwsblad van 28 augustus 1929. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan hier duidelijkheid in verschaffen ?

Posted in Albert Egges van Giffen, Oudheidkunde | Leave a comment

Aarm en tevree’n is rieke en rieke sat ? !

Posted on 14 januari 2021

Voor de ingang van het sinds juli 2020 enige frietkot in ut dörp Deever an de brink zijn in het openbare verhoogde voetpad langs de Heufdstroate zwarte metalen gemeentelijke indoctrinatiestrippen aangebracht, waarin discutabele uitspraakjes van die rijke Engelse toneelstukkenschrijver William Shakespeare zijn geponsd, een discutabel uitspraakje in het Engels en de vertaling van dat discutabele uitspraakje in het Nederlands, want het frietkotbezoekende publiek wordt geacht de Engelstalige brabbeluitspraakjes van die rijke Engelse toneelstukkenschrijver William Shakespeare niet te begrijpen.
Waar het de redactie van ut Deevers Archief in dit geval om gaat is de Engelse tekst ‘Poor and content is rich and rich enough’ op de ene gemeentelijke indoctrinatiestrip, vertaald in het Nederlands met ‘Arm en tevreden is rijk en rijk genoeg’ op de andere gemeentelijke indoctrinatiestrip. Zie de twee bijgevoegde kleurenfoto’s die de redactie zeer tegen zijn zin op vrijdag 28 november 2020 heeft gemaakt.
Het discutabele rijmelarijzinnetje ‘Poor and content is rich and rich enough’ is te lezen in scene 3 met de titel ‘De tuin van het kasteel’ van acte 3 van de tragedie Othello, dat die rijke Engelse toneelstukkenschrijver William Shakespeare in 1603-1604 schreef. De tragedie Othello is in 1989 en 2013 als openluchtspelletje opgevoerd in het openluchttheatertje an ut Grünedal an de Heezeresch in Deever.
De redactie van ut Deevers Archief kan zich geen asocialere, feodalere en discriminerender uitspraak van die rijke toneelstukkenschrijver William Shakespeare herinneren dan het uitspraakje ‘Poor and content is rich and rich enough’, Arm en tevreden is rijk en rijk genoeg’.
Arm ? ! Maar je moet tevreden zijn ? ! Want als je arm en tevreden bent, dan ben je rijk en rijk genoeg ? !
In Staphorst hebben ze een lege maag gekregen van dat acociale, feodale en discriminerende rijmelarijzinnetje ‘Arm en tevreden is rijk en rijk genoeg’.
In de gemeente Westenveld is volgens de laatste statistische gegevens vijf procent van de inwoners miljonair. Het percentage miljonairs in ut dörp Deever is wellicht nog hoger en is door het toenemende aantal bulkend rijke Drentenierders vast en zeker stijgende.
Je zal als inwoner van ut dörp Deever, met zoveel miljonairs om je heen, maar in armoede moeten leven en de eindjes ternauwernood of helemaal niet aan elkaar kunnen knopen en bij het halen van een zeldzaam patatje bij de zaak, die nu het prachtige patatmonopolie in ut dörp Deever uitbaat, telkens weer door de gemeente Westenveld voor zijn deur worden beledigd met dat acociale, feodale en discriminerende rijmelarijzinnetje ‘Arm en tevreden is rijk en rijk genoeg’ van die rijke Engelse toneelstukkenschrijver William Shakespeare.
De redactie van ut Deevers Archief stelt voor deze twee gemeentelijke indoctrinatiestrips per omgaande en met zeer geschwinde spoed en in zeer gestrekte draf uit de bestrating te slopen.

Posted in Gemeente Westenveld, Shakespearitis | Leave a comment

De jonge laandgeities van Klaas Kleine uut Deever

Posted on 18 december 2020

De redactie van ut Deevers Archief kwam bij het scannen van grote stapels Deeverse krantenknipsels bijgaand berichtje uit de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 8 februari 1980 tegen. Het is een berichtje over geitenfokker Klaas Kleine uut de Peperstroate in Deever. De redactie probeert zo veel als mogelijk is over deze markante en veel te vroeg overleden dorpsfiguur te publiceren. Wie van de trouwe bezoekers helpt de redactie een handje ?

