Monthly Archives: maart 2023

In het Drents Letterkundig Tiedschrift Roet verscheen op 14 november 1991 de hier opgenomen kolom ‘Viefentwintig jaor’ van alleskunner Klaas Kleine uut Deever. Roet is een uitgave van de stichting Het Drentse Boek. In de kolom ‘Viefentwintig jaor’ haalt Klaas Kleine enige herinneringen op over zijn eerste vijfentwintig jaren an de Peperstroate in Deever. De kolom ‘Viefentwintig jaor’ is in het najaar van 2002 ook opgenomen in het Roet-themanummer ‘Klaas Kleine: Wij weegt niks, ’t is de eerde die oens trekt’.

Viefentwintig jaor
Ik heb wat te vieren volk. Ofgeleupen oktobermaond was het viefentwintig jaor eleden dat ik in Diever naor een verkoping van huusraod taogde. In de Peperstraote huusde op nummer 7 tot het begun van 1966 Aoltie Keuning. In een alderbarstens noodweer had het dak van heur huusie zó griezelig elekt en had het zó eweid dat heur femilie het niet langer good duchtte dat ze der bleef wonen. Een old meinse allent is onder zukke umstandigheden een bron van zorgen, dat opoe Keuning trök bij heur kienders in. Het huusie zul verkocht worden, mar eerst mussen het kammenet, een taofel, wat stoelen en een bulte aander gerei verkocht worden. Der kwaamp een advertentie in een plaatselijk bladtie en daor gung ik dus op of.
De verkoping was op een zaoterdagmiddag en der was niet veule van mien gading. Of feitelijk niks want ik kwame meer uut neisgierigheid. Wat mij en mien kameraod nog wel bekoren kon, dat was het Drentse kammenet, maor daor wördde zoveule veur evraogd dat het oens mitiene aover was. De kamer zal vol mit alderhaande volk. Kopers en kiekers dus. De kamer was klein, einglijk was alles klein. Mar teglieke was het huusie veur mij een misterie umdat het al een aanderhalfhonderd jaor terogge bouwd was. En de sporen van die aanderhalve eeuw koj der an alle kaanten an óf zien. Een bulte meinzen zeden dat het een weerdeloze olde kowe was. Ikke, eigenwies mar zat, krege visoenen van eindelijk ies een keer op mijzölf wonen. Bij moeders pappot vandaon en mien leven inrichten zoas mij dat goed duchtte. Links en rechts mar ies vraogen bij al dat onbekende volk of het huus niet te koop was. ‘Die keerl daor, mit die krullen en een brille, vraog die maor ies.’ Zij wezen naor een man die ik eerder zage in de film ‘Fanfare’ van Haanstra. Bertus Keuning, ambtenaor van het electriciteitsbedrief of, zoas ze in Diever zeden: ‘de lochtkerel’. Een goeie weke later had ik al een akkoord mit hum en de aandre eigenaars.
‘Wat kostte nou ‘die olde kowe ?’ Zeker nao viefentwintig jaor is het antwoord op die vraoge interessant. Mien va en moe wolden het toendertied ook weten vanzölf, dat ik kwame der mit veur de draod. Zeker ook al umdat mien Zilvervloot te weinig ruumte gaf veur zukke strapatsen. Een paar duzend gulden kwaam ik tekorte. ‘Dan muj hen Lucas Muggen’, zeden ze in Diever. Goed, ikke hen Lukas. Dat was toendertied hetzölfde as de Baank. Ik kun die tweiduzend gulden kriegen van Lukas, mar dan mus ik een börg hebben. Zodoende kwaam ik bij mien olden telaande, dat begriep ie. Mien va was börg en zo taogden wij op Dwingel an.
‘Heden verschenen voor mij, Dirk Botje, notaris ter standplaats Dwingeloo, in tegenwoordigheid van na te noemen getuigen… enz.’ Aj Botje zagen, dan zaag ie ook een sigare. En onder het veurlezen van de akte, dat in een griezelig tempo verdan gunk, gierde hum en de ‘comparanten’ de rook deur de hals.
