Op foto’s en prentbriefkaarten van de in het kerkgebouw van de hervormde kerkgemeente aan de brink van Deever ingebouwd geraakte gemeentelijke toren valt op dat vòòr de grote restauratie van het bouwwerk in de vijftiger jaren van de vorige eeuw de wijzerplaten tegen de toren bóven de galmgaten zaten en na de restauratie náást de galmgaten. De grote vraag is hoe dat zo is gekomen.

De Koninklijke Eijsbouts, voorheen de Nederlandse Fabriek van Torenuurwerken B. Eijsbouts C.V., in Asten verschafte welwillend enige gegevens. Dit bedrijf stuurde kopieën van correspondentie met de gemiente Deever uit 1955 en 1956, waaronder ook een kopie van een document over de plaats van de wijzerplaten tegen de gemeentelijk toren an de brink van Deever.

Het door een vertegenwoordiger van Koninklijke Eijsbouts opgestelde document ‘Bemerkingen omtrent de plaats van de wijzerplaten of cijferringen tegen de toren te Diever’ gericht aan het college van burgemeester en wethouders van de gemiente Deever luidt als volgt:

De bezwaren tegen de vroegere plaats (boven de galmgaten, redactie) van de wijzerplaten zijn de volgende
a)
Bij de restauratie is gebleken dat achter de thans verwijderde wijzerplaten van oorsprong een hoger doorlopende spitsboog van de galmgaten is weggewerkt. Aan één zijde is de oorspronkelijke toestand terug te vinden. Het herstel van deze bogen in oorspronkelijke toestand zal wel de wens van Monumentenzorg zijn. In dat geval is voor de wijzerplaten geen plaats meer, daar de ruimte tussen boog en dakrand slechts 90 cm bedraagt. Een wijzerplaat van 90 cm rond of vierkant tegen deze toren is beslist te klein en dan is het beter geen tijdsaanwijzing aan te brengen.
b)
De bereikbaarheid van de wijzerplaten van buitenaf en van de verbindingen binnen is ongelukkig. Voor het onderhoud is dit een betrekkelijk bezwaar, daar bij opnieuw vergulden een leidekker nodig is voor het afhalen van de borden.
c)
Deze plaats is echter beslist af te raden als elektrische verlichting van de tijdsaanwijzing wordt verlangd, daar het onderhoud van de verlichting (vervangen lampjes) dan zeer moeilijk en zeer kostbaar wordt.

Een andere plaats van de wijzerplaten tegen de torenmuur is denkbaar, bijvoorbeeld op de hoeken of onder de galmgaten. Op de hoeken wordt de bereikbaarheid nog slechter dan in het midden. Onder de galmgaten is de tijdsaanduiding slechts voor enkele omwonenden van nut en dan nog in de zomerdag verscholen achter de omstaande bomen.

Voordelen bij plaatsing van de cijferringen tegen de spits zijn:
a)
De cijferringen worden prima bereikbaar via thans te maken luiken van ongeveer 40 x 50 cm in de torenspits, welke nu onder de wijzeras gemakkelijk kunnen worden aangebracht.
b)
De cijferringen kunnen groter worden uitgevoerd, namelijk met een diameter van ongeveer 1,70 meter in plaats van 1,40 meter, bij een zo groot mogelijke duidelijkheid van goud tegen een leien achtergrond.
c)
De verbindingen met het uurwerk in de toren zijn daardoor ideaal op te stellen en vanaf een ideale plaats bereikbaar, namelijk de vloer (aanzet) van de spits, dus niet als thans juist boven de zware houten klokkenstoel.
d)
Een hogere plaats en daardoor een hoger nuttig effect voor de gehele gemeente.

Uiteindelijk werden de vier wijzerplaten met de roodkoperen cijferringen van 1,70 m diameter na overleg met Monumentenzorg niet bóven de galmgaten, niet ónder de galmgaten, niet tégen de spits en niet óp de hoeken geplaatst, maar net náást de galmgaten – zie ook afbeelding 1 – vanwege het voordeel van een gunstige plaats in de toren van de verbinding van de wijzers met de aandrijfmotor en het voordeel van de grotere wijzerplaten. Zo konden ook de doorlopende spitsbogen van de galmgaten weer in het zicht komen. Zie afbeelding 1. De cijferringen werden voorzien van elektrische verlichting.

De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaand afgebeelde kleurenfoto gemaakt op woensdag 17 mei 2023, tijdens de vervanging van het oude leien dak door een nieuw leien dak.

Afbeelding 1 – © Ut Deevers Archief – 17 mei 2023 – Alle rechten voorbehouden