Jonge landgeitjes in Diever
Diever. De bok Gerold, die op 12 september vorig jaar door burgemeester H.G. Overweg van Diever naar het op die dag geopende fokcentrum ‘de Veentjes’ geleid werd, heeft een actiever rol gespeeld bij de instandhouding van zijn ras.
Woensdagmorgen aanschouwden zijn eerste nakomelingen van dit jaar het levenslicht.
Op de foto burgemeester Overweg (rechts) en de heer Kleine, eigenaar van het fokcentrum met de lammetjes Christoffel en Cecile. Tussen hen in moeder Yfke.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Alleskunner wijlen Klaas Kleine (dertien ambachten en geen ongelukken, van nature kritisch en een beetje cynisch) was onder meer hoefsmid, siersmid, edelsmid, romanticus, historicus, bouwkundige, huizenbouwer, restaurateur, timmerman, metselaar, landgeitenfokker, landgeitenhouder, landgeitenkaasmaker, vioolbouwer, toneelspeler, schrijver, dichter, vertaler, docent cursus Drents, onderzoeksjournalist, klokkenluider, koster, ouderling, kerkvoogd (als nog een kunde of beroep aan deze lijst moet worden toegevoegd, aarzel dan niet die kunde of dat beroep aan de redactie door te geven).
Meer gegevens over Klaas Kleine zijn te vinden op een bladzijde van Wikipedia.
Wijlen Klaas Kleine (geboren op 20 maart 1940 op Koldervene, veel te jong overleden op 24 oktober 2000 in Deever) kocht op 14 oktober 1966 het huis op de hoek van de grote en kleine Peperstraat voor f. 6.000,- van Aaltje Haveman, de weduwe van Hendrik Koning, en ging met het pand aan de slag op basis van een vermetel plan voor restauratie en herbouw.
Burgemeester Overweg is burgemeester Hermen Gerrit Overweg.
Gegevens over de landgeit zijn te vinden op een bladzijde van Wikipedia.

Posted in Alle Deeversen, Deever, Dorpsfiguur, Klaas Kleine | Leave a comment

Langs de Wapserweg bee ut Addervene in 1891

Posted on 1 december 2020

De redactie van ut Deevers Archief mocht van wijlen Albertus (Bert) Doorman aan het einde van de vorige eeuw van enige door zijn grootvader mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom op Berkenheuvel gemaakte foto’s een scan maken. Opnieuw, maar nu posthuum, hartelijk dank daarvoor.
Mr. Albertus Christiaan van Daalen kocht in 1890 het landgoed Berkenheuvel, een landgoed van 700 ha in de gemiente Deever. Hij maakte de hier afgebeelde foto op Berkenheuvel.
De tekst bij deze foto in zijn fotoalbum luidt als volgt: Langs Wapserweg bij Adderveen in 1891.
De redactie van ut Deevers Archief kent van het landgoed Berkenheuvel vooralsnog geen oudere bosgezichten dan deze.
Wel is nu enig lastig uitzoekwerk ontstaan, want op de wandelkaart van het landgoed Berkenheuvel uit 1936 is bij het Adderveen geen Wapserweg te vinden, wel Adderveenweg en Jacobaweg. Wie weet waar de Wapserweg lag ? In elk geval in heuvelachtig terrein.
De redactie heeft op een stukje topografische kaart uit 1881 het gebied rond het Adderveen rood gemarkeerd, zie de bijgevoegde afbeelding.

Reactie van Marten Wouwenaar van 16 februari 2016
De achterkleinzoon van boschbaas Marten Wouwenaar gaf in zijn reactie aan waar volgens hem de Wapserweg ligt of moet hebben gelegen. Deze reactie is verwerkt in het bericht Achterkleinzoon van Marten Wouwenaar reageert.

Reactie van Peter Haveman van 15 augustus 2017
Het Adderveen ligt tegenover het boshuis van roofvogelkenner Rob Bijlsma, aan het zandpad met de naam Doldersummerweg, vroeger Wapserweg.

Abracadabra-1603

Posted in Albertus Christiaan van Daalen, Bosgesigte, Landgoed Berkenheuvel | Leave a comment

De kapelle van Obadja op Zorgvlied

Posted on 29 november 2020

In het online-magazine InWesterveld verscheen op 11 september 2020 het bericht De Obadja kapel in Zorgvlied. Dit bericht is geschreven in het kader van de Open Monumentendagen van 2017, waarbij de gemeente Westenveld gastheer was van de landelijke opening. In dat jaar verschenen in een speciale uitgave van het magazine InWesterveld interessante artikelen over monumenten in de gemeente Westenveld. Vanwege de corona-pandemie zijn de Open Monumentendagen in 2020 niet doorgegaan, vandaar dat het bericht De Obadja kapel in Zorgvlied opnieuw is gepubliceerd in het magazine InWesterveld.
De redactie van ut Deevers Archief heeft toestemming van de redactie van het online-magazine InWesterveld dit bericht in zijn geheel op te nemen in ut Deevers Archief. De redactie van ut Deevers Archief is de redactie van InWesterveld bijzonder erkentelijk voor deze toestemming.

