Category Archives: Laandkoate

De Vriesche Wech laangs Ooster- en Westerwoater’n

Afbeelding 2 toont een fragment van een oude kaart van de Landschap Drente.
Cornelis Pijnacker (1570-1645) heeft deze kaart in 1634 uitgegeven.
De kaart was opgenomen in de Atlas van Blaeu.
De kaart is aanwezig in het Regionaal Archief in Leiden.

Afbeelding 1 toont een fragment van het fragment van de oude kaart van de Landschap Drente.
Op deze afbeelding zijn Dieveren, Olde Diever, Calthorn, Wapse en Witholte ingetekend.
Weliswaar is Calthorn ver ten noorden van Dieveren ingetekend en is Olde Diever ver ten oosten van Dieveren ingetekend, maar dat mag de pret niet drukken.

En wat in dit fragment zeker de pret niet drukt is de ingetekende Vriesche Wech, die vanuit Steenwijk langs de gehuchten Ooster Wateren en Wester Wateren naar het noorden loopt. Denk hierbij aan de nog steeds aanwezige karresporen, die in 2011 zijn ontdekt. Welke van de twee gehuchten werd later Groot Wateren genoemd en welke van de twee gehuchten werd later Klein Wateren genoemd ?

Vanaf de vroege middeleeuwen tot in de achttiende eeuw volgden karren en koetsen een vaste route dwars door het veen en over het hoger gelegen Doldersummerveld. Het uitgesleten spoor van wielen werd steeds breder en dieper. Nog steeds is de Vriesche Wech als een lange laagte in het veld zichtbaar.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Posted in Laandkoate, Oudheidkunde | Leave a comment

Deever stön agin neet op de koate van Drente

De redactie van ut Deevers Archief vond bij het digitaliseren van zijn papieren archief (papperrassie scannen en vervolgens die papperrassie bij het oude papier doen), bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders uut de gemiente Deever, en zo voort, en zo voort, en zo voort, zo nu en dan een door hem belangwekkend geacht papperassie.
Onder in un olde skoedeuse mit papperassies uit de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw vond de redactie een bladzijde uit een oude schoolatlas. Die bladzijde is afkomstig uit een oude versleten uit elkaar gevallen schoolatlas. De redactie zal deze wel als een dierbaar aandenken aan zijn verblijf in de vierde of de vijfde klas van de lagere school an de Tusschendarp in Deever mee naar huis hebben gesmokkeld, want de redactie was als jongen al verzot op landkaarten.
Temeer omdat op dit landkaartje het dorp Deever niet is aangegeven. We moesten in de aardrijkskundeles bij de behandeling van de provincie Drente wél de ligging van al die vervelende plaatsen, zoals Assen, Hoogeveen, Meppel, Beilen, Smilde, Frederiksoord, Veenhuizen, Eelde, Zuidlaren, Emmen, Nieuw-Amsterdam, Koevorden en Schoonebeek weten, maar blijkbaar was Deever niet belangrijk genoeg bevonden om op de kaart weergegeven te worden. Maar de redactie vond het ontbreken van die zwart-omcirkelde rode stip met de hoofdletter D absoluut geen gemis.
Op de bladzijde Drente hadden anderen in veel van die oude versleten atlassen de ligging van Deever met een potlood aangegeven, maar niet op het exemplaar van de redactie.
De redactie heeft dit papperassie uiteraard niet met het oude papier weggegooid. De redactie wil deze gave bladzijde met een kaart van Drente sunder Deever uiteraard niet aan de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief onthouden.

Afbeelding 1 – Bladzijde Drente in ‘Ons eigen land’, atlas van Nederland, uit de vijftiger jaren van de vorige eeuw.

Posted in Laandkoate | Leave a comment

Dieveren op un koate in een reisatlas uut 1794

Afbeelding 2 toont de zo genoemde ‘Nieuwe kaart van het Vrye Landschap Drente’.
Jan van Jagen heeft de kopergravure voor deze kaart in 1787 gemaakt..
De kaart is opgenomen in een in 1794 uitgegeven ‘Nieuwe en keurige reisatlas door de Nederlanden.
In de kaart zijn de grenzen van de zes dingspilgebieden ingetekend. Het Dingspil van Dieverden was het grootste dingspil in de Vrije Landschap Drente.
De reisatlas met de hier afgebeelde kaart bevindt zich in de kaartenverzameling van de Rijksuniversiteit Groningen.
In afbeelding 1 is op een detail van de kaart de omgeving van Dieveren, Wittelte en Wapse te zien .
Bij Dieveren is een figuur van een molen ingetekend.

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Posted in Laandkoate | Leave a comment

Deveren op un olde laandkoate uut 1614

In de bibliotheek van de Universiteit Groningen is aanwezig een landkaart uit 1614. Zie afbeelding 2.
Boven deze kaart staat de Duitse tekst ‘Beschreibung des Occidentischen Frieszlandtz …’. Het betreft een ‘Carte von Friesland, Groningen, Drenthe und Overijssel’.
Sebastian Münster heeft de houtsnede voor deze kaart in 1614 gemaakt. De kaart is dus een afdruk van die houtsnede. Het formaat van de kaart is 19,5 x 16,5 cm. De schaal van de kaart is 1 : 823.000.
Waar het in dit bericht uiteraard om gaat is dat het dorp Deever gelukkig ook is ingetekend op deze Duitse landkaart. Het moet in die tijd al een tot ver in Duitsland bekend dorp zijn geweest. Zie afbeelding 2.
In 1614 was de naam van Deever nog Deveren. Die naam is in afbeelding 2 moeilijk te onderscheiden.
De redactie van ut Deevers Archief heeft daarom voor de zeer gewaardeerde – doch niet kippige – bezoekers van ut Deevers Archief een uitsnede van afbeelding 2 gemaakt, zie afbeelding 1.

Afbeelding 1 – © Bibliotheek Universiteit Groningen – Speciale collecties. Detail van afbeelding 2

Afbeelding 2 – © Bibliotheek Universiteit Groningen – Speciale collecties.

Posted in Deever, Laandkoate | Leave a comment