Het is een belevenis aj een deur van ’t slot dreit en ie stapt veur de eerste maol oen eigen huus in. En dat is nou krek viefentwintig jaor eleden. En wat was dat een nuver dorp, dat Deever. Waorumme as het toen nog veule mooier was as nou, daor koom ik later wel ies een maol op terogge. Partie lu zit het verhuzen in het bloed. Die kunt wel um de vief jaor of nog vaker verkassen. Ik bin zitten blieven in dit dorp daor altmit alles kan en daor altmit niks schient te kunnen. In die viefentwintig jaor heb ik van alles en iederiene zien veraandern. Zes auto’s he’k in die tied versleten en twee börgemeisters. Ook twei zwembaden en vief domeneers, een blikken vuilnisummer en een beerputte heb ik aoverleefd. Een dokter en een baankdirecteur bint mij ontkomen en dreimaol een buurman. Veer gemientearchitecten en drei gemientesikretaorissen he’k der deur edreid en alle jaoren zes kiepen en een hane. De boeren mit peerd en wagen gungen veurbij en toen kwamen de boeren op heur trekkers deur de straoten te lawaaien, mar dat gunk ook feitelijk al veurbij, want de boeren in Diever kuj op de vingers van iene haand tellen, die in het dorp dan.
Hiete en natte zomers, strenge en kwakkelwinters heb ik in Diever had en minne jaoren en goeie jaoren. Vrenden had ik en ik reuke ze kwiet, mar de besten bleven. Eem tamme kreie had ik, drei honden, vief katten, vief knienen, veer goldvissen en dartien witte moezen. Een peerd, twei varkens, een koe en twintig geiten hebt mij ook nog gezelschop hulden al die jaoren. Ik krege een kale kop en veer dochters. Of was het aansumme ? Ik krege spit en ischias en een bulte peerden te beslaon. Dát was zéker aansumme.
Mit de miest uutiendlopende soorten van meinzen heb ik van doen had. Mit partie heb ik slaonde ruzie had, mar mit de miesten akkedeerde het butengewoon. En dat allemaole binnen de Drentse provinciegreinzen die zoveule meinzen te enge bint. Viefentwintig jaor Diever, da’s niet niks. De vrouwe hef gebak in huus haald en wij viert het vanaovend. ‘Onder oens.’

In de Drentse tekst van de verbale alleskunner Klaas Kleine uut de Peperstraote in Deever komen hier en daar enige verdwaalde Nederlandse woorden voor. De redactie heeft de navolgende zo goed en zo kwaad mogelijke poging gedaan het verhaal van Klaas Kleine in ut Deevers over te zetten. 

Vie’mtwintig joar
Ik heb wat te vieren volk. Offeloop’m oktober was ut vie’mtwintig joar elee’n dat ik in Deever hen un vukoping van huusroad toogde. In de Peperstroate huusde op nummer 7 tot het begun van 1966 Oaltie Keuning. In un alderbarstens noodweer haar de doake van heur hüsie so greeselug elekt en haar ut so eweit dat heur fumilie ut neet langer good dunkte dat see doar bleef woon’n. Un old meinse allent is onder sukke umstaandigheed’n un bron van sörg’n, dus opoe Keuning trök bij heur kiender in. Ut huusie sol vukogt wödd’n, moar ièst muss’n ut kammenet, un toafel, wat stool’n en un bulte aander gerak vukogt wödd’n. Der kwaamp un adverteinsie in een plaèseluk blattie en doar gung ik dus op of.