De Obadja kapel in Zorgvlied
Westerveld telt vele monumentale kerkgebouwen. Van de imposante Pancratiuskerk in Diever tot het kleinste stenen kerkje van Drenthe in Leggeloo. De kleinste houten kapel van Drenthe staat in Zorgvlied: De Obadja kapel, een rijksmonument.
Het bijzondere witte kapelletje aan de Dorpsstraat in Zorgvlied werd in 1904 gebouwd en doet nog steeds dienst als hervormde kerk. In de zomermaanden weliswaar, als er veel vakantievierende kerkgangers zijn, want met de huidige negen leden is een kerkdienst in de winter niet rendabel.

Eigen kerk bouwen
Dat was ruim honderd jaar geleden wel anders. Toen moesten de kerkgangers uit Zorgvlied, Oude Willem en Wateren te voet naar Diever. Anderhalf uur heen en anderhalf uur terug over de toen nog niet verharde Bosweg. Tot Wolter Benthem de mensen in de gelagkamer van zijn boerencafé in Wateren uitnodigde voor de wekelijkse kerkdienst. Dominee Kan leidde de diensten. Toen ook die situatie niet ideaal bleek, besloot Benthem het initiatief te nemen voor het bouwen van een eigen kerk. Van de zeventig leden werd een extra bijdrage van 25 cent gevraagd. Daarnaast werden er vanuit het hele land door middel van postwissels diverse bijdragen ontvangen.
Het houten witte kerkgebouwtje verrees binnen zeer korte tijd. Op 18 oktober 1904 werd de eerste steen gelegd (de binnenkant van de houten kerk bestaat uit een halfsteens muur), op 14 december vond de eerste kerkdienst plaats.

Druk bezocht
In de jaren zestig van de vorige eeuw werd het kerkje zo druk bezocht dat er twee diensten werden gehouden om iedereen een plek te kunnen geven. In 1968 werd er een stuk bij de kerk aangebouwd. Daarvoor werd de gehele voorgevel naar voren geplaatst. Maar ook de jaren erna was het kerkgebouw al weer snel te klein en werd een legertent aan het gebouw gekoppeld om mensen onderdak te bieden. In de jaren tachtig bezochten wekelijks 120 mensen het kleine kerkje.

Alle protestanten voelen zich hier thuis
De getallen staat in schril contrast met de huidige situatie, waarbij de kerk slechts negen leden telt. Maar Dirk Ferwerda, voorzitter van de evangelisatievereniging Obadja, die ook het historische pand beheert, is niet pessimistisch. ‘Naast de negen leden hebben we 34 gastleden, mensen die langdurig in een zomerverblijf in de omgeving wonen. Met daarbij nog de losse zomergasten hebben we van april tot eind oktober wekelijks een mooi gevulde kerk. Tijdens de zomermaanden is de kerk met zestig tot zeventig mensen helemaal vol. Gereformeerden, christelijk gereformeerden, hervormden, doopsgezinden, alle protestanten voelen zich hier thuis.’

Gastvrijheid
‘Mensen zijn verrukt van de kleine kapel. Vooral de gastvrijheid en het na afloop met elkaar gezellig een kopje koffie drinken wordt zeer gewaardeerd,’ vult penningmeester Attie Goettsch-Tol aan. ‘Dat geeft een band.’ De kerk heeft een prettige sfeer, met tapijt als vloerbedekking en een aangename temperatuur. ‘Vroeger werd er een kachel gestookt met turf. Kijk, dat was het turfhok.’ Dirk wijst naar het schuurtje naast de kerk. ‘Later kwamen er gaskachels en nu hebben we centrale verwarming.’

Historische waarde
Aan de wand van de kerk hangen foto’s van hoe de kerk en het interieur er vroeger uit heeft gezien. Er was in 1933 een brand in de toren. Later werd een andere toren teruggebouwd. Waar nu losse stoelen staan, stonden in de beginjaren rotanbanken. Later werden er ossenbloedrode houten banken geplaatst.
De evangelisatievereniging is verantwoordelijk voor het onderhoud van het gebouw. Doordat het kerkgebouw als rijksmonument staat geregistreerd heeft de vereniging een grote verantwoordelijkheid. En de vereniging neemt dat heel serieus. ‘We zijn trots op deze mooie kerk en we doen er alles aan om dit in stand te houden. De monumentenwacht komt eens in de twee jaar langs om het pand te controleren en aandachtspunten aan te geven. Dat is zeer prettig, want je krijgt tips om bepaalde onderhoudswerkzaamheden in te plannen.
Dit jaar wordt de houten buitenkant opnieuw in de verf gezet. ‘Dat betekent alle verf er af branden en opnieuw verven. Daarvoor hebben we een contract met een schilder, dat moet je niet als amateur gaan doen.’