De vukoping was op un soaterdagnoamedag en der was neet veule van mien gading. Of feitelijk niks, want ik kwame mìèr uut neisgierigheid. Wat mee en mien kameroad nog wel bekoren kön, dat was ut Dreinse kammenet, moar doar wödde soveule veur evroagt dat ut oens mitien over was. De kaèmer saat vol mit alderhaande volluk. Kopers en kiekers dus. De kaèmer was klein, eigluk was alles klein. Moar tuggelieke was ut hüsie veur mee un misterie, umdat ut al een aanderhalfhonderd joar elee’n ebouwt was. En de spoor’n van die aanderhalve eeuw kö’j der an alle kaant’n an of seen. Un bulte meins’n seed’n dat ut un wièdelose olde kouwe was. Ikke, eigenwies sat, krege visoen’n van eindeluk ies un kièr op meesölf woon’n. Bee moeders pappot weg en mien lee’m inrichten soas mee dat goed duchtte. Links en rechts moar ies vroag’n bee al dat onbekende volk of ut huus neet te koop was. ‘Die kièrl doar, mit die krull’n en un brille, vroag die moar ies.’ See wees’n noar un man die ik ièder sage in de film ‘Fanfare’ van Haanstra. Bertus Keuning, ambtenaar van ut electriciteitsbedrief of, soas see in Deever seed’n, ‘de logtkièrl’. Un goeie weke laèter haar ik al un akkoord mit hum en de aandre eigenaars.
‘Wat kostte now ‘die olde kouwe ?’ Seker noa vie’mtwintig joar is ut antwoord op die vroage interessant. Mien vaè en mow woll’n ut toendertied ok weet’n vansölf, dat ik kwame ur mit veur de droad. Seker ok al umdat mien Zilvervloot te weinig ruumte gaf veur sukke strapats’n. Un paèr düsend gull’n kwaam ik tekötte. ‘Dan mö’j hen Lucas Muggen’, seed’n see in Deever. Good, ikke hen Lukas. Dat was toendertied utsölfde as de Baank. Ik kön die tweidüsend gull’n krieg’n van Lukas, moar dan mus ik un börg hem’m. Sodoonde kwaam ik bee mien olden telaande, dat begriep ie. Mien vaè was börg en so toagd’n wee op Dwingel an.
‘Heden verschenen voor mij, Dirk Botje, notaris ter standplaats Dwingeloo, in tegenwoordigheid van na te noemen getuigen… enzovoort. Ai’j Botje saag’n, dan saag ie ok un segare. En onder ut veurlees’n van de akte, dat in un greeselug tempo verder gunk, gierde hum en de ‘comparanten’ de rook deur de hals.
Ut is un belevenis ai’j un deure van ut slot dreit en ie stapt veur de eerste kiér oen eigen huus in. En dat is now krek vie’mtwintig joar elee’n. En wat was dat een nuver dorp, dat Diever. Woarumme as ut toen nog veule mooier was as now, doar koom ik laèter wel ies een kièr op terogge. Partie lu sit ut vurhuus’n in ut blood. Die kunt wel um de vief joar of nog vaèker vurkass’n. Ik bin sitt’n eblee’m in dit dörp, doar amit alles kan en doar amit niks skient te kunn’n. In die vie’mtwintig joar heb ik van alles en iederiene sien vuraandern. Ses auto’s he’k in die tied vursleet’n en twei börgemeisters. Ook twei swembaèd’n en vief domeneers, un blikk’n vuilnisummer en un bièrputte heb ik overleeft. Un dokter en un baankdirecteur bint mee ontkoo’m en dreimoal un buurman. Veer gemientearchitect’n en drei gemientesikretoariss’n he’k der deur edreit en alle joar’n ses kiep’m en un haène. De boer’n mit pièrd en waèg’n gung’n vubee en toen kwaa’m de boer’n op heur trekkers deur de stroat’n te lawaai’n, moar dat gunk ook feiteluk al veurbij, want de boer’n in Deever kö’j op de vingers van iene haand tell’n, die in ut dörp dan.
Hiete en natte somers, strenge en kwakkelwinters heb ik in Deever ehad en minne joar’n en goeie joar’n. Vriend’n haar ik en ik reuke see kwiet, moar de best’n blee’m. Un tamme kreie haar ik, drei hond’n, vief katt’n, vief knien’n, veer goldviss’n en dartien witte moos’n. Un pièd, twei vaark’ns, un koe en twintig geit’n hebt mee ok nog geselschop holl’n n al die joar’n. Ik krege un kaèle kop en veer dochters. Of was ut aansumme ? Ik krege spit en ischias en un bulte pièd’n te besloan. Dát was séker aansumme.
Mit de miest uutienloop’mde soort’n van meins’n heb ik van doon ehad. Mit partie heb ik sloande ruusie ehad, moar mit de miest’n akkedièrde ut büt’ngewoon. En dat allemoale binn’n de Dreinse provinciegreins’n, die soveule meins’n te enge bint. Vie’mtwintig joar Deever, da’s neet niks. De vrouwe hef gebak in huus eheul’n en wee viert ut vanoam’d. Onder oens.

Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Sommige door wijlen Klaas Kleine gebruikte (modernere) Nederlandse woorden bestaan (nog) niet in ut Deevers, dat is wel jammer. De redactie beseft dat zijn min of meer fonetische vertaling (vanuit zijn eigen geheugen) niet volmaakt is en hij ontvangt graag van de écht Deevers denkende en sprekende en schrijvende bezoekers van ut Deevers Archief bij voorbaat zeer gewaardeerde verbeteringen. Een mens is nooit te oud om te leren.
De redactie had zijn tekst graag voorgelegd aan wijlen Jantje Oost of wijlen Anne Mulder of wijlen Arend Bult of wijlen Griet Grit of wijlen Hendrik Wilting of wijlen Jans Roelof Tabak of wijlen al die vele anderen, die uit de tijd zijn geraakt, die alleen maar in ut Deevers dachten en spraken en niet schreven. Of kan de redactie de tekst gewoon voorleggen aan Gea Tiemes-Hummel (iene van Molle Hummel uut de Olde Willem), die de hoogdeskundige Deeverse ambassadrice is in ut Ministerie van de Dreinse Toal ?
Klaas Kleine beschrijft in zijn verhaal Lambertus (Bertus) Koning, zoon van Aaltje Koning: ‘Die kièrl doar, mit die krull’n en un brille, vroag die moar ies. See wees’n noar un man die ik ièder sage in de film ‘Fanfare’ van Haanstra. Bertus Keuning, ambtenaar van ut electriciteitsbedrief of, soas see in Deever seed’n, ‘de lochtkièrl’.’
Lambertus (Bertus) Koning was de meteropnemer van het electriciteitsbedrijf. De redactie weet helaas niet welk bedrijf. Hij was aanwezig in het figurantenpubliek dat tijdens de Deeverse opnamen van de film Fanfare in 1958 naar het concours zat te kijken. Dat was bij de opnamen in Deever uiteraard typisch een shakespeariaans existentieel ‘zijn of niet zijn’ gevalletje van ‘is het Deeverse publiek toeschouwer of is het Deeverse publiek acteur ?’ of ‘is het Deeverse publiek én toeschouwer én acteur ?’ of ‘is het Deeverse publiek nóch toeschouwer nóch acteur ?’
Van Bertus Keuning (wel met krullen, maar zonder leeesbril) is een scan van een tijdens de Fanfare-opnamen an de Kloosterstroate in Deever gemaakte foto bewaard gebleven. Zie de bijgaande afbeelding. De redactie wil bij deze afbeelding bijzonder graag de naam van de fotograaf vermelden. Was deze foto aanwezig in de verloren geraakte verzameling van alles-van-Deever-weter en allesverzamelaar Jans Roelof Tabak ?
Bertus Keuning en zijn echtgenote Deeltje van der Helm zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Hun gezicht is gegraveerd in de grafsteen op hun graf. Zie de bijgaand afgebeelde kleurenfoto van de grafsteen. Is dat het werk van hun zoon Jacob (Jaap, Japie) Koning ? De redactie heeft de hier afgebeelde kleurenfoto gemaakt op dinsdag 14 maart 2023.
De in Deever drentenierende Westerling die de beste Nederlandse vertaling van het verhaal van Klaas Kleine doet toekomen aan de redactie zal worden beloond met een echte vetleren medaille.