Het kerkorgel is ook een monument
Het kerkorgel is als apart monument beschermd. Het eenklaviersorgel, in 1785 gemaakt door J.S. Strumphler, heeft niet altijd in deze kerk gestaan. ‘Het staat er in ieder geval vijftig jaar,’ weet Attie. ‘Er stond eerst een oud kamerorgel. Dit is een bijzonder orgel. Het werd in 1969 gerestaureerd. Ik weet nog dat er ooit binnen het bestuur over werd gesproken om het te vervangen door een elektronisch orgel. Maar goed dat we dat niet hebben gedaan.’

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft in een aantal berichten aandacht besteed aan de evangelisatievereniging Obadja.
In het bericht De Obadja kapel in Zorgvlied zijn vier kleine afbeeldingen opgenomen, die hier in een groter formaat zijn weergegeven. Daarnaast stelde de redactie van het online magazine InWesterveld enige foto’s beschikbaar die te zelfder tijd en te zelfder plaatse zijn gemaakt en niet in het magazine InWesterveld zijn gepubliceerd, maar wel in ut Deevers Archief worden getoond. De maker van deze serie foto’s is Charlie Wessels. Hij heeft deze foto’s gemaakt op 13 juni 2017.

Afbeelding 1 – Voorgevel van de Obadja kapel (© Charlie Wessels)
Afbeelding 2 – Voorgevel van de Obadja kapel met rechts het voormalige turfhok (© Charlie Wessels)

Afbeelding 3 – Voorgevel van de Obadja kapel (© Charlie Wessels)

Afbeelding 4 – Voorgevel van de Obadja kapel met de dr. Jan Harm Pol-bank (© Charlie Wessels)

Afbeelding 5 – De olde kaarkhof met de achtergevel van de Obadja kapel (© Charlie Wessels)

Afbeelding 6 – Interieur met het orgel van de Obadja kapel (© Charlie Wessels)

Afbeelding 7 – Kansel met het orgel van de Obadja kapel (© Charlie Wessels)

Posted in Obadja, Zorgvliet | Leave a comment

Kiender in de klasse in de Witteler skoele

Posted on 16 november 2020

Juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst was van 1 maart 1930 tot 1 maart 1937 werkzaam in de Witteler Skoele. Christina Augusta Johanna ter Horst is op 24 december 1909 in Zwolle geboren. Ze is op 7 april 1930 in het bevolkingsregister van de gemiente Deever ingeschreven op het adres Diever 4. Dat was het adres van Gosem Klasen in de Heufdstroate, daar was ze in de kost. Haar vorige standplaats was Amersfoort. Met ingang van 1 maart 1937 was Harderwijk haar nieuwe standplaats. Wie weet de datum en plaats van overlijden van juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst ?
Juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst heeft bijgaand afgebeelde foto in 1937 in de Openbare Lagere School van Wittelte gemaakt met haar eigen fototoestel. Zij maakte daarmee een van de weinige opnamen ín de vooroorlogse Witteler skoele. Het moet, gelet op het feit dat de foto ín de school is gemaakt en de goede kwaliteit van de foto, een voor die tijd uitstekend fototoestel zijn geweest.
Bij deze foto stonden gelukkig de naam van de leerlingen achter op de foto geschreven, zodat de redactie van ut Deevers Archief geen tijd hoefde te besteden aan het uitzoeken van de naam van deze leerlingen. De redactie heeft zich een slag in de rondte gezocht, maar moet vaststellen dat deze foto niet is opgenomen in het moedige en onvolprezen boekje ’Wittelte na Witto’ van de Werkgroep Historisch Wittelte.
Op de foto zijn staande van links naar rechts te zien:
Hendrik (Hennie) Siemens, geboren op 30 september 1926 in Wittelte, overleden op ….., laatste woonplaats: Deever.
Geert Kok, geboren op 23 januari 1928 in Wittelte, overleden op ….., hij woonde achter op ’t Noord in Wittelte.
Margje Jonker, geboren op 16 augustus 1927 in Wittelte, overleden op ….., laatste woonplaats: Deever.
Arentje Pouwels, geboren op 3 september 1927 an de Deeverbrogge, overleden op ….., laatste woonplaats: Dwingel.
Op de foto zijn zittende van links naar rechts te zien:
Hendrik Jan Zegeren, geboren op 10 augustus 1927 in Dwingel, overleden op 10 november 2020 in Assen, zie afbeelding.
Egbert Gelmers, geboren op 18 augustus 1926 op ’t Moer, overleden op 7 november 1994 in Möppel, hij woonde in Möppel.
Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan aanvullende gegevens aanreiken ?

Posted in Overlijdensbericht, Witteler skoele | Leave a comment

Search Results for: chris

Zoekterm

Oproep

Berichten

Onderwerpen

Ut Deevers Archief